Sizden sonra geminin kaptanı kim olacak?

Deloitte, kurumların en önemli sorunlarından biri olan geleceğin liderinin nasıl belirleneceği konusunda kapsamlı bir çalışma hazırladı. “Sizden Sonra Geminin Kaptanı Kim Olacak? Geleceğin Liderini Belirleme Planı” başlıklı çalışmada kurumlara, gelecekte kendilerine liderlik edecek kişileri seçme ve yetiştirme konusunu şimdiden planlamaları öneriliyor.

Kurumsal sürekliliğin anahtarı: Geleceğin Lideri

Günümüzde bir şirketin kurucusu vefat ettiğinde veya yönetimi etkileyen başka bir ani durum geliştiğinde şirketlerin geleceği tehlikeye girebiliyor. Bir çok şirket bu gibi krizlerde el değiştirebiliyor. Yapılan araştırmalara göre aile şirketlerinin yalnızca %30’u ikinci kuşaklara geçebiliyor. Üçüncü kuşağa kalan aile şirketlerinin oranı ise %12’ye iniyor. Aile şirketi olmayan özel şirketlerde de durum çok farklı değil. Çalışmada, kurumları yaşatmanın sadece bir istek işi olmadığına, ciddi bir planlama gerektiğine dikkat çekiliyor. 

Çalışmayı değerlendiren Deloitte Türkiye Kurumsal Risk Hizmetleri Ortağı Oktay Aktolun şunları söyledi:

“Günümüzde iş sahiplerinin veya yöneticilerin binbir zahmetle inşa ettikleri kurumlarının geleceği hakkında herhangi bir öngörüde bulunmadan önce kendilerine sormaları gereken birkaç soru bulunuyor. İş hayatım ne düzeyde, bundan iki yıl, beş yıl, on yıl, yirmi yıl sonra iş hayatım, şirketim ne olacak? Bugün şirketimi satmaya kalksam şirketim el değiştirmeye ne kadar hazır? Geride ne bırakmak istiyorum? Hissedarlar ben gittikten sonra bundan ne kadar etkilenecek? Ailemin geleceği şirketimin bensiz performansına ne kadar bağlı ve bu konuda bugün ne yapmalıyım? Bütün bu soruların yanıtı, kurumsal liderliğin sürdürülebilir olmasında düğümleniyor. Yaptığımız çalışma, geleceği ve geleceğin liderliğini şimdiden planlamak gerektiğini ortaya koyuyor.”.

Standart formül yok

Geleceğin liderini belirleme konusunda ayrıntılı önerilere yer verilen çalışmada, bu konuda örnek gösterilecek standart bir formülün bulunmamasının işleri bir parça zorlaştırdığı ifade ediliyor. Söz konusu süreç her ölçekte ve yapıdaki tüm şirketler için son derece karmaşık özelliklere sahip. Halefin başarılı olması için, aile işlerinden vergi planlamasına, değer biçmeden hedef belirtmeye kadar birçok konuda deneyim ve beceri sahibi olması gerekiyor.

Geleceğin liderini belirleme planı kurumsal ve kişisel birçok unsuru kapsıyor. Bu nedenle iyi bir danışmanla çalışmak büyük önem taşıyor. Bu alanda deneyimi olan; şirket, aile ve kilit yöneticiler tarafından tavsiyelerine kulak verilen ve özel yetkinliklere sahip danışmanlar söz konusu süreci olgunlaştırıyor ve hızlandırıyor. 

Sizden sonrası tufan mı?

Bir şirketin kurucusu kendinden sonrasının ne olacağını iyi hesaplamak zorunda. Kendi isteğiyle veya istemi dışında işi bıraktığı takdirde kurumun geleceği, o zamana kadar yapılmış hazırlıklara bağlı oluyor.

Geleceğin lideri ile ilgili planlamada sık rastlanan hatalara değinen Deloitte’un çalışmasına göre liderlerin işi bırakmaya karar verme aşamasında bazı sorunlar ortaya çıkıyor. Örneğin, hatalı varlık planlaması nedeniyle şirketler büyüme fırsatlarını kısıtlayabilecek yüksek vergi ödemeleri yapmak zorunda kalabiliyor. Bazı durumlarda uygun yönetim oluşturulamadığı için potansiyel vergi ve masraf avantajlarından yararlanılamıyor. 

Şirketin gerçek değerini anlayamamak bazı alıcı ve yatırımcıları çekme konusunda bir engel oluşturabiliyor. Acil durum planına sahip olmayan şirketler özel durumlarda zorunlu satış ve devir gibi oldu bittilerle karşılaşabiliyor. Kritik karar aşaması gerektiren durumlarda yeni yöneticilerin hazır olmaması da bir başka temel sorunu oluşturuyor. Bunun yanı sıra, geleceğin lideri için bir hazırlık yapılmadığında daha sonra şirketin paydaşları, aile üyeleri ve çalışanlar yeni liderliği kabul etmeyebiliyor.

Geleceğin lideri için ölçülebilir, ulaşılabilir ve tutarlı planlama gerek

Bütün bunları önlemek için yöneticilerin geleceğin liderini belirleme amaçlı oluşturdukları plandaki hedeflerinin açık, ölçülebilir, ulaşılabilir ve birbiriyle tutarlı olması gerekiyor. Ayrıca şirketin değerini dikkate alarak uzun vadeli büyümeyi teşvik eden temel kararları belirlemek aynı zamanda sağlıklı bir emeklilik planı için de bir baz oluşturuyor.

Liderlerin şirketleri için ortaya koyduğu hedefleri, gelecekteki yöneticinin yetenek ve ilgi alanlarıyla örtüştürecek bir planlama yapması ve bunun için de paydaşlarla birlikte hareket etmesi başarılı sonuçlar getirebiliyor.