Resmi Gazete Tarihi: 07.08.2008 Resmi Gazete Sayısı: 26960
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) (Değişik:RG-6/5/2010-27573) Bu Yönetmeliğin amacı; ikinci fıkrada belirtilen, bir
ölçüm fonksiyonu olan cihaz ve sistemlerin; 4 üncü maddede belirtilen öncelikler çerçevesinde piyasaya arz
edilmesi ve/veya kullanıma sunulması halinde, taşıması gereken şartları düzenlemektir.
(2) Bu Yönetmelik; su sayaçları (MI-001), gaz sayaçları ve hacim dönüştürme cihazları (MI-002), aktif
elektrik enerji sayaçları (MI-003), ısı sayaçları (MI-004), su haricindeki sıvıların miktarlarını sürekli ve dinamik
ölçen ölçme sistemleri (MI-005), otomatik tartı aletleri (MI-006), taksimetreler (MI-007), malzeme ölçerler (MI-
008), boyutsal ölçüm cihazları (MI-009) ve egzoz gazı analiz cihazları (MI-010) ile ilgili olarak bu Yönetmeliğin
cihaza özgü eklerinde tanımlanan ölçüm fonksiyonu olan cihazları ve sistemleri kapsar.
Dayanak
MADDE 2 – (1) Bu Yönetmelik;
a) 11/1/1989 tarihli ve 3516 sayılı Ölçüler ve Ayar Kanunu ile 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı
Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanuna dayanılarak,
b) 31/3/2004 tarihli ve 2004/22/EC sayılı Ölçü Aletleri Direktifine paralel olarak
hazırlanmıĢtır.
Tanımlar
MADDE 3 – (1) Bu Yönetmelikte yer alan;
a) Alt montaj cihazı: Ölçü aletine özgü eklerde tanımlanan bir ölçü aletini, uyumlu olduğu diğer alt/ara
montajlar veya bir başka ölçü aleti ile bir araya getiren ve bağımsız olarak fonksiyon ifa eden donanım cihazını,
b) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
c) İmalatçı: Ölçü aletinin, bu Yönetmeliğe uygunluğundan sorumlu olan ve kendi ismiyle piyasaya arz
edilmesi ve/veya kendi amaçları doğrultusunda kullanıma sunulmasını sağlayan gerçek ya da tüzel kişliyi,
ç) Komisyon: Avrupa Komisyonunu,
d) Kullanıma sunma: Ölçü aletinin, kullanım amaçları doğrultusunda kullanıcı için ilk kullanımını,
e) Müsteşarlık: Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığını,
f) Norm doküman: Uluslararası Yasal Metroloji Teşkilatı (OIML) tarafından kabul edilen teknik
özellikleri içeren dokümanı,
g) Ölçü aleti: Bu Yönetmelik kapsamında ölçme fonksiyonuna sahip olan cihaz veya sistemi,
ğ) Piyasaya arz: Kullanıcı için amaçlanan bir ölçü aletinin bedelli yada bedelsiz olarak piyasada yer
alması için yapılan ilk faaliyeti,
h) Uyumlaştırılmış standard: Avrupa Birliği Komisyonunun talimatı üzerine Avrupa Parlamentosunun
98/34/EC Direktifine uygun olarak Avrupa Standardizasyon Komitesi (CEN), Avrupa Elektroteknik
Standardizasyon Komitesi (CENELEC) ve Avrupa Telekomünikasyon Standardları Enstitüsünün (ETSI) ikisi
veya üçünün birlikte çalışarak uyumlaĢtırdıkları bir teknik dokümanı,
ı) Üye Devletler: Avrupa Birliğine Üye Devletleri,
i) Yasal metrolojik kontrol: Kamu menfaati, kamu sağlığı, kamu güvenliği, kamu düzeni, tüketicilerin
ve çevrenin korunması, vergi ve harçların toplanması, adil ticaret gibi sebeplerle bir ölçü aletinin ölçme
iĢlemlerinin kontrolünü,
j) Yetkili temsilci: Bu Yönetmeliğin kapsamındaki işler için bir imalatçı tarafından kendi adına hareket
etmek amacıyla yazılı olarak yetkilendirilen gerçek ya da tüzel kişiyi
ifade eder.
İKİNCİ BÖLÜM
Düzenlemeler, Alt Montaj Cihazları, Temel Gerekler, Uygunluk İşareti,
Piyasaya Arz Kullanıma Sunma ve Uygunluk Değerlendirmesi
Kullanım alanları
MADDE 4 – (Başlığıyla birlikte değişik:RG-31/12/2010-27802)
(1) 1 inci maddede belirtilen ölçü aletleri; Ölçüler ve Ayar Kanununun 3 üncü maddesinde belirtilen
kullanım alanları dışındaki tüm alanlarda, kamu menfaati, kamu sağlığı, kamu güvenliği, tüketicinin ve çevrenin
korunması, vergi ve harçların toplanması, adil ticaret gibi sebeplerle yapılacak ölçüm işlerinde bu Yönetmeliğin
gereklerini karşılamak şartıyla piyasaya arz edilir veya kullanıma sunulur. Alt montaj cihazları
MADDE 5 – (1) Alt montaj cihazları için temel gereklerin öngörüldüğü özel eklerin bulunduğu
durumlarda, söz konusu cihazlara, özel eklerde belirtilen gerekleri karşılaması koşuluyla bu Yönetmelik
hükümleri uygulanır.
(2) Alt montaj cihazları ile ölçü aletlerinin uygunluk değerlendirmesi birbirinden bağımsız olarak ve
ayrı ayrı yapılabilir.
Temel gerekler
MADDE 6 – (1) Bir ölçü aleti, EK-1‟de yer alan temel gerekler ve ilgili ölçü aletine özgü ekte yer alan
gerekleri karşılamak zorundadır.
(2) Bakanlık, ölçü aletinin doğru kullanımı için ihtiyaç duyulması halinde EK-1‟de veya ilgili ölçü
aletine özgü eklerde atıfta bulunulan bilgiyi Türkçe isteyebilir.
(3) Bir ölçü aletinin temel gereklere uygunluğu 9 uncu maddeye göre değerlendirilir.
Uygunluk iĢareti
MADDE 7 – (1) Bir ölçü aletinin bu Yönetmelikte belirtilen hükümlerin tamamına uygunluğu, 16 ncı
maddede belirtilen "CE" işareti ve ona ek olarak metroloji işaretinin aletin üzerindeki varlığı ile gösterilir.
(2) "CE" iĢareti ve ek metroloji işareti, ölçü aletine imalatçı tarafından ya da onun sorumluluğu altında
iliĢtirilir. Bu işaretler gerektiğinde imalat sürecinde iliştirilebilir.
(3) Bir ölçü aleti üzerine, "CE" işareti ve ek metroloji işaretinin anlamı ve/veya şekli konusunda
üçüncü tarafları yanıltacak iĢaretlerin iliĢtirilmesi yasaktır. Bir ölçü aleti üzerine, "CE" işareti ve ek metroloji
iĢaretinin görünürlüğü ve okunabilirliği engellenmeyecek şekilde başka bir işaret iliştirilebilir.
(4) (Değişik:RG-6/5/2010-27573) Ölçü aletinin, "CE" işaretinin iliştirilmesini gerektiren bu
Yönetmelik dışında, AB direktiflerini uyumlaştıran başka yönetmelikler kapsamındaki tedbirlere de tabi olması
durumunda, işaret söz konusu ölçü aletinin diğer yönetmelik gereklerine de uygun olduğunu gösterir. Bu
durumda, ölçü aletinin beraberinde verilen doküman, uyarı ve talimatlarda, söz konusu yönetmeliklerin Resmî
Gazete‟de yayımlanması ile ilgili referanslara veya Avrupa Birliği Resmi Gazetesi‟nde yayımlanan direktiflerin
referanslarına yer verilir.
Piyasaya arz ve kullanıma sunma
MADDE 8 – (1) Bakanlık, 7 nci maddeye uygun olarak "CE" iĢareti ve ek metroloji işaretini taşıyan
herhangi bir ölçü aletinin piyasaya arz edilmesini ve/veya kullanıma sunulmasını bu Yönetmelik kapsamındaki
nedenlerden dolayı engelleyemez.
(2) Bakanlık, ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin gereklerini karşılaması halinde piyasaya arz edilmesi
ve/veya kullanıma sunulmasını temin etmek üzere gerekli tüm tedbirleri alır.
(3) Bakanlık, bir ölçü aletinin, yerel iklim koşullarının gerekli kıldığı kullanıma sunma koĢullarını
karĢılamasını talep edebilir. Bu gibi durumlarda Bakanlık, Ek-1‟de yer alan Tablo-1‟ deki uygun üst ve alt
sıcaklık limitlerini seçer ve amaçlanan kullanım yerinin açık ya da kapalı olup olmayacağını ve yoğunlaşan ya
da yoğunlaşmayan nem koşullarını belirler.
(4) Bir ölçü aleti için farklı doğruluk sınıfları tanımlandığında;
a) Kullanıma sunma başlığı altındaki ölçü aletine özgü ekler belirli uygulamalar için kullanılacak olan
doğruluk sınıflarını gösterir.
b) Diğer tüm durumlarda Bakanlık, ülke içindeki tüm doğruluk sınıflarının kullanımına imkan sağlamak
üzere, belirli durumlardaki uygulamalar için kullanılacak olan doğruluk sınıflarını, tanımlanan sınıflar içinden
tespit eder.
c) (a) ve (b) bentlerinde belirtilen her iki durumda da, bir üst doğruluk sınıfındaki ölçü aletleri
kullanıcının tercih etmesi halinde kullanılabilir.
(5) Bakanlık; Yönetmeliğe uygun olmayan ölçü aletinin, uygunsuzluğunun görünür bir işaret ile açıkça
gösterilmesi ve uygunsuzluk giderilinceye kadar ölçü aletinin piyasaya arz edilmeyeceğinin ve kullanıma
sunulmayacağının belirtilmesi halinde, ticari fuarlarda, sergilerde, gösterimlerde sergilenmesine engel olamaz.
Uygunluk değerlendirmesi
MADDE 9 – (1) Bir ölçü aletinin temel gereklere ilişkin uygunluk değerlendirmesi, imalatçının ölçü
aletine özgü ekte listelenen uygunluk değerlendirmesi prosedürleri arasından seçeceği birinin uygulanması ile
yerine getirilir. İmalatçı gerektiğinde ölçü aletleri ya da ölçü aletleri grupları için 10 uncu maddede belirlenen
teknik dokümantasyonu sağlamak zorundadır.
(2) Prosedürler ile ilgili uygunluk değerlendirme modülleri EK-A ile EK-H1 arasında tanımlanmıştır.
(3) Uygunluk değerlendirmesi ile ilgili kayıt ve yazışmalar, Türkçe veya uygunluk değerlendirmesi
prosedürlerini yürüten onaylanmış kuruluşun seçeceği bir üye ülkenin resmi dilinde yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Teknik Dokümantasyon, Bildirim, Onaylanmış Kuruluş Kriterleri, Uyumlaştırılmış Standardlar ve Norm Dokümanlar
Teknik dokümantasyon
MADDE 10 – (1) Teknik dokümantasyon, bir ölçü aletinin tasarım, üretim ve çalışmasını anlaşılır ve
bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlar şekilde düzenlenir.
(2) Teknik dokümantasyon, aşağıdaki hususları sağlayacak şekilde yeterince detaylandırılmak
zorundadır.
a) Metrolojik karakteristiklerin tanımlanması,
b) Uygun yöntemler kullanılarak doğru ayarlandığında üretilen ölçü aletlerinin metrolojik
performansının yeniden üretilebilirliği,
c) Ölçü aletinin doğruluğu.
(3) Teknik dokümantasyonun mümkün olduğunca ölçü aletinin tipi ve/veya tanımı ile uygunluk
değerlendirmesi için aşağıdaki hususları içermesi gerekir.
a) Ölçü aletinin genel tanımı,
b) Tasarım ve imalat çizimleri, bileşenler, alt montaj cihazları ve elektrik devreleri gibi unsurların
planları,
c) Uygun üretimi sağlamak için imalat prosedürleri,
ç) Uygulanabildiği durumlarda, elektronik cihazların özelliklerini ve çalışmasını açıklamak üzere;
çizim, diyagram, mantık akıĢ diyagramı ve genel yazılım bilgilerini içeren tanımı,
d) Ölçü aletinin çalıĢmasını da içeren, (b), (c) ve (ç) bentlerinin anlaĢılması için gerekli
tanımlamaları ve açıklamaları,
e) 13 üncü maddede atıfta bulunulan, tamamen veya kısmen uygulanan standard ve/veya norm
dokümanların listesi,
f) 13 üncü maddede atıfta bulunulan standardların ve/veya norm dokümanların uygulanmadığı
durumlarda, temel gereklerinin karĢılanması için benimsenen çözümlerin açıklamaları,
g) Tasarım hesaplamaları ve muayenelerinin sonuçları,
ğ) Gerekmesi halinde tip ve/veya ölçü aletlerinin nominal çalıĢma Ģartları ve belirlenmiĢ çevresel
bozukluklar altında bu Yönetmeliğin gerekleri ile gaz, su, ısı ve su haricindeki sıvı sayaçlarının dayanıklılık
özelliklerini karĢıladığını gösteren test sonuçları,
h) Tasarımdakiler ile benzer olan parçalar içeren ölçü aletleri ile ilgili AT tip inceleme sertifikaları ya da
AT tasarım inceleme sertifikaları.
(4) Ġmalatçı tarafından mühürlerin ve iĢaretlerin yerleri belirtilir.
(5) Ġmalatçı, gerekmesi halinde ölçü aletinin arabirimlere ve alt montaj cihazlarına uygunluk Ģartlarını
göstermek zorundadır.
Bildirim
MADDE 11 – (1) Bakanlık, 9 uncu maddede atıfta bulunulan uygunluk değerlendirme modülleri ile
ilgili görevleri yürütmek üzere belirlediği kuruluşu, ölçü aleti türünü, dördüncü fıkraya uygun olarak kuruluşa
verilen kimlik numaralarını ve gerektiğinde bunlara ek olarak ölçü aletinin doğruluk sınıflarını, ölçüm aralığını,
ölçüm teknolojisini ve bildirimin kapsamını sınırlayan diğer ölçü aleti özelliklerini Müsteşarlık aracılığıyla Üye
Devletlere ve Komisyona bildirir.
(2) Bakanlık, söz konusu kuruluşların görevlendirilmesinde 12 nci maddede belirtilen kriterleri uygular.
Referansları Avrupa Birliği Resmî Gazetesi‟nde yayımlanmış olan uyumlaştırılmıĢ AB standardlarına karşılık
gelen ulusal standardlarda belirtilen kriterleri karşılayan kuruluĢların ilgili kriterleri yerine getirdiği kabul edilir.
Bakanlık, bu ulusal standardların referans numaralarını yayımlar. Bakanlık 4 üncü maddede belirtilen görevler
için mevzuatı yürürlüğe koymamış ise, o ölçü aleti ile ilgili işler için bir kuruluş atamak ve bildirimde bulunmak
hakkını saklı tutar.
(3) Bakanlık, bir kuruluşun bildirimini yaptığında,
a) KuruluĢun, 12 nci maddede belirtilen kriterleri karşılamaya devam etmesini sağlar.
b) KuruluĢun bu kriterleri karşılamadığını tespit ettiği taktirde söz konusu bildirimini geri çeker.
Bakanlık bu Ģekildeki bir geri çekme ile ilgili olarak Müsteşarlık aracılığıyla Üye Devletleri ve Komisyonu
derhal haberdar eder.
(4) Komisyon tarafından onaylanmıĢ kuruluĢların her birine bir kimlik numarası verilir. Komisyon,
Avrupa Birliği Resmî Gazetesi C serisinde, birinci fıkrada belirtilen bildirim kapsamındaki bilgiler ile birlikte
onaylanmış kuruluşların listesini yayımlar ve bu listenin güncel durumda tutulmasını sağlar.
Onaylanmış kuruluş kriterleri
MADDE 12 – (1) Bakanlık, 11 inci maddenin birinci fıkrasına göre görevlendirilecek kuruluĢlarda
aĢağıda yer alan hususları göz önünde bulundurur.
a) Ġmalatçı ile kuruluĢ arasında uygunluk değerlendirmesi amacıyla yapılacak olan teknik bilgi alıĢ
veriĢi hariç, uygunluk değerlendirmesi yapan kuruluş, kuruluşun yöneticisi veya personeli; 1) Değerlendirecekleri ölçü aletinin tasarımcısı, imalatçısı, tedarikçisi, montajcısı, kullanıcısı veya
bunlardan her hangi birinin yetkili temsilcisi,
2) Ölçü aletinin tasarım, imalat, pazarlama ya da bakım işleri ile doğrudan ilişkili ve bu tür faaliyetlere
giren tarafların temsilcisi
olamaz.
b) Uygunluk değerlendirmesi yapan kuruluş, kuruluşun yöneticisi ve personeli, değerlendirmelerin
sonuçları ile ilgili çıkarları olan kişiler ya da gruplardan gelebilecek ve kararlarını ya da uygunluk
değerlendirmesi sonuçlarını etkileyebilecek olan özellikle mali baskı olmak üzere her türlü baskı ve etkiden uzak
olmak zorundadır.
c) Uygunluk değerlendirmesi yapan kuruluş;
1) Metroloji alanında en üst düzeyde mesleki doğruluk ve yeterliliğe sahip olmak,
2) Belirli görevleri taşerona yaptıracak olması halinde, taşeronun Yönetmeliğin gereklerini
karĢıladığından emin olmak,
3) Taşeronun nitelikleri ve Yönetmelik kapsamında yaptığı iĢlerle ilgili dokümanları Bakanlığın
kullanımı için muhafaza etmek
zorundadır.
ç) Uygunluk değerlendirmesi yapan kuruluĢun; kendisi tarafından veya kendi adına ve sorumluluğu
altında yapılmıĢ olan tüm uygunluk değerlendirme görevlerini yerine getirebilme yeteneğine ve uygunluk
değerlendirmesinin gerektirdiği idari ve teknik faaliyetleri doğru olarak yerine getirmek için gereken personel ve
imkanlara sahip olması gerekir.
d) Uygunluk değerlendirmesi yapan kuruluĢ personeli;
1) Kuruluşun sorumluluğundaki tüm uygunluk değerlendirmesi faaliyetlerini kapsayan teknik ve
mesleki eğitime,
2) Yapacağı iişlerle ilgili yeterli bilgi ve deneyime,
3) Görevlerin yerine getirildiğini gösteren sertifikaları, kayıtları ve raporları düzenleyecek niteliğe
sahip olmak zorundadır.
e) Kuruluşun, kuruluş yöneticisi ve personelinin alacakları ücret yapılan işlerin sayısına ve bu
iĢlerin sonuçlarına bağlı olamaz.
f) Devlet tarafından karşılanan sorumluluk sigortası bulunmadığı takdirde kuruluş, özel sorumluluk
sigortasına sahip olmak zorundadır.
g) KuruluĢun yönetici ve personeli, bu Yönetmeliğe göre belirlenen görevlerin yerine getirilmesinde
elde edecekleri tüm bilgilerle ilgili olarak, Bakanlık yetkilileri ile yapacakları bilgi alıĢveriĢi dıĢında, mesleki
gizlilik kurallarına bağlı kalmak ve bunları uygulamak zorundadır.
UyumlaĢtırılmıĢ standardlar ve norm dokümanlar
MADDE 13 – (1) (Değişik:RG-6/5/2010-27573) Bakanlık, bir ölçü aletinin Avrupa Birliği Resmî
Gazetesi‟nin C serisinde referans numarası yayımlanan uyumlaştırılmış Avrupa standardının veya bu standartlara
karşılık gelen ulusal standartların ilgili bölümlerine uygun olması halinde EK-1‟de ve ölçü aletine özgü eklerde
belirtilen temel gereklere uygun olduğunu kabul eder.
(2) Ölçü aletinin birinci fıkrada belirtilen ulusal standardların ilgili bölümleri ile kısmen uyumlu olması
halinde Bakanlık, ölçü aletinin ulusal standardın uygun olduğu bölümlerine karĢılık gelen temel gereklere uygun
olduğunu kabul eder.
(3) Bakanlık, birinci fıkrada belirtilen ulusal standardların referans numaralarını yayımlar.
(4) Bakanlık, ölçü aletinin; AB Resmî Gazetesi‟nin C Serisinde referans numarası yayımlanan ve 15
inci maddede belirtilen kuruluĢun hazırladığı norm dokümanlar ile listelerin ilgili bölümlerine uygun olması
halinde, EK-1‟de ve ölçü aletine özgü eklerde belirtilen temel gereklere uygun olduğunu kabul eder.
(5) Bakanlık, ölçü aletinin dördüncü fıkrada belirtilen norm dokümana kısmen uyumlu olması halinde,
ölçü aletinin ilgili kısmına karĢılık gelen temel gereklere uygun olduğunu kabul eder.
(6) Bakanlık, dördüncü fıkrada belirtilen norm dokümanın referans numaralarını yayımlar.
(7) Ġmalatçı, EK-1‟de ve ilgili ölçü aletlerine özgü eklerde belirtilen temel gerekler ile uyum sağlayan
herhangi bir yöntemi seçebilir. Ayrıca imalatçı, uygunluk varsayımından yararlanmak için, ilgili uyumlaĢtırılmıĢ
Avrupa standardlarını ya da bu maddede atıfta bulunulan norm dokümanlar ile listelerde belirtilen yöntemleri
doğru olarak uygular.
(8) Bakanlığın, 10 uncu maddenin üçüncü fıkrasının (ğ) bendinde yer alan testlere uygunluğu kabul
etmesi için, test programı bu maddede belirtilen dokümanlara göre yapılır ve test sonuçları temel gerekleri
karĢılamak zorundadır.
Standardların temel gerekleri karĢılamaması
MADDE 14 – (1) 13 üncü maddenin birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarında atıfta bulunulan
uyumlaĢtırılmıĢ Avrupa standardlarının, EK-1‟de ve ilgili ölçü aletlerine özgü eklerde atıfta bulunulan temel gerekleri tamamen karĢılamadığının tespit edilmesi halinde Bakanlık, konuyu gecikmeksizin nedenlerini de
belirterek MüsteĢarlık aracılığıyla Komisyona bildirir.
(2) (Ek:RG-31/12/2010-27802) Komisyonun birinci fıkrada belirtilen konuya iliĢkin görüĢü sonucunda,
Bakanlık 13 üncü maddenin üçüncü fıkrasında belirtilen ulusal standartların referans numaralarının yayımının
iptal edilip edilmeyeceğini belirler.
Bilgilendirme
MADDE 15 – (1) Bakanlık, bu Yönetmelik kapsamındaki konular ile ilgili olarak Uluslararası Yasal
Metroloji TeĢkilatı‟nın (OIML) çalıĢmaları hakkında ilgili tarafların bilgilendirilmesi için gerekli tedbirleri alır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
ĠĢaretleme, Piyasa Gözetimi ve Denetimi, Ġdari ĠĢbirliği, Koruma Tedbirleri,
Uygun Olmayan ĠĢaretleme, Reddetme veya Sınırlama Kararı
ĠĢaretleme
MADDE 16 – (1) 7 nci maddede belirtilen "CE" iĢareti, 17/1/2002 tarihli ve 24643 sayılı Resmî
Gazete‟de yayımlanan CE Uygunluk ĠĢaretinin Ürüne ĠliĢtirilmesine ve Kullanılmasına Dair Yönetmeliğin 5
inci maddesinde tanımlanan "CE" sembolünden oluĢur. "CE" iĢaretinin, en az 5 mm yüksekliğinde olması
gerekir.
(2) Ek metroloji iĢareti; büyük "M" harfini ve iliĢtirildiği yılın son iki rakamını içerecek Ģekilde bir
dikdörtgen ile çevrelenir. Dikdörtgenin yüksekliğinin "CE" iĢaretinin yüksekliğine eĢit olması ve ek metroloji
iĢaretinin "CE" iĢaretinin hemen yanında bulunması gerekir.
(3) Uygunluk değerlendirme prosedürü gerektiriyorsa 11 inci maddede belirtilen onaylanmıĢ
kuruluĢun kimlik numarası, "CE" iĢaretini ve ek metroloji iĢaretini takip eder.
(4) Ölçü aleti, alt montaj cihazı olmayan bir grup cihazla birlikte çalıĢıyorsa, iĢaretler ana cihaza; çok
küçük ya da çok hassas ise, bu Yönetmeliğin gerektirdiği dokümanlara ve varsa ambalajına iliĢtirilir.
(5) "CE" iĢareti, ek metroloji iĢareti ve onaylanmıĢ kuruluĢun kimlik numarası, silinemez, çıkarılamaz,
açıkça görülebilecek ya da kolayca eriĢilebilecek Ģekilde iliĢtirilir.
Piyasa gözetimi ve denetimi ve iĢbirliği
MADDE 17 – (1) Bakanlık, metrolojik kontrole tabi olan ancak bu Yönetmeliğe uygun olmayan ölçü
aletlerinin piyasaya arz edilmesinin ve kullanıma sunulmasının yasaklanması için gerekli önlemleri alır.
(2) Bakanlık, piyasa gözetimi ve denetimi yükümlülüklerinin yerine getirilmesi konusunda Avrupa
Birliğine Üye Ülkelerin yetkili otoriteleri ile;
a) Muayenesi yapılan ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğe uyumu ve muayenelerin sonuçları hakkındaki
bilgileri,
b) OnaylanmıĢ kuruluĢlar tarafından verilen AT tip inceleme, tasarım inceleme belgeleri ile ekleri ve bu
belgelere yapılan eklemeler, değiĢiklikler ve geri çekmeleri,
c) OnaylanmıĢ kuruluĢlar tarafından düzenlenen kalite sistemi onayları, kalite
sistemlerinin reddedilmesi ve geri çekilmesi ile ilgili bilgileri,
ç) Diğer yetkili kuruluĢların talep etmesi halinde, onaylanmıĢ kuruluĢlarca düzenlenen değerlendirme
raporları
hakkında iĢbirliği yapar.
(3) Bakanlık, bildirimini yaptığı onaylanmıĢ kuruluĢların düzenlediği sertifika ve kalite sistemi onayları
ile ilgili tüm bilgilerin ulaĢılabilir olmasını sağlar.
(4) Bakanlık, hangi yetkili kuruluĢun bu Ģekilde bir bilgi alıĢveriĢi için belirlendiği konusunda Üye
Devletleri ve Komisyonu MüsteĢarlık aracılığıyla bilgilendirir.
Koruma tedbirleri
MADDE 18 – (1) Bakanlık, "CE" iĢareti ve ek metroloji işaretlerini taşıyan, kullanım talimatlarına göre
çalıĢtırılan bir ölçü aletinin tamamının veya bir parçasının bu Yönetmelikte belirtilen metrolojik performansla
ilgili temel gerekleri karşılamadığını tespit ederse; bu ölçü aletlerinin piyasadan toplatılması, piyasaya arz
edilmesinin veya kullanıma sunulmasının yasaklanması veya sınırlandırılması için gerekli tedbirleri alır.
(2) Bakanlık, yukarıda belirtilen tedbirlerin alınmasına karar verirken, uygunsuzluğun sistematik ya da
rasgele olmasını dikkate alır ve uygunsuzluğun sistematik olduğunu tespit ederse, alınan önlemleri gerekçeleri
ile birlikte derhal MüsteĢarlık aracılığıyla Komisyona bildirir.
Uygun olmayan iĢaretleme
MADDE 19 – (1) Bakanlığın, "CE" iĢareti ve ek metroloji iĢaretinin uygun olmayan Ģekilde
iliĢtirildiğini tespit etmesi durumunda, imalatçı ya da onun yetkili temsilcisi aĢağıdaki hususları yerine
getirmekle yükümlüdür.
a) 18 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen hususların dıĢındaki durumlarda ölçü aletini, "CE"
iĢareti ve ek metroloji iĢaretleri ile ilgili hükümlere uygun hale getirmek, b) Bakanlık tarafından belirlenen Ģartlar dahilinde ihlale son vermek.
(2) Yukarıda belirtilen ihlalin devam etmesi halinde, Bakanlık, 18 inci madde uyarınca ölçü aletinin
toplatılması, piyasaya arz edilmesi veya kullanıma sunulmasının yasaklanması ya da sınırlandırılması için
gerekli tedbirleri alır.
Reddetme veya sınırlama kararı
MADDE 20 – (1) Bu Yönetmelik uyarınca, bir ölçü aletinin toplatılması, piyasaya arz edilmesinin veya
kullanıma sunulmasının yasaklanması veya sınırlandırılması yönünde alınan karar, doğru ve somut gerekçelere
dayanmak zorundadır. Bu karar; ilgili tarafa, sahip olunan yasal haklar ve bu haklarla ilgili süre kısıtlamalarını
da içerecek Ģekilde gecikmeksizin bildirilir.
BEİŞNCİ BÖLÜM
Çeşitli ve Son Hükümler
Yürürlükten kaldırılan yönetmelikler
MADDE 21 – (1) Aşağıdaki yönetmelikler yürürlükten kaldırılmıştır.
a) 8/5/2002 tarihli ve 24749 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Gaz Sayaçları Yönetmeliği
(71/318/AT),
b) 8/5/2002 tarihli ve 24749 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Su Haricindeki Sıvılar Ġçin Kullanılan
Sayaçlara Dair Yönetmelik (71/319/AT),
c) 8/5/2002 tarihli ve 24749 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Su Haricindeki Sıvılar Ġçin Kullanılan
Sayaçların Yardımcı Donanımlarına Dair Yönetmelik (71/348/AT),
ç) 5/6/2002 tarihli ve 24776 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Uzunluk Ölçerlere Dair Yönetmelik
(73/362/AT),
d) 26/4/2002 tarihli ve 24737 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Soğuk Su Sayaçları Yönetmeliği
(75/33/AT),
e) 6/8/2002 tarihli ve 24838 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Sürekli Tartım Yapan Bant
Basküllerine Dair Yönetmelik (75/410/AT),
f) 15/2/2001 tarihli ve 24319 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Elektrik Sayaçları Yönetmeliği
(76/891/AT),
g) 14/4/2002 tarihli ve 24726 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Taksimetre Yönetmeliği (77/95/AT),
ğ) 8/5/2002 tarihli ve 24749 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Su Haricindeki Sıvılar Ġçin Kullanılan
Ölçüm Sistemlerine Dair Yönetmelik (77/313/AT),
h) 2/8/2002 tarihli ve 24834 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Otomatik Kontrol ve Sınıflandırma
Terazilerine Dair Yönetmelik (78/1031/AT),
ı) 5/5/2002 tarihli ve 24746 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Sıcak Su Sayaçları Yönetmeliği
(79/830/AT).
Elektromanyetik korunma
MADDE 22 – (1) 24/10/2007 tarihli ve 26680 sayılı Resmî Gazete‟de yayımlanan Elektromanyetik
Uyumluluk Yönetmeliğinin ilgili maddelerinde belirtilen elektromanyetik korunma gerekleri ile emisyon
gereklerine iliĢkin hükümlerin uygulanmasına devam olunur.
