Franchising

Franchising Nedir?

İşletme kuruluş aşaması, son derece zor ve dikkatli davranılması gereken bir süreçtir. Varolan bir işletmeyi genel kabul görmüş ilkeler ve prosedürler çerçevesinde yürütebilirsiniz. Oysa yeni kurulmuş bir işletmeye rekabet kazandırmak, piyasaya girmesini ve tutunmasını sağlamak veya kurulu bir işletmeyi ülkemizdeki gibi sürekli değişen koşullar altında ayakta tutabilmek ve güçlendirebilmek girişimciler açısından oldukça çaba gerektiren çalışmalarla mümkün olabilmektedir.

Küçük-orta ölçekli işletmelerin bu güçlükleri çözmeleri için sunulan alternatiflerden biri de "Franchising" (okunuşu: frençizing) sistemidir. Bu sistem sayesinde kuruluş ve varoluş aşamasındaki küçük işletmeler, büyük işletmelerin sahip olduğu olanaklardan yararlanarak, piyasaya girme, rekabet gücü elde etme gibi birçok zorlu konuda destek elde etmektedirler.

Genel olarak bir dağıtım ve pazarlama sistemi olan Franchising, iki işletme arasında devamlılık gösteren ve ticari ilişkiye dayanan bir sözleşmedir. Franchising, ticari anlamda büyük rekabet gücü ve pazar payı olan kendini ispat etmiş bir markanın desteği ve güvencesi tarafından, aynı sektördeki birbirinin benzeri firmalara mal ve hizmet dağılımına yönelik olarak belli bir bedel karşılığında sunulan destekler ve hizmetler bütünüdür. Franchising sisteminde an az iki taraf vardır. Bunlar:

1- Franchisor (okunuşu: frençizör- franchising desteği veren) Rekabet gücü yüksek, gelişmiş bir üretime, tescilli saygın bir markaya, dolayısı ile etkin birer işletme ve pazarlama sistemine sahip olan herhangi bir işletme sahibi girişimci ya da kurum,

2- Franchisee (okunuşu: frençize- franchising desteği alan) Franchisor´ un sahip olduğu bu olanaklardan yararlanan ve franchisor ile aynı sektörde ya da aynı sistemde yer alıp onun üretim, pazarlama, dağıtım vs gibi hizmetlerini kullanıp, bunlardan yararlanan, bunun karşılığında bu sistemi kullandıran sistem sahibi franchisor´ a belirlenmiş bir bedel ödeyen kişi ya da kurum

olarak belirtilebilir.

Kısaca belirtirsek Franchisor, piyasada tanınmış ve yerleşmiş tescilli bir ismin ya da markanın işletme hakkını veren taraftır. Bu hak sadece isim ya da markanın kullanılmasını değil, personel eğitimi, know-how (okunuşu: nav hav- üretim konusunda teknik bilgi) pazarlama ve dağıtımda teknik destek vb. hizmetleri de içerir. Franchisee ise, işletmesini bağımsız olarak yönetir hatta reklam, promosyon, personel seçimi vs. gibi konularda bağımsız hareket edebilme avantajına sahiptir. Sadece isim hakkı alınan franchisor firmanın genel ilkelerine, standartlarına bağlılıkla ve franchise kullanma bedelini ödemekle yükümlüdür.

Franchising sisteminde taraflar arasında, sözleşme ile hukuki varlık kazanan uzun dönemli bir iş ilişkisi bulunmaktadır. Girişimci (yani franchisee) elde ettiği franchising sistemiyle, yılların deneyimi ile birlikte, başarısı kanıtlanmış bir yöntemi de satın almaktadır. Ayrıca, franchisor firma da, franchisee olan işletmeyi çok yakından izleyip, isminin doğru ve olumlu kullanıp kullanılmadığını da denetleyebilmekte, kötü yönetim ve markayı küçük düşürecek eylemleri önleme konusunda müdahale edebilme hakkına sahip olmaktadır.

Ülkemizde franchising sistemiyle işleyen işletmeleri daha çok hazır gıda sektöründe (fast- food ya da tatlı, şekerleme zincirleri gibi) ve benzin istasyonlarında görmekteyiz.

Franchising sisteminin avantajları nelerdir?

Franchising sisteminin avantajlarını şöyle sıralayabiliriz,

• İster dünya, ister yerel piyasada tanınmış ve yerleşmiş bir firmanın ismi ile işe başlamak, girişimci için sıfırdan başlamaktan daha kolay, risksiz ve avantajlı olmaktadır.
• Franchisor, marka, işletme ve isim hakkı yanında franchisee´ ye, eğitim, reklam, pazarlama, malzeme, promosyon gibi konularda da destek sağlamaktadır.
• Dünya ve yerel piyasalardaki yoğun rekabet göz önüne alındığında, bu sistem ile yatırım yapmak, yatırımcılar için daha kolay ve risksiz olmaktadır.
• Franchisee firma, tanınmış bir marka, isim ya da işletme hakkını alırken, ek olarak ulusal ve uluslararası bir standardı da elde etmektedir.
• Ülke ekonomisi açısından franchising sisteminin avantajı, sistem sayesinde ülkeye yeni ürün ve hizmetler yanında yeni teknolojiler ve yabancı yatırımın gelmesidir.
• Girişimci franchisor´ un ün ve saygınlığından yararlanmakta, böylece kendi sektör ve piyasasında avantajlı bir konum kazanmaktadır.