Yönetim Kurulu Üyeliği

Kurumsallaşma birçok şirketin sürdürülebilir bir büyümeyi sağlamak üzere hedeflediği bir amaç olarak ortaya çıkıyor. Kurumsallaşmanın en önemli adımlarından biri de şirketin yönetim kurulunun yönlendirilme ve denetleme görevini iyi yapabilecek bir yapı ve süreçlere sahip olmasının sağlanmasıdır.

Dünyada şirketlerin kurumsal yönetim ilkelerine uymaları her geçen gün daha da önemli hale geliyor. Bu ilkelerden birisi de yönetim kurulu üyelerinin önemli bir kısmının yetkin, bağımsız üyelerden oluşmasıdır. Ülkemizde de bu konudaki bilinç geliştikçe bağımsız yönetim kurulu üyeliği artacaktır. Ancak, kurumsal yönetim ilkelerinin amacı sadece şekil şartlarının yerine gelmesini sağlamak değil, şirketin gerçekten iyi yönlendirilmesini ve denetlenmesini sağlamaktır. Dolayısıyla, önemli olan yönetim kurulu üyelerinin bireysel ve takım olarak davranışlarının şirket menfaatlerini koruyacak ve geliştirecek şekilde olmasının sağlanmasıdır. Peki, iyi bir yönetim kurulu üyesinden hangi davranışlar beklenmelidir?

İyi yönetim kurulu üyelerinin en önemli görevi sağlıklı bir sorgulama sürecini hayata geçirebilmeleridir. Sorgulamada hedef, üyenin kendi bilgisini ortaya çıkarması, bir savcı edasıyla şirket genel müdürünün bilgisini test etmek, veya hukuki bir gerekliliği yerine getirmek değil, gerçekten şirketin durumunu iyi anlamak olmalıdır.

Öncelikle, şirketin nakit akışının nereden geldiği ve nereye gittiği iyi anlaşılmalıdır. Şirketlerin hayatiyeti için nakit akışı kar-zarardan daha önemlidir. Nakit durumu ve kar-zarar durumu arasındaki tutarsızlıklar (eğer var ise) özellikle iyi anlaşılmalıdır. Satışların artmasına rağmen, müşteri ödemelerinin daha uzun vadeye yayılmaya başlaması, hem işletme sermayesi ihtiyacını artırır, hem de karlılığı düşürerek şirketin riskini artırır.

Şirketin performansının sadece geçmiş yıllara ve/veya bütçeyle karşılaştırması ile yetinmemek ve özellikle rakiplerin performans ölçütleriyle de karşılaştırmalara önem vermek gerekir. Ancak, bu karşılaştırmalarda sadece finansal göstergelere değil, diğer verimlilik göstergelerine ve strateji uygulamalarına da önem vermek gerekir. Verimlilik göstergelerinde, her süreç için o konudaki “en iyilerle” karşılaştırma yapmak performans geliştirmek için önemli bir araç olur.

İyi yönetim kurulu üyeleri şirketin sadece bu seneki performansıyla değil, geleceği ile de ilgilenirler. Özellikle, gelecek için risk oluşturan alanların belirlenmesinde ve bu risklerin yönetilmesinin sağlanmasına dikkat ederler. Bu nedenle, senaryo çalışmalarının değerlendirildiği toplantılar düzenlemek zihinlerin bu risk faktörlerine karşı hazırlıklı olmasını sağlar.

Önemli risk alanlarından biri de şirket yönetiminde oluşabilecek ani değişimlerdir. Bu nedenle, yönetim kurulu üyeleri sadece mevcut yöneticilerin performanslarıyla değil, herhangi bir nedenle değişim yapılması gerektiğinde mevcut yöneticilerin yerine kimlerin gelebileceği ile de yakından ilgilenmek durumundadırlar. Bu konuda örnek oluşturan şirketler, her sene üst düzey yöneticilerinin yerine kimlerin geçeceği konusunda görüş oluşturuyorlar. Bu çalışmalar, yönetim kurulu üyelerinin şirket çalışanlarını daha iyi tanımlarına ve onların eksiklerini gidermek üzere yatırım yapılmasını sağlamalarına da yardımcı olur.

Gelecek ile ilgili en önemli konulardan biri de şirketin nasıl büyüyeceği, büyüme için hangi riskleri üstleneceğidir. Özellikle, şirket alımlarıyla sağlanacak büyümelerin çok dikkatli değerlendirmelerinin yapılmasını sağlamak yönetim kurulunun önemli görevleri arasındadır.

Dikkat edilmesi gereken konulardan biride şirketin bilanço dışı üstlendiği yükümlülüklerdir. Örneğin, verilen garantiler, (sözlü veya yazılı) şirket yönetim kurulunun yakından takip etmesi gereken unsurlardandır. Bu nedenle, yönetim kurulu üyeleri bayi sözleşmelerini, üst düzey yöneticilerle yapılan ücret/pim anlaşmaları ve üçüncü partilerle yapılan diğer anlaşmaları düzenli olarak gözden geçirmelidir.

Yönetim Kurulu’nun şirket ile ilgili olumsuz haberleri ve hangi seviyede olursa olsun yöneticilerinin uygunsuz davranışları hakkında bilgi edinmesinin süreçleri açıkça belirlenmelidir. Bu nedenle, yönetim kurulu üyelerinin şirket çalışanlarından farklı seviyelerde olanlarla, şirket denetçileriyle, tedarikçi ve bayileriyle düzenli temas içinde olmaları sağlanmalıdır. Ayrıca, uygunsuz olabilecek davranışlar ile ilgili bilginin yönetim kurulu üyelerine, bilgiye getirene zarar vermeyecek şekilde ulaşmasını sağlayacak şeffaf bir sürecin oluşturulması da faydalı olur.

Yönetim kurulu üyelerinin şirketin kurumsal sosyal sorumluluk ile ilgili faaliyetleri hakkında da bilgilendirilmesinin sağlanması hem bu konudaki hesap verme sürecinin iyi çalışması, hem de şirket açısından risk oluşturabilecek konuların sağlıklı olarak değerlendirilmesini sağlar.

Yönetim kurulu üyelerinin şirket müşterileri ile bir araya gelmelerinin sağlanması ve sunulan hizmet ve ürün ile ilgili deneyimlerinin artması, şirket ile ilgili konuların daha sağlıklı olarak değerlendirilmesine yardımcı olacak önemli bir unsurdur.

Son olarak, yakın ilişki içinde bulunulması gereken kesim de yatırımcı camiasıdır. Onların beklentilerinin ve değerlendirmelerinin doğrudan alınmasını sağlamak, yönetim kurulu üyelerinin faaliyetlerini daha iyi yürütebilmeleri için önem taşır.

Özetle, bağımsız yönetim kurulu üyelerinin görevlerini sağlıklı olarak yerine getirebilmeleri için farklı konularda deneyim sahibi olmaları, odaklarının şirketin geleceği ve sürdürülebilirliği üzerine kurmaları, sadece şirket yöneticileriyle değil, şirket ile ilgili tüm kesimlerle istişare içinde olmaları sağlanmalıdır.

Dr. Yılmaz ARGÜDEN
ARGE Danışmanlık A.Ş.
www.arge.com