GeçiĢ hükümleri
GEÇĠCĠ MADDE 1 – (1) 1/1/2009 tarihinden önce 21 inci maddede belirtilen yönetmeliklere uygun
olarak düzenlenen tip onayları, üzerlerinde belirtilen süre kadar geçerli olup; Bakanlık, belgelendirildikleri
tarihteki mevzuata uygun olarak bunların kullanıma sunulmasına ve piyasaya arz edilmesine izin verir. Ancak bu
süre hiçbir Ģekilde 29/10/2016 tarihini geçemez. Süresiz tip onaylarına sahip ölçü aletlerinin piyasaya arz ve
kullanıma sunulma süreleri de 29/10/2016 tarihinde sona erer.
(2) 21 inci maddede yer alan yönetmelikler kapsamındaki ölçü aletleri, 1/1/2009 tarihine kadar, bu
yönetmeliklerin ilgili maddelerinde belirtilen hükümlere uygun olarak belgelendirilebilir.
Yürürlük
MADDE 23 – (1) Bu Yönetmeliğin 21 inci maddesi 1/1/2009 tarihinde, diğer maddeleri ise yayımı
tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 24 – (1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sanayi ve Ticaret Bakanı yürütür.
Yönetmeliğin Yayımlandığı Resmî Gazete’nin
Tarihi Sayısı
7/8/2008 26960
Yönetmelikte DeğiĢiklik Yapan Yönetmeliklerin Yayımlandığı Resmî Gazetelerin
Tarihi Sayısı 1. 6/5/2010 27573
2. 31/12/2010 27802
3 17/6/2011 27967
Sayfa 1 EK 1
TEMEL GEREKLER
Ölçüm sonucundan etkilenebilecek tarafların sonuçtan güven duyabilmesi için ölçü aletinin yüksek düzeyde bir
metrolojik koruma sağlaması ve ölçüm teknolojisi ile ölçüm verilerinin güvenliği açısından da yüksek düzeyde
bir kalite sağlayacak Ģekilde tasarımlanıp imal edilmesi gerekir.
Ölçü aletlerinin sağlayacağı gerekler aĢağıda belirtilmekte olup, uygun yerlerde, genel gereklerin belirli
durumları hakkında daha çok ayrıntıya yer veren ve MI-001‟den MI-010'a kadarki eklerde yer alan belirli ölçü
aletleri için verilmiĢ gerekler de uygulanır.
Gereklerin yerine getirilmesi için kullanılacak yöntemlerde, ölçü aletinin amaçlanan kullanımı ve
öngörülebilen yanlıĢ kullanımı da dikkate alınır.
TANIMLAR
Ölçülen büyüklük: Ölçülen büyüklük, ölçüme tabi olan belirli miktardır.
Etki büyüklüğü: Etki büyüklüğü, ölçülen büyüklük olmayan, ancak ölçüm sonucunu etkileyen miktardır.
Nominal çalıĢma Ģartları: Nominal çalıĢma Ģartları, bir ölçü aletinin normal çalıĢma Ģartlarını oluĢturan ölçülen
büyüklük ve etki büyüklüğü için belirlenen değerlerdir.
Bozukluk: Uygun Ģartlarda tanımlanan sınırlar dahilinde bir değere sahip olmakla birlikte bir ölçü aletinin
nominal çalıĢma Ģartları dıĢında olan etki büyüklüğüdür. Nominal çalıĢma Ģartları belirlenmemiĢ etki büyüklüğü
bir bozukluktur.
Kritik değiĢim değeri: Kritik değiĢim değeri, ölçüm sonuçlarındaki değiĢikliğin kabul edilemez olduğu değerdir.
Malzeme ölçer: Malzeme ölçer, kullanımı esnasında verilen miktarın bir veya daha fazla değerlerinin, daimi
olarak aynı Ģekilde üretilmesini ya da temin edilmesini amaçlayan cihazdır.
Doğrudan satıĢlar: Bir ticari iĢlem aĢağıdaki durumlarda doğrudan satıĢ sayılır:
- Ölçüm sonucu, ödenecek ücrete temel teĢkil ediyorsa ve,
- Ticari iĢlemle ilgili olan taraflardan en az birisi tüketici ya da aynı düzeyde koruma gerektiren diğer her hangi
bir taraf ise ve,
- Ticari iĢlemle ilgili tarafların tamamı ölçümün yapıldığı zaman ve yerdeki ölçüm sonucunu kabul ediyorsa.
Ġklimsel koĢullar: Ġklimsel koĢullar, ölçü aletlerinin kullanılabileceği koĢullardır. Üye Ülkeler arasındaki iklimsel
farklılıklara uyum sağlanması için, sıcaklık sınırları aralığı belirlenmiĢtir.
Kamu hizmeti yapan kuruluĢ: Kamu hizmeti yapan kuruluĢ elektrik, gaz, su ya da ısı temin eden kuruluĢtur.
GEREKLER
1. Ġzin verilebilir hata
1.1 Nominal çalıĢma Ģartlarında ve bir bozukluğun olmadığı durumlarda ölçüm hatası, ilgili ölçü aletine özgü
gereklerde belirtilen maksimum izin verilebilir hata (MĠH) değerini geçemez.
Ölçü aletine özgü eklerde baĢka türlü belirtilmedikçe MĠH, doğru ölçüm değerinden artı ya da eksi sapma değeri
olarak ifade edilir.
1.2 Nominal çalıĢma Ģartlarında ve bir bozukluğun olduğu durumda, performans gereksinimi, ilgili ölçü aletine
özgü gereklerde belirtildiği gibi olmalıdır.
Ölçü aletinin sürekli kalıcı elektromanyetik alan içinde kullanılması amaçlanıyor ise, elektromanyetik alan
genlik modülasyonu testi sırasında izin verilen performans, MĠH değeri içinde olmalıdır.
1.3 İmalatçı, ölçü aletine özgü eklerde belirtilen gerekleri dikkate alarak, ölçü aletinin, kullanılması amaçlanan
iklimsel, mekanik ve elektromanyetik çevreleri, güç kaynağını ve doğruluğu üzerinde muhtemelen etkisi olacak
diğer etki büyüklüğünü tanımlamalıdır.
1.3.1 İklimsel koşullar
MI-001‟den MI-010'a kadarki eklerde aksi belirtilmedikçe, imalatçı, üst ve alt sıcaklık limitlerini, Tablo 1‟e
göre belirler ve ölçü aletinin amaçlanan kullanım yerinin; açık yada kapalı olmasının yanı sıra yoğunlaşan ya da
yoğunlaŞmayan nemli ortamlar için tasarımlanıp tasarımlanmadığını gösterir.
Tablo 1
Sıcaklık Limitleri
Üst sıcaklık 30
0C 40
0C 55
0C 70
0C
Alt sıcaklık 5
0C - 10
0C - 25
0C - 40
0C
1.3.2. (a) Mekanik çevreler, aşağıda tarif edildiği gibi M1 ila M3 arası sınıflara ayrılmıştır. M1 sınıfı:
Hafif destekleyici yapılara tutturulan ve yerel hava akımları, kazık çakma faaliyetleri veya kapı çarpmaları gibi
nedenlerden kaynaklanan ihmal edilebilir titreĢimlere ya da Ģoklara maruz kalan yerlerde kullanılan ölçü
aletlerine uygulanır. M2 sınıfı: Ağır makineler, konveyör bantlar, civardaki makineler ve çevreden geçen araçlardan kaynaklanan,
önemli ve yüksek düzeyli titreşim ve şoklara maruz kalan yerlerde kullanılan ölçü aletlerine uygulanır.
M3 sınıfı: Makineler, konveyör bantlar gibi aletler üzerine doğrudan monte edilen, yüksek ve çok yüksek
seviyede titreşimlere ve şoklara maruz kalan yerlerde kullanılan ölçü aletlerine uygulanır.
(b) AĢağıdaki etki büyüklükleri, mekanik çevreler ile olan bağlantısı dahilinde dikkate alınmalıdır;
- TitreĢim
- Mekanik Ģok
1.3.3. (a) Elektro manyetik çevreler, ölçü aletine özgü eklerde aksi belirtilmedikçe, E1, E2 ve E3 olarak
aĢağıdaki gibi sınıflandırılır.
E1 sınıfı: Konut, ticari ve hafif sanayi binaları gibi alanlarda karĢılaĢılabilecek elektromanyetik etki olan yerlerde
kullanılan ölçü aletlerine uygulanır.
E2 sınıfı: Diğer sanayi binalarında karĢılaĢılabilecek elektromanyetik etki olan yerlerde kullanılan ölçü aletlerine
uygulanır.
E3 sınıfı: Bir araç bataryasından beslenen ölçü aletlerine uygulanır. Bu Ģekildeki ölçü aletleri, E2'nin
gereklerine ve aĢağıdaki ek gereklere uygun olmak zorundadır.
- Ġçten yanmalı motorların marĢ motoru enerji yüklemelerinden kaynaklanan gerilim düĢüĢleri,
- Motor çalıĢırken sökülen bir bataryanın deĢarj olması durumundaki yük boĢalması.
(b) AĢağıdaki etki büyüklükleri, elektromanyetik çevreler ile olan bağlantısı dahilinde dikkate alınır;
- Gerilim kesilmesi,
- Kısa süreli gerilim düĢüĢleri,
- Besleme ve/veya sinyal hatlarındaki gerilim geçiĢleri,
- Elektrostatik deĢarj,
- Radyo frekansı elektro manyetik alanları,
- Besleme ve/veya sinyal hatlarındaki radyo frekansı elektromanyetik alanları,
- Besleme ve /veya sinyal hatlarındaki gerilim dalgalanmaları,
1.3.4. Gerektiğinde dikkate alınacak olan diğer etki miktarları Ģunlardır;
- Gerilim değiĢiklikleri,
- Ana elektrik Ģebekesi frekans değiĢiklikleri,
- Güç frekansı manyetik alanları,
- Ölçü aletinin hassasiyetini önemli Ģekilde etkileyebilecek olan diğer büyüklükler.
1.4. Bu Yönetmelikte öngörülen testler yapılırken aĢağıdaki hususlar uygulanır:
1.4.1. Testin yapılması ve hataların tespit edilmesinde temel kurallar.
Madde 1.1 ve madde 1.2 de tanımlanan temel gerekler, ilgili her bir etki büyüklüğü için doğrulanacaktır. Ölçü
aletine özgü eklerde aksi belirtilmedikçe, diğer tüm etki büyüklükleri göreceli olarak referans değerlerinde sabit
tutulurken her bir etki büyüklüğü için temel gerekler uygulanır ve bunların etkileri ayrı ayrı değerlendirilir.
Metrolojik testler, etki büyüklüğünün oluĢmasına bağlı olarak ölçü aletinin normal çalıĢma Ģartlarında, etki
büyüklüğü uygulanırken veya sonrasında yapılır.
1.4.2. Ortam nemi
- Ölçü aletinin kullanılacağı iklimsel Ģartlara göre, nemli ısı çevrimli (yoğunlaĢan) ya da nemli sabit ısılı
(yoğunlaĢmayan) nemli ortam testlerinden her hangi biri uygulanabilir.
- YoğunlaĢmanın önemli olduğu ya da buharın nüfuz etmesinin nefes alma etkisi ile hızlanacağı zaman, nemli ısı
çevrimli test uygundur. YoğunlaĢmayan nemin bir faktör olduğu koĢullarda, nemli sabit ısılı durum testi yapmak
uygundur.
2. Yeniden üretilebilirlik
Diğer bütün koĢullar aynı olduğunda, aynı ölçülen büyüklüğün farklı bir yerde ya da farklı bir kullanıcı
tarafından uygulanması halinde, ölçüm sonuçları birbirine yakın olmalıdır. Ölçüm sonuçları arasındaki fark,
MĠH ile kıyaslandığında daha küçük olmalıdır.
3. Tekrarlanabilirlik
Aynı ölçme Ģartları altında, aynı ölçülen büyüklüğün uygulanması halinde ölçüm sonuçları birbirine yakın
olmalıdır. Ölçüm sonuçları arasındaki fark, MĠH ile kıyaslandığında daha küçük olmalıdır.
4. Ayrım ve hassasiyet
Bir ölçü aleti, amaçlanan ölçme iĢi için yeterli hassasiyete sahip olmalı ve ayırım eĢik değeri yeterli derecede
düĢük olmalıdır.
5. Dayanıklılık
Bir ölçü aleti, kullanılacağı çevresel koĢullarda, imalatçısının talimatlarına göre uygun Ģekilde monte edilmesi,
bakımının yapılması ve kullanılması kaydıyla, imalatçı tarafından belirlenen süre içerisinde metrolojik özellikleri
değiĢmeyecek Ģekilde tasarımlanmalıdır.
6. Güvenilirlik Bir ölçü aleti, bozuk olduğu açık bir Ģekilde belli olmadıkça, yanlıĢ bir ölçüm sonucuna yol açabilecek hataların
etkisini mümkün olduğunca en aza indirecek Ģekilde tasarımlanmalıdır.
7. Uygunluk
7.1 Bir ölçü aleti, kasıt olmaksızın hatalı kullanım ihtimalini en az seviyede tutmalı ve hileli kullanımı
kolaylaĢtıracak özelliklere sahip olmamalıdır.
7.2 Bir ölçü aleti pratik çalıĢma Ģartları dikkate alınarak amaçlanan kullanımı için uygun olmalı ve doğru ölçüm
sonucunu elde etmek için makul olmayan kullanıcı istekleri gerektirmemelidir.
7.3 Kamu hizmeti yapan kuruluĢların kullandığı ölçü aletlerinde kontrol sınırları dıĢındaki akıĢ veya akımdan
kaynaklanan hatalar önyargılı olarak değerlendirilmemelidir.
7.4 Bir ölçü aleti, belirli bir zaman içinde sabit bir ölçme büyüklüğünün değerinin ölçülmesi için
tasarımlandığında, ölçülen büyüklük değerinin küçük dalgalanmalarına karĢı duyarsız olmalı ya da gerekli
önlemi almalıdır.
7.5 Ölçü aleti sağlam olmalıdır ve onu oluĢturan malzemeler amaçlanan kullanım Ģartlarına uygun olmalıdır.
7.6 Ölçü aleti, kullanıma sunulması ya da piyasaya arz edilmesinden sonra ölçüm iĢlerinin kontrolüne izin
verebilecek Ģekilde tasarımlanmalıdır. Kontrol için gerekliyse özel ekipman veya yazılım, ölçü aleti ile birlikte
verilmelidir. Deney prosedürü iĢletim elkitabında açıklanmalıdır.
Bir ölçü aleti ölçme fonksiyonu dıĢında diğer fonksiyonları da sağlayan bir birleĢik yazılıma sahipse, metrolojik
özellikler bakımından kritik olan yazılım tanımlanabilir olmalı ve birleĢik yazılımdan olumsuz Ģekilde
etkilenmemelidir.
8. Bozulmaya karĢı koruma
8.1 Bir ölçü aletinin metrolojik özellikleri, baĢka bir cihazla olan bağlantısından, bağlı olduğu cihazın
özelliklerinden yahut iletiĢim içinde olduğu herhangi bir uzak cihazdan olumsuz Ģekilde etkilenmemelidir.
8.2 Metrolojik özellikler açısından kritik niteliğe sahip bir donanım bileĢeni, güvenli olacak Ģekilde
tasarımlanmalıdır. Müdahale belirtisi için güvenlik önlemleri öngörülmelidir.
8.3 Metrolojik özellikler bakımından kritik olan bir yazılım tanımlanmıĢ ve güvence altına alınmıĢ olmalıdır.
Bu yazılım tanımlaması, ölçü aleti ile birlikte kolayca temin edilebilmelidir. DıĢarıdan bir müdahale kanıtı makul
bir süre muhafaza edilebilir olmalıdır.
8.4 Ölçüm verileri, metrolojik özellikler için kritik olan yazılım ve metrolojik olarak önemli olan depolanmıĢ ve
iletilmiĢ parametreler, tüm kazaen veya bilinçli bozulmalara karĢı yeterli seviyede korunmalıdır.
8.5 Kamu hizmeti yapan kuruluĢ tarafından kullanılan ölçü aletlerinde, tamamen veya kısmen atıfta bulunularak
ödeme için temel teĢkil eden ve arz edilen toplam miktardan ortaya çıkan göstergeler veya arz edilen toplam
miktarın çıkarıldığı göstergeler kullanım sırasında silinememeli ve değiĢtirilememelidir.
9. Ölçü aletine eĢlik eden ve çıkarılamayacak Ģekilde üzerinde bulunması gereken bilgiler
9.1 Bir ölçü aleti aĢağıdaki bilgileri taĢımalıdır:
- Ġmalatçısının adı veya markası,
- Doğruluğu ile ilgili bilgi,
ayrıca mümkün olan hallerde;
- Kullanım Ģartlarına yönelik bilgi,
- Ölçme kapasitesi,
- Ölçme aralığı,
- Tanıtım iĢareti,
- AT tip inceleme belgesinin ya da AT tasarım inceleme belgesinin numarası,
- Yasal metrolojik kontrolle ilgili bu Yönetmelik hükümleriyle uyumlu metrolojik sonuçlar veren ilave cihazların
olup olmadığına dair bilgi.
9.2 Çok küçük ya da çok hassas olan ölçü aletleri için söz konusu bilgiler ambalajına ve varsa bu
Yönetmeliğin hükümlerinin gerektirdiği ölçü aleti ile birlikte verilen dokümana uygun olarak iĢaretlenir.
9.3 Ölçü aletinin iĢletimiyle ilgili bilgiler, basit ölçü aletleri hariç olmak üzere, ölçü aleti ile birlikte verilir. Bu
bilgiler kolay anlaĢılabilir olmalı ve gerektiğinde aĢağıdaki hususları içermelidir:
- Nominal çalıĢma Ģartları,
- Mekanik ve elektromanyetik çevre sınıfları,
- YoğunlaĢmanın mümkün olup olmaması, açık ya da kapalı yerde olması, alt ve üst sıcaklık sınırları,
- Montaj, bakım, onarım ve izin verilebilir ayarlarla ilgili talimatlar,
- Özel kullanım Ģartları ile doğru çalıĢmasına dair talimatlar,
- Ara birimlere, alt montaj cihazlarına veya ölçü aletlerine uyumluluk koĢulları.
9.4. Aynı mekanda kullanılan ya da kamu hizmeti yapan kuruluĢlar tarafından kullanılan benzer ölçü aleti
grupları için ayrı ayrı kullanım talimatı gerekmez. 9.5. Ölçü aletine özgü ekte aksi belirtilmedikçe, n sıfır veya tamsayı olduğunda, ölçülen değerin taksimat
aralığı 1x10n, 2x10n, ya da 5x10n Ģeklinde olmalı, bu ölçüm birimi ya da sembolü nümerik değere yakın
gösterilmelidir.
9.6. Bir malzeme ölçeri kullanılan ölçü birimi ile birlikte, nominal bir değer ya da bir skala (taksimat) ile
iĢaretlenmelidir.
9.7. Kullanılan ölçüm birimleri ve sembolleri Avrupa Topluluğunun ölçüm birimleri ve sembolleri ile ilgili
mevzuat hükümlerine uygun olmalıdır.
9.8. Öngörülen tüm iĢaretler ve bilgiler açık, net, silinemez ve değiĢtirilemez nitelikte olmalıdır.
10. Sonuçların gösterilmesi
10.1. Sonuçlar göstergede görünebilmeli veya yazılı çıktı olarak alınabilmelidir.
10.2. Sonucun gösterimi açık ve net olmalı, kullanıcıyı bilgilendiren gerekli iĢaretler ve bilgiler sonucun
gösteriminde yer almalıdır. Sonuçlar, normal kullanım Ģartlarında kolay okunur olmalıdır. Metrolojik kontrol
bilgileri ve iĢaretleri ile karıĢıklık oluĢturmamak kaydıyla ek bilgiler ve iĢaretler kullanılabilir.
10.3. Yazılı çıktı olması durumunda çıktılar veya kayıtlar kolaylıkla okunabilmeli ve silinemez olmalıdır.
10.4. Doğrudan satıĢ yapılan ticari iĢlemlerde kullanılan bir ölçü aleti, amaçlandığı Ģekilde yerleĢtirilmesi
durumunda, iĢlem sırasındaki ölçüm sonuçlarını her iki tarafa da sunacak Ģekilde tasarımlanmalıdır. Doğrudan
satıĢta kritik bir durum söz konusu olduğunda yardımcı cihaz tarafından tüketiciye verilen etiket bu
Yönetmeliğin Ģartları ile uyumlu değilse uygun sınırlamalar getirilmelidir.
10.5. Bir ölçü aleti kamu hizmeti yapan kuruluĢ tarafından kullanılsın veya kullanılmasın, tüketicinin herhangi
bir alete ihtiyaç duymaksızın eriĢebileceği, metrolojik olarak kontrol edilmiĢ bir göstergeye sahip olmalı ve bu
gösterge uzaktan okunabilmelidir. Göstergede, fiyata baz teĢkil eden ölçüm sonucu yer almalıdır.
11. Ticari iĢlemleri tamamlamak için ilave veri iĢlemleri
11.1. Kamu hizmeti yapan kuruluĢ tarafından kullanılan ölçü aleti dıĢındaki bir ölçü aleti,
- Ölçüm tekrarlanabilir değilse ve
- Ölçü aletinin ticaret yapan taraflardan herhangi birinin olmadığı durumlarda kullanılması amaçlanıyorsa,
özel bir iĢlemi tanımlamak için, gerekli bilgilerle birlikte ölçüm sonucunu sürekli yöntemlerle kaydetmelidir.
11.2. Ayrıca, ölçüm sonuçlandığında, istenmesi halinde iĢlemi tanımlayan bilgi ve ölçüm sonuçlarının kalıcı
kanıtlarına ulaĢılabilmelidir.
12. Uygunluk değerlendirmesi
Bir ölçü aleti bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesine izin verebilecek Ģekilde
tasarımlanmalıdır.
EK-A
ĠÇ ÜRETĠM KONTROLÜNÜ ESAS ALAN UYGUNLUK BEYANI
1. "Ġç üretim kontrolünü esas alan uygunluk beyanı" imalatçının bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine
getirdiğini, ilgili ölçü aletlerinin bu Yönetmelikte belirtilen gerekleri karĢıladığını beyan ettiği uygunluk
değerlendirme prosedürüdür.
Teknik dokümantasyon
2. Ġmalatçı bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtildiği gibi teknik dokümantasyonu oluĢturmalıdır.
Dokümantasyon, ölçü aletinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesini sağlamalıdır. Bu
dokümantasyon böyle bir değerlendirme için ölçü aletinin tasarımını, imalatını ve çalıĢmasını kapsamalıdır.
3. Ġmalatçı, teknik dokümantasyonu son ölçü aletinin imalatından sonra on yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
Ġmalat
4. Ġmalatçı, imal edilen ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunu sağlamak üzere tüm önlemleri
almalıdır.
Yazılı uygunluk beyanı
5.1. Ġmalatçı bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan her ölçü aletine "CE" uygunluk iĢaretini ve ek metroloji
iĢaretini iliĢtirmelidir.
5.2. Ölçü aletinin her modeli için, bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği ölçü
aletini tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak, bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
Yetkili temsilci
6. Bu Ek‟in 3 üncü ve 5.2 nci maddelerinde belirtilen imalatçı yükümlülükleri, onun adına ve onun
sorumluluğunda yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir. Ġmalatçının Türkiye‟de yerleĢik olmadığı ve yetkili bir temsilcisinin bulunmadığı hallerde bu yükümlülükler,
ölçü aletini piyasaya arz edenin sorumluluğu altındadır.
EK-A1
ĠÇ ÜRETĠM KONTROLÜNÜN YANI SIRA BĠR ONAYLANMIġ KURULUġ
TARAFINDAN YAPILAN ÜRÜN TESTĠNĠ DE ESAS ALAN UYGUNLUK BEYANI
1. "Ġç üretim kontrolünün yanı sıra bir onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından yapılan ürün testini de esas alan uygunluk
beyanı" imalatçının bu Ek‟te belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiği ve ilgili ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin
gereklerine uygun olduğunu beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürüdür.
Teknik dokümantasyon
2. Ġmalatçı bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtildiği gibi bir teknik dokümantasyonu oluĢturmalıdır.
Dokümantasyon, ölçü aletinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesini yapabilmeyi
sağlamalıdır. Bu dokümantasyon böyle bir değerlendirme için ölçü aletinin tasarımını, imalatını ve çalıĢmasını
kapsamalıdır.
3. Ġmalatçı, teknik dokümantasyonu son ölçü aletinin üretiminden sonra on yıl süreyle Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
Ġmalat
4. Ġmalatçı, imal edilen ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunu sağlamak üzere tüm önlemleri
almalıdır.
Ürün kontrolleri
5. Ġmalatçı tarafından seçilen onaylanmıĢ kuruluĢ, imalat miktarını ve ölçü aletinin teknolojik yapısını da göz
önünde bulundurarak, ürünün iç kontrollerinin kalitesini doğrulamak amacıyla kendisi tarafından belirlenen
uygun aralıklarla ürün kontrollerini yapmalı veya yaptırmalıdır. Ölçü aleti piyasaya arz edilmeden önce
onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından alınan yeterli sayıdaki nihai ürün numunesi, bu Yönetmeliğin gereklerine
uygunluğunu kontrol etmek amacıyla incelenmelidir. Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtilen ilgili
dokümanlarda tanımlanan uygun testlere veya eĢdeğer testlere tabi tutulmalıdır. Ġlgili dokümanın olmaması
durumunda hangi testin uygulanacağına onaylanmıĢ kuruluĢ karar vermelidir.
Numune alınan ölçü aletlerinin belli bir miktarı kabul edilebilir bir kalite seviyesini sağlamıyorsa onaylanmıĢ
kuruluĢ gerekli önlemleri almalıdır.
Yazılı uygunluk beyanı
6.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan her bir ölçü aletine; "CE" uygunluk iĢaretini, ek metroloji
iĢaretini ve bu Ek‟in 5 inci maddesinde atıfta bulunulan onaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğu altında, onaylanmıĢ
kuruluĢun kimlik kayıt numarasını iliĢtirmelidir.
6.2. Ölçü aletinin her modeli için, bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği ölçü
aletini tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
Yetkili temsilci
7. Bu Ek‟in 3 üncü ve 6.2 nci maddelerinde belirtilen imalatçı yükümlülükleri, onun adına ve onun
sorumluluğunda yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
Ġmalatçının Türkiye‟de yerleĢik olmadığı ve yetkili bir temsilcisinin bulunmadığı hallerde bu yükümlülükler,
ölçü aletini piyasaya arz edenin sorumluluğu altındadır.
EK-B
TĠP ĠNCELEMESĠ
1. "Tip incelemesi" bir onaylanmıĢ kuruluĢun ölçü aletinin teknik tasarımını incelediği ve teknik tasarımın bu
Yönetmeliğin gereklerine uygun olduğunu beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürünün bir bölümüdür.
2. Tip incelemesi, aĢağıdaki yöntemlerden herhangi biriyle yapılabilir. OnaylanmıĢ kuruluĢ, uygun yöntem ve
gereken numuneler konusunda karar verir:
(a) Ölçü aletinin bütününün öngörülen üretimi temsil eden bir numunesinin incelenmesi,
(b) Ölçü aletinin bir ya da bir kaç önemli parçasının, öngörülen üretimi temsil eden bir numunesinin
incelenmesinin yanı sıra, ölçü aletinin diğer parçalarının teknik tasarımının yeterliliğinin bu Ek‟in 3 üncü
maddesinde atıfta bulunulan teknik dokümantasyonun ve destekleyici kanıtların incelenmesi yoluyla
değerlendirilmesi, (c) Ölçü aletinin teknik tasarımının yeterliliğinin, numune incelemesi yapılmaksızın bu Ek‟in 3 üncü maddesinde
atıfta bulunulan teknik dokümantasyonun ve destekleyici kanıtların incelenmesi yoluyla değerlendirilmesi.
3. Tip inceleme baĢvurusu, imalatçı tarafından seçilen bir onaylanmıĢ kuruluĢa yapılır.
BaĢvuru aĢağıdakileri içermelidir:
- Ġmalatçının adı ve adresi ve eğer baĢvuru yetkili temsilcisi tarafından yapılmıĢsa ek olarak temsilcinin adı ve
adresi,
- Aynı baĢvurunun baĢka bir onaylanmıĢ kuruluĢa yapılmadığına dair yazılı beyan,
- Bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde tanımlandığı Ģekilde teknik dokümantasyon. Dokümantasyon, ölçü
aletinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesini yapabilmeyi sağlamalıdır. Bu
dokümantasyon böyle bir değerlendirme için ölçü aletinin tasarımını, imalatını ve çalıĢtırılmasını kapsamalıdır.
- OnaylanmıĢ kuruluĢ tarafından istendiği Ģekilde, öngörülen üretimi temsil eden numuneler.
- Ölçü aletinin hiç bir numune gerektirmeyen parçalarının teknik tasarımının yeterliliği ile ilgili destekleyici
kanıtlar. Bu destekleyici kanıtlar, özellikle bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde atıfta bulunulan ilgili
dokümanların tam olarak uygulanmadığı durumlarda uygulanan ilgili dokümanları belirtmeli ve gerekli hallerde
imalatçının uygun laboratuarları ya da diğer bir test laboratuarı tarafından onun adına ve sorumluluğu altında
yapılan test sonuçlarını içermelidir.
4. OnaylanmıĢ kuruluĢ, numunelerle ilgili olarak aĢağıdaki iĢlemleri yapmalıdır:
4.1.Teknik dokümantasyonu incelemeli, onunla uyumlu olarak imal edilmiĢ olan numuneleri doğrulamalı ve bu
Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde atıfta bulunulan dokümanların ilgili hükümlerine uygun olarak tasarımlanmıĢ
olan unsurların yanı sıra söz konusu dokümanların hükümleri uygulanmaksızın tasarımlanmıĢ olan
unsurları tanımlamalıdır.
4.2. Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde atıfta bulunulan dokümanlardaki çözümlerin imalatçı tarafından
uygulanmak üzere seçildiği durumlarda, bunların doğru Ģekilde uygulanıp uygulanmadığını kontrol etmek için
uygun incelemeleri ve testleri yapmalı veya yaptırmalıdır.
4.3. Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde atıfta bulunulan ilgili dokümanlardaki çözümlerin imalatçı tarafından
uygulanmak üzere seçilmediği durumlarda, imalatçı tarafından uyarlanan çözümlerin bu Yönetmeliğin temel
gereklerini karĢılayıp karĢılamadığını kontrol etmek için uygun incelemeleri ve testleri yapmalı veya
yaptırmalıdır.
4.4. Ġncelemelerin ve testlerin yapılacağı yer konusunda baĢvuru sahibi ile mutabakat sağlamalıdır.
Ölçü aletinin diğer parçaları ile ilgili olarak aĢağıdaki iĢlemleri yapmalıdır:
4.5. Ölçü aletinin diğer parçalarının teknik tasarımının yeterliliğini değerlendirmek için teknik dokümantasyonu
ve destekleyici kanıtları incelemelidir.
Ġmalat süreci ile ilgili olarak aĢağıdaki iĢlemleri yapmalıdır:
4.6. Ġmalatçının istikrarlı üretim yapabileceğinden emin olmak için yeterli araçlara sahip olup olmadığına dair
teknik dokümantasyonu incelemelidir.
5.1. OnaylanmıĢ kuruluĢ, bu Ek‟in 4 üncü maddesine ve onun sonuçlarına uygun olarak yürütülen faaliyetlerin
kaydedildiği bir değerlendirme raporu düzenlemelidir. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçı ile mutabık kalarak, bu
Yönetmeliğin 12 nci maddesinin birinci fıkrasının g bendindeki haklar saklı kalmak kaydıyla bu raporun
içeriğinin tamamını ya da bir kısmını yayınlayabilir.
