KAMU İDARELERİ İÇİN
STRATEJİK PLANLAMA KILAVUZU
2. Sürüm
Haziran 2006
Bu kılavuz, 26 Mayıs 2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Kamu
İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usûl ve Esaslar Hakında Yönetmelikte
belirtilen kamu idarelerince hazırlanacak stratejik planların genel çerçevesini
belirlemek amacını taşımaktadır.
İlk sürümü Haziran 2003’te hazırlanmış olan bu kılavuz, ihtiyaçlar
doğrultusunda güncellenmekte olup, en son sürüm www.sp.gov.tr internet
sitesinde yayınlanmaktadır. Kılavuz hakkındaki görüş, düşünce ve önerilerinizi
sp@dpt.gov.tr adresine iletebilirsiniz.
İÇİNDEKİLER
1. GİRİŞ .................................. 1
A - KONUNUN ÖNEMİ.....................1
B - KILAVUZUN AMACI VE KAPSAMI ......3
2. STRATEJİK PLANLAMA.................... 7
3. HAZIRLIK ÇALIŞMALARI..... 11
A - PLANIN SAHİPLENİLMESİ...................................................................... 11
B - PLANLAMA SÜRECİNİN ORGANİZASYONU .............................................. 11
C - İHTİYAÇLARIN TESPİTİ......................................................................... 13
D - ZAMAN PLANI ...................................................................................... 14
E - HAZIRLIK PROGRAMI............................................................................ 14
4. DURUM ANALİZİ ................................................................................ 15
A - TARİHİ GELİŞİM................................................................................... 16
B - YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER VE MEVZUAT ANALİZİ...................................... 16
C - FAALİYET ALANLARI İLE ÜRÜN VE HİZMETLERİN BELİRLENMESİ............. 17
D - PAYDAŞ ANALİZİ.................................................................................. 17
E - KURULUŞ İÇİ ANALİZ VE ÇEVRE ANALİZİ ............................................... 23
5. GELECEĞE BAKIŞ................................................................................ 27
A - MİSYON BİLDİRİMİ............................................................................... 27
B - VİZYON BİLDİRİMİ ............................................................................... 29
C - TEMEL DEĞERLER ................................................................................ 30
D - AMAÇLAR ............................................................................................ 32
E - HEDEFLER............................................................................................ 34
F - PERFORMANS GÖSTERGELERİ ............................................................... 36
G - STRATEJİLER ....................................................................................... 39
6. MALİYETLENDİRME ........................................................................... 41
7. İZLEME VE DEĞERLENDİRME............................................................. 45
8. EKLER................................................................................................. 47
A - Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik ................................................................................................ 47
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı
Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu 1
1. GİRİȘ
A - KONUNUN ÖNEMİ
Kamu kesiminin mali ve idari sorunları dikkate alındığında kamu idarelerinin
faaliyetlerini planlı bir şekilde yerine getirmeleri giderek önem kazanmaktadır.
Kamu yönetimi ve kamu mali yönetimi reformları çerçevesinde, makro düzeyde
bütçe hazırlama ve uygulama sürecinde mali disiplini sağlamak, kaynakları stratejik
önceliklere göre dağıtmak, bu kaynakların etkin kullanılıp kullanılmadığını izlemek
ve bunun üzerine kurulu bir hesap verme sorumluluğu geliştirmek temel başlıklar
olarak ortaya çıkmıştır.
Kamu idarelerinin planlı hizmet sunumu, politika geliştirme, belirlenen politikaları
somut iş programlarına ve bütçelere dayandırma ile uygulamayı etkili bir şekilde
izleme ve değerlendirmelerini sağlamaya yönelik olarak “stratejik planlama” temel
bir araç olarak benimsenmiştir. Stratejik planlama; bir yandan kamu mali
yönetimine etkinlik kazandırırken, diğer yandan kurumsal kültür ve kimliğin
gelişimine ve güçlendirilmesine destek olacaktır.
