Yalın İş Planı (Lean Business Plan)

Her ikisi de belirgin bir şekilde iş planının gerekliliğine karşı çıkarak önce iş modeli oluşturulmalıdır yaklaşımını kullanmaktadırlar, ancak bu yaklaşımı yaparken kullandıkları iki varsayım sanki iş planını yok saymaktadır. Bunlardan birincisi, iş planının bir ofis ortamında müşteri ile hiç bir ilişki kurulmadan, sadece eski bilgi kullanılarak izole bir ortamda, aylarca süren bir çalışma sonucunda hazırlandığıdır. İkicisi ise iş planını "statik" ve değişmeyen bir yapıda görmeleridir ki bence her ikisi de yanlıştır ve yalın girişimlerinde "sürekli" plan yapma zorunlukları vardır. Buradaki sürekli kelimesi de aslında kilit olan kavramdır, planlama sürekliliği ve dinamizmi olan bir süreçtir, başı ve sonu olan "statik" durağan bir süreç değildir, süreç planın zaman zaman kendisinden daha önemlidir. Çünkü plan bittiği andan itibaren değişen çevre koşullarına bağlı olarak doğru olmaktan çıkar ve yeniden yapılması gerekir.

İş planı yaşayan bir dökümandır, canlıdır, aynı işiniz gibi, o da yaşar, canlıdır. Bu yaşam, aslında değişime uyum sağlayan değişimdir ve bun sağlamadığınız zaman işiniz ölür. Onun ölmesini engellemek için de sürekli iş planının, değişen şartlar doğrultusunda güncellenmesi gerekir.

Bu döngüyü aşağıdaki şekilde görebiliriz :



Bu döngü aslında yalın girişimde kullanılan Yap-Ölç-Öğren kavramı ile nerede ise aynı.

Yalın girişimin ortaya çıkmasının temel altyapısı logaritmik bir hızda değişen ve gelişen teknoloji ve buna bağlı olarak neredeyse aynı hızda değişen sosyal ve bireysel değişim, ihtiyaçlardaki değişimdir. Artık ürün yaşam eğrileri ve hatta şirket yaşam eğrileri bundan on, yirmi yıl öncesine göre daha dar bir zaman aralığı içerisinde olmaktadır.

Aşağıdaki şekilde bundan on, yirmi yıl önceki bir ürünün teorik yaşam eğrisidir.



Ancak bu eğri günümüzde, aynı zaman ölçekleri içerisinde aşağıdaki değişikliği (hatta şekildekine göre çok daha daralmıştır) göstermektedir ;



Buna bağlı olarak da gerek girişim gerekse işletme aşamalarında "agility" kavramı ortaya çıkmıştır. Bu kavramı tek bir kelime ile tercüme etmek hatalı olur kanımca. Bence bunun içeriğinde aciliyet, çeviklik, hafiflik kavramları iç içedir. Bu hızı, hafifliği ve manevra kabiliyetini sağlayabilmek için de yalın girişim kullanılmaktadır.

Yalın girişimi de, yap, müşteri deneyimin ölç, bundan öğrenerek ürün veya hizmetinde gerekli yeni düzenlemeleri yap ve aynı döngüyü yaşayarak sürekli ilerle mantığıdır, bunu da aşağıdaki şekil ile görselleştirebiliriz ;



Yalın girişimi, deneme ve iş modeli oluşturma yöntemleri ile ürün veya hizmeti geliştirerek başarısızlıkları hızlandırmak ve bu süreçteki deneyim ile ürün veya hizmeti hızla müşteri istekleri ve talep doğrultusunda tekrar eksene oturtmak olarak özetleyebiliriz.

Ağırlıklı oalarak yüksek teknolojiye yönelik olarak başlayan bu yaklaşım hızla tüm sektörlere yayılmaktadır ve ayrıca yaygınlaşması daha da kolay olacaktır ( 3D yazıcıların gelişmesi vs.). Burada Reis ve takipçileri iş modeli geliştirilmesi üzerinde durarak iş planını geri planda tutarlar ve ancak iş oturup, işletme haline gelince ve/veya yatırımcının kendisinde olmayan bir boyuttaki yatırıma destek sağlaması durumunda gerek olacağını söylerler.

Bu noktada kanımca büyük bir yanılgı var. Bunun temeli de öncelikli olarak zaten iş modeli olan bir ortamda iş planının temel girdilerinin zaten oluştuğunu düşünmemde yatıyor. İş modeli kurarken zaten müşteri segmentlerimizi, değer önerimizi, dağıtım kanallarımızı, maliyet yapısını ve gelir akışını ortaya koymuş oluyoruz. Çok az bir gayretle bunu iş planı haline getirdiğimiz zaman da gideceğimiz yol ve o yolda çıkabilecek diğer engellere hakim olma şansımız artıyor. Bu nedenle de iş planının yapılması gereklidir.

Ayrıca iş planının genel yapısını kendi ihtiyaçlarımız doğrultusunda çerçevelendirme olanağımız var, ve iş planı 300 sayfalık bir çalışma olmak zorunda değil.

Peki YALIN İŞ PLANI nasıl olmalıdır ?

İş modelimiz doğrultusunda bize yol gösterecek bir stratejik yapı zaten ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda kısa ve öz 1-2 cümle ile stratejimizi ortaya koyabiliriz.

Bu stratejinin şimdiki çevre (siyasi - ekonomik - teknolojik - toplumsal) ile olan uyumunu hızla değerlendirebiliriz ve orta vadede, gözlemleyebileceğimiz değişiklikler nasıl uyum sağlayabileceğini ortaya koyabiliriz.

Bu stratejik yaklaşım ile finansal öngörülerimiz yapabiliriz.

Böylece uygulayacağımız değişikliklerin nelere yansıyacağını anlayarak neleri yapıp yapamayacağımızı göreceğimizden gideceğimiz yolda neler yapmamız gerektiğini baştan anlamış oluruz.

Yap, ölç, öğren döngüsü içerisine oturtacağımız iş planı döngüsü, önümüzü görmek açısından gereklidir ve yapılmalıdır.

Konu ile ilgili aşağıdaki yazılar da size daha fazla bilgi verebilir :

İŞ PLANI GEREKSİZ”MİŞ” (!)
HERKES YAZIYOR “İŞ PLANI NASIL HAZIRLANIR ?”
Kervan yolda “düzülür” müş…
BAYBARS ALTUNTAŞ ÇOK GÜZEL YAZMIŞ, AMA…
İŞ MODELİ (BUSINESS MODEL) İŞ PLANI DEĞİLDİR
İŞ MODELİNİN YAPITAŞLARI – 1