5.2. Teknik tasarımın, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢıladığı hallerde onaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçıya bir AT tip
inceleme belgesi vermelidir. Bu belge; imalatçının adı ve adresini, gerekirse yetkili temsilcisinin adını, adresini,
incelemenin sonuçlarını, eğer varsa geçerliliği ile ilgili Ģartları ve ölçü aletinin tanımlanabilmesi için gerekli olan
bilgileri içermelidir. Belgeye bir ya da daha çok ek iliĢtirilebilir.
Belge ve ekleri, uygunluk değerlendirmesi ile kullanım sırasındaki kontrollerle ilgili tüm bilgileri içermelidir.
Özellikle, ölçü aletlerinin uygun Ģekilde ayarlarının yapıldığı hallerde, metrolojik performanslarının yeniden
üretilebilirliliği ile ilgili olarak, incelenmiĢ olan tip ile birlikte değerlendirilecek olan imal edilmiĢ ölçü
aletlerinin uygunluğunun değerlendirilmesi için aĢağıdaki bilgileri içermelidir:
- Ölçü aleti tipinin metrolojik özellikleri,
- Ölçü aletinin güvenilirliğini sağlamak için gerekli önlemleri (damgalama, yazılım tanımı vb.),
- Ölçü aletinin tanımlanması ve dıĢ görünümünün tipe olan uygunluğunu kontrol etmek için gerekli olan diğer
unsurlar hakkında bilgi,
- Gerekliyse, imal edilmiĢ ölçü aletinin özelliklerini doğrulamak için herhangi bir özel bilgi,
- Alt montaj cihazı kullanılması durumunda, diğer alt montaj cihazları veya ölçü aletleriyle uygunluğu
sağlayacak gerekli tüm bilgi.
Belge, verildiği tarihten itibaren on yıllık bir geçerliliğe sahip olup her on yılda bir yenilenmelidir.
5.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ bu bağlamda bir değerlendirme raporu hazırlamalı ve kendisini atayan Bakanlığa
sunulmak üzere muhafaza etmelidir. 6. Ġmalatçı, ölçü aletinin temel gereklere ya da belgenin geçerliliği ile ilgili koĢullara uygunluğunu
etkileyebilecek her türlü değiĢikliği AT tip inceleme belgesine ait teknik dokümantasyonu muhafaza eden
onaylanmıĢ kuruluĢa bildirmelidir. Söz konusu değiĢiklikler, AT tip inceleme belgesi aslına ilave onay ile
yapılmalıdır.
7. OnaylanmıĢ kuruluĢ kendisini atayan Bakanlığı aĢağıdaki hususlarda derhal bilgilendirmelidir:
- Verilen AT tip inceleme belgeleri ve ekleri,
- Daha önce verilmiĢ olan belgelere yapılan ilaveler ve değiĢiklikler.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, bir AT tip inceleme belgesinin geri alınması durumunda, Bakanlığı derhal konuyla ilgili
olarak bilgilendirmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, belgenin geçerlilik süresi sona erinceye kadar imalatçı tarafından sunulmuĢ olan
dokümantasyon da dahil olmak üzere teknik dosyayı muhafaza etmelidir.
8. Ġmalatçı, son ölçü aletinin imalatını takiben on yıl süresince teknik dokümantasyon ile birlikte AT tip
inceleme belgesini, eklerini ve yapılan ilavelerin bir nüshasını muhafaza etmelidir.
9. Ġmalatçının yetkili temsilcisi, bu Ek‟in 3 üncü maddesinde atıfta bulunulan baĢvuruyu yapabilir ve bu Ek‟in 6
ncı ve 8 inci maddelerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirebilir. Ġmalatçının Türkiye‟de yerleĢik olmadığı
ve yetkili bir temsilcisinin bulunmadığı durumlarda, talep edilen teknik dokümantasyonun sağlanması
yükümlülüğü imalatçı tarafından atanan kiĢiye aittir.
EK-C
ĠÇ ÜRETĠM KONTROLÜNÜ ESAS ALAN TĠPE UYGUNLUK BEYANI
1. "Ġç üretim kontrolünü esas alan tipe uygunluk beyanı", imalatçının, bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine
getirdiğini, ilgili ölçü aletlerinin AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe uygun olduğunu ve bu Yönetmelik
gereklerini karĢıladığını beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürünün bir bölümüdür.
Ġmalat
2. Ġmalatçı, imaledilen ölçü aletlerinin AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe ve bu Yönetmeliğin
gereklerine uygunluğunu sağlamak için tüm önlemleri almalıdır.
Yazılı uygunluk beyanı
3.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan ve AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe uygun olan
her ölçü aletine "CE" iĢaretini ve ek metroloji iĢaretini iliĢtirmelidir.
3.2. Ölçü aletinin her modeli için bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği ölçü
aletini tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak, bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
Yetkili temsilci
4. Bu Ek‟in 3.2 nci maddesinde belirtilen imalatçı yükümlülükleri, onun adına ve onun sorumluluğunda yetkili
temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
İmalatçının Türkiye‟de yerleşik olmadığı ve yetkili bir temsilcisinin bulunmadığı hallerde bu yükümlülükler,
ölçü aletini piyasaya arz edenin sorumluluğu altındadır.
EK-C1
İÇ ÜRETİM KONTROLÜNÜN YANI SIRA BİR ONAYLANMIŞ KURULUŞ
TARAFINDAN YAPILAN ÜRÜN TESTİNİ DE ESAS ALAN TİPE
UYGUNLUK BEYANI
1. "İç üretim kontrolünün yanı sıra bir onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından yapılan ürün testini de esas alan tipe
uygunluk beyanı" imalatçının, bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiğini ve ilgili ölçü aletlerinin AT
tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe uygun olduğunu ve bu Yönetmelikte belirtilen gerekleri karşıladığını
beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürünün bir bölümüdür.
İmalat
2. İmalatçı, imal edilen ölçü aletlerinin AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe ve bu Yönetmeliğin
gereklerine uygunluğunu sağlamak için tüm önlemleri almalıdır.
Ürün kontrolü
3. İmalatçı tarafından seçilen onaylanmış kuruluş, üretim miktarını ve ölçü aletinin teknolojik yapısını da göz
önünde bulundurarak, ürünün iç kontrollerinin kalitesini doğrulamak amacıyla kendisi tarafından belirlenen
uygun aralıklarla ürün kontrollerini yapmalı veya yaptırmalıdır. Ölçü aleti piyasaya arz edilmeden önce onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından alınan yeterli sayıdaki nihai ürün numunesi, bu Yönetmeliğin gereklerine
uygunluğunu kontrol etmek amacıyla incelenmelidir. Bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtilen ilgili
dokümanlarda tanımlanan uygun testlere veya eĢdeğer testlere tabi tutulmalıdır. Ġlgili dokümanın olmaması
durumunda hangi testin uygulanacağına onaylanmıĢ kuruluĢ karar vermelidir.
Numune alınan ölçü aletlerinin belli bir miktarı, kabul edilebilir bir kalite seviyesini sağlamıyorsa onaylanmıĢ
kuruluş gerekli önlemleri almalıdır.
Yazılı uygunluk beyanı
4.1. İmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karşılayan ve AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe uygun olan
her bir ölçü aletine "CE" uygunluk işaretini, ek metroloji işaretini ve bu Ek‟in 3 üncü maddesinde atıfta
bulunulan onaylanmış kuruluşun sorumluluğu altında onaylanmış kuruluşun kimlik kayıt numarasını
iliştirmelidir.
4.2. Ölçü aletinin her modeli için, bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği ölçü
aletini tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak, bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
Yetkili temsilci
5. Bu Ek‟in 4.2 nci maddesinde belirtilen imalatçı yükümlülükleri, onun adına ve onun sorumluluğunda yetkili
temsilcisi tarafından yerine getirilebilir. Ġmalatçının Türkiye‟de yerleĢik olmadığı ve yetkili bir temsilcisinin
bulunmadığı hallerde bu yükümlülükler, ölçü aletini piyasaya arz edenin sorumluluğu altındadır.
EK-D
ÜRETİM KALİTE GÜVENCESİNi ESAS ALAN TİPE UYGUNLUK BEYANI
1. "Üretim kalite güvencesini esas alan tipe uygunluk beyanı" imalatçının bu Ekte belirtilen yükümlülükleri
yerine getirdiğini, ilgili ölçü aletlerinin AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe uygun olduğunu ve bu
Yönetmelikte belirtilen gerekleri karĢıladığını beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürünün bir bölümüdür.
Ġmalat
2. Ġmalatçı, bu Ek‟in 3 üncü maddesinde belirtildiği Ģekilde; üretim, nihai ürün denetimi ve ilgili ölçü aletinin
testi için onaylı bir kalite sistemi iĢletmeli ve bu Ek‟in 4 üncü maddesinde belirtildiği Ģekilde bir gözetime tabi
tutulmalıdır.
Kalite sistemi
3.1. Ġmalatçı, kalite sisteminin değerlendirilmesi için seçeceği bir onaylanmıĢ kuruluĢa baĢvuruda bulunmalıdır.
BaĢvuru aĢağıdaki hususları içermelidir:
- Ölçü aletinin kategorisi ile ilgili tüm bilgileri,
- Kalite sistemi ile ilgili dokümantasyonu,
- Onaylı tipin teknik dokümantasyonunu ve AT tip inceleme belgesinin bir nüshasını.
3.2. Kalite sistemi, ölçü aletlerinin AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe ve bu Yönetmeliğin gereklerine
uygun olmasını sağlamalıdır.
Ġmalatçı tarafından uygulanan tüm unsurlar, gerekler ve hükümler; politikalar, prosedürler ve talimatlar Ģeklinde
yazılı olarak sistematik ve düzenli bir Ģekilde dokümante edilmelidir. Kalite sistemi dokümanları; kalite
programları, planları, el kitapları ve kayıtlarının doğru olarak yorumlanmasını sağlamalıdır.
Özellikle aĢağıdaki hususları içermelidir:
- Kalite hedefleri, kuruluĢun organizasyon yapısı ve ürün kalitesi ile ilgili yönetimin sorumluluk ve yetkileri,
- Kullanılacak olan imalat, kalite kontrol ve kalite güvence teknikleri ile süreçler ve sistematik faaliyetler,
- Ġmalattan önce, imalat sırasında ve sonrasında uygulanacak inceleme ve deneyler ile bunların uygulama
sıklıkları,
- Denetim raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliklerine iliĢkin raporlar gibi kalite kayıtları,
- Gerekli ürün kalitesinin ve kalite sisteminin etkin olarak iĢleyiĢinin izlenmesini sağlayan araçlar.
3.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, bu Ek‟in 3.2 nci maddesinde belirtilen gereklerin karĢılanıp karĢılanmadığını
belirlemek için kalite sisteminin değerlendirmesini yapmalıdır. Referans numaralarının yayımlandığı tarihten
itibaren, ilgili uyumlaĢtırılmıĢ standarda karĢılık gelen ulusal standardın eĢdeğer özellikleriyle uyumlu olan kalite
sisteminin bu gereklere uygun olduğu kabul edilmelidir.
Denetimi yapan ekip, kalite yönetim sistemi, metrolojinin ilgili alanı ve cihaz teknolojisi konusunda yeterli
deneyim ile bu Yönetmeliğin gerekleri ile ilgili bilgiye sahip olmalıdır. Değerlendirme prosedürü, imalatçının
tesislerine bir denetim ziyareti yapılmasını içermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢun inceleme sonuçları ve gerekçeli değerlendirme kararı imalatçıya bildirilmelidir. 3.4. Ġmalatçı, onaylandığı Ģekildeki kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmeli ve bu
sistemin yeterli ve etkin bir Ģekilde sürdürülmesini sağlamalıdır.
3.5. Ġmalatçı, kalite sisteminde yapacağı her türlü değiĢiklikten, kalite sistemini onaylayan onaylanmıĢ kuruluĢu
haberdar etmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, önerilen değiĢiklikleri değerlendirerek değiĢen kalite sisteminin bu Ek‟in 3.2
nci maddesindeki gerekleri karĢılayıp karĢılamadığına ya da yeniden değerlendirmenin gerekli olup olmadığına
karar vermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğunda yapılan gözetim
4.1. Gözetimin amacı, imalatçının onaylanmıĢ olan kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine
getirdiğinden emin olmaktır.
4.2. Ġmalatçı, onaylanmıĢ kuruluĢun denetim amacıyla; imalat, muayene, test ve depolama yerlerine girmesine
izin vermeli ve gerekli tüm bilgilerle birlikte özellikle aĢağıdakileri sağlamalıdır.
- Kalite sistemi dokümantasyonu,
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliklerine iliĢkin raporlar gibi kalite
kayıtları.
4.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçının kalite sistemini sürdürdüğünden ve uyguladığından emin olmak için,
periyodik denetimler yapmalı ve imalatçıya bir denetim raporu vermelidir.
4.4. Bunun yanı sıra; onaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçıya ani ziyaretler de yapabilir. Bu ziyaretler sırasında
onaylanmıĢ kuruluĢ, kalite sisteminin düzgün iĢleyip iĢlemediğini doğrulamak amacıyla gerekirse ürün testleri
yapmalı ya da yaptırmalıdır. OnaylanmıĢ kuruluĢ imalatçıya, bir ziyaret raporu ve testler yapılmıĢsa bir test
raporu vermelidir.
Yazılı uygunluk beyanı
5.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan ve AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe uygun olan
her bir ölçü aletine; "CE" uygunluk iĢaretini, ek metroloji iĢaretini ve bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen
onaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğu altında onaylanmıĢ kuruluĢun kimlik kayıt numarasını iliĢtirmelidir.
5.2. Ölçü aletinin her modeli için, bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin
imalatından sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği
ölçü aletini tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak, bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
6. Ġmalatçı, aĢağıdaki belgeleri son ölçü aleti imal edildikten sonra, 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir:
- Bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen kalite sistemi ile ilgili dokümantasyon,
- Bu Ek‟in 3.5 inci maddesinde belirtilen ve onaylanan değiĢiklik,
- Bu Ek‟in 3.5 inci, 4.3 üncü ve 4.4 üncü maddelerinde belirtilen, onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından verilen kararlar
ve raporlar.
7. Her bir onaylanmıĢ kuruluĢ, verilen ve reddedilen kalite sistemi onaylarının listesini periyodik olarak
Bakanlığa sunmalı ve geri çekilen bir kalite sistemi onayını derhal Bakanlığa ve belgenin verildiği
ülkeye bildirmelidir.
Yetkili temsilci
8. Bu Ek‟in 3.1 inci, 3.5 inci, 5.2 nci ve 6 ncı maddelerinde belirtilen imalatçının yükümlülükleri, onun adına ve
sorumluluğunda yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
EK-D1
ÜRETİM KALİTE GÜVENCESİNİ ESAS ALAN UYGUNLUK BEYANI
1. "Üretim kalite güvencesini esas alan uygunluk beyanı" imalatçının bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine
getirdiğini ve ilgili ölçü aletlerinin bu Yönetmelikte belirtilen gerekleri karĢıladığını beyan ettiği uygunluk
değerlendirme prosedürüdür.
Teknik dokümantasyon
2. Ġmalatçı bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtildiği gibi teknik dokümantasyonu oluĢturmalıdır.
Dokümantasyon, ölçü aletinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesini yapabilmeyi
sağlamalıdır. Bu dokümantasyon böyle bir değerlendirme için ölçü aletinin tasarımını ve çalıĢmasını
kapsamalıdır.
3. Ġmalatçı son ölçü aletinin imalatından sonra on yıl teknik dokümantasyonu Bakanlığın denetimine sunulmak
üzere muhafaza etmelidir. Ġmalat
4. Ġmalatçı, bu Ek‟in 5 inci maddesinde belirtildiği Ģekilde; üretim, nihai ürün denetimi ve ilgili ölçü aletinin
testi için onaylı bir kalite sistemini iĢletmeli ve bu Ek‟in 6 ncı maddesinde belirtildiği Ģekilde bir gözetime tabi
tutulmalıdır.
Kalite sistemi
5.1. Ġmalatçı kalite sisteminin değerlendirilmesi için seçeceği bir onaylanmıĢ kuruluĢa baĢvuruda bulunmalıdır.
BaĢvuru aĢağıdaki hususları içermelidir:
- Ölçü aletinin kategorisiyle ilgili bilgileri,
- Kalite sistemi ile ilgili dokümantasyonu,
- Bu Ek‟in 2 nci maddesinde belirtilen teknik dokümantasyonu.
5.2. Kalite sistemi, ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygun olmasını sağlamalıdır. Ġmalatçı tarafından
uygulanan tüm unsurlar, gerekler ve hükümler; politikalar, prosedürler ve talimatlar Ģeklinde yazılı olarak
sistematik ve düzenli bir Ģekilde dokümante edilmelidir. Kalite sistemi dokümanları; kalite programları, planları,
el kitapları ve kayıtlarının doğru olarak yorumlanmasına izin vermelidir.
Özellikle aĢağıdaki açıklamaları içermelidir:
- Kalite hedefleri, kuruluĢun organizasyon yapısı ve ürün kalitesi ile ilgili yönetimin sorumluluk ve yetkileri,
- Kullanılacak olan imalat, kalite kontrol ve kalite güvence teknikleri ile süreçler ve sistematik faaliyetler,
- Ġmalattan önce, imalat sırasında ve sonrasında uygulanacak inceleme ve deneyler ile bunların uygulama
sıklıkları,
- Denetim raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliğine iliĢkin raporlar gibi kalite kayıtları,
- Ġstenilen ürün kalitesi ve kalite sisteminin etkin iĢleyiĢinin izlenmesini sağlayan araçlar.
5.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, bu Ek‟in 5.2 nci maddesinde belirtilen gerekleri karĢılayıp karĢılamadığını belirlemek
için kalite sisteminin değerlendirmesini yapmalıdır.
Referans numaralarının yayımlandığı tarihten itibaren, ilgili uyumlaĢtırılmıĢ standarda karĢılık gelen ulusal
standardın eĢdeğer hükümleriyle uyumlu olan kalite sisteminin bu gereklere uygun olduğu kabul edilmelidir.
Denetimi yapan ekip, kalite yönetim sistemi deneyimine ek olarak metrolojinin ilgili alanı ve cihaz teknolojisi
konusunda yeterli deneyim ile bu Yönetmeliğin gerekleriyle ilgili bilgiye sahip olmalıdır. Değerlendirme
prosedürü, imalatçının tesislerine bir denetim ziyareti yapılmasını içermelidir.
Ġnceleme sonuçları ve gerekçeli değerlendirme kararı imalatçıya bildirilmelidir.
5.4. Ġmalatçı, onaylandığı Ģekildeki kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmeli ve bu
sistemin yeterli ve etkin bir Ģekilde sürdürülmesini sağlamalıdır.
5.5. Ġmalatçı kalite sistemini onaylayan onaylanmıĢ kuruluĢu, kalite sisteminde yapacağı her türlü değiĢiklikten
haberdar etmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, önerilen değiĢiklikleri değerlendirerek kalite sisteminin bu Ek‟in 5.2 nci maddesindeki
gerekleri karĢılayıp karĢılamadığına ya da yeniden değerlendirmenin gerekli olup olmadığına karar vermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğunda yapılan gözetim
6.1. Gözetimin amacı, imalatçının onaylanmıĢ olan kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine
getirdiğinden emin olmaktır.
6.2. Ġmalatçı, onaylanmıĢ kuruluĢun denetim amacıyla; imalat, muayene, test ve depolama yerlerine girmesine
izin vermeli ve gerekli tüm bilgilerle birlikte özellikle aĢağıdakileri sağlamalıdır.
- Kalite sistemi dokümantasyonu,
- Bu Ek‟in 2 nci maddesinde belirtilen teknik dokümantasyon,
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliklerine iliĢkin raporlar gibi kalite kayıtları.
6.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçının kalite sistemini sürdürdüğünden ve uyguladığından emin olmak için,
periyodik denetimler yapmalı ve imalatçıya bir denetim raporu vermelidir.
6.4. Bunun yanı sıra onaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçıya ani ziyaretler de yapabilir. Bu ziyaretler sırasında
onaylanmıĢ kuruluĢ, kalite sisteminin düzgün iĢleyip iĢlemediğini doğrulamak amacıyla gerekirse ürün testleri
yapmalı ya da yaptırmalıdır. OnaylanmıĢ kuruluĢ imalatçıya, bir ziyaret raporu ve testler yapılmıĢsa bir test
raporu vermelidir.
Yazılı uygunluk beyanı
7.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan her bir ölçü aletine; "CE" uygunluk iĢaretini, ek metroloji
iĢaretini ve bu Ek‟in 5.1 inci maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğu altında onaylanmıĢ
kuruluĢun kimlik kayıt numarasını iliĢtirmelidir.
7.2. Ölçü aletinin her modeli için, bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin
imalatından sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği
ölçü aletini tanımlamalıdır. Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak, bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
8. Ġmalatçı, aĢağıdaki belgeleri son ölçü aletinin imalatından sonra, 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
- Bu Ek‟in 5.1 inci maddesinde belirtilen kalite sistemi ile ilgili dokümantasyon,
- Bu Ek‟in 5.5 inci maddesinde belirtilen ve onaylanan değiĢiklik,
- Bu Ek‟in 5.5 inci, 6.3 üncü ve 6.4 üncü maddelerinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından verilen kararlar
ve raporlar.
9. Her bir onaylanmıĢ kuruluĢ, verilen ve reddedilen kalite sistemi onaylarının listesini periyodik olarak
Bakanlığa sunmalı ve geri çekilen bir kalite sistemi onayını derhal Bakanlığa ve belgenin verildiği
ülkeye bildirmelidir.
Yetkili temsilci
10. Bu Ek‟in 3 üncü, 5.1 inci, 5.5 inci, 7.2 nci ve 8 inci maddelerinde belirtilen imalatçının yükümlülükleri,
onun adına ve sorumluluğunda yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
EK-E
NĠHAĠ ÜRÜNÜN MUAYENE VE TESTĠNE DAĠR KALĠTE GÜVENCE
SĠSTEMĠNĠ ESAS ALAN TĠPE UYGUNLUK BEYANI
1. "Nihai ürünün muayene ve testine dair kalite güvence sistemini esas alan tipe uygunluk beyanı", imalatçının
bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiğini ve ilgili ölçü aletlerinin, AT tip inceleme belgesinde
tanımlanan tipe uygun olduğunu ve bu Yönetmelikte belirtilen gerekleri karĢıladığını beyan ettiği uygunluk
değerlendirme prosedürünün bir bölümüdür.
Ġmalat
2. Ġmalatçı, bu Ek‟in 3 üncü maddesinde belirtildiği Ģekilde, nihai ürün muayenesi ve testi için onaylı bir kalite
sistemi iĢletmeli ve bu Ek‟in 4 üncü maddesinde belirtildiği Ģekilde bir gözetime tabi tutulmalıdır.
Kalite sistemi
3.1. Ġmalatçı, kalite sisteminin değerlendirilmesi için seçeceği bir onaylanmıĢ kuruluĢa baĢvuruda bulunmalıdır.
BaĢvuru aĢağıdaki hususları içermelidir:
- Ölçü aleti kategorisi ile ilgili bilgileri,
- Kalite sistemi ile ilgili dokümantasyonu,
- Onaylı tipin teknik dokümantasyonunu ve AT tip inceleme belgesinin bir nüshasını.
3.2. Kalite sistemi, ölçü aletlerinin AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe ve bu Yönetmeliğin gereklerine
uygun olmasını sağlamalıdır.
Ġmalatçı tarafından uygulanan tüm unsurlar, gerekler ve hükümler; politikalar, prosedürler ve talimatlar Ģeklinde
yazılı olarak sistematik ve düzenli bir Ģekilde dokümante edilmelidir. Kalite sistemi dokümanları; kalite
programları, planları, el kitapları ve kayıtlarının doğru olarak yorumlanmasına izin vermelidir.
Dokümanlar özellikle aĢağıdakileri içermelidir:
- Kalite hedefleri, kuruluĢun organizasyon yapısı ve ürün kalitesi ile ilgili yönetimin sorumluluk ve yetkileri,
- Ġmalat sonrasında uygulanacak inceleme ve testler,
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, personelin niteliğine iliĢkin raporlar gibi kalite kayıtları,
- Kalite sisteminin iĢleyiĢinin izlenmesini sağlayan araçlar.
3.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, bu Ek‟in 3.2 nci maddesinde belirtilen gereklerin karĢılanıp karĢılanmadığını
belirlemek için kalite sisteminin değerlendirmesini yapmalıdır. Referans numaralarının yayımlandığı tarihten
itibaren, ilgili uyumlaĢtırılmıĢ standarda karĢılık gelen ulusal standardın eĢdeğer hükümleriyle uyumlu olan
kalite sisteminin bu gereklere uygun olduğu kabul edilmelidir.
Denetimi yapan ekip, kalite yönetim sistemi deneyimine ek olarak, metrolojinin ilgili alanı ve cihaz teknolojisi
konusunda yeterli deneyim ile bu Yönetmeliğin gerekleriyle ilgili bilgiye sahip olmalıdır. Değerlendirme
prosedürü, imalatçının tesislerine bir denetim ziyareti yapılmasını içermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
3.4. Ġmalatçı, onaylandığı Ģekildeki kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmeli ve bu
sistemin yeterli ve etkin Ģekilde sürdürülmesini sağlamalıdır.
3.5. Ġmalatçı, kalite sistemini onaylayan onaylanmıĢ kuruluĢu, kalite sisteminde yapacağı her türlü değiĢiklikten
haberdar etmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, önerilen değiĢiklikleri değerlendirerek kalite sisteminin bu Ek‟in 3.2 nci maddesindeki
gerekleri karĢılayıp karĢılamadığına ya da yeniden değerlendirmenin gerekli olup olmadığına karar vermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir. OnaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğunda yapılan gözetim
4.1. Gözetimin amacı, imalatçının onaylanmıĢ olan kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine
getirdiğinden emin olmaktır.
4.2. Ġmalatçı, onaylanmıĢ kuruluĢun denetim amacıyla; muayene, test ve depolama yerlerine girmesine izin
vermeli ve gerekli tüm bilgilerle birlikte özellikle aĢağıdakileri sağlamalıdır.
- Kalite sistemi dokümantasyonu;
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliklerine iliĢkin raporları gibi kalite
kayıtları.
4.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçının kalite sistemini sürdürdüğünden ve uyguladığından emin olmak için
periyodik denetimler yapmalı ve imalatçıya bir denetim raporu vermelidir.
4.4. Bunun yanı sıra, onaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçıya ani ziyaretler de yapabilir. Bu ziyaretler sırasında
onaylanmıĢ kuruluĢ, kalite sisteminin düzgün iĢleyip iĢlemediğini doğrulamak amacıyla gerekirse ürün testleri
yapmalı ya da yaptırmalıdır. OnaylanmıĢ kuruluĢ imalatçıya, bir ziyaret raporu ve testler yapılmıĢsa bir test
raporu vermelidir.
Yazılı uygunluk beyanı
5.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan ve AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe uygun olan
her bir ölçü aletine; "CE" uygunluk iĢaretini, ek metroloji iĢaretini ve bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen
onaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğu altında onaylanmıĢ kuruluĢun kimlik kayıt numarasını iliĢtirmelidir.
5.2. Ölçü aletinin her modeli için bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği ölçü
aletini tanımlamalıdır. Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak
bu gerek, tek bir kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti
yerine gruba veya irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
6. Ġmalatçı, aĢağıdaki belgeleri son ölçü aleti imal edildikten sonra, 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir:
- Bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen kalite sistemi ile ilgili dokümantasyon,
- Bu Ek‟in 3.5 inci maddesinde belirtilen ve onaylanan değiĢiklik,
- Bu Ek‟in 3.5 inci, 4.3 üncü ve 4.4 üncü maddelerinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından verilen kararlar
ve raporlar.
7. Her bir onaylanmıĢ kuruluĢ, verilen ve reddedilen kalite sistemi onaylarının listesini periyodik olarak
Bakanlığa sunmalı ve geri çekilen bir kalite sistemi onayını derhal Bakanlığa ve belgenin verildiği
ülkeye bildirmelidir.
Yetkili temsilci
8. Bu Ek‟in 3.1 inci, 3.5 inci, 5.2 nci ve 6 ncı maddelerinde belirtilen imalatçının yükümlülükleri, onun adına ve
sorumluluğunda yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
EK-E 1
NİHAİ ÜRÜNÜN MUAYENE VE TESTİNE DAİR KALİTE GÜVENCE
SİSTEMİNİ ESAS ALAN UYGUNLUK BEYANI
1. " Nihai ürünün muayene ve testine dair kalite güvence sistemini esas alan uygunluk beyanı" imalatçının bu
Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine getirdiğini ve ilgili ölçü aletlerinin, bu Yönetmelikte belirtilen gerekleri
karĢıladığını beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürüdür.
Teknik dokümantasyon
2. Ġmalatçı bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtildiği gibi teknik dokümantasyonu oluĢturmalıdır.
Dokümantasyon, ölçü aletinin, bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesini yapabilmeyi
sağlamalıdır. Bu dokümantasyon böyle bir değerlendirme için ölçü aletinin tasarımını, imalatını ve
çalıĢmasını kapsamalıdır.
3. Ġmalatçı, son ölçü aletinin imalatından sonra on yıl süre ile teknik dokümantasyonu Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
Ġmalat
4. Ġmalatçı, bu Ek‟in 5 inci maddesinde belirtildiği Ģekilde; nihai ürün muayenesi ve testi için onaylı bir kalite
sistemi iĢletmeli ve bu Ek‟in 6 ncı maddesinde belirtildiği Ģekilde bir gözetime tabi tutulmalıdır.
Kalite sistemi
5.1. Ġmalatçı, kalite sisteminin değerlendirilmesi için seçeceği bir onaylanmıĢ kuruluĢa baĢvuruda bulunmalıdır.
BaĢvuru aĢağıdaki hususları içermelidir:
- Ölçü aletinin kategorisi ile ilgili bilgileri,
- Kalite sistemi ile ilgili dokümantasyonu, - Bu Ek‟in 2 nci maddesinde belirtilen teknik dokümantasyonu.
5.2. Kalite sistemi, ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygun olmasını sağlamalıdır. Ġmalatçı
tarafından uygulanan tüm unsurlar, gerekler ve hükümler; politikalar, prosedürler ve talimatlar Ģeklinde yazılı
olarak sistematik ve düzenli bir Ģekilde dokümante edilmelidir. Kalite sistemi dokümanları; kalite programları,
planları, el kitapları ve kayıtlarının doğru olarak yorumlanmasına izin vermelidir.
Dokümanlar özellikle aĢağıdakileri içermelidir:
- Kalite hedefleri, kuruluĢun organizasyon yapısı, ürün kalitesi ile ilgili yönetimin sorumluluk ve yetkileri,
- Ġmalat sonrasında uygulanacak muayene ve testler,
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliğine iliĢkin raporlar gibi kalite kayıtları,
- Kalite sisteminin iĢleyiĢinin izlenmesini sağlayan araçlar.
5.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, bu Ek‟in 5.2 nci maddesinde belirtilen gereklerin karĢılanıp karĢılanmadığını
belirlemek için kalite sisteminin değerlendirmesini yapmalıdır. Referans numaralarının yayımlandığı tarihten
itibaren, ilgili uyumlaĢtırılmıĢ standarda karĢılık gelen ulusal standardın eĢdeğer hükümleriyle uyumlu olan
kalite sisteminin bu gereklere uygun olduğu kabul edilmelidir.