Ulusal düzeydeki kalkınma planları ve stratejiler çerçevesinde kamu idarelerince
hazırlanacak olan stratejik planlar; programlar, sektörel ana planlar, bölgesel
planlar ve il gelişim planları ile birlikte genel olarak planlama ve uygulama
sürecinin etkinliğini artıracak ve kaynakların rasyonel kullanımına katkıda
bulunacaktır.
Kamuda Stratejik Planlamanın Hukuki Çerçevesi
10/12/2003 tarih ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununda yer
alan stratejik planlamaya ilişkin hükümler 01/01/2005 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
5018 sayılı Kanunda stratejik plan,
“kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve
politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara
ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren plan”
olarak tanımlanmıştır. Kanunda, kamu idarelerine kalkınma planları, programlar,
ilgili mevzuat ve benimsedikleri temel ilkeler çerçevesinde geleceğe ilişkin misyon
ve vizyonlarını oluşturmak, stratejik amaçlar ve ölçülebilir hedefler saptamak,
performanslarını önceden belirlenmiş olan göstergeler doğrultusunda ölçmek ve
2
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı
2 Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu
uygulamanın izleme ve değerlendirmesini yapmak amacıyla katılımcı yöntemlerle
stratejik plan hazırlama görevi verilmiştir.
5018 sayılı Kanunun yanı sıra 5393 sayılı Belediye ve 5216 sayılı Büyükşehir
Belediyesi Kanunları ile nüfusu 50 000’in üzerindeki tüm belediyeler stratejik plan
hazırlamakla yükümlüdür. Ayrıca 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ile il özel
idarelerine de stratejik planlama yükümlülüğü getirilmiştir.
5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanununda büyükşehir belediyesinin görevleri
arasında, büyükşehir belediyesinin stratejik planını hazırlamak bulunmaktadır.
Büyükşehir belediye başkanının görevlerinden birisi belediyeyi stratejik plana
uygun olarak yönetmektir.
5393 sayılı Kanunda, belediye meclisinin görevleri arasında stratejik planı
görüşmek ve kabul etmek bulunmaktadır. Belediye encümeninin görevlerinden biri,
stratejik planı inceleyip belediye meclisine görüş bildirmektir. Belediye başkanının
görevlerinden biri de belediyeyi stratejik plana uygun olarak yönetmektir.
Kanuna göre belediye başkanı, mahalli idareler genel seçimlerinden itibaren altı ay
içinde, kalkınma planı ve programı ile varsa bölge planına uygun olarak stratejik
plan ve ilgili olduğu yıl başından önce de yıllık performans programı hazırlayıp
belediye meclisine sunmakla yükümlüdür. Stratejik plan, varsa üniversiteler ve
meslek odaları ile konuyla ilgili sivil toplum örgütlerinin görüşleri alınarak
hazırlanacak ve belediye meclisi tarafından kabul edildikten sonra yürürlüğe
girecektir. Nüfusu 50 000'in altında olan belediyelerde stratejik plan yapılması
zorunlu değildir. Stratejik plan ve performans programı bütçenin hazırlanmasına
esas teşkil edecek ve belediye meclisinde bütçeden önce görüşülerek kabul
edilecektir.
5302 sayılı Kanunda, il genel meclisinin görevleri arasında stratejik planı görüşmek
ve karara bağlamak bulunmaktadır. İl encümeninin görevlerinden biri, stratejik
planı inceleyip il genel meclisine görüş bildirmektir. Valinin görevlerinden biri de il
özel idaresini stratejik plana uygun olarak yönetmektir.
Kanuna göre vali, mahalli idareler genel seçimlerinden itibaren altı ay içinde,
kalkınma plan ve programları ile varsa bölge planına uygun olarak stratejik plan ve
ilgili olduğu yıl başından önce de yıllık performans planı hazırlayıp il genel meclisine
sunmakla yükümlüdür. Stratejik plan, varsa üniversiteler ve meslek odaları ile
konuyla ilgili sivil toplum örgütlerinin görüşleri alınarak hazırlanacak ve il genel
meclisinde kabul edildikten sonra yürürlüğe girecektir. Stratejik plan ve performans
Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu 3
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı
planı bütçenin hazırlanmasına esas teşkil edecek ve il genel meclisinde bütçeden
önce görüşülerek kabul edilecektir.
