Şirketlerde Aile Anayasasının Önemi ve Yazım Süreci

Özetle, şirketin özellikle kuşaklar arası bayrak devrinde sürdürülebilirliği için en önemli dayanaktır.

Aile anayasasında; güçlerin temsili, karar hakkı, söz söyleme hakkı, çıkarların dengelenmesi, çatışmaların çözümü temel prensiplerdir. Şirketin büyümesi, yeni kuşakların şirket yönetimine katılması, yetki devri, hisse devri ve daha pek çok gerekçe şirketlerde aile anayasası oluşturmayı zorunluluk haline getirmiştir.

Ailenin, ilk girişimin varoluş ruhunu, girişim gücünü, refahını, gelecek kuşaklara aktarabilmek için şirketin kurumsallaşması şarttır.

Şirketler açısından kurumsallaşma, özgün bir yapıyı, özgün bir davranışı sürdürülebilir hale getirmektir.

Kurumsallaşma kavramını profesyonelleşme kavramı ile bütünleştirmek gerekir.

Profesyonelleşmeyi işin gereğini yerine getirmek olarak tanımladığımızda aile anayasası profesyonelleşmenin ve kurumsallaşmanın temel prensiplerini içerir.

Şirket için aile anayasasının yazılması kararı ile, iş sahipleri, hissedarlar ve veliahtların aşağıda sorulara anlamlı cevaplar bulması gerekir.

Bu soruları cevaplarını aile anayasasının olmazsa olmazları olarak da düşünebiliriz.

• Aile bireylerinin aileyi temsil sorumluluğu bireylere ne tür sorumluluklar getirecek?
• Aile içi ilişkiler nasıl düzenlenecek?
• Aile toplantıları hangi sıklıkla yapılacak?
• Şirket topluma karşı sorumluluklarını nasıl yerine getirecek?
• Şirket karı nasıl dağıtılacak?
• Aile bireylerinin evlenmesi durumunda evlilik sözleşmesi nasıl düzenlenecek?
• Vefat, boşanma, ayrı yaşama, sakatlanma, evlilik, çocuklar, evlilik dışı çocukların hakları nasıl düzenlenecek?
• Vasiyetname nasıl hazırlanacak?
• Şirket liderliği, şirketi dış dünyada kim temsil edecek, sorumluluğu kim üstlenecek?
• Yönetim biçimi nedir?
• Devir teslim hangi koşullarda yapılır?
• Hisse devri ve hisse satışının kuralları nedir?
• Aile üyelerinin İş görememezlik halinde ne yapılacak?
• Varis seçme koşulları nedir?
• Gelecek kuşakların eğitimi ve işe hazırlanması için hangi programlar yürütülecek?
• Emeklilik ve sonrasında aile bireylerinin rolü ne olacak?
• Şirket değerleme nasıl yapılacak?
• Hisse değerleri nasıl tespit edilecek?
• Hissedarların hakları ve sorumlulukları nelerdir?
• Yöneticilerin hak ve sorumlulukları nedir?
• Yönetim kurulu üyelerinin hak ve sorumlulukları nedir?
• Akrabalık hakları ve çalışma koşulları nasıl düzenlenecek?
• İşletme imajının korunması ve yararlanma yöntemleri nelerdir?
• Anayasanın değişiklikliği hangi koşullara bağlıdır?
• Uygulama süreçleri nasıl işler?
• Aile Karar Meclisi kimlerden oluşur, nasıl çalışır?

Bunlar ve şirketin dinamikleri doğrultusunda belirlenen soruların cevapları ile aile anayasası yazılmaya başlanmalıdır.

Aile anayasasının yazım süreci, anayasa proje ekibin oluşturulması ile başlar.

Proje ekibi tarafından hazırlama süreci ve amaçlar aile bireylerine aktarılarak projenin başlangıç ve bitiş tarihleri, projenin bütçesi, hangi amaçları ve ihtiyaçları karşılayacağı sorularının cevapları proje ekibince bulunarak ve aile ile paylaşılır.

Proje ekibinin bilgilendirmeleri ile aile meclisi ; anayasanın kapsamını belirleyerek anayasa hazırlama ve ihtiyacını ortaya koyar ve hazırlanması için onay verir.

Bu aşamadan sonra aile meclisi çalışma biçimi belirleyerek, aile misyonu, aile vizyonu, aile etik kuralları ve aile değerlerini ortaya koyar.