Denetimi yapan ekip, kalite yönetim sistemindeki deneyime ek olarak, metrolojinin ilgili alanı ve cihaz
teknolojisinde yeterli deneyim ile bu Yönetmeliğin gerekleri konusunda bilgiye sahip olmalıdır. Değerlendirme
prosedürü, imalatçının tesislerine bir denetim ziyareti yapılmasını içermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
5.4. Ġmalatçı, onaylandığı Ģekildeki kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmeli ve bu
sistemin yeterli ve etkin bir Ģekilde sürdürülmesini sağlamalıdır.
5.5. Ġmalatçı, kalite sistemini onaylayan onaylanmıĢ kuruluĢu, kalite sisteminde yapacağı her türlü değiĢiklikten
haberdar etmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, önerilen değiĢiklikleri değerlendirerek kalite sisteminin bu Ek‟in 5.2 nci maddesindeki
gerekleri karĢılayıp karĢılamadığına ya da yeniden değerlendirmenin gerekli olup olmadığına karar vermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğunda yapılan gözetim
6.1. Gözetimin amacı, imalatçının onaylanmıĢ olan kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine
getirdiğinden emin olmaktır.
6.2. Ġmalatçı, onaylanmıĢ kuruluĢun denetim amacıyla; test, muayene ve depolama yerlerine girmesine izin
vermeli ve gerekli tüm bilgilerle birlikte özellikle aĢağıdakileri sağlamalıdır.
- Kalite sistemi dokümantasyonu,
- Bu Ek‟in 2 nci maddesinde belirtilen teknik dokümantasyon,
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliğine iliĢkin raporlar gibi kalite kayıtları.
6.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçının kalite sistemini sürdürdüğünden ve uyguladığından emin olmak için
periyodik denetimler yapmalı ve imalatçıya bir denetim raporu vermelidir. 6.4. Bunun yanı sıra; onaylanmıĢ
kuruluĢ, imalatçıya ani ziyaretler de yapabilir. Bu ziyaretler sırasında onaylanmıĢ kuruluĢ, kalite sisteminin
düzgün iĢleyip iĢlemediğini doğrulamak amacıyla gerekirse ürün testleri yapmalı ya da yaptırmalıdır.
OnaylanmıĢ kuruluĢ imalatçıya, bir ziyaret raporu ve testler yapılmıĢsa bir test raporu vermelidir.
Yazılı uygunluk beyanı
7.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan her bir ölçü aletine; "CE" uygunluk iĢaretini, ek metroloji
iĢaretini ve bu Ek‟in 5.1 inci maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğu altında onaylanmıĢ
kuruluĢun kimlik kayıt numarasını iliĢtirmelidir.
7.2. Ölçü aletinin her modeli için, bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin
imalatından sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği
ölçü aletini tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak, bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
8. Ġmalatçı, aĢağıdaki belgeleri son ölçü aleti imal edildikten sonra, 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
- Bu Ek‟in 5.1 inci maddesinde belirtilen kalite sistemi ile ilgili dokümantasyon,
- Bu Ek‟in 5.5 inci maddesinde belirtilen ve onaylanan değiĢiklik,
- Bu Ek‟in 5.5 inci, 6.3 üncü ve 6.4 üncü maddelerinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından verilen kararlar
ve raporlar.
9. Her bir onaylanmıĢ kuruluĢ, verilen ve reddedilen kalite sistemi onaylarının listesini periyodik olarak
Bakanlığa sunmalı ve geri çekilen bir kalite sistemi onayını derhal Bakanlığa ve belgenin verildiği
ülkeye bildirmelidir.
Yetkili temsilci 10. Bu Ek‟in 3 üncü, 5.1 inci, 5.5 inci, 7.2 nci ve 8 inci maddelerinde belirtilen imalatçının yükümlülükleri,
onun adına ve sorumluluğunda yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
EK-F
ÜRÜN DOĞRULAMASINI ESAS ALAN TİPE UYGUNLUK BEYANI
1. "Ürün doğrulamasını esas alan tipe uygunluk beyanı" imalatçının bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine
getirdiğini ve bu Ek‟in 3 üncü maddesinin hükümlerine tabi olan ölçü aletlerinin, AT tip inceleme belgesinde
tanımlanan tipe uygun olduğunu ve bu Yönetmelikte belirtilen gerekleri karĢıladığını beyan ettiği uygunluk
değerlendirme prosedürünün bir bölümüdür.
Ġmalat
2. Ġmalatçı, imal edilen ölçü aletlerinin, AT tip inceleme belgesinde tanımlanan onaylı tipe ve bu Yönetmeliğin
gereklerine uygunluğunun sağlanması için her türlü tedbiri almalıdır.
Doğrulama
3. Ġmalatçı tarafından seçilen onaylanmıĢ kuruluĢ, ölçü aletlerinin, AT tip inceleme belgesinde tanımlanan tipe
ve bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunu kontrol etmek için uygun incelemeleri ve testleri yapmalı ya da
yaptırmalıdır.
Metrolojik gereklere uygunluğun kontrol edilmesi için yapılacak incelemeler ve testler, imalatçının tercihine
bağlı olarak, ya bu Ek‟in 4 üncü maddesinde belirtildiği gibi her ölçü aletinin incelenmesi ve test edilmesi
Ģeklinde ya da 5 inci maddesinde belirtildiği Ģekilde inceleme ve test iĢlemlerinin bir istatistiksel esasa bağlı
olarak yapılması Ģeklinde olmalıdır.
4. Her bir ölçü aletinin incelenmesi ve test edilmesi yoluyla metrolojik gereklere uygunluğunun doğrulanması;
4.1. Ölçü aletlerinin tamamı, metrolojik gereklere uygunluklarının doğrulanması için ayrı ayrı incelenmeli ve bu
Yönetmeliğin 13 üncü maddesindeki dokümanlarda belirtilen uygun testlere ya da eĢdeğer testlere tabi
tutulmalıdır. Ġlgili bir dokümanın olmaması durumunda, hangi testlerin yapılacağına onaylanmıĢ kuruluĢ karar
vermelidir.
4.2. OnaylanmıĢ kuruluĢ, yapılan incelemeler ve testlerle ilgili olarak bir uygunluk belgesi düzenlemeli ve
onaylanan her bir ölçü aletine kimlik kayıt numarasını iliĢtirmeli ya da sorumluluğunda iliĢtirilmesini
sağlamalıdır.
Ġmalatçı uygunluk belgelerini, ölçü aletinin belgelendirilmesinden sonra 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
5. Metrolojik gereklere uygunluğun istatistiksel doğrulanması;
5.1. Üretilen her bir partideki homojenliğin sağlanması için imalatçı, imalat sürecinde her türlü tedbiri almalı ve
doğrulanmaları için ölçü aletlerini homojen partiler halinde sunmalıdır.
5.2. Bu Ek‟in 5.3 üncü maddesinde belirtilen gereklere uygun olarak her bir partiden rasgele bir
numune alınmalıdır. Söz konusu partinin kabul ya da reddine karar verilebilmesi için alınan numuneler, bu
Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtilen dokümanlarda yer alan metrolojik gereklere uygunluğu gösteren
testlere ya da eĢdeğer testlere ayrı ayrı tabi tutulmalıdır. Ġlgili bir dokümanın olmaması durumunda, hangi
testlerin yapılacağına onaylanmıĢ kuruluĢ karar vermelidir.
5.3. Ġstatistiksel prosedür aĢağıdaki gerekleri karĢılamalıdır:
Ġstatistiksel kontrol varsayımlara dayanmalı ve numune alma yöntemi:
- % 1'in altındaki uygunsuzluk durumunda, % 95 oranında bir kabul olasılığına karĢılık gelen kalite düzeyini,
- % 7'nin altındaki bir uygunsuzluk durumunda % 5 oranında bir kabul olasılığına karĢılık gelen sınır kalitesini,
sağlamalıdır.
5.4. Bir parti kabul edilmiĢ ise, numunelerden testleri geçemeyen ölçü aletleri haricindeki partideki tüm ölçü
aletleri onaylanmalıdır.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, yapılan incelemeler ve testlerle ilgili olarak bir uygunluk belgesi düzenlemeli ve onaylanan
her bir ölçü aletine kimlik kayıt numarasını iliĢtirmeli ya da sorumluluğu altında iliĢtirilmesini sağlamalıdır.
Ġmalatçı uygunluk belgelerini, ölçü aletinin belgelendirilmesinden sonra 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
5.5. Bir parti reddedilmiĢ ise, onaylanmıĢ kuruluĢ söz konusu partinin piyasaya arz edilmesinin önlenmesi için
uygun tedbirleri almalıdır. Partilerin sık sık reddedilmeleri durumunda, onaylanmıĢ kuruluĢ, istatistiksel
doğrulamayı askıya alabilir ve gereken tedbirleri uygulayabilir.
Yazılı uygunluk beyanı
6.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan ve onaylanan tipe uygun olan her bir ölçü aletine, "CE"
uygunluk iĢaretini ve ek metroloji iĢaretini iliĢtirmelidir. 6.2. Ölçü aletinin her modeli için bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere on yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği ölçü
aletini tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
Bu Ek‟in 3 üncü maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢla mutabakat sağlanması halinde imalatçı onaylanmıĢ
kuruluĢun sorumluluğunda onaylanmıĢ kuruluĢun kimlik kayıt numarasını da ölçü aletlerine iliĢtirmelidir.
7. Ġmalatçı, onaylanmıĢ kuruluĢla mutabakat sağlaması halinde onun sorumluluğu altında, onaylanmıĢ kuruluĢun
kimlik kayıt numarasını imalat sürecinde de ölçü aletine iliĢtirebilir.
Yetkili temsilci
8. Bu Ek‟in 2 nci ve 5.1 inci maddelerinde belirtilen yükümlülükler hariç olmak üzere imalatçının
yükümlülükleri, onun adına ve sorumluluğu altında yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir
EK-F1
ÜRÜN DOĞRULAMASINI ESAS ALAN UYGUNLUK BEYANI
1. "Ürün doğrulamasını esas alan uygunluk beyanı" imalatçının bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine
getirdiğini ve bu Ek‟in 5 inci maddesinin hükümlerine tabi olan ölçü aletlerinin, bu Yönetmeliğin gereklerini
karĢıladığını beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürüdür.
Teknik dokümantasyon
2. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtildiği Ģekilde bir teknik dokümantasyonu oluĢturmalıdır.
Dokümantasyon, ölçü aletinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesini yapabilmeyi
sağlamalıdır. Bu dokümantasyon böyle bir değerlendirme için, ölçü aletinin tasarımını, imalatını ve
çalıĢmasını kapsamalıdır.
3. Ġmalatçı, son ölçü aletinin imalatından sonra 10 yıl süre ile teknik dokümantasyonu Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
Ġmalat
4. Ġmalatçı, imal edilen ölçü aletlerinin, bu Yönetmelik hükümlerine uygunluğunun sağlanması için gerekli her
türlü tedbiri almalıdır.
Doğrulama
5. Ġmalatçı tarafından seçilen onaylanmıĢ kuruluĢ, ölçü aletlerinin, bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunu
kontrol etmek için uygun incelemeleri ve testleri yapmalı ya da yaptırmalıdır.
Metrolojik gereklere uygunluğun kontrol edilmesi için yapılacak incelemeler ve testler, imalatçının tercihine
bağlı olarak, ya bu Ek‟in 6 ncı maddesinde belirtildiği gibi her ölçü aletinin incelenmesi ve test edilmesi
Ģeklinde ya da 7 nci maddesinde belirtildiği Ģekilde inceleme ve test iĢlemlerinin bir istatistiksel esasa bağlı
olarak yapılması Ģeklinde olmalıdır.
6. Her bir ölçü aletinin incelenmesi ve test edilmesi yoluyla, metrolojik gereklere uygunluğunun doğrulanması.
6.1. Ölçü aletlerinin tamamı, metrolojik gereklere uygunluklarının doğrulanması için ayrı ayrı incelenmeli ve bu
Yönetmeliğin 13 üncü maddesindeki dokümanlarda belirtilen uygun testlere ya da eĢdeğer testlere tabi
tutulmalıdır. Ġlgili bir dokümanın olmaması durumunda, hangi testlerin yapılacağına onaylanmıĢ kuruluĢ karar
vermelidir.
6.2. OnaylanmıĢ kuruluĢ, yapılan incelemeler ve testlerle ilgili olarak bir uygunluk belgesi düzenlemeli ve
onaylanan her bir ölçü aletine kimlik kayıt numarasını iliĢtirmeli ya da sorumluluğunda iliĢtirilmesini
sağlamalıdır.
Ġmalatçı uygunluk belgelerini, ölçü aletinin belgelendirilmesinden sonra 10 yıl süre ile Bakanlık denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
7. Metrolojik gereklere uygunluğun istatistiksel doğrulanması.
7.1. Üretilen her bir partideki homojenliğin sağlanması için imalatçı, imalat sürecinde her türlü tedbiri almalı ve
doğrulanmaları için ölçü aletlerini homojen partiler halinde sunmalıdır.
7.2. Bu Ek‟in 7.3 üncü maddesinde belirtilen gereklere uygun olarak her bir partiden rasgele bir
numune alınmalıdır. Söz konusu partinin kabul ya da reddine karar verilebilmesi için alınan numuneler, bu
Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde belirtilen dokümanlarda yer alan metrolojik gereklere uygunluğu gösteren
testlere ya da eĢdeğer testlere ayrı ayrı tabi tutulmalıdır. Ġlgili bir dokümanın olmaması durumunda, hangi
testlerin yapılacağına onaylanmıĢ kuruluĢ karar vermelidir.
7.3. Ġstatistiksel prosedürler aĢağıdaki gerekleri karĢılamalıdır:
Ġstatistik kontrol varsayımlara dayanmalı ve numune alma yöntemi;
- % 1'in altındaki uygunsuzluk durumunda % 95 oranında bir kabul olasılığına karĢılık gelen kalite düzeyini, - % 7'nin altındaki bir uygunsuzluk durumunda % 5 oranında bir kabul olasılığına karĢılık gelen sınır kalitesini,
sağlamalıdır.
7.4. Bir parti kabul edilmiĢ ise, numunelerden testleri geçemeyen ölçü aletleri haricindeki partideki tüm ölçü
aletleri onaylanmalıdır.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, yapılan incelemeler ve testlerle ilgili olarak bir uygunluk belgesi düzenlemeli ve onaylanan
her ölçü aletine kimlik kayıt numarasını iliĢtirmeli ya da sorumluluğu altında iliĢtirilmesini sağlamalıdır.
Ġmalatçı uygunluk belgelerini, ölçü aletinin belgelendirilmesinden sonra 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
7.5. Bir parti reddedilmiĢ ise, onaylanmıĢ kuruluĢ söz konusu partinin piyasaya arz edilmesinin önlenmesi için
uygun tedbirleri almalıdır. Partilerin sık sık reddedilmeleri durumunda, onaylanmıĢ kuruluĢ, istatistiksel
doğrulamayı askıya alabilir ve gereken tedbirleri uygulayabilir.
Yazılı uygunluk beyanı
8.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan her bir ölçü aletine, "CE" uygunluk iĢaretini ve ek
metroloji iĢaretini iliĢtirmelidir.
8.2. Ölçü aletinin her modeli için, bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere 10 yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan düzenlendiği ölçü
aletini tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
Bu Ek‟in 5 inci maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢla mutabakat sağlanması halinde imalatçı onaylanmıĢ
kuruluĢun sorumluluğunda onaylanmıĢ kuruluĢun kimlik kayıt numarasını da ölçü aletlerine iliĢtirmelidir.
9. Ġmalatçı, onaylanmıĢ kuruluĢla mutabakat sağlaması halinde onun sorumluluğu altında, onaylanmıĢ kuruluĢun
kimlik kayıt numarasını imalat sürecinde de ölçü aletine iliĢtirebilir.
Yetkili temsilci
10. Bu Ek‟in 4 üncü ve 7.1 inci maddelerinde belirtilen yükümlülükler hariç olmak üzere imalatçının
yükümlülükleri, onun adına ve sorumluluğu altında yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
EK-G
BĠRĠM DOĞRULAMASINI ESAS ALAN UYGUNLUK BEYANI
1. "Birim doğrulamasını esas alan uygunluk beyanı" imalatçının bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine
getirdiğini ve bu Ek‟in 4 üncü maddesinin hükümlerine tabi olan ölçü aletlerinin, bu Yönetmelikte belirtilen
gerekleri karĢıladığını beyan ettiği uygunluk değerlendirme prosedürüdür.
Teknik dokümantasyon
2. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde belirtildiği Ģekilde teknik dokümantasyonu oluĢturmalı ve bu
Ek‟in 4 üncü maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından ulaĢılabilir olmasını sağlamalıdır.
Dokümantasyon, ölçü aletinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesini yapabilmeyi
sağlamalıdır. Bu dokümantasyon böyle bir değerlendirme için ölçü aletinin, tasarımını, imalatını ve çalıĢmasını
kapsamalıdır.
Ġmalatçı, teknik dokümantasyonu Bakanlığın denetimine sunulmak üzere 10 yıl süre ile muhafaza etmelidir.
Ġmalat
3. Ġmalatçı, imal edilen ölçü aletlerinin, bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun sağlanması için gerekli her
türlü tedbiri almalıdır.
Doğrulama
4. Ġmalatçı tarafından seçilen onaylanmıĢ kuruluĢ, ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunu
kontrol etmek için bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde atıfta bulunulan dokümanlarda belirtilen incelemeleri
ve testleri yapmalı yada yaptırmalıdır. Ġlgili dokümanın olmaması durumunda hangi testin yapılacağına
onaylanmıĢ kuruluĢ karar vermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, yapılan incelemeler ve testlerle ilgili olarak bir uygunluk belgesi düzenlemeli ve onaylanan
her ölçü aletine kimlik kayıt numarasını iliĢtirmeli ya da sorumluluğunda iliĢtirilmesini sağlamalıdır. Ġmalatçı
uygunluk belgelerini, ölçü aletinin belgelendirilmesinden sonra 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine sunulmak
üzere muhafaza etmelidir.
Yazılı uygunluk beyanı
5.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan her bir ölçü aletine; "CE" uygunluk iĢaretini, ek metroloji
iĢaretini ve bu Ek‟in 4 üncü maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğu altında onaylanmıĢ
kuruluĢun kimlik kayıt numarasını iliĢtirmelidir. 5.2. Bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından sonra, Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere 10 yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan, düzenlendiği ölçü aletini tanımlamalıdır. Beyanın bir
nüshası ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır.
Yetkili temsilci
10. Bu Ek‟in 2 nci ve 4.2 nci maddelerinde belirtilen imalatçının yükümlülükleri onun adına ve
sorumluluğunda yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
EK-H
TAM KALİTE GÜVENCESİNİ ESAS ALAN UYGUNLUK BEYANI
1. "Tam kalite güvencesini esas alan uygunluk beyanı" imalatçının bu Ekte belirtilen yükümlülükleri yerine
getirdiğini ve ilgili ölçü aletlerinin, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢıladığını beyan ettiği uygunluk
değerlendirme prosedürüdür.
Ġmalat
2. Ġmalatçı, bu Ek‟in 3 üncü maddesinde belirtildiği Ģekilde; ilgili ölçü aletinin tasarımı, imalatı, nihai ürün
denetimi ve testi için onaylı bir kalite sistemi iĢletmeli ve bu Ek‟in 4 üncü maddesinde belirtildiği Ģekilde
gözetime tabi tutulmalıdır.
Kalite sistemi
3.1 Ġmalatçı, kalite sisteminin değerlendirilmesi için seçeceği bir onaylanmıĢ kuruluĢa baĢvuruda bulunmalıdır.
BaĢvuru;
- Ölçü aleti kategorisi ile ilgili tüm bilgileri,
- Kalite sistemi ile ilgili dokümantasyonu
içermelidir.
3.2. Kalite sistemi, ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygun olmasını sağlamalıdır. Ġmalatçı tarafından
uygulanan tüm unsurlar, gerekler ve hükümler; politikalar, prosedürler ve talimatlar Ģeklinde yazılı olarak
sistematik ve düzenli bir Ģekilde dokümante edilmelidir. Kalite sistemi dokümanları; kalite programları, planları,
el kitapları ve kayıtlarının doğru olarak yorumlanmasına izin vermelidir.
Dokümanlar özellikle aĢağıdaki hususları içermelidir:
- Kalite hedefleri , kuruluĢun organizasyon yapısı, yönetimin ürün kalitesi ve tasarımı ile ilgili sorumluluk ve
yetkileri,
- Uygulanacak olan standardlar ve bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde atıfta bulunulan dokümanların tam
olarak uygulanmayacağı durumlarda, ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin temel gereklerine uygunluğunun
sağlanması amacıyla kullanılacak yöntemler de dahil olmak üzere teknik tasarım özellikleri,
- Ölçü aletinin kategorisi ile ilgili olarak, ölçü aletinin tasarımlanması esnasında kullanılan tasarım kontrolü ve
doğrulama teknikleri, süreçleri ve sistematik iĢlemler,
- Kullanılacak olan imalat, kalite kontrol ve kalite güvence teknikleri ile süreçler ve sistematik faaliyetler,
- Ġmalattan önce, imalat sırasında ve sonrasında uygulanacak inceleme ve testler ile bunların uygulama
sıklıkları,
- Muayene raporları test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliğine iliĢkin raporlar gibi kalite kayıtları,
- Gerekli tasarım ve ürün kalitesi ile kalite sisteminin iĢleyiĢinin izlenmesini sağlayan araçlar.
3.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, bu Ek‟in 3.2 nci maddesinde belirtilen gereklerin karĢılanıp karĢılanmadığını
belirlemek için kalite sisteminin değerlendirmesini yapmalıdır. Referans numaralarının yayımlandığı tarihten
itibaren, ilgili uyumlaĢtırmıĢ standarda karĢılık gelen ulusal standardın eĢdeğer hükümleri ile uyumlu olan kalite
sisteminin bu gereklere uygun olduğu kabul edilmelidir.
Denetimi yapan ekip, kalite yönetim sistemindeki deneyime ek olarak, metrolojinin ilgili alanı ve cihaz
teknolojisinde yeterli deneyim ile bu Yönetmeliğin gerekleri konusunda bilgiye sahip olmalıdır. Değerlendirme
prosedürü, imalatçının tesislerine bir denetim ziyareti yapılmasını içermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
3.4. Ġmalatçı, onaylandığı Ģekildeki kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmeli ve bu
sistemin yeterli ve etkin Ģekilde sürdürülmesini sağlamalıdır.
3.5. Ġmalatçı kalite sistemini onaylayan onaylanmıĢ kuruluĢu, kalite sisteminde yapılması düĢünülen her türlü
değiĢiklikten haberdar etmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, önerilen değiĢiklikleri değerlendirerek kalite sisteminin bu Ek‟in 3.2 nci maddesindeki
gerekleri karĢılayıp karĢılamadığına ya da yeniden değerlendirmenin gerekli olup olmadığına karar vermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğunda yapılan gözetim
4.1. Gözetimin amacı, imalatçının onaylanmıĢ olan kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine
getirdiğinden emin olmaktır. 4.2. Ġmalatçı, onaylanmıĢ kuruluĢun denetim amacıyla; imalat, muayene, test ve depolama yerlerine girmesine
izin vermeli ve gerekli tüm bilgilerle birlikte özellikle aĢağıdakileri sağlamalıdır;
- Kalite sistemi dokümantasyonu,
-Analiz sonuçları, hesaplamalar, testler v.s. gibi kalite sisteminin tasarım bölümünde öngörülen kalite kayıtları,
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliğine iliĢkin raporlar gibi kalite sisteminin
imalat bölümünde öngörülen kalite kayıtları.
4.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçının kalite sistemini sürdürdüğünden ve uyguladığından emin olmak için,
periyodik denetimler yapmalı ve imalatçıya bir denetim raporu vermelidir.
4.4. Bunun yanı sıra onaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçıya ani ziyaretler de yapabilir. Bu ziyaretler sırasında
onaylanmıĢ kuruluĢ, kalite sisteminin düzgün iĢleyip iĢlemediğini doğrulamak amacıyla gerekirse, ürün testleri
yapmalı ya da yaptırmalıdır. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçıya bir ziyaret raporu ve testler yapılmıĢsa bir test
raporu vermelidir.
Yazılı uygunluk beyanı
5.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan her bir ölçü aletine; "CE" uygunluk iĢaretini, ek metroloji
iĢaretini ve bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğu altında onaylanmıĢ
kuruluĢun kimlik kayıt numarasını iliĢtirmelidir.
5.2. Ölçü aletinin her modeli için bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere 10 yıl muhafaza edilmelidir. Bu beyan, düzenlendiği ölçü aletini
tanımlamalıdır.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
6. Ġmalatçı, aĢağıdaki belgeleri son ölçü aleti imal edildikten sonra, 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
- Bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen kalite sistemi ile ilgili dokümantasyon,
- Bu Ek‟in 3.5 inci maddesinde belirtilen ve onaylanan değiĢiklik,
- Bu Ek‟in 3.5 inci, 4.3 üncü ve 4.4 üncü maddelerinde belirtilen, onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından verilen kararlar
ve raporlar.
7. Her bir onaylanmıĢ kuruluĢ, verilen ve reddedilen kalite sistemi onaylarının listesini periyodik olarak
Bakanlığa sunmalı ve geri çekilen bir kalite sistemi onayını derhal Bakanlığa ve belgenin verildiği
ülkeye bildirmelidir.
Yetkili temsilci
8. Bu Ek‟in 3.1 inci, 3.5 inci, 5.2 nci ve 6 ncı maddelerinde belirtilen imalatçının yükümlülükleri, onun adına ve
sorumluluğu altında yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
EK-H1
TAM KALĠTE GÜVENCESĠNĠ VE TASARIM ĠNCELEMESĠNĠ
ESAS ALAN UYGUNLUK BEYANI
1. "Tam kalite güvencesini ve tasarım incelemesini esas alan uygunluk beyanı" imalatçının bu Ekte belirtilen
yükümlülükleri yerine getirdiğini ve ilgili ölçü aletlerinin, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢıladığını beyan ettiği
uygunluk değerlendirme prosedürüdür.
Ġmalat
2. Ġmalatçı, bu Ek‟in 3 üncü maddesinde belirtildiği Ģekilde; ilgili ölçü aletinin tasarımı, imalatı, nihai ürün
denetimi ve testi için onaylı bir kalite sistemi iĢletmeli ve bu Ek‟in 5 inci maddesinde belirtildiği Ģekilde
gözetime tabi tutulmalıdır. Ölçü aletinin teknik tasarımının yeterliliği, bu Ek‟in 4 üncü maddesinin hükümlerine
göre incelenmelidir.
Kalite sistemi
3.1. Ġmalatçı, kalite sisteminin değerlendirilmesi için seçeceği bir onaylanmıĢ kuruluĢa baĢvuruda bulunmalıdır.
BaĢvuru;
- Ölçü aleti kategorisi ile ilgili tüm bilgiyi,
- Kalite sistemi ile ilgili dokümantasyonu
içermelidir.
3.2. Kalite sistemi, ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygun olmasını sağlamalıdır. Ġmalatçı tarafından
uygulanan tüm unsurlar, gerekler ve hükümler; politikalar, prosedürler ve talimatlar Ģeklinde yazılı olarak
sistematik ve düzenli bir Ģekilde dokümante edilmelidir. Kalite sistemi dokümanları; kalite programları, planları,
el kitapları ve kayıtlarının doğru olarak yorumlanmasına izin vermelidir.
Dokümanlar, özellikle aĢağıdaki hususları içermelidir: - Kalite hedefleri, kuruluĢun organizasyon yapısı, yönetimin ürün kalitesi ve tasarımı ile ilgili sorumluluk ve
yetkileri,
- Uygulanacak olan standardlar ve bu Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde atıfta bulunulan dokümanların tam
olarak uygulanmayacağı durumlarda, ölçü aletlerinin bu Yönetmeliğin temel gereklerine uygunluğunun
sağlanması amacıyla kullanılacak yöntemler de dahil olmak üzere teknik tasarım özellikleri,
- Ölçü aletinin kategorisi ile ilgili olarak, ölçü aletinin tasarımlanması esnasında kullanılan tasarım kontrolü ve
doğrulama teknikleri, süreçleri ve sistematik iĢlemler,
- Kullanılacak olan imalat, kalite kontrol ve kalite güvence teknikleri ile süreçler ve sistematik faaliyetler,
- Ġmalattan önce, imalat sırasında ve sonrasında uygulanacak inceleme ve ile bunların uygulama sıklıkları,
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personel niteliğine iliĢkin raporlar gibi kalite kayıtları,
- Ġstenilen tasarım ve ürün kalitesi ile kalite sisteminin iĢleyiĢinin izlenmesini sağlayan araçlar.
3.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, bu Ek‟in 3.2 nci maddesinde belirtilen gereklerin karĢılanıp karĢılanmadığını
belirlemek için kalite sisteminin değerlendirmesini yapmalıdır. Referans numaralarının yayımlandığı tarihten
itibaren, ilgili uyumlaĢtırmıĢ standarda karĢılık gelen ulusal standardın eĢdeğer hükümleri ile uyumlu olan kalite
sisteminin bu gereklere uygun olduğu kabul edilmelidir.
Denetimi yapan ekip, kalite yönetim sistemi, metrolojinin ilgili alanı ve cihaz teknolojisinde yeterli deneyim ile
bu Yönetmeliğin gerekleri ile ilgili bilgiye sahip olmalıdır. Değerlendirme prosedürü, imalatçının tesislerine bir
denetim ziyareti yapılmasını içermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
3.4. Ġmalatçı, onaylandığı Ģekildeki kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülükleri yerine getirmeli ve bu
sistemin yeterli ve etkin Ģekilde sürdürülmesini sağlamalıdır.
3.5. Ġmalatçı kalite sistemini onaylayan onaylanmıĢ kuruluĢu, kalite sisteminde yapılması düĢünülen her türlü
değiĢiklikten haberdar etmelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, önerilen değiĢiklikleri değerlendirerek değiĢen kalite sisteminin bu Ek‟in 3.2 nci
maddesindeki gerekleri karĢılayıp karĢılamadığına ya da yeniden değerlendirmenin gerekli olup olmadığına
karar vermelidir.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, inceleme sonuçlarını ve gerekçeli değerlendirme kararını imalatçıya bildirmelidir.
3.6. Her bir onaylanmıĢ kuruluĢ, verilen ve reddedilen kalite sistemi onaylarının listesini periyodik olarak
Bakanlığa sunmalı ve geri çekilen bir kalite sistemi onayını derhal Bakanlığa ve belgenin verildiği
ülkeye bildirmelidir.
Tasarım incelemesi
4.1. Ġmalatçı, bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢa tasarımın incelenmesi için baĢvuruda
bulunmalıdır.