24 Aralık 2005 tarihinde yayımlanan 5436 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol
Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması
Hakkında Kanun ile tüm kamu idarelerinde strateji geliştirme birimleri
oluşturulmuştur. Bu birimler, 18 Şubat 2006 tarihinde yayımlanan “Strateji
Geliştirme Birimlerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” ile stratejik
planlama çalışmalarının koordinasyonu ile görevlendirilmiştir.
5018 sayılı Kanunda, stratejik plan hazırlamakla yükümlü olacak kamu idarelerinin
ve stratejik planlama sürecine ilişkin takvimin tespitine, stratejik planların kalkınma
planı ve programlarla ilişkilendirilmesine yönelik usul ve esasların belirlenmesine
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı yetkili kılınmıştır. Bu çerçevede hazırlanan
“Kamu İdarelerinde Stratejik Planlamaya İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında
Yönetmelik” 26 Mayıs 2006 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.
B - KILAVUZUN AMACI VE KAPSAMI
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı kamu idarelerine stratejik planlama
sürecinde yol göstermek üzere bu kılavuzu hazırlamıştır.
Kuruluşların bu kılavuza uygun şekilde hazırlayacakları stratejik planlar, kaynakların
stratejik önceliklere göre dağıtılması hususunda makro, sektörel ve bölgesel
kriterler ile birlikte yönlendirici/referans belgeler olacaktır. Bu çerçevede, Şekil 1’de
kuruluş düzeyindeki stratejik planlama süreci ile makro planlama arasındaki ilişki
gösterilmektedir.
4
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı
4 Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu
Şekil 1: Stratejik Planlama-Makro Planlama İlişkisi
Kılavuzda “stratejik yönetim döngüsü” nün bütünü kapsanmaktadır. Daha
basit bir şekilde ifade edilirse; neredeyiz sorusu ile başlanmakta, nereye gitmek
istendiği belirlenmekte, bugünden arzu edilen geleceğe hangi yolla veya nasıl
gidileceği ortaya konulmakta ve son aşamada başarı ölçülmektedir. Stratejik
yönetim yaklaşımının temel adımları Şekil 2’de gösterilmiştir. Şekil 2’de de
gösterildiği üzere “stratejik planlama” kavramı kılavuzda geniş anlamda “stratejik
yönetim” sürecinin bütününü kapsayacak şekilde kullanılmıştır.
DEĞERLENDİRME
STRATEJİK PLANLAMA
BÜTÇELEME
UYGULAMA
PLANLAR
PROGRAMLAR
KURULUŞ DÜZEYİ MAKRO DÜZEY
Kamu İdareleri İçin Stratejik Planlama Kılavuzu 5
Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı
Şekil 2: Stratejik Yönetim Süreci
• Plan ve Programlar
• Paydaş Analizi
• GZFT Analizi
DURUM ANALİZİ
Neredeyiz?
• Kuruluşun varoluş gerekçesi
• Temel İlkeler MİSYON VE İLKELER
• Arzu edilen gelecek
VİZYON
• Orta vadede ulaşılacak amaçlar
• Spesifik, somut ve ölçülebilir
hedefler
AMAÇLAR VE
HEDEFLER
Nereye ulaşmak
istiyoruz?
• Amaç ve hedeflere ulaşma
yöntemleri STRATEJİLER
• Detaylı iş planları
• Maliyetlendirme
• Performans programı
• Bütçeleme
FAALİYETLER
VE
PROJELER
Gitmek istediğimiz yere
nasıl ulaşabiliriz?
• Raporlama
• Karşılaştırma
İZLEME
• Geri besleme
• Ölçme yöntemlerinin belirlenmesi
• Performans göstergeleri
• Uygulamaya yönelik ilerleme ve
sonuçların değerlendirilmesi
PERFORMANS ÖLÇME VE
DEĞERLENDİRME
Başarımızı nasıl takip
eder ve değerlendiririz?
Bu kılavuz kapsamında yer alan ana başlıklar aşağıda özetlenmektedir:
Kılavuzun birinci bölümünde stratejik planlama kavramı tanıtılmaktadır.