Proje Ekibi ise bu süreçle birlikte, aile meclisinden aldığı sonuçlarla ailenin durum analizini yaparak anayasal kapsamı belirginleştirir. Anayasal taslak aile meclisine sunularak tüm aile üyelerin görüşleri alınır. Bu görüşler ve tartışmalara ışığında proje ekibi aile anayasasının son halini aile meclisinin onayına sunar.

Aile Anayasası Kapsam Taslağı

• Anayasanın gerekçesi
• Misyonunuz
• Vizyonunuz
• Aile temel değerleri
• Aile etik kuralları
• Aile içi ilişkileriniz
• Çalışma ilişkileri
• Organizasyon yapısı
• Yönetim ilkeleri,
• Mülkiyet hakları
• Yönetim kurulu, icra kurulu
• Aile üyelerinin istihdamı ve ücret politikası
• Devir prensipleri (haleflerin belirlenmesi)
• Profesyonel gelişme planları
• Sahiplik ilkeleri, sahiplik hakları
• Kar dağıtım kılavuzu
• Satın alma ve satış anlaşmaları
• Servet yönetim ilkeleri
• Hayırseverlik (bağış ve yardımlar) ilkeleri

Aile Anayasası Kapsam Taslağı, bunlar gibi kapsayıcı konu başlıklarının alt tanımlamaları yapılmalıdır.

Bütünüyle tüm tarafların haklarını koruyan, geliştiren ve güvence altına alan bir anayasa şu ilkelerden ayrılmamalıdır.

• Adalet
• Katılımcı ,eşit söz ve karar sahibi olmak
• Sorumluluk almak
• Hesap verilebilirlik
• Açıklık – Şeffaflık
• Açık eleştiri, öneri ortamı yaratmak

Şirketlerin geleceği için aile anayasası temel dayanaktır.

Aile anayasasının sağladığı faydalar

1- Sorumlulukları Belirler

Aile üyelerinin şirketteki rolleri ve sorumlulukları net bir şekilde tanımlanır. Kimlerin şirkette çalışabileceği, terfi kriterleri ve performans değerlendirme ölçütleri belirlenir.

2- Aile İçi Anlaşmazlıkları Önler

Aile üyeleri arasındaki olası çatışmaların önüne geçer.Karar alma mekanizmalarını ve çözüm yollarını önceden belirler.

3- Kurumsallaşmanın Aynasıdır

Şirketin aile üyelerinden bağımsız bir yönetim anlayışıyla ilerlemesini sağlar. Profesyonel yönetime geçişi kolaylaştırır ve sürdürülebilir büyüme sağlar.

4- Kuşaklar Arası Geçişi Kolaylaştırır

Şirketin sonraki nesillere sorunsuz devredilmesine yardımcı olur. Miras yönetimini ve hisse devrini planlayarak karmaşık hukuki süreçleri azaltır.

5- Aile ve Şirket Arasındaki Ayrımı Sağlar

Şirket menfaatlerinin aile menfaatlerinden ayrılmasını sağlar. Aile üyelerinin iş hayatındaki ve özel hayatlarındaki rollerini netleştirir.

6- Uzun Vadeli Strateji ve Vizyon Oluşturur

Ailenin ortak değerleri ve şirketin hedefleri doğrultusunda bir vizyon oluşturur. Şirketin sürdürülebilirliğini güvence altına alır.

7- Şeffaflık ve Adaleti Sağlar

Aile üyeleri arasında şeffaflığı artırır ve kararların eşitlikçi bir şekilde alınmasını sağlar. Aile bireylerinin beklentilerini netleştirir ve taraflar arasında güven oluşturur.

8- Finansal Disiplini ve Denetimi Sağlar

Kar paylaşımı, maaş politikaları ve finansal yönetim konularında net kurallar koyar. Şirketin finansal sağlığını korur ve kontrol mekanizmalarını kurar.

Sonuç olarak;

Aile anayasası, aile şirketlerinde duygusal bağları ve iş profesyonelliğini dengeleyen bir araçtır. Şirketin uzun ömürlü olmasını sağlarken, aile üyeleri arasındaki uyumu ve iş birliğini pekiştirir. Bu sayede, hem aile hem de şirket menfaatleri korunmuş olur.

Etik kurallara dayalı bir aile anayasası yazmanız temennisiyle!