4.2. BaĢvuru; tasarımın, imalatın ve ölçü aletinin çalıĢtırılmasının anlaĢılmasını mümkün kılmalı ve bu
Yönetmeliğin gerekleri ile uygunluğunun değerlendirmesine olanak sağlamalıdır. Bu baĢvuru aĢağıdakileri
içermelidir:
- Ġmalatçının adı ve adresi,
- Aynı baĢvurunun diğer bir onaylanmıĢ kuruluĢa yapılmadığına dair yazılı beyan,
- Bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesinde tanımlandığı Ģekilde teknik dokümantasyon. Dokümantasyon, ölçü
aletinin bu Yönetmeliğin gereklerine uygunluğunun değerlendirmesini mümkün kılmalıdır. Değerlendirme ölçü
aletinin tasarımını ve çalıĢtırılmasını kapsamalıdır.
- Teknik tasarımın yeterliliğini destekleyici kanıtlar. Bu kanıtlar, özellikle Yönetmeliğin 13 üncü maddesinde
atıfta bulunulan dokümanların tam olarak uygulanmadığı durumlarda, uygulanan dokümanları belirtmeli ve
gerekli hallerde imalatçının laboratuarlarında ya da diğer bir test laboratuarında adına ve
sorumluluğunda yapılan test sonuçlarını içermelidir.
4.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, baĢvuruyu inceleyerek tasarımın bu Yönetmeliğin hükümlerini karĢıladığı hallerde,
imalatçıya bir AT tasarım inceleme belgesi vermelidir. Söz konusu belge, imalatçının adını, adresini,
incelemenin sonuçlarını, geçerliliği ile ilgili koĢulu ve onaylanan ölçü aletinin tanımlanması için gerekli verileri
içermelidir.
4.3.1. Teknik dokümantasyonun ilgili kısımları belgeye eklenmelidir.
4.3.2. Belge veya ekleri, uygunluk değerlendirmesi ve kullanım sırasındaki kontrol ile ilgili tüm bilgileri
içermelidir. Özellikle, üretilen ölçü aletlerinin uygun Ģekilde ayarlarının yapıldığı hallerde, metrolojik
performanslarının yeniden üretilebilirliliği ile ilgili olarak, imal edilmiĢ ölçü aletlerinin incelenmiĢ tasarımla
değerlendirilmesi için aĢağıdaki bilgileri içermelidir:
- Ölçü aletinin tasarımının metrolojik özellikleri,
- Ölçü aletinin güvenilirliğini sağlamak için gerekli önlemler (damgalama, mühürleme, yazılım tanımı vb.),
- Ölçü aletinin tanımlanması ve dıĢ görünümünün tipe olan uygunluğunu kontrol etmek için gerekli olan diğer
unsurlar hakkında bilgi, - Gerekliyse, imal edilmiĢ ölçü aletinin özelliklerini doğrulamak için herhangi bir özel bilgi,
- Alt montaj cihazı kullanılması durumunda, diğer alt montaj cihazları veya ölçü aletleriyle uygunluğu
sağlayacak gerekli tüm bilgi.
4.3.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ bir değerlendirme raporu hazırlamalı ve kendisini atayan Bakanlığın tasarrufunda
muhafaza etmelidir. OnaylanmıĢ kuruluĢ, ancak imalatçı ile mutabık kalmak kaydıyla, bu Yönetmeliğin 12 nci
maddesinin 1 inci fıkrasının (g) bendindeki haklar saklı kalmak kaydı ile bu raporun içeriğinin tamamını ya da
bir kısmını yayınlayabilir.
Belge, verildiği tarihten itibaren on yıllık bir geçerliliğe sahip olmalı ve her on yılda bir yenilenebilmelidir.
Ġmalatçıya tasarım inceleme belgesi verilmezse, onaylanmıĢ kuruluĢ verilmeme nedenlerini detaylı olarak
açıklamalıdır.
4.4. Ġmalatçı, AT tasarım inceleme belgesini veren onaylanmıĢ kuruluĢu, onaylanmıĢ tasarım üzerindeki temel
değiĢiklikten haberdar etmelidir. OnaylanmıĢ tasarımda yapılacak değiĢikliklerin bu Yönetmeliğin temel
gereklerine olan uygunluk, belgenin geçerlilik Ģartları ya da ölçü aletinin kullanımı için önceden belirlenmiĢ
koĢullar üzerinde etkili olabilecek olan değiĢiklikler olması halinde, AT tasarım inceleme belgesini veren
onaylanmıĢ kuruluĢtan ilave onay alınması gereklidir. Bu ek onay, asıl AT tasarım inceleme belgesine bir ek
olarak verilmelidir.
4.5. OnaylanmıĢ kuruluĢ kendisini atayan Bakanlığı periyodik olarak aĢağıdaki hususlarda bilgilendirmelidir.
- Verilen AT tasarım inceleme belgeleri ve ekleri,
- VerilmiĢ belgeler ile ilgili ekler ve değiĢiklikler.
OnaylanmıĢ kuruluĢ, AT tasarım inceleme belgesinin geri çekilmesi durumunda, konuyla ilgili olarak kendisini
atayan Bakanlığı derhal bilgilendirmelidir.
4.6. Ġmalatçı, ya da onun yetkili temsilcisi son ölçü aleti imal edildikten sonra 10 yıl süre ile Bakanlığın
denetimine sunulmak üzere teknik dokümantasyon ile birlikte AT tasarım inceleme belgesinin, eklerinin ve
ilavelerinin bir nüshasını muhafaza etmelidir.
Ġmalatçının ve yetkili temsilcisinin Türkiye‟de yerleĢik olmadığı durumlarda, talep edilmesi halinde teknik
dokümantasyonun verilmesi sorumluluğu imalatçı tarafından atanan kiĢiye ait olmalıdır.
OnaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğunda yapılan gözetim
5.1. Gözetimin amacı imalatçının onaylanmıĢ olan kalite sisteminden kaynaklanan yükümlülüklerini yerine
getirdiğinden emin olmaktır.
5.2. Ġmalatçı, onaylanmıĢ kuruluĢun denetim amacıyla tasarım, üretim, muayene, test ve depolama yerlerine
girmesine izin vermeli ve gerekli tüm bilgilerle birlikte özellikle aĢağıdakileri sağlamalıdır;
- Kalite sistemi dokümantasyonu,
- Analiz sonuçları, hesaplamalar, testler v.s. gibi kalite sisteminin tasarım bölümünde öngörülen kalite kayıtları,
- Muayene raporları, test ve kalibrasyon verileri, ilgili personelin niteliğine iliĢkin raporlar gibi kalite
sisteminin imalat bölümünde öngörülen kalite kayıtları.
5.3. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçının kalite sistemini sürdürdüğünden ve uyguladığından emin olmak için
periyodik denetimler yapmalı ve imalatçıya bir denetim raporu vermelidir.
5.4. Bunun yanı sıra; OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçıya ani ziyaretler de yapabilir. Bu ziyaretler sırasında
onaylanmıĢ kuruluĢ, kalite sisteminin düzgün iĢleyip iĢlemediğini doğrulamak amacıyla gerekirse, ürün testleri
yapmalı ya da yaptırmalıdır. OnaylanmıĢ kuruluĢ, imalatçıya, bir ziyaret raporu ve testler yapılmıĢsa bir test
raporu vermelidir.
Yazılı uygunluk beyanı
6.1. Ġmalatçı, bu Yönetmeliğin gereklerini karĢılayan her bir ölçü aletine; "CE" uygunluk iĢaretini, ek metroloji
iĢaretini ve bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢun sorumluluğu altında onaylanmıĢ
kuruluĢun kimlik kayıt numarasını iliĢtirmelidir.
6.2. Ölçü aletinin her modeli için bir uygunluk beyanı düzenlenmeli ve bu beyan son ölçü aletinin imalatından
sonra Bakanlığın denetimine sunulmak üzere 10 yıl süre ile muhafaza edilmelidir. Bu beyan, düzenlendiği ölçü
aletini tanımlamalı ve tasarım inceleme belgesinin numarasını içermelidir.
Beyanın bir nüshası piyasaya arz edilen her bir ölçü aleti ile birlikte sunulmalıdır. Ancak bu gerek, tek bir
kullanıcıya büyük miktarda ölçü aletinin teslim edildiği durumlarda, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya
irsaliyeye uygulanması Ģeklinde olabilir.
7. Ġmalatçı, aĢağıdaki belgeleri son ölçü aleti imal edildikten sonra, 10 yıl süre ile Bakanlığın denetimine
sunulmak üzere muhafaza etmelidir.
- Bu Ek‟in 3.1 inci maddesinde belirtilen kalite sistemi ile ilgili dokümantasyon,
- Bu Ek‟in 3.5 inci maddesinde belirtilen ve onaylanan değiĢiklik,
- Bu Ek‟in 3.5 inci, 5.3 üncü ve 5.4 üncü maddelerinde belirtilen onaylanmıĢ kuruluĢ tarafından verilen kararlar
ve raporlar.
Yetkili temsilci 8. Bu Ek‟in 3.1 inci, 3.5 inci, 6.2 nci ve 7 nci maddelerinde belirtilen imalatçının yükümlülükleri, onun adına ve
sorumluluğu altında yetkili temsilcisi tarafından yerine getirilebilir.
EK MI – 001
SU SAYAÇLARI
Ek 1'in ilgili gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟te listelenen uygunluk değerlendirme prosedürleri;
konutlar, iĢyerleri ve hafif sanayide kullanılan temiz, soğuk ya da sıcak su hacimlerinin ölçülmesi amacıyla
kullanılan su sayaçlarına uygulanır.
TANIMLAR
Su sayacı
Ölçme Ģartlarında, ölçüm çeviricisinden geçen suyun hacminin ölçülmesi, hafızaya alınması ve görüntülenmesi
için tasarımlanan ölçü aletidir.
Minimum debi (Q1)
Su sayacının, maksimum izin verilebilir hatalar (MĠH‟ler) dahilinde çalıĢması için gerekli olan en düĢük debidir.
GeçiĢ debisi (Q2)
GeçiĢ debisi, debi aralığının "üst bölge" ve "alt bölge" olarak iki bölgeye ayrıldığı daimi ve minimum debiler
arasında oluĢan debidir. Her bir bölge bir karakteristik MĠH değerine sahiptir.
Daimi debi (Q3)
Daimi debi, normal kullanım Ģartları altında (örneğin daimi ya da fasılalı akıĢ Ģartlarında) su sayacının uygun ve
istenilen Ģartlarda çalıĢtığı en yüksek debidir.
AĢırı debi (Q4)
AĢırı debi, su sayacının bozulmadan kısa bir süre için uygun ve istenilen Ģartlarda çalıĢtığı en yüksek debidir.
ÖZEL GEREKLER
Nominal çalıĢma Ģartları
Ġmalatçı, özellikle aĢağıdaki hususlar olmak üzere ölçü aleti için nominal çalıĢma Ģartlarını belirtmelidir;
1. Suyun debi aralığı.
Debi aralığı değerleri aĢağıda belirtildiği gibi olmalıdır:
Q3 / Q1 ≥10
Q2 / Q1 = 1,6
Q4 / Q3 = 1,25
Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 5 yıl için Q2 / Q1
oranı; 1,5; 2,5; 4 ya da 6,3 olabilir.
2. Suyun sıcaklık aralığı.
Sıcaklık aralığı değerleri, aĢağıdaki koĢulları karĢılamalıdır:
0,1
0C‟den 30
0C‟a kadar, veya
30
0C‟den 90
0C‟a kadar.
Sayaç her iki aralıkta da çalıĢacak Ģekilde tasarımlanabilir.
3. Suyun nispi basınç aralığı, Q3 değerinde 0,3 bar‟dan 10 bar‟a kadardır.
4. Güç kaynağı için; AC gerilim kaynağının verdiği nominal değer ve/veya DC kaynağının sınır değerleri.
MĠH’ler
5. AĢırı debi (Q4) ile geçiĢ debisi (Q2) (dahil) arasındaki debilerdeki hacimler için pozitif veya negatif olarak
MĠH:
≤ 30
0
C'de su için % 2
> 30
0
C'de su için % 3‟ dir.
6. Minimum debi (Q1) ile geçiĢ debisi (Q2) (Q2 hariç) arasındaki debilerdeki hacimler için pozitif veya negatif
olarak MĠH, her sıcaklıktaki su için % 5'dir.
6a. (Ek:RG-17/6/2011-27967) Sayaç, MĠH‟yi istismar etmemeli veya sistematik olarak herhangi bir tarafın
lehine çalıĢmamalıdır.
Ġzin verilebilir bozukluk etkisi
7.1.Elektromanyetik bağıĢıklık
7.1.1. Su sayacında elektromanyetik bozukluğun etkisi aĢağıdaki Ģekillerde olabilir:
- Ölçüm sonucundaki değiĢiklik 7.1.3. üncü maddede tanımlanan kritik değiĢim değerinden büyük değildir veya,
- Ölçüm sonucunun gösterimi, bir ölçüm sonucu olarak iletilemeyen, hafızaya alınamayan ya da
yorumlanamayan anlık değiĢikler gibi geçerli bir sonuç olarak değerlendirilemez niteliktedir.
7.1.2. Su sayacı, elektromanyetik bozukluktan sonra;
- MĠH limitleri içerisinde yeniden çalıĢabilmelidir, - Bütün ölçüm fonksiyonlarını güvence altına almalıdır ve
- Bozukluktan hemen önceki tüm ölçüm verilerinin kurtarılmasına izin vermelidir.
7.1.3. Kritik değiĢim değeri, aĢağıdaki iki değerden küçük olanıdır:
- Ölçülen değerin üst bölgesindeki MĠH'in mutlak değerinin yarısına karĢılık gelen hacim;
- Q3 debisinde bir dakikaya karĢılık gelen değerdeki MĠH'e karĢılık gelen hacim.
7.2. Dayanıklılık
Ġmalatçı tarafından öngörülen bir zaman süresi dikkate alınarak yapılan uygun bir testten sonra aĢağıdaki
kriterler sağlanmalıdır:
7.2.1. Dayanıklılık testinden sonra ölçüm sonucundaki değiĢiklik, ilk ölçüm sonucu ile kıyaslandığında aĢağıdaki
değerleri geçmemelidir:
- Q1 (dahil) ile Q2 (hariç) arasında ölçülen hacmin % 3'ü;
- Q2 (dahil) ile Q4 (dahil) arasında ölçülen hacmin %1,5‟i.
7.2.2. Dayanıklılık testinden sonra ölçülen hacim için gösterim hatası, aĢağıdaki değerleri geçmemelidir:
- Q1 (dahil) ile Q2 (hariç) arasında ölçülen hacmin ± % 6 sı;
- 0,10C ile 300C arasındaki bir sıcaklıkta su hacminin ölçülmesi amacıyla kullanılan su sayaçları için, Q2 (dahil)
ile Q4 (dahil) arasında ölçülen hacmin % ± 2,5'i.
- 30
0C ile 90
0C arasındaki bir sıcaklıkta su hacminin ölçülmesi amacıyla kullanılan su sayaçları için, Q2 (dahil)
ile Q4 (dahil) arasında ölçülen hacmin % ± 3,5'i.
Uygunluk
8.1. Açıkça baĢka türlü ifade edilmedikçe sayaç, her türlü konumda çalıĢabilir Ģekilde monte edilebilmelidir.
8.2. Ġmalatçı, sayacın ters akıĢı ölçmek için tasarımlanıp tasarımlanmadığını belirtmelidir. Sayacın bu Ģekilde bir
tasarıma sahip olması durumunda ters akıĢ hacmi, ya toplam hacim değerinden çıkarılmalı ya da ayrıca
kaydedilmelidir. Aynı MĠH değeri hem doğru akıĢ hem de ters akıĢ için uygulanmalıdır.
Ters akıĢı ölçmek için tasarımlanmayan su sayaçları, ya ters akıĢı engellemeli ya da metrolojik özelliklerdeki
herhangi bir bozukluk veya değiĢiklik olmaksızın kazaen meydana gelen bir ters akıĢa karĢı dayanıklı olmalıdır.
Ölçü birimleri
9. Ölçülen hacim metreküp olarak gösterilmelidir.
Kullanıma sunma
10. Bakanlık, öngörülen ya da öngörülebilir tüketimde kullanılacak sayacın doğru ölçüm yapabilmesi amacıyla,
bu Ek‟in 1 inci, 2 nci ve 3 üncü maddelerindeki gereklerin, dağıtıcı ya da sayacın montajı için yasal olarak
görevlendirilen kiĢiler tarafından belirlenmesini temin etmelidir.
UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESĠ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirme prosedürleri B + F veya B + D veya H1‟dir.
EK MI – 002
GAZ SAYAÇLARI VE HACĠM DÖNÜġTÜRME CĠHAZLARI
Ek 1'in ilgili gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟te listelenen uygunluk değerlendirme prosedürleri,
aĢağıda tanımlanan, konutlar, iĢyerleri ve hafif sanayide kullanılan gaz sayaçlarına ve hacim dönüĢtürme
cihazlarına uygulanır.
TANIMLAR
Gaz sayacı
Ġçinden geçen yanıcı gazın (hacim ya da kütle) miktarının ölçülmesi, hafızaya alınması ve gösterimi için
tasarımlanmıĢ olan ölçü aletidir.
DönüĢtürme cihazı
Gaz sayacına takılan ve ölçme Ģartları altında, ölçülen miktarı temel Ģartlardaki miktara otomatik olarak
dönüĢtüren cihazdır.
Minimum debi (Qmin)
Gaz sayacının, maksimum izin verilebilir hatalar (MĠH'ler) dahilinde çalıĢması için gerekli olan en düĢük
debidir.
Maksimum debi (Qmak)
Gaz sayacının, MĠH'ler dahilinde çalıĢması için gerekli olan en yüksek debidir.
GeçiĢ debisi (Qt)
Debi aralığının "üst bölge" ve "alt bölge" olarak iki bölgeye ayrıldığı maksimum ve minimum debiler arasında
oluĢan debi değeridir. Her bir bölge karakteristik bir MĠH değerine sahiptir.
AĢırı debi (Qr) Gaz sayacının bozulmadan kısa bir süre için çalıĢtığı en yüksek debi değeridir.
Temel Ģartlar
Ölçülen akıĢkan miktarının dönüĢümü için belirlenen Ģartlar.
BÖLÜM 1 - GAZ SAYAÇLARI ĠÇĠN ÖZEL GEREKLER
1. Nominal çalıĢma Ģartları
Ġmalatçı, aĢağıdaki hususları dikkate alarak gaz sayacı için nominal çalıĢma Ģartlarını belirtmelidir:
1.1. Gazın debi aralığı aĢağıda belirtildiği gibi olmalıdır.
Sınıfı Qmak / Qmin Qmak / Qt
Qr
/ Qmak
1,5 ≥ 150 ≥ 10 1,2
1,0 ≥ 20 ≥ 5 1,2
1.2. Gaz sıcaklık aralığı, en az 40
0C olmalıdır.
1.3. Yakıt / gaz ile ilgili Ģartlar
Gaz sayacı, kullanılacağı ülkenin gaz tipleri ve besleme basınç değerlerine göre tasarımlanmalıdır. Ġmalatçı
özellikle aĢağıdaki değerleri göstermelidir:
- Gaz ailesi ya da grubu;
- Maksimum çalıĢma basıncı.
1.4. Ġklimsel koĢullar için en düĢük sıcaklık aralığı 50
0
C‟dir.
1.5. AC gerilim kaynağının nominal değeri ve / veya DC kaynağının sınırları.
2. Maksimum izin verilebilir hatalar (MĠH'ler)
2.1. Ölçme Ģartlarındaki hacmi veya kütleyi gösteren gaz sayacı
Tablo 1
Sınıfı 1,5 1,0
Qmin ≤ Q < Qt
% 3 % 2
Qt ≤ Q ≤ Qmak % 1,5 % 1
(DeğiĢik paragraf:RG-17/6/2011-27967) Gaz sayacı, MĠH‟leri istismar etmemeli veya sistematik olarak
herhangi bir tarafın lehine çalıĢmamalıdır.
2.2. Sadece hacmi dönüĢtüren sıcaklık dönüĢümlü gaz sayacının MĠH değeri, 15ºC-25
0C arasında yer alan ve
imalatçı tarafından belirlenen sıcaklıklar etrafında simetrik olarak geniĢletilen bir aralık içerisinde 30
0C sıcaklık
aralığında % 0,5 artırılır. Bu aralığın dıĢında, her 10
0C'lik aralık için % 0,5'lik ek bir artıĢa izin verilir.
3. Ġzin verilebilir bozukluk etkisi
3.1.Elektromanyetik bağıĢıklık
3.1.1. Bir gaz sayacında ya da hacim dönüĢtürme cihazında elektromanyetik bozukluğun etkisi aĢağıdaki
Ģekillerde olabilir:
-Ölçüm sonucundaki değiĢiklik 3.1.3 üncü maddede tanımlanan kritik değiĢim değerinden büyük değildir. veya,
- Ölçüm sonucunun gösterimi, bir ölçüm sonucu olarak iletilemeyen, hafızaya alınamayan ya da
yorumlanamayan anlık değiĢikler gibi geçerli bir sonuç olarak değerlendirilemez niteliktedir.
3.1.2. Bozukluğun meydana gelmesinden sonra gaz sayacı;
- MĠH limitleri içerisinde yeniden çalıĢabilmelidir,
- Bütün ölçüm fonksiyonlarını güvence altına almalıdır ve
- Bozukluktan hemen önceki tüm ölçüm verilerinin kurtarılmasına izin vermelidir.
3.1.3. Kritik değiĢim değeri, aĢağıdaki iki değerden küçük olanıdır:
- Ölçülen hacmin üst bölgesindeki MĠH'in mutlak değerinin yarısına karĢılık gelen miktar,
- Maksimum debide bir dakikaya karĢılık gelen miktarda MĠH'e karĢılık gelen miktar.
3.2. Akıntıya karĢı- akıntı yönünde akıĢ bozukluklarının etkisi
Ġmalatçı tarafından tanımlanmıĢ olan montaj Ģartları altında, akıĢ bozukluklarının etkisi MĠH'nın üçte birini
aĢmamalıdır.
4. Dayanıklılık
Ġmalatçı tarafından öngörülen bir zaman süresi dikkate alınarak yapılan uygun bir testten sonra aĢağıdaki
kriterler sağlanmalıdır:
4.1. 1,5 sınıfı sayaçlar
4.1.1. Dayanıklılık testinden sonraki ölçüm sonucundaki değiĢim, Q1 ila Qmax aralığındaki debilerde baĢlangıç
ölçüm sonuçları ile kıyaslandığında ölçüm sonucunun % 2'den fazlasını aĢmamalıdır.
4.1.2. Dayanıklılık testinden sonra hata gösterimi, 2 nci maddede belirtilen MĠH değerinin iki katını
aĢmamalıdır.
4.2. 1,0 sınıfı sayaçlar 4.2.1. Dayanıklılık testinden sonraki ölçüm sonucundaki değiĢim, baĢlangıç ölçüm sonucu ile kıyaslandığında 2
nci maddede belirtilen MĠH değerinin üçte birini aĢmamalıdır.
4.2.2. Dayanıklılık testinden sonra hata gösterimi, 2 nci maddede belirtilen MĠH değerini aĢmamalıdır.
5. Uygunluk
5.1. Ana Ģebekeden beslenen (AC veya DC) gaz sayacı, ana güç kaynağı arızası sırasında tüm ölçme
fonksiyonlarının güvence altına alınması amacıyla, bir acil durum güç kaynağı cihazı veya diğer cihazlarla
donatılmalıdır.
5.2. Güç kaynağının ömrü en az beĢ yıl olmalıdır. Kullanım ömrünün %90‟ına ulaĢtıktan sonra bu durum uygun
bir uyarı ile gösterilmelidir.
5.3. Gösterge cihazının, Qmax değerinde, 8000 saat boyunca gazın geçmesi durumunda, basamakların ilk
değerine dönmemesini sağlayacak yeterli rakam hanesi olmalıdır.
5.4. Gaz sayacı, imalatçısının montaj talimatında belirttiği herhangi bir konumda çalıĢabilecek Ģekilde monte
edilebilir olmalıdır.
5.5. Gaz sayacının testlerinin makul bir süre içinde yapılabilmesini mümkün kılacak bir test ünitesi olmalıdır.
5.6. Gaz sayacı, açıkça iĢaretlenen her hangi bir akıĢ yönünde veya sadece bir akıĢ yönünde, MĠH değerini
karĢılamalıdır.
6. Birimler
Ölçülen miktar metreküp ya da kilogram olarak gösterilmelidir.
BÖLÜM II - HACĠM DÖNÜġTÜRME CĠHAZLARI ĠÇĠN ÖZEL GEREKLER
Hacim dönüĢtürme cihazı, bu Yönetmeliğin 3 üncü maddesinde tanımlanan alt montaj cihazıdır.
Gaz sayacına uygulanan temel gerekler, hacim dönüĢtürme cihazı için de uygulanmalıdır. Ayrıca aĢağıdaki
gerekler de uygulanmalıdır:
7. DönüĢtürülen miktarlar için temel Ģartlar
Ġmalatçı, dönüĢtürülen miktarlar için temel Ģartları belirtmelidir.
8. MĠH
- 20
0
C ± 3
0
C ortam sıcaklığında, % 60± % 15 ortam nem miktarında, güç kaynağı için nominal
değerlerde % 0,5 ,
- Nominal çalıĢma Ģartları altındaki sıcaklık dönüĢtürme cihazları için % 0,7,
- Nominal çalıĢma Ģartları altındaki diğer dönüĢtürme cihazları için % 1.
(Ek paragraf:RG-17/6/2011-27967) Hacim dönüĢtürme cihazları, MĠH‟leri istismar etmemeli veya
sistematik olarak herhangi bir tarafın lehine çalıĢmamalıdır
Not: Gaz sayacının hatası dikkate alınmaz.
9. Uygunluk
9.1. Elektronik dönüĢtürme cihazı, ölçümün doğruluğu ile ilgili parametreler için imalatçı tarafından belirtilen
çalıĢma aralığı (aralıkları) dıĢında çalıĢıyorsa, bunu algılama yeteneğine sahip olmalıdır. Böyle bir durumda
dönüĢtürme cihazı, dönüĢtürülen miktarın tamamlanmasını durdurmalı ve çalıĢma aralığı (aralıkları) dıĢında
çalıĢtığı süre için dönüĢtürülen miktarı ayrıca toplayabilmelidir.
9.2. Elektronik dönüĢtürme cihazı, ilave bir ekipman olmaksızın ölçüm ile ilgili tüm verileri
görüntüleyebilmelidir.
BÖLÜM III - KULLANIMA SUNMA VE UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESĠ
Kullanıma sunma
10. (a) Bakanlık, konutlarda 150'den büyük veya 150'ye eĢit Qmak
/ Qmin oranlarını içeren herhangi bir 1,5 sınıfı
sayaç ve 1,0 sınıfı sayaçla ölçüm yapılmasına izin vermelidir.
(b) Bakanlık, iĢyeri ve/veya hafif sanayide 1,5 sınıfı sayaçla ölçüm yapılmasına izin vermelidir.
(c) Bakanlık, 1.2 nci ve 1.3 üncü maddelerdeki gereklere iliĢkin olarak öngörülen ya da öngörülebilir tüketimde
kullanılacak sayacın doğru ölçüm için uygun olmasını sağlamak amacıyla, sayacın özelliklerinin dağıtıcı ya da
sayacın montajı için yasal olarak görevlendirilen kiĢiler tarafından belirlenmesini sağlamalıdır.
UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESĠ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirme prosedürleri B + F veya B + D veya H1 dir.
EK MI – 003
AKTİF ELEKTRİK ENERJİ SAYAÇLARI
Ek 1‟ in ilgili gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟te listelenen uygunluk değerlendirme prosedürleri;
konutlar, iĢyerleri ve hafif sanayide kullanılan aktif elektrik enerji sayaçlarına uygulanır. Not: Uygulanan ölçme tekniğine bağlı olarak, elektrik enerji sayaçları ölçü transformatörleri ile birleĢtirilerek
kullanılabilir. Bununla birlikte bu Ek sadece elektrik enerji sayaçlarını kapsamakta olup ölçü transformatörlerini
kapsamamaktadır.
TANIMLAR
Aktif elektrik enerji sayacı, devrede harcanan aktif elektrik enerjisini ölçen bir cihazdır.
I = Sayaçtan geçen elektrik akımı,
In = Tasarımlanan sayacı çalıĢtıran transformatör için belirlenen referans akımı,
Ist = Aktif elektrik enerjisini kaydeden sayaçlarda birim güç faktöründe beyan edilen en düĢük I değeri (dengeli
yükte çok fazlı sayaçlar için),
Itr = Sayacın sınıf indeksine bağlı olarak, akım değeri üzerindeki hataların en küçük MĠH değeri içinde kaldığı I
değeridir
Imin = MĠH sınırları içinde kalan hatalar için en küçük I değeri(dengeli yükte çok fazlı sayaçlar için),
Imax = MĠH sınırları içinde kalan hatalar için en büyük I değeri,
U = Sayaca uygulanan elektrik gerilimi,
Un = Nominal referans gerilim,
f = Sayaca uygulanan gerilimin frekansı,
fn = Nominal referans frekans,
PF = Güç faktörü= cos φ = I ile U arasındaki faz farkının kosinüsü
ÖZEL GEREKLER
1. Doğruluk
Ġmalatçı sayacın sınıfını belirtmelidir. Bu sınıflar A, B ve C olarak ifade edilir.
2. Nominal çalıĢma Ģartları
Ġmalatçı özellikle, sayaca uygulanan fn, Un, In, Ist, Imin, Itr ve Imax değerleri olmak üzere nominal çalıĢma Ģartlarını
belirtmelidir. Belirlenen akım değerleri için sayaç Tablo 1‟deki Ģartları sağlamalıdır.
Tablo 1
A Sınıfı B Sınıfı C Sınıfı
Doğrudan bağlantılı sayaçlar için
Ist ≤0,05 . Itr ≤0,04 . Itr ≤0,04 . Itr
Imin ≤0,5 . Itr ≤0,5 . Itr ≤0,3 . Itr
Imax ≥50 . Itr ≥50 . Itr ≥50 . Itr
Transformatör ile çalıĢan sayaçlar için
Ist ≤0,06 . Itr ≤0,04 . Itr ≤0,02 . Itr
Imin ≤0,4 . Itr ≤0,2 . Itr
( 1 )
≤0,2 . Itr
In = 20 . Itr = 20 . Itr =20 . Itr
Imax ≥1,2 . In ≥1,2 . In ≥1,2 . In
( 1 )
B Sınıfı elektromekanik sayaçlar için Imin ≤ 0,4 . Itr
uygulanır.
Sayacın gerilim, frekans ve güç faktörü aralıkları, Tablo 2‟de gösterilen MĠH gereklerini sağlamalıdır. Bu
aralıklar, kamu dağıtım sistemi tarafından tedarik edilen elektriğin tipik özelliklerine uymalıdır.
Gerilim ve frekans aralıkları en az aĢağıdaki değerlerde olmalıdır.
0,9 · Un ≤ U ≤ 1,1 · Un
0,98 · fn ≤ f ≤ 1,02 · fn
güç faktör aralığı en az cos φ = 0,5 endüktif‟den cos φ = 0,8 kapasitif‟e kadar olmalıdır.
3. MĠH'ler
Farklı büyüklükler ve etki miktarlarının (a, b, c, ...) etkileri ayrı ayrı değerlendirilir, diğer tüm büyüklükler ve
etki miktarları kendi referans değerlerinde göreceli olarak sabit tutulur. Tablo 2'de
belirtilen MĠH değerini geçmemesi gereken ölçüm hatası aĢağıdaki Ģekilde hesaplanır :
Ölçüm hatası =
Sayaç, değiĢken yük akımı altında çalıĢırken hata yüzdesi Tablo 2‟de verilen sınırları aĢmamalıdır.
(Ek paragraf:RG-17/6/2011-27967) Sayaç, MĠH‟leri istismar etmemeli veya sistematik olarak herhangi bir
tarafın lehine çalıĢmamalıdır.
Tablo 2 Nominal çalıĢma Ģartlarında, tanımlanan yük akım seviyelerinde ve çalıĢma sıcaklığında yüzde olarak MĠH'ler
ÇalıĢma sıcaklıkları ÇalıĢma
sıcaklıkları
ÇalıĢma
sıcaklıkları
ÇalıĢma
sıcaklıkları
+ 5
0 C ... + 30
0 C - 10
0 C …+ 5
0 C
ya da
+ 30
0 C ...+ 40
0C
- 25
0 C ...- 10
0 C
ya da
+ 40
0 C ... + 55
0 C
- 40
0 C ...- 25
0C
ya da
+ 55
0 C ...+ 70
0C
Sayaç sınıfı A B C A B C A B C A B C
Tek fazlı sayaç; dengeli yükte çalıĢtırılıyorsa çok fazlı sayaç
Imin ≤ I < Itr 3,5 2 1 5 2,5 1,3 7 3,5 1,7 9 4 2
Itr ≤ I ≤ Imak 3,5 2 0,7 4,5 2,5 1 7 3,5 1,3 9 4 1,5
Tek fazlı yük ile çalıĢtırılıyorsa çok fazlı sayaç
Itr ≤ I
≤Imak, aĢağıdaki
istisnaya bkz.
4 2,5 1 5 3 1,3 7 4 1,7 9 4,5 2
Elektromekanik çok fazlı sayaçlarda akım aralığı tek fazlı yük için 5 Itr ≤ I ≤ Imak olarak sınırlandırılır.
Sayaç farklı sıcaklık aralıklarında çalıĢırken, ilgili MĠH değerlerini sağlamalıdır.
4. Ġzin verilebilir bozukluk etkisi
4.1. Genel
Elektrik enerji sayaçları doğrudan ana elektrik Ģebekesine bağlandığı ve ana akım değeri de ölçülen bir büyüklük
olduğu için elektrik sayaçları için özel bir elektromanyetik ortam kullanılır.
Sayaç, E2 elektromanyetik ortamına ve bu Ek‟in 4.2 nci ve 4.3 üncü maddelerindeki gereklere uygun olmalıdır.
Elektromanyetik ortam ve izin verilebilir hatalardan kaynaklanan uzun süreli bozulmalar; performans veya iĢlev
kaybı veya geçici bir bozulmaya sebebiyet verebilir ancak bu durum geçiĢ bozulmaları ve kritik değerlere kadar
değiĢmelerin dıĢında doğruluğu etkilememeli ve sayaç doğruluğunu koruyarak kayıtlarını muhafaza etmelidir.
Yıldırım veya yüksek enerji hatlarından kaynaklanan bir risk söz konusu ise, sayacın metrolojik özellikleri
korunmalıdır.
4.2. Uzun süreli bozukluk etkisi
Tablo 3
Uzun süreli bozukluklar için kritik değiĢim değerleri
Bozukluk Sayaç sınıflarına göre yüzde olarak kritik
değiĢim değerleri
A B C
Ters faz sırası 1,5 1,5 0,3
Gerilim dengesizliği (sadece çok fazlı sayaçlara
uygulanabilir)
4 2 1
Akım devrelerinde harmonik bileĢenler
(1)
1 0,8 0,5
Akım devrelerinde DC ve harmonikler
(1)
6 3 1,5
Ani patlamalar 6 4 2
Manyetik alanlar, HF (yayılan RF) elektromanyetik
alanlar, Radyo frekans alanlarının yol açtığı bozukluk
ve titreĢimli dalga bağıĢıklığı
3 2 1
(1)
Elektromekanik elektrik sayaçlarında, akım devrelerindeki harmonik bileĢenler ve akım
devrelerindeki DC ve harmonikler için herhangi bir kritik değiĢim değeri tanımlanmamıĢtır.
4.3. Ġzin verilebilir geçici elektromanyetik etki
4.3.1. Elektromanyetik bozukluğun bir elektrik sayacına etkisi, bozulmadan hemen sonra ya da bozulma
sırasında aĢağıdaki Ģekilde olur.
- Sayacın doğruluğunu test etmeyi amaçlayan herhangi bir çıktı, kritik değiĢim değerinden fazla bir enerji
değerine karĢılık gelen darbe veya sinyal üretmez ve bozulmadan sonra uygun bir süre içinde sayaç;
- MĠH limitleri içerisinde yeniden çalıĢabilmelidir,
- Bütün ölçme fonksiyonlarını güvence altına almalıdır,
- Bozulmadan önceki tüm ölçüm bilgilerinin kurtarılmasına izin vermelidir,
- Kaydedilen enerjide kritik değiĢim değerinden büyük bir değiĢim göstermemelidir.
kWh cinsinden kritik değiĢim değeri: m ∙ Un ∙ Imax ∙ 10-6
(m sayacın ölçme elemanlarının sayısıdır, Un Volt cinsinden ve Imax Amper cinsinden ).
4.3.2. AĢırı akım için kritik değiĢim değeri %1,5‟dir.
5. Uygunluk
5.1. Nominal çalıĢma geriliminin altında sayacın pozitif hatası %10‟u geçmemelidir.
5.2. Sayaç 4000 saat süre ile tam yükle çalıĢtırıldığında (I = Imax, U =Un ve PF = 1) göstergenin baĢlangıç
değerlerine geri dönmemesini ve kullanım süresince sıfırlanmamasını sağlamak amacıyla, toplam enerji
göstergesi yeterli sayıda rakam hanesine sahip olmalıdır.
5.3. Devrede elektrik kaybı durumunda ölçülen elektrik enerjisi miktarı en az 4 ay süresince okunabilir nitelikte
olmalıdır.
5.4. Yüksüz çalıĢtırma
Mevcut akım devresinde bir akım geçmeksizin gerilim uygulandığında (akım devresi açık devre olmalıdır)
sayaç, 0,8.Un ila 1,1.Un arasında herhangi bir gerilimde enerji kaydetmemelidir.
5.5. BaĢlatma
Sayaç, Un
, PF = 1‟de (dengeli yükte çok fazlı sayaç) ve Ist‟ye eĢdeğer bir akımda çalıĢtırılmaya baĢlanmalı ve
kayda devam etmelidir.
6. Birimler
Ölçülen elektrik enerjisi kilowatt - saat ya da megawatt -saat olarak gösterilmelidir.
7. Kullanıma sunma
(a) Bakanlık, konutlarda A Sınıfı sayaçla ölçüm yapılmasına izin vermelidir. Bakanlık özel amaçlar
doğrultusunda herhangi bir B sınıfı sayacı talep etmeye yetkilidir.
(b) Bakanlık, iĢyeri ve/veya hafif sanayide B Sınıfı sayaçla ölçüm yapılmasına izin vermelidir. Bakanlık özel
amaçlar doğrultusunda herhangi bir C sınıfı sayacı talep etmeye yetkilidir.
(c) Bakanlık, öngörülen ya da öngörülebilir tüketimde kullanılacak sayacın doğru ölçüm için uygun olmasını
sağlamak ve akım aralıklarının, dağıtıcı ya da sayacın montajı için yasal olarak görevlendirilen kiĢiler tarafından
belirlenmesini sağlamalıdır.
UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirme prosedürleri B + F veya B + D veya H1‟dir.
EK MI – 004
ISI ÖLÇERLER
Ek 1'in ilgili gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟te listelenen uygunluk değerlendirme prosedürleri;
konutlar, iĢyerleri ve hafif sanayide kullanılan ısı ölçerlere uygulanır.
TANIMLAR
Isı ölçer; ısı iletici olarak adlandırılan bir sıvı vasıtasıyla ısı değiĢtirme devresindeki ısının ölçülmesi için
tasarımlanan ölçü aletidir.
Isı ölçer, komple bir ölçü aleti olabileceği gibi, bu Yönetmeliğin 3 üncü maddesinde tanımlandığı üzere alt
montaj cihazları, akıĢ sensörü, ikili sıcaklık sensörleri ve hesaplayıcı kombinasyonundan oluĢan kombine bir
ölçü aleti olabilir.
Ө = Isı iletici sıvının sıcaklığı,
ӨgiriĢ = Isı değiĢtirme devresinin giriĢindeki Ө değeri,
ӨçıkıĢ = Isı değiĢtirme devresinin çıkıĢındaki Ө değeri,
ΔӨ = Sıcaklık farkı ΔӨ ≥ 0 için ӨgiriĢ
- ӨçıkıĢ,
Өmak = Isı ölçerin MĠH' ler dahilinde doğru çalıĢması için belirlenen Ө'nin üst sınırı,
Өmin = Isı ölçerin MĠH' ler dahilinde doğru çalıĢması için belirlenen Ө'nin alt sınırı,
ΔӨ mak = Isı ölçerin MĠH' ler dahilinde doğru çalıĢması için belirlenen ΔӨ'nin üst sınırı,
ΔӨ min = Isı ölçerin MĠH' ler dahilinde doğru çalıĢması için belirlenen ΔӨ'nin alt sınırı,
q = Isı iletici sıvının debisi,
qs
= Isı ölçerin doğru çalıĢması amacıyla kısa süreler için izin verilen q'nun en yüksek değeri,
qp = Isı ölçerin doğru çalıĢması amacıyla devamlı olarak izin verilen q'nun en yüksek değeri,
qi = Isı ölçerin doğru çalıĢması amacıyla izin verilen q'nun en düĢük değeri,
P = Isı değiĢtiricinin ısıl gücü,
Ps
= Isı ölçerin doğru çalıĢması amacıyla izin verilen p'nin en yüksek sınırı.
ÖZEL GEREKLER
1. Nominal çalıĢma Ģartları Ġmalatçı tarafından nominal çalıĢma Ģartları ile ilgili değerler aĢağıdaki Ģekilde tespit edilmelidir:
1.1. Sıvının sıcaklığı: Өmak,
, Ө min,
- Sıcaklık farkları: ΔӨ mak,
, ΔӨ min, aĢağıdaki sınırlamalara tabidir:
(ΔӨ mak
/ ΔӨ min) ≥ 10 ; ΔӨ min = 3 K veya 5 K veya 10K
1.2. Sıvının basıncı: Üst sıcaklık sınırında ısı ölçerin daimi olarak dayanabileceği maksimum pozitif iç basınç.
1.3. Sıvının debisi; qp ve qi değerleri; (qp / qi) ≥ 10 sınırlamasına tabi iken, sıvının debileri : qs
, qp, qi.
1.4. Isıl güç: Ps
2. Doğruluk sınıfları
Isı ölçerler için belirlenen doğruluk sınıfları; 1, 2, 3‟tür.
3. Komple ısı ölçerlere uygulanabilir MĠH'ler
Her bir doğruluk sınıfı için komple ısı ölçere uygulanan, doğru değer yüzdesi olarak ifade edilen maksimum izin
verilebilir göreceli hatalar,
- Sınıf 1 için, bu Ek‟in 7.1 inci maddesi ila 7.3 üncü maddelerine göre;
Ef
, Et
, Ec
için E = Ef
+ Et
+ Ec
.
- Sınıf 2 için, bu Ek‟in 7.1 inci maddesi ila 7.3 üncü maddelerine göre ;
Ef
, Et
, Ec
için E = Ef
+ Et
+ Ec
.
- Sınıf 3 için, bu Ek‟in 7.1 inci maddesi ila 7.3 üncü maddelerine göre;
Ef
, Et
, Ec
için E = Ef
+ Et
+ Ec
(Ek paragraf:RG-17/6/2011-27967) Komple ısı ölçer, MĠH‟leri istismar etmemeli veya sistematik olarak
herhangi bir tarafın lehine çalıĢmamalıdır.
4. Ġzin verilebilir elektromanyetik bozukluk etkileri
4.1. Isı ölçer statik manyetik alanlardan ve Ģebekelerde oluĢan elektromanyetik alanlardan etkilenmemelidir.
4.2. Elektromanyetik bozukluk etkisi altında; ölçüm sonucundaki değiĢiklik bu Ek‟in 4.3 üncü maddesinde
belirtilen kritik değiĢim değerinden büyük değildir veya ölçüm sonucunun gösterimi geçerli bir sonuç olarak
yorumlanamayacak Ģekilde olmalıdır.
4.3. Komple ısı ölçer için kritik değiĢim değeri; söz konusu ısı ölçere uygulanabilir MĠH'nın mutlak değerine
eĢittir. (Bu Ek‟in 3 üncü maddesi)
5. Dayanıklılık
Ġmalatçı tarafından öngörülen bir zaman süresi dikkate alınarak yapılan uygun bir testten sonra aşağıdaki
kriterler sağlanmalıdır:
5.1. Akış sensörleri: Dayanıklılık testinden sonra ölçüm sonucundaki değişiklik, ilk ölçüm sonucu ile
kıyaslandığında, kritik değişim değerinden büyük olmamalıdır.
5.2. Sıcaklık sensörleri: Dayanıklılık testinden sonra ölçüm sonucundaki değişiklik, ilk ölçüm sonucu ile
kıyaslandığında, 0,1
0C'dan büyük olmamalıdır.
6. Isı ölçer üzerindeki açıklamalar
- Doğruluk sınıfı,
- Debi sınırları,
- Sıcaklık sınırları,
- Sıcaklık farkı sınırları,
- Isı sensörünün monte edildiği yer: gidiĢ veya dönüĢ,
- GidiĢ istikametinin gösterimi.
7. Alt düzenekler
Alt düzenekler için uygulanan hükümler, aynı ya da farklı imalatçılar tarafından imal edilen alt düzeneklere
uygulanabilir. Isı ölçer alt düzeneklerden oluĢuyorsa, ısı ölçerin temel gerekleri ilgili alt düzeneklere de
uygulanır. Bunun yanı sıra, aĢağıdaki hususlar da uygulanır:
7.1. AkıĢ sensörünün nispi MĠH değeri, doğruluk sınıfları için % olarak ifade edilir:
- Sınıf 1: % 5 den fazla olmamak üzere Ef
= (1 + 0,01 qp/ q),
- Sınıf 2: % 5 den fazla olmamak üzere Ef
= (2+ 0,02 qp/ q),
- Sınıf 3: % 5 den fazla olmamak üzere Ef
= (3+ 0,05 qp/ q).
Burada Ef hatası; akıĢ sensörü çıkıĢ sinyali ve kütle ya da hacim arasındaki iliĢkinin gerçek değeri ile gösterilen
değeri arasındaki iliĢkidir.
7.2. Ġkili sıcaklık sensörünün nispi MĠH değeri % olarak ifade edilir:
Et
= (0,5 + 3 . ΔӨ min
/ ΔӨ)
Burada Et
hatası; ikili sıcaklık sensörünün çıkıĢı ile sıcaklık farkı arasındaki iliĢkinin gerçek değeri ve gösterilen
değeri arasındaki iliĢkidir.
7.3. Hesaplayıcının nispi MĠH değeri % olarak ifade edilir.
Ec
= (0,5 + ΔӨ min
/ ΔӨ)
Burada Ec hatası; gösterilen ısı değeri ile gerçek ısı değeri arasındaki iliĢkidir. 7.4. Isı ölçerin alt düzeneğinin kritik değiĢim değeri; alt düzeneğe uygulanan MĠH'in mutlak değerine eĢittir. (Bu
Ek‟in 7.1 inci, 7.2 nci veya 7.3 üncü maddeleri)
7.5 Alt düzeneklerin üzerindeki açıklamalar
AkıĢ sensörü: - Doğruluk sınıfı,
- Debi sınırları,
- Sıcaklık sınırları,
- Nominal sayaç faktörü (örneğin; litre/darbe) veya karĢılık gelen çıkıĢ
sinyali,
- GidiĢ istikametinin gösterimi.
Sıcaklık sensörü çifti: - Tip tanımlaması, (örneğin; Pt
100)
- Sıcaklık sınırları,
- Sıcaklık farkı sınırları.
Hesaplayıcı: - Sıcaklık sensörlerinin tipi,
- Sıcaklık sınırları,
- Sıcaklık farkı sınırları,
-Gerekli nominal sayaç faktörü (örneğin litre/ darbe) veya akıĢ sensöründen
gelen giriĢ sinyali,
- AkıĢ sensörünün monte edildiği yer: gidiĢ veya dönüĢ
KULLANIMA SUNMA
8. (a) Bakanlık, konutlarda kullanım için ölçüm zorunluluğu getirmesi durumunda, söz konusu ölçümün, 3 üncü
sınıf sayaç vasıtasıyla yapılmasına izin vermelidir.
(b) Ticari ve/veya hafif sanayide kullanım için ölçüm zorunluluğu getirmesi durumunda Bakanlık, 2 nci Sınıf
sayaç talep etmeye yetkilidir.
(c) Bakanlık, öngörülen ya da öngörülebilir tüketimde kullanılacak sayacın doğru ölçüm yapabilmesi amacıyla,
bu Ek‟in 1.1 inci maddesi ila 1.4 üncü maddelerindeki gereklerin, dağıtıcı ya da sayacın montajı için yasal olarak
görevlendirilen kiĢiler tarafından belirlenmesini temin etmelidir.
UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESĠ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirme prosedürleri B + F veya B + D veya H1‟dir.
EK MI – 005
SU DIġINDAKĠ SIVILARIN MĠKTARLARININ SÜREKLĠ VE DĠNAMĠK ÖLÇÜMÜ ĠÇĠN ÖLÇME
SĠSTEMLERĠ
Ek 1'in ilgili temel gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟te listelenen uygunluk değerlendirme prosedürleri,
su dıĢındaki sıvı miktarlarının (hacimsel veya kütlesel) sürekli ve dinamik ölçümü için ölçüm sistemlerine
uygulanır. Uygun hallerde, bu Ek içindeki terimler "hacim ve L", "kütle ve kg" olarak yorumlanabilir.
TANIMLAR
Sayaç
Kapalı ve tamamen sıvı dolu bir borudan ölçüm çeviricisine akan sıvı miktarını ölçme Ģartlarında sürekli
olarak ölçmek, hafızaya almak ve görüntülemek amacıyla tasarımlanan ölçü aletidir.
Hesaplayıcı
Ölçüm çeviricisinden (çeviricilerinden) ve birleĢtirilmiĢ ölçü aletlerinden gelen çıkıĢ sinyallerini alan ve ölçüm
sonuçlarını görüntüleyen sayacın bir bölümüdür.
BirleĢtirilmiĢ ölçü aleti
Düzeltme ve/veya dönüĢtürme yapmak amacıyla sıvının belirli karakteristik miktarlarını ölçmek için
hesaplayıcıya bağlanan ölçü aletidir.
DönüĢtürme cihazı
BirleĢtirilmiĢ ölçü aletleri kullanılarak ölçülen veya hafızaya alınan sıvı karakteristiklerini (sıcaklık, yoğunluk
v.b.) dikkate alarak, otomatik olarak aĢağıdaki Ģekilde dönüĢtüren, hesaplayıcının bir bölümüdür:
- Ölçme Ģartlarında ölçülen sıvı hacmini, temel Ģartlardaki hacme ve/veya kütleye, veya
- Ölçme Ģartlarında ölçülen sıvı kütlesini, ölçme Ģartlarında hacme ve/veya temel Ģartlardaki hacme.
Not: Bir dönüĢtürme cihazı ilgili birleĢtirilmiĢ ölçü aletlerini içerir.
Temel Ģartlar
Ölçme Ģartlarında ölçülen sıvı miktarının dönüĢtürüldüğü belirlenmiĢ Ģartlardır. Ölçme sistemi
Doğru ölçümün yapılması ya da ölçme iĢlemlerinin kolaylaĢtırılması için gerekli olan, sayacın kendisi de dahil
olmak üzere tüm cihazları içeren sistemdir.
Yakıt dağıtıcısı
Motorlu araçlara, küçük teknelere ve küçük uçaklara yakıt ikmali için kullanılan ölçme sistemidir.
Self servis düzenlemesi (hizmeti)
MüĢterinin kendi kullanımına yönelik sıvı temin etmek amacıyla bir ölçme sistemi kullanmasına olanak sağlayan
düzenlemedir.
Self servis cihazı
Self servis düzenlemesinin bir bölümü olan ve söz konusu self servis hizmetinin gerçekleĢtirilmesi için bir veya
daha çok ölçme sisteminden oluĢan özel cihazdır.
Ölçülen minimum miktar
Ölçme sistemi için ölçümün metrolojik olarak kabul edilebilir olduğu sıvının en düĢük miktarıdır.
Doğrudan gösterge
Hacim veya kütle olarak ölçüme karĢılık gelen ve sayacın fiziksel olarak ölçüm yapabileceğini gösteren
göstergedir.
Not: Doğrudan gösterge, bir dönüĢtürme cihazı kullanılarak diğer bir miktara dönüĢtürülebilir.
Kesintili / kesintisiz
Sıvı akıĢı kolayca ve hızla durdurulabilirse kesintili, durdurulamaz ise kesintisiz bir ölçme sistemi olarak
anlaĢılır.
Debi aralığı
Minimum debi (Qmin) ile maksimum debi (Qmak) arasındaki aralıktır.
ÖZEL GEREKLER
1. Nominal çalıĢma Ģartları
Ġmalatçı ölçü aleti için nominal çalıĢma Ģartlarını belirtmelidir, özellikle;
1.1 Debi aralığı
Debi aralığı, aĢağıdaki Ģartlara tabidir:
(i) Bir ölçme sisteminin debi aralığı, her bir unsurunun, özellikle sayacının debi aralığında olmalıdır.
(ii) Sayaç ve ölçme sistemi:
Tablo 1
Özel ölçme sistemi Sıvının özellikleri Qmak : Qmin „e ait minimum
oran
Yakıt dağıtıcıları SıvılaĢtırılmamıĢ
gazlar
10 : 1
SıvılaĢtırılmıĢ gazlar 5 : 1
Ölçme sistemi Kriyojenik sıvılar 5 : 1
Boru hattı ve gemi yükleme
sistemlerine iliĢkin ölçme
sistemleri
Tüm sıvılar Kullanıma uygun
Diğer tüm ölçme sistemleri Tüm sıvılar 4 : 1
1.2. Ölçü aleti ile ölçülecek sıvının nitelikleri, sıvının adı veya tipi veya ilgili özelliklerinin belirtilmesini içerir.
Örneğin:
- Sıcaklık aralığı,
- Basınç aralığı,
- Yoğunluk aralığı,
- Viskozite aralığı.
1.3. AC gerilim kaynağı ve/ veya DC gerilim kaynağı sınırlarının nominal değeri.
1.4. DönüĢtürülen değerler için temel Ģartlar.
Not: 1.4 üncü madde, Üye Devletlerin mineral yağlar için
(1)
tüketim vergileri yapılarının uyumu hakkındaki 19
Ekim 1992 tarih ve 92 /81 /EEC sayılı Konsey Direktifinin Madde 3 (1) ine uygun olarak 15
0C‟lik bir sıcaklığı
veya ağır hizmet tipi motorinler, LPG ve metan için söz konusu Direktifin Madde 3 (2)‟ye uygun diğer bir
sıcaklığı kullanma gerekliliği ile ilgili yükümlülüklerine halel getirmeksizin düzenlenmiĢtir.
(1)
OJ L 316, 31.10.1992, sayfa 12, Direktif, 2003/96/EC Direktifi (OJ L 283, 31.10.2003, sayfa 51) ile
yürürlükten kaldırılmıĢtır.
2. Doğruluk sınıflandırması ve izin verilebilir maksimum hatalar (MĠH’ler)
2.1. Ġki litreye eĢit veya daha fazla miktarlar için sayaç göstergelerindeki MĠH değerleri aĢağıda verilmiĢtir:
Tablo 2 Doğruluk sınıfı
0,3 0,5 1,0 1,5 2.5
Ölçme sistemleri (A) % 0,3 % 0,5 % 1,0 % 1,5 % 2,5
Sayaçlar (B) % 0,2 % 0,3 % 0,6 % 1,0 % 1,5
2.2. Ġki litreden az miktarlar için sayaç göstergelerindeki MĠH değerleri aĢağıda verilmiĢtir:
Tablo 3
Ölçülen hacim V MĠH
V < 0,1 L Tablo 2 deki değerin 4 katı , 0,1 L‟ye kadar uygulanır
0,1 L ≤ V < 0,2 L Tablo 2 deki değerin 4 katı
0,2 L ≤ V < 0,4 L Tablo 2 deki değerin 2 katı, 0,4 L‟ye kadar uygulanır
0,4 L ≤ V <1 L Tablo 2 deki değerin 2 katı
1 L ≤ V < 2L Tablo 2 deki değerin 2 katı, 2 L‟ye kadar uygulanır
2.3. Ancak, ölçülen miktarın ne olabileceğine bakılmaksızın, MĠH değeri aĢağıdaki iki değerden büyük olanı ile
verilir:
- Tablo 2 veya Tablo 3‟de verilen MĠH'nin mutlak değeri
- Ölçülen minimum miktar (Emin) için MĠH'nin mutlak değeri.
2.4.1. Ġki litreye eĢit ya da daha büyük ölçülen minimum miktarlar için aĢağıdaki Ģartlar uygulanır:
ġart 1
Emin, Emin ≥ 2R Ģartını yerine getirmelidir, burada R, gösterge aygıtının en küçük taksimat aralığıdır.
ġart 2
Emin , Emin = (2 ÖMM) x ( A / 100) formülü ile verilmektedir, burada:
- ÖMM; ölçülen minimum miktardır.
- A; Tablo 2‟nin A satırında belirtilen sayısal değerdir.
2.4.2. Ġki litreden az ölçülen minimum miktarlar için, yukarıda belirtilen Ģart 1 uygulanır ve Emin, Tablo 3 de
belirtilen değerin iki mislidir ve Tablo 2'nin A satırı ile ilgilidir.
2.5. DönüĢtürülen gösterge
DönüĢtürülen gösterge durumunda MĠH' ler, Tablo 2'nin A satırındaki gibidir.
2.6.DönüĢtürme cihazları
Bir dönüĢtürme cihazından dolayı dönüĢtürülmüĢ göstergeler üzerindeki MĠH'ler ± (A -B)'ye eĢit olup, A ve B
Tablo 2‟de belirtilen değerlerdir.
DönüĢtürme cihazlarının parçaları ayrıca test edilebilir.
(a) Hesaplayıcı
Hesaplanabilir sıvı gösterim miktarları üzerindeki MĠH'ler pozitif veya negatif olarak Tablo 2'nin A satırında
tanımlanan MĠH‟lerin 10'da birine eĢittir.
(b) BirleĢtirilmiĢ ölçü aletleri
BirleĢtirilmiĢ ölçü aletleri, en az Tablo 4'deki değerler kadar doğruluğa sahip olmalıdır;
Tablo 4
Ölçümlerdeki MĠH Ölçme sisteminin doğruluk sınıfları
0,3 0,5 1,0 1,5 2,5
Sıcaklık ± 0,3
0C ± 0,5
0C ± 1,0
0C
Basınç 1 MPa'dan az: ± 50 kPa
1den 4 MPa'ya kadar: ± % 5
4 MPa'nın üzerinde: ± 200 kPa
Yoğunluk ± 1 kg /m3
± 2 kg /m3
± 5 kg /m3
Bu değerler, dönüĢtürme cihazı tarafından görüntülenen karakteristik sıvı miktarlarının göstergelerine uygulanır.
c) Hesaplama fonksiyonunun doğruluğu
Her bir karakteristik sıvı miktarının hesaplanması için MĠH değeri, pozitif veya negatif olarak, yukarıda (b)‟de
belirlenen değerin beĢte ikisine eĢittir.
2.7. Bu Ek‟in 2.6 ncı maddesindeki (a) Ģartı, sadece dönüĢtürmeye değil herhangi bir hesaplamaya da uygulanır.
2.8. (Ek:RG-17/6/2011-27967) Ölçüm sistemi, MĠH‟leri istismar etmemeli veya sistematik olarak herhangi bir
tarafın lehine çalıĢmamalıdır.
3. Ġzin verilebilir maksimum bozukluk etkisi
3.1. Ölçme sistemine iliĢkin elektromanyetik bozukluk etkisi aĢağıda belirtilenlerden biri olabilir:
- Ölçüm sonucundaki değiĢiklik, 3.2. nci maddede tanımlanan kritik değiĢim değerinden daha büyük değildir,
veya - Ölçüm sonucunun gösterimi, bir ölçüm sonucu olarak iletilemeyen, hafızaya alınamayan ya da
yorumlanamayan anlık değiĢikler gibi geçerli bir sonuç olarak değerlendirilemez niteliktedir.. Bunun yanı sıra,
kesintisiz sistemlerde, bu aynı zamanda her hangi bir ölçüm yapılmasının imkansız olması anlamına gelir, veya
- Ölçme sisteminin kritik değiĢim değerinin meydana gelmesinden ve akımın kesilmesinden hemen önce, ölçüm
sonucunun düzeltilmesine izin vermesi durumunda, ölçüm sonucundaki değiĢiklik kritik değiĢim değerinden
daha büyüktür.
3.2. Ölçülen özel bir miktar ya da Emin için kritik değiĢim değeri MĠH /5‟den büyüktür.
4. Dayanıklılık
Ġmalatçı tarafından öngörülen bir zaman süresi dikkate alınarak yapılan uygun bir testten sonra aĢağıdaki
kriterler sağlanmalıdır:
Dayanıklılık testinden sonra ölçüm sonucundaki değiĢiklik, ilk ölçüm sonucu ile kıyaslandığında, Tablo 2'nin B
satırında sayaç için tanımlanan değeri ölçüm değerlerini aĢmamalıdır.
5. Uygunluk
5.1 Aynı ölçümle ile ilgili ölçülen herhangi bir miktar için, aynı taksimat aralığına sahip farklı cihazların
göstergeleri, bir taksimat aralığından fazla sapmamalıdır. Farklı taksimat aralığına sahip cihazlarda sapma, en
büyük taksimat aralığından fazla olmamalıdır.
Ancak, self servis düzenlemesi durumunda, ölçme sistemi üzerindeki ana gösterim cihazının ve self servis
cihazının taksimat aralıkları aynı olmalı ve ölçüm sonuçları birinden diğerine değiĢiklilik göstermemelidir.
5.2. Açıkça belli olmadığı sürece, normal Ģartlardaki kullanımda, ölçülen miktardan sapılması mümkün değildir.
5.3. Sıvı içinde kolayca tespit edilemeyen hava veya gazın yüzde oranı, aĢağıdaki değerlerden daha büyük sapma
hatalarına yol açmamalıdır:
- Ġçilebilir sıvılar dıĢındaki sıvılar ve viskozitesi 1 mPa.s'ı geçmeyen sıvılar için % 0,5 veya,
- Ġçilebilir sıvılar ve viskozitesi 1 mPa.s'ı geçen sıvılar için % 1.
Ancak, izin verilen değiĢiklik hiçbir halde ÖMM değerinin %1'inden daha küçük olmamalıdır. Bu değer, hava
veya gaz kabarcıkları olması durumunda uygulanır.
5.4. Doğrudan satıĢlar için ölçü aletleri
5.4.1. Doğrudan satıĢlar için ölçme sistemi, göstergedeki gösterimin sıfırlanmasını mümkün kılan araçlar ile
donatılmalıdır. Ölçülen miktardan sapma mümkün olmamalıdır.
5.4.2. ĠĢleme dayanak teĢkil eden miktarın gösterimi, iĢlem içindeki tüm taraflar ölçüm sonucunu kabul edinceye
kadar sabit kalmalıdır.
5.4.3. Doğrudan satıĢ amaçlı ölçme sistemleri, kesintili olmalıdır.
5.4.4. Sıvı içindeki herhangi bir hava veya gaz miktarı, 5.3 üncü maddede tanımlanan değerden büyük bir hata
sapmasına yol açmamalıdır.
5.5. Yakıt dağıtıcıları
5.5.1. Yakıt dağıtıcıları üzerindeki görüntüler ölçme sırasında sıfırlanamaz özelliğe sahip olmalıdır.
5.5.2. Gösterge sıfırlanana kadar yeni bir ölçümün baĢlanması engellenmelidir.
5.5.3. Ölçme sistemine fiyat göstergesi takılması durumunda, gösterilen fiyat ile birim fiyat ve gösterilen miktar
üzerinden hesaplanan fiyat arasındaki fark, Emin'a karĢılık gelen fiyatı aĢmamalıdır. Ancak bu fark, en küçük
parasal değerden daha düĢük olmamalıdır.
6. Güç kaynağı arızası
Ölçme sistemi, ana güç kaynağı cihazının arızalanması sırasında tüm ölçme fonksiyonlarını koruyacak bir acil
durum güç kaynağı cihazı ile veya ana güç kaynağı cihazının arızası anında akıĢı durduran cihazlar ve devam
eden iĢlemin tamamlanmasına izin vermek amacıyla mevcut verileri kaydeden ve görüntüleyen cihazlar ile
donatılmalıdır.
7. Kullanıma sunma
Tablo 5
Doğruluk
sınıfı
Ölçme sisteminin tipi
0,3 Boru hatlarındaki ölçme sistemleri
0,5 Tüm ölçme sistemleri, bu tablonun baĢka bir yerinde farklı Ģekilde
belirtilmemiĢ ise, özellikle:
- Yakıt dağıtıcıları ( sıvılaĢtırılmıĢ gazlar dıĢında)
- DüĢük viskoziteli ( < 20 mPa.s) sıvılar için karayolu tankerlerine iliĢkin
ölçme sistemleri
- Gemilerin, demiryolu ve karayolu tankerlerinin
(1)
boĢaltılması ve
yüklenmesi için ölçme sistemleri
- Süt ölçme sistemleri - Uçakların yakıt ikmali için ölçme sistemleri
1,0 Basınç altındaki -10 0C veya üzerindeki bir sıcaklıkta ölçülen sıvılaĢtırılmıĢ
gazlara ait ölçme sistemleri
Normalde 0,3 veya 0,5 sınıfında olan ancak sıvılar için kullanılan ölçme
sistemleri;
- Sıcaklıkları -10
0C'dan az veya 50
0C'dan büyük olan,
- Dinamik viskozitesi 1000 mPa.s‟ nin üzerinde olan,
- Maksimum hacimsel debisi 20 L /h'dan büyük olmayan,
sıvılar.
1,5 SıvılaĢtırılmıĢ karbondioksit için ölçme sistemleri
Basınç altında - 10
0C'nin altındaki bir sıcaklıkta sıvılaĢtırılmıĢ gazlara
(kriyojenik sıvılar dıĢında) ait ölçme sistemleri
2,5 Kriyojenik sıvılara ait ölçme sistemleri ( sıcaklık -153
0C'ın altında)
(1)
Ancak Bakanlık, gemilerin, demiryolu ve karayolu tankerlerinin boĢaltılması ve yüklenmesi
sırasında mineral yağlardan vergi alınması için 0,3 veya 0,5 doğruluk sınıfı ölçme sistemlerine
gerek duyabilir.
Not: Ancak, imalatçı belirli bir tür ölçme sistemi için daha hassas doğruluk belirleyebilir.
8. Ölçü birimleri
Ölçülen miktar, mililitre, santimetreküp, litre, metreküp, gram, kilogram veya ton olarak gösterilmelidir.
UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESİ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirme prosedürleri:
B + F veya B + D veya H1 veya G dir.
EK MI – 006
OTOMATİK TARTI ALETLERİ
Ek 1'in temel gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟in 1. Bölümünde listelenen uygunluk değerlendirme
yöntemleri, bir cismin kütlesini yerçekimi etkisi kullanılarak tespit etmeyi amaçlayan aĢağıda belirtilen otomatik
tartı aletlerine uygulanır.
TANIMLAR
Otomatik tartı aleti
Cihazın otomatik iĢlem özelliklerine iliĢkin önceden belirlenmiĢ bir programı takip ederek ve bir operatör
müdahalesi olmaksızın bir ürünün kütlesini belirleyen ölçü aletidir.
Otomatik kütle belirleme terazisi
Önceden bir araya getirilmiĢ ayrık yüklerin (örneğin hazır ambalajlı paketler) ya da parçalardan oluĢan malzeme
yüklerinin tek tek kütlelerini belirleyen otomatik tartı aletidir.
Otomatik kontrol terazisi
Kütle değerlerindeki fark ve nominal bir ayar noktasına göre farklı kütlelerdeki nesneleri iki veya daha fazla alt
gruba ayıran otomatik kütle belirleme terazisidir.
Ağırlık etiketleyici
Farklı nesnelerin, ağırlık değeri ile etiketlendiği kütle belirleme terazisidir
Ağırlık/fiyat etiketleyici
Farklı nesnelerin, ağırlık ve fiyat değeri ile etiketlendiği kütle belirleme terazisidir.
Otomatik gravimetrik dolum terazisi
Dökme üründen, sabit kütle olarak farz edilen ürünü önceden belirlenmiĢ kaplara dolduran otomatik tartı
aletidir.
Kesintili toplayıcı
Dökme bir ürünün kütlesini ayrık yüklere bölerek tespit eden otomatik tartı aletidir.
Her bir ayrık yükün kütlesi sırayla belirlenir ve toplanır. Her bir ayrık yük daha sonra toplama dahil edilir. Sürekli toplayıcı
Dökme bir ürünün kütlesini, ürünü sistematik olarak bölmeden ve konveyör bandın hareketi kesilmeden, bir
konveyör bant üzerinde sürekli olarak ölçen otomatik tartı aletidir.
Ray kantarı (Demiryolu ağırlık köprüsü)
Demiryolu araçlarını taĢımaya yarayan raylar da dahil olmak üzere bir yük algılayıcısına sahip otomatik tartı
aletidir.
ÖZEL GEREKLER
BÖLÜM I - Otomatik tartı aletlerinin tüm tipleri için ortak gerekler
1. Nominal çalıĢma Ģartları
Ġmalatçı, otomatik tartı aletinin nominal çalıĢma Ģartlarını aĢağıdaki Ģekilde belirlemelidir.
1.1. Ölçülen büyüklük için;
Maksimum ve minimum kapasitesi cinsinden ölçme aralığı.
1.2. Elektriksel besleme etki büyüklükleri için;
AC gerilim beslemesi durumunda; nominal AC gerilim beslemesi, ya da AC gerilim sınırları.
DC gerilim beslemesi durumunda; nominal ve minimum DC gerilim beslemesi ya da DC gerilim sınırları.
1.3. Mekanik ve iklimsel etki büyüklükleri için;
Bu Ek‟in aĢağıdaki bölümlerinde aksi belirtilmedikçe, alt ve üst değerler arasındaki minimum sıcaklık farkı
30
0C‟dır.
Ek 1‟in 1.3.2 nci maddesine göre, mekanik ortam sınıfları uygulanamaz. Özel bir mekanik gerilme (zorlama)
altında kullanılan, örneğin taĢıtlara yerleĢtirilmiĢ otomatik tartı aletleri için, imalatçı kullanımdaki mekanik
Ģartları tanımlamalıdır.
1.4. Diğer etki büyüklükleri için (varsa);
ĠĢlem hızı veya hızları,
Tartılacak olan ürün veya ürünlerin özellikleri.
2. Ġzin verilebilir bozukluk etkisi - Elektromanyetik ortam
Bu Ek‟in ilgili bölümünde her bir otomatik tartı aleti tipi için gerekli performans ve kritik değiĢim değerleri
verilmiĢtir.
3. Uygunluk
3.1. Eğim etkilerini, yüklemeyi ve iĢlem hızını sınırlamak amacıyla, normal iĢleyiĢte maksimum izin verilebilir
hataları (MĠH' leri) aĢmayacak Ģekilde araçlar temin edilmelidir.
3.2. Normal çalıĢma süresince, ölçü aletinin MĠH'lere uyabilmesi için uygun malzeme taĢıma üniteleri
sağlanmalıdır.
3.3. Herhangi bir operatör kontrol ara birimi belirgin ve etkin olmalıdır.
3.4. Varsa, göstergenin doğruluğu operatör tarafından doğrulanabilmelidir.
3.5. Normal çalıĢma sırasında MĠH'lere uyacak aletin temin edilebilmesi için uygun sıfır ayar yeteneği
sağlamalıdır.
3.6. Ölçüm aralığı dıĢındaki herhangi bir sonuç, yazılı bir çıktı alınmasının mümkün olduğu
durumlarda bu Ģekilde tanımlanmalıdır.
4. Uygunluk değerlendirmesi
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde belirtilen ve imalatçının seçebileceği uygunluk değerlendirme
prosedürleri;
Mekanik sistemler için:
B + D veya B + E veya B + F veya D1 veya F1 veya G veya H1.
Elektromekanik otomatik tartı aletleri için:
B + D veya B + E veya B + F veya G veya H1.
Elektronik sistemler veya yazılım içeren sistemler için:
B + D veya B + F veya G veya H1.
BÖLÜM II - Otomatik kütle belirleme terazileri
1. Doğruluk sınıfları
1.1. Otomatik tartı aletleri imalatçı tarafından belirlenen ve X veya Y olarak gösterilen ana kategorilere ayrılır.
1.2. Bu ana kategoriler daha sonra imalatçı tarafından belirlenen dört doğruluk sınıfına ayrılır:
XI, XII, XIII ve XIV
ve
Y(I), Y(II), Y(a) ve Y(b)
2. X kategorisi otomatik tartı aletleri;
2.1. X kategorisi; 01/07/2006 tarihli ve 26215 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Hazır Ambalajlı Sıvı
Mamullerin Hacim Tespitine Dair Yönetmelik ve 10/04/2002 tarihli ve 24722 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Hazır Ambalajlı Mamullerin Ağırlık ve Hacim Esasına Göre Net Miktar Tespitine Dair Yönetmelik hükümlerine uygun olarak imal edilen, hazır ambalajları kontrol etmek için kullanılan otomatik tartı aletlerine
uygulanır.
2.2. Bu Bölümün 4.2 nci maddesinde belirtilen maksimum izin verilebilir standard sapmayı belirlemek için,
doğruluk sınıflarına bir (x) faktörü eklenir.
Ġmalatçı, (x) faktörünü k negatif bir tamsayı veya sıfır olmak üzere, (x) ≤ 2 ve 1 x 10k
veya 2 x 10k
veya
5x
10k
Ģeklinde belirlemelidir.
3. Y kategorisi otomatik tartı aletleri;
Y Kategorisi; diğer tüm otomatik kütle belirleme terazilerine uygulanır.
4. MĠH
4.1. X kategorisi otomatik tartı aletleri için ortalama hata / Y kategorisi otomatik tartı aletleri için MĠH‟ler
Tablo 1
Muayene sabiti (e) cinsinden net yük (m)
Maksimum
izin
verilebilir
ortalama
hata
Maksimum
izin
verilebilir hata
XI Y(I) XII Y(II) XIII Y(a) XIV Y(b) X Y
0 < m ≤ 50 000 0 < m ≤ 5 000 0 < m ≤ 500 0 < m ≤50 ± 0,5 e ± 1 e
50 000 < m ≤
200 000
5 000 < m ≤ 20
000
500 < m ≤ 2000 50 < m ≤
200
± 1,0 e ± 1,5 e
200 000 < m 20 000 < m ≤100
000
2 000 < m ≤ 10
000
200 < m ≤
1000
± 1,5 e ± 2 e
4.2. Standart sapma
X (x) sınıfı otomatik tartı aletinin standard sapması için maksimum izin verilebilir değer, (x) faktörü ile Tablo
2‟de verilen değerin çarpımıyla elde edilir.
Tablo 2
Net Yük (m) X (1) sınıfı için maksimum izin verilebilir standard sapma
m ≤ 50 g %0,48
50 g < m ≤100 g 0,24 g
100 g < m ≤200 g %0,24
200 g < m ≤300 g 0,48 g
300 g < m ≤500 g %0,16
500 g < m ≤1000 g 0,8 g
1000 g < m ≤10 000 g %0,08
10 000 g < m ≤15 000 g 8 g
15 000 g < m %0,053
XI ve XII (x) sınıfı için 1‟den küçük olmalıdır.
XIII (x) sınıfı için 1‟den büyük olmamalıdır.
XIV (x) sınıfı için 1‟den büyük olmalıdır.
4.3. Muayene sabiti (e) – Tek bölüntülü otomatik tartı aletleri
Tablo 3
Doğruluk sınıfları Muayene sabiti Muayene sabiti sayısı n = Max/e
Minimum Maksimum
XI Y (I) 0,001 g ≤ e 50 000 -
XII Y (II) 0,001 g ≤ e ≤ 0,05 g 100 100 000
0,1 g ≤ e 5 000 100 000
XIII Y(a) 0,1 g ≤ e ≤ 2 g 100 10 000
5 g ≤ e 500 10 000
XIV Y(b) 5 g ≤ e 100 1 000
4.4. Muayene sabiti (e) – Çok bölüntülü otomatik tartı aletleri
Tablo 4
Doğruluk sınıfları Muayene sabiti Muayene sabiti sayısı n = Max / e
Minumum değer
(1)n
= Maxi
/ e(i + 1)
Maksimum değer
n = Maxi
/ ei
XI Y (I) 0,001 g ≤ ei 50 000 -
XII Y (II) 0,001 g ≤ ei ≤ 0,05 g 5 000 100 000
0,1 g ≤ ei
5 000 100 000
XIII Y(a) 0,1 g ≤ ei
500 10 000
XIV Y(b) 5 g ≤ ei
50 1 000
Burada:
i = 1, 2, .... r
i = Kısmi tartım aralığı
r = Kısmi aralıkların toplam sayısı
(1)
i = r için Tablo 3'ün karĢılık gelen sütununda e, er
ile yer değiĢtirilerek uygulanır.
5. Ölçüm aralığı
Ġmalatçı, Y sınıfı otomatik tartı aletlerinin ölçüm aralığını belirlerken, minimum kapasitenin aĢağıdaki
değerlerden düĢük olamayacağını dikkate almalıdır;
Y(I) sınıfı :100 e
Y(II) sınıfı : 0,001 g ≤ e ≤ 0,05 g için 20 e ve 0,1 g ≤ e
için 50 e
Y(a) sınıfı : 20 e
Y(b) sınıfı : 10 e
Sınıflama için kullanılan terazilerde;
ör. posta terazileri ve çöp tartıları : 5e
6. Dinamik ayar
6.1. Dinamik ayar düzeneği, imalatçı tarafından belirlenen bir yük aralığında çalıĢtırılmalıdır.
6.2. Hareket halindeki yükün dinamik etkilerini dengeleyen dinamik ayar düzeneği takıldığında, yük aralığı
dıĢındaki kullanım engellenmeli ve emniyetli olmalıdır.
7. Etki faktörleri ve elektromanyetik bozukluk altında performans
7.1. Etki faktörleri nedeniyle oluĢan MĠH‟ler:
7.1.1. X Kategorisi otomatik tartı aletleri için;
- Otomatik çalıĢma için; Tablo 1 ve Tablo 2‟de tanımlandığı gibi,
- Otomatik olmayan çalıĢmada statik tartım için; Tablo 1‟de tanımlandığı gibi.
7.1.2. Y Kategorisi otomatik tartı aletleri için;
- Otomatik iĢlemde her bir yükleme için; Tablo 1‟de tanımlandığı gibi.
- Otomatik olmayan iĢlemde statik tartım için; Tablo 1 de X kategorisi için tanımlandığı gibi 7.2. Bir
bozukluktan kaynaklanan kritik değiĢim değeri bir muayene sabiti kadardır.
7.3. Sıcaklık aralığı:
- XI ve Y(I) sınıfı için minimum aralık 5
0C‟dır,
- XII ve Y(II) sınıfı için minimum aralık 15
0C‟dır.
BÖLÜM III - Otomatik gravimetrik dolum terazileri
1. Doğruluk sınıfları
1.1. Ġmalatçı hem referans doğruluk sınıfını Ref(x)‟i, hem de çalıĢtırma doğruluk sınıfını (sınıflarını)
X(x)‟i belirtmelidir.
1.2. Referans doğruluk sınıfı Ref(x) ile belirlenmiĢ bir otomatik tartı aleti, o tip için mümkün olan en iyi
doğruluğu sağlayan otomatik tartı aletine karĢılık gelir. Kurulum sonrası tartılacak özel ürünler göz önünde
bulundurularak, her bir otomatik tartı aleti için bir ya da daha fazla çalıĢtırma doğruluk sınıfı, X(x) belirlenir. k
negatif bir tamsayı veya sıfır olmak üzere, sınıf belirleme faktörü (x), (x) ≤2 ve 1 x 10k,
veya 2 x 10k
veya 5 x
10k
Ģeklinde olmalıdır.
1.3. Referans doğruluk sınıfı Ref(x) statik yükler için uygulanabilir.
1.4 ÇalıĢtırma doğruluk sınıfı X(x) için X, yük ağırlığının doğruluğu ile ilgili bir değerdir ve (x) bu Bölümün 2.2
nci maddesinde X(1) sınıfı için belirtilen hata sınırlarının çarpanıdır.
2. MĠH’ler
2.1. Statik tartım hatası
2.1.1. Belirlenen çalıĢma Ģartları altında bulunan statik yüklerde, referans doğruluk sınıfı Ref(x) için maksimum
izin verilebilir hata (MĠH), Tablo 5'te belirtilen sınıf tanım faktörü (x) ile çarpılmıĢ olarak, her bir dolumun
ortalamadan maksimum izin verilebilir sapmasının 0,312'si kadar olmalıdır.
2.1.2. Dolumun birden fazla yük ile yapılabileceği otomatik tartı aletlerinde (örneğin, toplamalı veya seçimli
kombinasyona sahip otomatik tartılar) statik yüklerin maksimum izin verilebilir hatası (MĠH), bu bölümün 2.2.
nci maddesinde belirtilen dolum için gerekli doğrulukta olmalıdır (örneğin, ayrık yükler için maksimum izin
verilebilir sapmanın toplamı kadar olmamalıdır). 2.2. Ortalama dolumdan sapma
Tablo 5
Dolumların kütle değeri m(g)
X( 1 ) sınıfı için, her bir dolumun ortalamadan
maksimum izin verilebilir sapması
m ≤ 50 % 7,2
50 < m ≤ 100 3,6 g
100 < m ≤ 200 % 3,6
200 < m ≤ 300 7,2 g
300 < m ≤ 500 % 2,4
500 < m ≤ 1000 12 g
1 000 < m ≤ 10 000 % 1,2
10 000 < m ≤ 15 000 120 g
15 000 < m % 0,8
Not: Her bir dolumun ortalamadan hesaplanmıĢ sapması malzeme parça boyutunun etkisi göz
önünde bulundurularak düzeltilebilir.
2.3. Önceden ayarlama değerine iliĢkin hata (ayarlama hatası)
Bir dolum ağırlığının önceden ayarlanmasının mümkün olduğu otomatik tartı aletlerinde önceden ayarlanmıĢ
değer ile dolumların ortalama kütlesi arasındaki maksimum fark, Tablo 5'te belirtildiği gibi, her bir dolumun
ortalamadan maksimum izin verilebilir sapmasının 0,312'sini aĢmamalıdır.
3. Etki faktörü ve elektromanyetik bozukluk altında performans
3.1. Etki faktörlerinden kaynaklanan MĠH'ler bu bölümün 2.1 inci maddesinde belirtildiği gibi olmalıdır.
3.2. Bozukluktan kaynaklanan kritik değiĢim değeri, bu bölümün 2.1 inci maddesinde belirtilen ölçülmüĢ
minimum dolum hızı için hesaplanan MĠH‟e eĢit statik ağırlık gösterimindeki değiĢim kadardır veya dolumun
çoklu yüklerden oluĢtuğu otomatik tartı aletlerinde, dolum üzerinde eĢit etkiyi bırakan bir değiĢim kadardır.
Hesaplanan kritik değiĢim değeri bir sonraki yüksek taksimat aralığına (d) tamamlanmalıdır.
3.3 Ġmalatçı, tespit edilmiĢ minimum dolum değerini belirtmelidir.
BÖLÜM IV -Kesintili toplayıcılar
1. Doğruluk sınıfları
Otomatik tartı aletleri 0,2, 0,5, 1 ve 2 olmak üzere dört doğruluk sınıfına ayrılmıĢtır.
2. MĠH’ler
Tablo 6
Doğruluk sınıfı Toplam yükün MĠH‟i
0,2 ± % 0,10
0,5 ± % 0,25
1 ± % 0,50
2 ± % 1,00
3. Toplamın taksimat aralığı
Toplamın taksimat aralığı (dt): % 0,01 Max ≤dt
≤ % 0,2 Max aralığında olmalıdır.
4. Minimum toplam yük (Σmin)
Minimum toplam yük (Σmin), MĠH‟in toplamın taksimat aralığı olan dt‟ye eĢit olduğu yükten ve imalatçı
tarafından belirtilen minimum yükten az olmamalıdır.
5. Sıfırlama
Her boĢaltmadan sonra dara almayan otomatik tartı aletleri, sıfır ayar tertibatına sahip olmalıdır. Sıfır
göstergesindeki değer aĢağıdaki durumlarda olması halinde otomatik çalıĢma engellenmelidir;
- Otomatik sıfır ayar tertibatı olan otomatik tartı aletlerinde 1dt
- Yarı otomatik veya otomatik olmayan sıfır ayar tertibatı olan otomatik tartı aletlerinde 0,5 dt.
6. Operatör ara birimi
Operatör ayarlamaları ve sıfırlama (reset) fonksiyonu, otomatik çalıĢma sırasında engellenmelidir.
7. Çıktı alma
Bir yazıcıyla donatılan otomatik tartı aletlerinde, toplam yazılı olarak alınıncaya kadar, toplamın sıfırlanması
engellenmelidir. Otomatik çalıĢma kesintiye uğrasa da toplamın çıktısı alınabilmelidir.
8. Etki faktörleri ve elektromanyetik bozukluk altında performans
8.1. Etki faktörlerinden kaynaklanan MĠH‟ler Tablo 7'de belirtildiği gibi olmalıdır.
Tablo 7
Toplamın taksimat aralığı (dt) cinsinden yük (m) MĠH
0 < m ≤ 500 ± 0,5 dt
500 < m ≤ 2 000 ± 1,0 dt
2 000 < m ≤ 10 000 ± 1,5 dt
3.
8.2. Bozukluktan kaynaklanan kritik değiĢim değeri, herhangi bir tartımda göstergedeki değer ve herhangi bir
saklanmıĢ toplam için bir toplamın taksimat aralığıdır.
BÖLÜM V -Kesintisiz toplayıcılar
1. Doğruluk Sınıfları
Otomatik tartı aletleri 0,5, 1 ve 2 olmak üzere üç doğruluk sınıfına ayrılmıĢtır.
2. Ölçüm aralığı
2.1. Ġmalatçı, ölçüm aralığını, tartım ünitesi üzerindeki minimum net yük ile maksimum kapasite arasındaki
oranı ve minimum toplam yükü belirtmelidir.
2.2. Minimum toplam yük (Σmin),
Sınıf 0,5 için 800 d,
Sınıf 1 için 400 d,
Sınıf 2 için 200 d,
değerlerinden az olmamalıdır.
Burada d, genel toplama tertibatının toplam taksimat aralığıdır.
3. MĠH
Tablo 8
Doğruluk sınıfı Toplam yük için MĠH
0,5 ± % 0,25
1 ± % 0,5
2 ± % 1,0
4. Bant hızı
Bant hızı imalatçı tarafından belirtilmelidir. El ile hız ayar kontrollü tek hızlı bant tartıları ve değiĢken hızlı bant
tartıları için hız, nominal değerin % 5'inden fazla farklılık göstermemelidir. Ürün, bandın hızından farklı bir hızla
hareket etmemelidir.
5. Genel toplama tertibatı
Genel toplama tertibatının sıfırlanması mümkün olmamalıdır.
6. Etki faktörü ve elektromanyetik bozukluk altında performans
6.1. Minimum toplam yük (Σmin ) den az olmayan yük için etki faktöründen kaynaklanan MĠH, en yakın taksimat
aralığı toplamına (d) yuvarlanan ve Tablo 8'de belirtilen uygun değerin 0,7 katı olmalıdır.
6.2. Σmin‟e eĢit yük için bozukluktan kaynaklanan kritik değiĢim değeri, bir sonraki daha yüksek taksimat aralığı
toplamına (s) yuvarlanan ve Tablo 8'de belirtilen uygun değerin 0,7 katı olmalıdır.
BÖLÜM VI- Otomatik ray kantarı
1. Doğruluk Sınıfları
Otomatik tartı aletleri aĢağıda gösterildiği Ģekilde dört doğruluk sınıfına ayrılmıĢtır:
0,2; 0,5; 1; 2.
2. MĠH
2.1. Tek bir vagonun ya da bütün trenin hareket halindeki tartımı için MĠH‟ler Tablo 9'da gösterilmektedir.
Tablo 9
Doğruluk sınıfı MĠH
0,2 ± % 0,1
0,5 ± % 0,25
1 ± % 0,5
2 ± % 1,0
2.2. Hareket halinde tartılmakta olan birleĢtirilmiĢ ya da birleĢtirilmemiĢ vagonların ağırlığı için MĠH, en büyük
olanı seçilmek kaydı ile aĢağıdaki değerlerden biri olmalıdır.
- Tablo 9'a göre hesaplanmıĢ olan ve en yakın taksimat aralığına yuvarlanan değer. -Tablo 9'a göre hesaplanmıĢ olan ve maksimum vagon ağırlığının (açıklayıcı iĢaretlerde belirtildiği gibi) %
35'ine eĢit bir ağırlık için en yakın taksimat aralığına yuvarlanan değer.
- Bir taksimat aralığı (d).
2.3. Hareket halinde tartılmakta olan trenlerin ağırlığı için MĠH‟ler, en büyük olanı seçilmek kaydı ile, aĢağıdaki
değerlerden biri olmalıdır.
- Tablo 9'a göre hesaplanmıĢ olan en yakın taksimat aralığına yuvarlanan değer.
-Maksimum vagon ağırlığının (açıklayıcı iĢaretlerde belirtildiği gibi) % 35'ine eĢit tek bir vagonun ağırlığı için
Tablo 9'a göre hesaplanan trendeki referans vagon sayısı (10'u geçmeyecektir) ile çarpılan ve en yakın taksimat
aralığına yuvarlanan değer;
-10 d'yi geçmemek koĢulu ile trendeki her bir vagon için bir taksimat aralığı (d )
2.4. BirleĢtirilmiĢ vagonların tartımı yapılırken; trenin bir ya da daha fazla geçiĢi esnasında alınan tartım
sonuçlarının % 10'undan fazla olmayan hatalar bu bölümün 2.2 nci maddesinde verilen uygun MĠH değerini
aĢabilir ancak MĠH'in iki katını aĢmamalıdır.
3. Taksimat aralığı (d)
Doğruluk sınıfı ile taksimat aralığı arasındaki iliĢki Tablo 10'da belirtildiği gibi olmalıdır.
Tablo 10
Doğruluk sınıfı Taksimat aralığı (d)
0,2 d ≤ 50 kg
0,5 d ≤ 100 kg
1 d ≤ 200 kg
2 d ≤ 500 kg
4. Ölçüm aralığı
4.1. Minimum kapasite 1 t'den az ve kısmi tartım iĢlemlerinin sayısı ile bölünen minimum vagon ağırlığının
sonuç değerinden büyük olmamalıdır.
4.2. Minimum vagon ağırlığı 50 d'den az olmamalıdır.
5. Etki faktörü ve elektromanyetik bozukluk altında performans
5.1. Etki faktörlerinden kaynaklanan MĠH'ler Tablo 11'de belirtildiği gibi olmalıdır.
Tablo 11
Taksimat aralığı (d) cinsinden yük (m) MĠH
0 < m ≤ 500 ± 0,5 d
500 < m ≤ 2 000 ± 1,0 d
2 000 < m ≤ 10 000 ± 1,5 d
5.2. Bozukluktan kaynaklanan kritik değiĢim değeri bir taksimat aralığıdır.
Sayfa 2 EK MI - 007
TAKSĠMETRELER
Ek 1'in ilgili gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟te listelenen uygunluk değerlendirme yöntemleri
taksimetrelere uygulanır.
TANIMLAR
Taksimetre
Ölçü aletini oluĢturmak üzere bir mesafe sinyal üreteci ile birlikte çalıĢtırılan bir cihazdır. Mesafe sinyal üreteci bu
Yönetmeliğin kapsamı dıĢındadır
Bu cihaz, mesafe sinyali üreteci tarafından üretilen bir sinyal esasına bağlı olarak süreyi ölçer, mesafeyi
hesaplar. Bunun yanı sıra, hesaplanan mesafe ve/veya yolculuğun ölçülen süresine bağlı olarak yolculuk için
ödenmesi gereken ücreti hesaplar ve göstergede gösterir.
Ücret
Yolculuğun sabit bir baĢlangıç ücretine ve/veya uzunluğuna ve/veya süresine bağlı olarak bir yolculuk için
ödenmesi gereken toplam para miktarıdır. Ücret, ekstra hizmetler için ek bir bedel içermez.
DönüĢüm hızı
Zaman tarifesi değerinin mesafe tarifesi değerine bölünmesi ile bulunan hız değeridir.
Normal hesaplama S modu (tek tarife uygulaması)
DönüĢüm hızının altında olan zaman tarifesi uygulaması ve dönüĢüm hızının üstünde olan mesafe tarifesi
uygulamasına dayanan ücret hesaplanmasıdır.
Normal hesaplama D modu (çift tarife uygulaması)
Bütün yolculuk süresince zaman tarifesi ve mesafe tarifesinin eĢ zamanlı olarak uygulanmasına dayanan ücret
hesaplanmasıdır.
ÇalıĢma konumu
Bir taksimetrenin iĢlevlerini karĢılayan farklı modlar vardır. ÇalıĢma konumları aĢağıdaki göstergeler ile
ayrılmıĢtır:
"Kiralık": Hesaplamanın devre dıĢı bırakıldığı çalıĢma konumudur.
"KiralanmıĢ": Yolculuğun zamanı ve/veya yolculuk edilen mesafeye göre tarife ve olası bir baĢlangıç ücreti
esasına dayanan ücret hesaplamasının olduğu çalıĢma konumudur.
"Durma": Yolculuk için tespit edilen ücretin, göstergede gösterildiği ve en azından zamana dayanan ücret
hesaplanmasının devre dıĢı bırakıldığı çalıĢma konumudur.
TASARIM GEREKLERĠ
1. Taksimetre, mesafenin hesaplanması ve yolculuk süresinin ölçülmesi için tasarımlanmalıdır.
2. Taksimetre, "KiralanmıĢ" çalıĢma konumunda, kararlaĢtırılan sabit miktara ilaveten eĢit artıĢlar kaydederek
ücretin hesaplanması ve gösterilmesi için tasarımlanmalıdır. Taksimetre ayrıca "Durma" çalıĢma konumunda
yolculuğun son ücret değerinin gösterilmesi için tasarımlanmalıdır.
3. Taksimetre S ve D normal hesaplama modlarını uygulayabilmelidir. Güvenli bir ayarlama yoluyla, bu
hesaplama modları arasında seçim yapma imkanı olmalıdır.
4. Taksimetre, uygun güvenli bir ara birim (ara birimler) aracılığıyla aĢağıdaki verileri sağlayabilmelidir:
- ÇalıĢma konumu: "Kiralık(BoĢ)", "KiralanmıĢ(Dolu)", "Durma",
- Bu Ek‟in 15.1 inci maddesine uygun olarak veri toplayıcı,
- Genel bilgiler: mesafe sinyal üreteç sabiti, Ģifreleme tarihi, taksi kimliği, gerçek zaman ve tarifenin
tanımlanması,
- Yolculuk için ücret bilgisi: toplam ücret, ücret, ücretin hesaplanması, ilave ücret, tarih, baĢlangıç zamanı, bitiĢ
zamanı ve kat edilen mesafe,
- Tarife (tarifeler) bilgisi: tarife (tarifeler) parametreleri.
Ulusal mevzuat, taksimetrenin ara birim veya ara birimlerine belirli cihazların bağlanması Ģartını getirebilir. Bu
tip bir cihazın öngörüldüğü durumlarda; öngörülen cihazın mevcut olmaması veya uygun olmayan iĢlev
göstermesi nedenleriyle güvenli ayarlama yoluyla taksimetrenin otomatik çalıĢmasını engellemek mümkün
olmalıdır.
5. Ġlgili durumlarda, bağlandığı ve ayarlarının güvence altına alındığı mesafe sinyal üreteci sabiti
için taksimetre ayarlanabilmelidir.
NOMĠNAL ÇALIġMA ġARTLARI
6.1. Uygulanan mekanik ortam sınıfı M3'tür.
6.2. Ġmalatçı, taksimetre için tespit edilen nominal çalıĢma Ģartlarını belirtmelidir, özellikle;
- Ġklimsel çevre için minimum sıcaklık aralığı 80 °C,
- TasarımlanmıĢ taksimetre için DC güç kaynağının limitleri.
MAKSĠMUM ĠZĠN VERĠLEBĠLĠR HATALAR (MĠH) 7. Bir takside taksimetrenin kullanılmasından kaynaklanan herhangi bir hatanın dıĢındaki MĠH‟ler Ģunlardır:
- Geçen zaman için: ± %0,1
Minimum MĠH değeri: 0,2s,
- Kat edilen mesafe için: ± % 0,2
Minimum MĠH değeri: 4 m,
- Ücretin hesaplanması için: ± % 0,1
Minimum, yuvarlama dahil: ücret göstergesinin en küçük basamağına karĢılık gelen.
4. BOZULMALARIN ĠZĠN VERĠLEBĠLĠR ETKĠLERĠ
5. 8. Elektromanyetik bağıĢıklık
6. 8.1. Uygulanan elektromanyetik sınıfı E3'tür.
7. 8.2. Bu Ek‟in 7 nci maddesinde söz edilen MĠH, elektromanyetik bozukluk olması durumunda da
dikkate alınmalıdır.
8. GÜÇ KAYNAĞI ARIZASI
9. 9. Gerilim kaynağının, imalatçının belirtmiĢ olduğu alt çalıĢma limitinin altında bir değere
düĢmesi durumunda, taksimetre;
10. - Doğru olarak çalıĢmaya devam edecek veya gerilimin düĢmesinin geçici olması halinde gerilim
düĢmeden önce mevcut olan veriler kaybolmaksızın iĢlevini sürdürmeye devam etmelidir (örneğin motorun
yeniden çalıĢması).
11. - Gerilimin düĢmesi uzun sürerse, mevcut ölçümü durdurmalı ve "Kiralık (BoĢ)" konumuna geri
dönmelidir.
12. DĠĞER GEREKLER
13. 10. Taksimetrenin imalatçısı tarafından, taksimetre ve mesafe sinyal üreteci arasındaki uyumluluk
Ģartları belirtilmelidir.
14. 11. Fazladan verilen bir hizmet için ilave ücret olması halinde, sürücü tarafından elle girilen ücret,
göstergede gösterilen ücretten hariç tutulmalıdır. Ancak bu durumda taksimetre, ilave ücreti de
içeren toplam ücreti geçici olarak gösterebilir.
15. 12. Ücretin D hesaplama moduna göre hesaplanmıĢ olması halinde, taksimetre sadece yolculuğun
toplam mesafesini ve süresini gerçek zamanlı olarak gösteren ilave bir gösterge moduna sahip olabilir.
16. 13. Yolcu için göstergede gösterilen bütün değerler uygun Ģekilde tanımlanmalıdır. Bu değerler ve
tanımlamalar gece ve gündüz Ģartlarında net bir Ģekilde okunabilir olmalıdır.
17. 14.1. Sahte kullanıma karĢı alınacak önlemler veya ödenecek olan ücret ön program ayarı veya
serbest veri giriĢi iĢlevleri ile etkileniyor ise , cihaz ayarının ve veri girilmesinin güven altına alınması mümkün
olmalıdır.
18. 14.2. Bir taksimetrede mevcut güvenlik olanakları, ayarların ayrı ayrı güvenliğini sağlayacak
Ģekilde olmalıdır.
19. 14.3. Ek 1‟ in 8.3 ncü maddesine söz edilen hükümler tarifelere de uygulanır.
20. 15.1. AĢağıdaki değerlerin tümü için, taksimetreye sıfırlanamayan hesaplayıcılar monte
edilmelidir:
- Taksi tarafından kat edilen toplam mesafe,
- Kiralık (Dolu) iken kat edilen toplam mesafe,
- Toplam kiralama sayısı,
- Ġlave olarak alınan paraların toplam miktarı,
- Taksi ücreti olarak alınan paraların toplam miktarı.
Toplam değerler; güç kaynağının kesilmesi halinde bu Ek‟in 9 uncu maddesine göre kaydedilen değerleri
içermelidir.
21. 15.2. Taksimetrenin enerji ile bağlantısının kesilmesi durumunda, değerlerin taksimetreden baĢka
bir ortamda okunması amacıyla taksimetre, bir yıl süreyle hesaplanan değerlerin kaydedilmesine uygun
olmalıdır.
22. 15.3. Toplam değerler göstergesinin, yolcuları yanıltmak amacıyla kullanılmasını önleyecek yeterli
önlemler alınmalıdır.
23. 16. Otomatik tarife değiĢimine aĢağıdaki durumlara göre izin verilir:
- Yolculuğun mesafesi,
- Yolculuğun süresi,
- Gün içindeki zaman ,
- Tarih,
- Haftanın günü.
17. Taksinin özelliklerinin taksimetrenin doğruluğu için önemli olduğu durumlarda, taksimetrenin içine monte
edildiği taksi ile bağlantı güvenliğini temin edecek araçlarla donatılmalıdır. 18. Taksimetre; montajdan sonra mesafe ve zaman ölçüm doğruluğu ve hesaplama doğruluğunun ayrı ayrı test
edilmesi için gerekli ekipmanla donatılmalıdır.
19. Ġmalatçı tarafından belirtilen taksimetre ve montaj talimatları; taksimetrenin imalatçının talimatlarına uygun
olarak monte edilmesi halinde, kat edilen mesafeyi temsil eden ölçüm sinyallerinin yanıltıcı Ģekilde
değiĢtirilmelerini önleyecek Ģekilde olmalıdır.
20. Hileli kullanımla ilgili genel temel gereklilik; müĢterinin, sürücünün, sürücü iĢvereninin ve yasal
yükümlülerin haklarını koruyacak Ģekilde olmalıdır.
21. Bir taksimetre, normal kullanım Ģartlarında bir yıl süresince herhangi bir ayarlamaya gerek kalmaksızın
MĠH‟lere uygun olarak tasarımlanmalıdır.
22. Bir taksimetre, tarifelerin otomatik değiĢmesi için beraber ya da ayrı ayrı kullanabilecek olan ve gün içindeki
zamanı ve tarihi muhafaza edebilecek gerçek zamanlı bir saat ile teçhiz edilmelidir. Gerçek zamanlı saat için
öngörülen gereklilikler:
- Zaman göstergesi % 0,02 doğrulukta olmalıdır,
- Saatin düzeltilme olasılığı her hafta için 2 dakikadan fazla olmamalıdır. Yaz ve kıĢ saat uygulamalarına göre
düzeltme otomatik olarak yapılmalıdır,
- Yolculuk süresince otomatik ya da elle düzeltme yapılması önlenmelidir.
23. Katedilen mesafe değerleri ve geçen zaman, bu Yönetmeliğe göre gösterildiğinde veya bunların çıktısı
alındığında aĢağıdaki hususlar kullanılmalıdır:
Katedilen mesafe:
- Ġngiltere ve Ġrlanda'da: 21/06/2002 tarih ve 24792 sayılı Resmi Gazetede Yayımlanan Uluslararası Birimler
Sistemine Dair Yönetmelik‟in 2 nci maddesi ve Ek Bölüm II uyarınca
bu üye ülkeler tarafından kararlaĢtırılacak tarihe kadar: Kilometre veya mil
- Diğer tüm Avrupa Birliği Üyesi Ülkeler ve Türkiye‟de: Kilometre
Geçen zaman:
- YanlıĢ anlamaları önleyecek Ģekilde gerekli çözümü göz önünde bulundurarak saniye, dakika veya saatten
uygun olanı kullanılabilir.
UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESĠ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirme prosedürleri B + F veya B + D veya H1‟dir.
EK MI - 008
MALZEME ÖLÇERLER
BÖLÜM I - Malzeme uzunluk ölçerler
Ek 1‟in ilgili gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟te listelenen uygunluk değerlendirme
prosedürleri, aĢağıda açıklanan malzeme uzunluk ölçerlerine uygulanır. Ancak, uygunluk beyanının bir
nüshasının sunulma gereği, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya irsaliyeye uygulanması Ģeklinde
yorumlanabilir.
28. TANIMLAR
29. Malzeme uzunluk ölçer
30. Mesafeleri, yasal uzunluk birimleri olan taksimat iĢaretlerini ihtiva eden, bir ölçü aletidir.
1. ÖZEL GEREKLER
31. Referans Ģartlar
32. 1.1. BeĢ metreye eĢit ya da beĢ metreden daha uzun Ģerit metreler, 50 Newton çekme gücü veya
imalatçı tarafından belirtilen ve Ģerit metre üzerinde iĢaretli olan çekme gücü uygulandığında veya çekme
gücünün uygulanmasına gerek olmayan bükülmez veya yarı bükülmez uzunluk ölçerler maksimum izin
verilebilir hataları (MĠH‟leri) karĢılamalıdır.
33. 1.2. Ġmalatçı tarafından aksi belirtilmediği sürece referans sıcaklık 20 ° C olup uygun bir Ģekilde
uzunluk ölçerler üzerine iĢaretlenir.
34. MĠH‟ler
35. 2. MĠH, iki ardıĢık olmayan taksimat iĢareti arasında (a + bL) mm cinsinden pozitif ya da
negatiftir, burada:
- L, bir sonraki tam metreye yuvarlanmıĢ uzunluk değeridir ve
- a ve b aĢağıda Tablo 1'de verilmiĢtir.
Ölçme aralığının bir yüzey tarafından sınırlandığı durumlarda, bu noktada baĢlayan herhangi bir mesafe için
MĠH, Tablo 1'de verilen c değeri ile artırılır.
Tablo 1
Doğruluk sınıfı a (mm) b c (mm) I 0,1 0,1 0,1
II 0,3 0,2 0,2
III 0,6 0,4 0,3
D –Daldırma tip Ģerit metreler
için özel sınıf
(1)
30m'ye kadar ve 30m dahil
(2)
1,5 sıfır sıfır
S – Hazneye sarılan Ģerit
metreler için özel sınıf.
her bir 30m uzunluk için, Ģerit
metre düz bir yüzeyle
desteklendiğinde
1,5 sıfır sıfır
(1)
ġerit metre/ daldırma ucu ağırlığı kombinasyonlarına uygulanır.
(2)
Nominal Ģerit metre uzunluğunun 30 metreyi aĢması durumunda, her 30 metrelik uzunluk için
0,75mm ilave MĠH'e izin verilmiĢtir.
Formülün uygulanmasından çıkan değer 0,6mm'den düĢük ise MĠH ± 0,6mm'dir. Bu durumda daldırma tip Ģerit
metreler, birisi, daldırma ucu, diğeri ise Ģerit metre üzerinde bulunan iki taksimat iĢareti arasındaki herhangi bir
uzunluğun ölçümü için, sınıf I veya sınıf II olabilir.
ArdıĢık taksimat iĢaretleri arasındaki uzunluk için MĠH ve ardıĢık iki aralık arasındaki maksimum izin verilebilir
fark aĢağıda Tablo 2'de gösterilmiĢtir.
Tablo 2
Aralığın i uzunluğu
Doğruluk sınıflarına göre MĠH veya milimetre
olarak fark
I II III
i ≤ 1mm 0,1 0,2 0,3
1mm < i ≤ 1cm 0,2 0,4 0,6
Katlanır tip uzunluk ölçerlerde bağlantı hiçbir hataya sebep olmayacak biçimde olmalıdır. Yukarıda verilenlere
ek olarak, Sınıf II için: 0,3mm, Sınıf III için 0,5mm ilave yapılabilir.
Malzemeler
3.1. Referans sıcaklıktan yaklaĢık ± 8°C sıcaklık sapmalarından kaynaklanan uzunluk değiĢmelerinde,
malzeme ölçerler için kullanılan malzemeler, MĠH'yı aĢmayacak Ģekilde olmalıdır. Ġmalatçının, ısıl genleĢme
düzeltmeleri uyguladığı okumaların gerekli olduğu durumlarda bu durum sınıf S ve sınıf D için uygulanmaz.
3.2. GeniĢ çapta nispi neme maruz kaldığında boyutları değiĢebilen malzemelerden yapılan malzeme uzunluk
ölçerleri, sadece sınıf II veya sınıf III olarak sınıflandırılabilir.
ĠĢaretler
4. Malzeme ölçer üzerine nominal değer iĢaretlenmelidir. Milimetre taksimatlarından oluĢan her santimetre ve 2
cm'den büyük taksimat aralığı olanlarda bütün taksimat iĢaretleri numaralandırılmalıdır.
UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESĠ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirmesi prosedürleri F 1 veya D 1 veya B + D veya H veya G‟dir.
BÖLÜM II – Hacim ölçerler
36. Ek 1'in ilgili temel gerekleri, bu bölümde listelenen özel gerekler ve uygunluk değerlendirme
prosedürleri aĢağıda tanımlanmıĢ olan hacimölçerlere uygulanır. Ancak, uygunluk beyanının bir nüshasının
sunulma gereği, ayrı ayrı her bir ölçü aleti yerine gruba veya irsaliyeye uygulanması Ģeklinde
yorumlanabilir. Aynı zamanda hacim ölçerin doğruluğuna iliĢkin taĢıması gereken bilgi içinde bu durum
geçerlidir.
TANIMLAR
Hacim ölçer
Hemen tüketilmek üzere satılan sıvıların (eczacılık ürünleri hariç belirlenmiĢ hacimleri için tasarımlanmıĢ hacim
ölçeridir (su bardağı, sürahi veya kavanoz gibi).
Çizgili ölçer
Nominal hacmi göstermek için bir çizgi ile iĢaretlenmiĢ hacim ölçerdir.
Birim (Kenar) ölçer Ġç hacmi nominal hacme eĢit olan hacim ölçerdir.
Transfer ölçer
Tüketim öncesinde sıvının baĢka bir kaba aktarıldığı hacim ölçerdir.
Hacim
Birim ölçerlerin iç hacmi veya çizgili ölçerlerin dolum iĢaretine kadar olan iç hacimdir.
ÖZEL GEREKLER
1. Referans Ģartlar
1.1. Sıcaklık: Hacim ölçümü için belirlenen referans sıcaklık 20 ° C'dir.
1.2. Doğru gösterim pozisyonu: yüzey seviyesindeki serbest duruĢ.
2. MĠH‟ler
Tablo 1
Çizgi Birim (Kenar)
Transfer ölçerler
< 100 ml
± 2ml
- 0
+4ml
≥ 100 ml
± %3
- 0
+ % 6
Hacim ölçerler
< 200 ml
± %5
- 0
+ %10
≥ 200 ml
± 5 ml + %2,5
- 0
+ 10 ml + %5
3. Malzemeler
Hacim ölçerler, hacmin MĠH sınırları içerisinde kalmasını sağlamak için boyutu değiĢmeyecek ve yeterli
sertlikteki malzemelerden yapılmalıdır.
4. ġekil
4.1. Transfer ölçerler, kenar veya dolum iĢaretinden en az 2 mm‟lik bir seviye değiĢikliğine yol açabilecek
MĠH‟e eĢit içerik değiĢikliklerine göre tasarımlanmalıdır.
4.2. Transfer ölçerler, ölçülen sıvının tamamen boĢaltılmasını sağlayacak Ģekilde tasarımlanmalıdır.
5. ĠĢaretleme
5.1. Beyan edilen nominal hacim, hacim ölçer üzerinde açık ve silinmez bir Ģekilde iĢaretlenmelidir.
5.2. Hacim ölçerleri, birbirleriyle karıĢıklığa yol açmayacak Ģekilde açıkça ayırt edilebilir üç ayrı hacim değeri
ile de iĢaretlenebilir.
5.3. Bütün dolum iĢaretleri, kullanım esnasında MĠH‟lerin aĢılmamasını sağlamak için net ve kalıcı olmalıdır.
UYGUNLUK DEĞERLENDİRMESİ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirmesi prosedürleri A1 veya F1 veya D1 veya E1 veya B + E veya B + D veya H‟dir.
EK MI - 009
BOYUTSAL ÖLÇÜ ALETLERİ
EK 1‟in ilgili temel gerekleri, bu Ek'in özel gerekleri ve bu ekte listelenen uygunluk değerlendirme prosedürleri
aĢağıda tanımlanan tiplerdeki boyutsal ölçü aletlerine uygulanır.
TANIMLAR
Uzunluk ölçü aleti
Ölçülecek ürünün besleme hareketi süresince ip, kumaĢ, bant ve kablo gibi malzemelerin uzunluğunun
belirlenmesi için kullanılan ölçü aletidir.
Alan ölçü aletleri
Deri gibi düzensiz Ģekilli objelerin, alanlarının belirlenmesi için kullanılan ölçü aletidir.
Çok boyutlu ölçü aletleri
Ürüne paralel olarak bir dikdörtgen yerleĢtirilmek suretiyle boy yükseklik geniĢlik gibi kenar uzunluğunun en
küçük olanının ölçülmesi için kullanılan ölçü aletidir.
BÖLÜM I - Boyutsal ölçü aletleri için ortak gerekler
Elektromanyetik bağıĢıklık
1. Elektromanyetik bozukluğun boyutsal ölçü aleti üzerindeki etkisi aĢağıdaki Ģekillerde olabilir: - Ölçüm sonucundaki değiĢiklik, bu bölümün 2 inci maddesinde tanımlanan kritik değiĢim değerinden büyük
değildir, veya
- Herhangi bir ölçümü gerçekleĢtirmek mümkün değildir, veya
- Ölçüm sonucu olarak yorumlanamayan, kaydedilemeyen ya da iletilemeyen ölçüm sonuçları üzerinde anlık
değiĢiklikler vardır, veya
- Ölçüm sonucunda tüm ilgililer tarafından fark edilebilecek kadar anormal değiĢiklikler olur.
2. Kritik değiĢim değeri, bir ölçek aralığına eĢittir.
37. UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESĠ
38. Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim
yapabileceği uygunluk değerlendirmesi prosedürleri Ģunlardır:
39. Mekanik veya elektromekanik boyutsal ölçü aletleri için;
40. F1 veya E1 veya D1 veya B + F veya B + E veya B + D veya H veya H1 veya G.
41. Elektronik boyutsal ölçü aletleri veya yazılım içeren boyutsal ölçü aletleri için:
42. B + F veya B + D veya H1 veya G.
43. BÖLÜM II - Uzunluk ölçü aletleri
44. Ölçülecek olan ürünün karakteristikleri:
45. 1. Tekstil ürünleri “K” faktörü ile karakterize edilir. Bu faktör, ölçülen ürünün birim alan baĢına
gerilebilirliğini ve ağırlık kuvvetini dikkate alır, aĢağıdaki formül ile hesaplanır.
46. K = ε . (GA + 2,2 N / m2
), burada
47. ε : 10 N gerilme kuvvetinde 1 m geniĢlikte kumaĢ numunesinin nispi uzaması,
48. GA: N / m2
cinsinden kumaĢ numunesinin birim alan baĢına düĢen ağırlık kuvveti.
49. ÇalıĢma Ģartları:
50. 2.1. Aralık
51. Uygun durumlarda, boyutlar ve K faktörü, ölçü aleti için imalatçı tarafından belirtilen aralık
dahilindedir. K faktörünün aralıkları Tablo 1'de verilmiĢtir: .
Tablo 1
Grup K‟nın aralığı Ürün
I 0 < K < 2 x 10-2
N / m2
düĢük gerilebilirlik
II 2 x 10-2
N / m2
< K < 8 x 10-2
N / m2
orta gerilebilirlik
III 8 x 10-2
N / m2
< K < 24 x 10-2
N / m2
yüksek gerilebilirlik
IV 24 x 10-2
N / m2
< K çok yüksek gerilebilirlik
54.
2.2. Ölçülen nesne ölçü aleti tarafından taĢınmıyorsa; hızı, imalatçının ölçü aleti için belirlediği aralık içinde
olmalıdır.
2.3. Ölçüm sonucunun; kalınlığa, yüzey koĢuluna ve teslimat türüne (büyük bir makaradan ya da tomardan) bağlı
olması durumunda imalatçı tarafından uygun sınırlamalar tanımlanır.
MĠH‟ler
3.Uzunluk ölçü aleti
Tablo 2
Doğruluk sınıfı MĠH
I 0,005 Lm'den az olmamak kaydıyla % 0,125
II 0,01 Lm'den az olmamak kaydıyla % 0,25
III 0,02 Lm'den az olmamak kaydıyla % 0,5
55.
Lm nin minimum ölçülebilir uzunluk olduğunda bu değer kullanılacak ölçü aleti ile ilgili olarak imalatçı
tarafından belirtilen en küçük uzunluktur.
Farklı malzeme tiplerinin doğru uzunluk değeri, uygun ölçü aletleri kullanılarak (uzunluk Ģeritleri) ölçülmelidir.
Bunun için, ölçülecek malzeme uygun bir satha düz ve bükülmeden koyulmalıdır.
Diğer gerekler:
4. Ölçü aletleri, tasarımlandığı gerilebilirlik değerine göre ürünün gerilmeden ölçülebilmesini sağlamalıdır.
BÖLÜM III - Alan ölçü aletleri
ÇalıĢma Ģartları:
1.1. Aralık
Boyutlar, imalatçı tarafından belirlenen aralıklar içindedir. 1.2. Ürünün durumu
Ġmalatçı, gerekli olması halinde, ölçü aletine hız, yüzey koĢulları ve kalınlığa göre getirdiği sınırlamaları
belirtmelidir.
MĠH‟ler
2.Alan ölçü aleti
MĠH, 1 dm2
'den az olmamak kaydıyla % 1,0‟dir.
Diğer gerekler
3. Ürünün gösterimi:
Ürünün geri çekilmesi ya da durdurulması durumunda, herhangi bir ölçüm hatasına meydan verilmemeli ya da
gösterge boĢ olmalıdır.
4. Taksimat aralığı
Alan ölçü aletleri, 1,0 dm2
taksimat aralığına sahip olmalıdır. Buna ek olarak, test amacıyla, 0,1 dm2
ölçek
aralığına sahip olmak da mümkün olmalıdır.
BÖLÜM IV - Çok boyutlu ölçü aletleri
ÇalıĢma Ģartları
1.1. Aralık
Boyutlar, imalatçı tarafından belirlenen aralık dahilindedir.
1.2. Minimum boyut
Taksimat aralığının bütün değerleri için minimum boyutun alt sınırı Tablo 1'de verilmiĢtir.
Tablo 1
Taksimat aralığı (d) Minimum boyut (min)
(alt sınır)
d ≤ 2 cm 10 d
2 cm < d ≤ 10 cm 20 d
10 cm < d 50 d
56.
1.3. Ürünün hızı
Hız, çok boyutlu ölçü aleti için imalatçı tarafından belirlenen aralık dahilinde olmalıdır.
MĠH
2. Çok boyutlu ölçü aleti:
MĠH, ± 1,0 d'dir.
Sayfa 3 EK MI - 010
EGZOZ GAZI ANALĠZ CĠHAZLARI
Ek 1'in ilgili gerekleri, bu Ek‟in özel gerekleri ve bu Ek‟te listelenen uygunluk değerlendirme prosedürleri,
kullanılmakta olan motorlu taĢıtların bakımı ve muayenesi amacıyla imal edilen ve aĢağıda belirtilen egzoz gazı
analiz cihazlarına uygulanır.
TANIMLAR
Egzoz gazı analiz cihazı
Egzoz gazı analiz cihazı, analiz edilen numunenin nemi seviyesinde kıvılcım ateĢlemeli motorlu taĢıt egzoz
gazının belirli bileĢenlerinin hacimsel oranlarını belirleyen ölçü aletidir
Bu gaz bileĢenleri karbonmonoksit (CO), karbondioksit (CO2), oksijen (O2) ve hidrokarbonlardır (HC).
Hidrokarbonların içeriği, yakın kızıl ötesi emme teknikleri ile ölçülen n - hegzan (C6H14) konsantrasyonu olarak
tanımlanmalıdır.
Gaz bileĢenlerinin hacim oranları, CO, CO2 ve O2 için yüzde (%hacim) ve milyonda bir (ppm hacim) olarak
tanımlanır.
Bunun yanı sıra, bir egzoz gazı analiz cihazı, egzoz gazı bileĢenlerinin hacim oranlarından lambda değerini de
hesaplamaktadır.
Lambda
Lambda; egzoz gazındaki hava/yakıt oranı bakımından motorun yakma verimliliğini temsil eden boyutsuz bir
değerdir. Lambda standardlaĢmıĢ referans bir formül ile tanımlanır.
ÖZEL GEREKLER
Ölçü aleti sınıfları
1. Egzoz gazı analiz cihazları için iki sınıf tanımlanmıĢtır (0 ve I). Bu sınıflar için ilgili minimum ölçme
aralıkları Tablo 1‟de gösterilmektedir.
Tablo 1
Sınıflar ve ölçme aralıkları
Parametre 0 ve I Sınıfları
CO oranı Hacimsel olarak 0'dan %5‟e kadar
CO2 oranı Hacimsel olarak 0'dan %16‟ya kadar
HC oranı Hacimsel olarak 0'dan 2000‟a kadar ppm
O2 oranı Hacimsel olarak 0'dan %21‟e kadar
λ 0,8'den 1,2'ye kadar
Nominal çalıĢma Ģartları
2. ÇalıĢma Ģartları değerleri imalatçı tarafından aĢağıdaki gibi belirlenmelidir:
2.1. Ġklimsel ve mekanik etki miktarları için:
- Ġklimsel çevre için minimum 35 ° C‟ lık bir sıcaklık aralığı,
- Uygulanan mekanik ortam sınıfının M1 olması
2.2. Elektrik gücü etki miktarları için:
- AC gerilim kaynağı için gerilim ve frekans aralığı,
- DC gerilim kaynağı limitleri.
2.3. Çevre basıncı için:
- Her iki sınıf için de minimum ve maksimum çevre basınç değerleri:
Pmin ≤ 860 hPa, Pmax ≥ 1 060 hPa.
Maksimum izin verilebilir hatalar (MĠH’ler)
3. MĠH‟ler aĢağıdaki Ģekilde tanımlanmıĢtır:
3.1. Ölçülen her bir gaz türü için, bu Yönetmeliğin Ek 1‟in 1.1inci maddesi uyarınca tespit edilen nominal
çalıĢma Ģartları altında izin verilen maksimum hata değeri Tablo 2'de belirtilen iki değerden en büyük olanıdır.
Mutlak değerler, % hacim veya ppm hacim olarak tanımlanmıĢtır. Yüzdelik değerler gerçek değerin yüzde
oranıdır.
MĠH’ler Parametre 0 sınıfı I sınıfı
CO oranı ± % 0,03
hacim
± % 5
± % 0,06
hacim
± % 5
CO2 oranı ± % 0,5
hacim
± % 5
± % 0,5
hacim
± % 5
HC oranı ± 10 ppm
hacim
± % 5
± 12 ppm
hacim
± % 5
O2 oranı ± % 0,1
hacim
± % 5
± % 0,1
hacim
± % 5
3.2. Lambda hesaplamasında MĠH % 0,3'tür. Lambda, 24/9/2003 tarihli ve 25239 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanan Motorlu Araçların Motorlarından Çıkan Gazların Havayı Kirletmesine KarĢı Alınacak Tedbirlerle
Ġlgili Tip Onay Yönetmeliği (70/220/AT) Ek 1, 5.3.7.3. üncü maddesinde tanımlanan formüle göre hesaplanır.
Bu amaçla, ölçü aleti tarafından görüntülenen değerler hesaplama için kullanılır.
Bu amaçla, ölçü aleti tarafından görüntülenen değerler hesaplama için kullanılır.
Ġzin verilebilir bozukluk etkisi
4. Ölçü aleti tarafından ölçülen her hacim oranı için, kritik değiĢim değeri ölçülen gaz bileĢenin hacim oranına
ait MĠH değerine eĢittir.
5. Elektromanyetik bozukluğun etkisi aĢağıdaki Ģekillerde olabilir:
- Ölçüm sonuçlarındaki değiĢim, 4 üncü maddede tanımlanan kritik değiĢim değerinden büyük değildir,
- Ölçüm sonucunun gösterimi geçerli bir sonuç olarak değerlendirilemez niteliktedir.
Diğer gerekler
6. Çözünürlük, Tablo 3'de verilen değerlere eĢit veya bu değerlerden daha büyük olmalıdır.
Tablo 3
Çözünürlük
CO CO2 O2 HC
Sınıf 0 ve I % 0,01 hacim % 0,1 hacim
(1)
1 ppm hacim
(1)
% 4‟e eĢit veya altındaki ölçülen değerler için hacimsel olarak % 0,01, aksi takdirde %0,1
Lambda değeri, 0,001 çözünürlülüğüyle gösterilmelidir.
7. 20 ölçüm için standart sapma, her bir uygulanabilir gaz hacim oranı için MĠH‟in üçte birinden fazla
olmamalıdır.
8. CO, CO2
, HC ölçümleri için, özel gaz taĢıma sistemini içeren ölçü aleti, örneğin temiz hava gibi sıfır içerikli
bir gazdan değiĢmesinden itibaren 15 saniye içinde kalibrasyon gazları ile belirlenen son değerinin % 95‟ini
göstermelidir. O2 ölçümü için, ölçü aleti benzer Ģartlar altında, temiz havadan oksijensiz gaza olan değiĢimden
sonra 60 saniye içinde, sıfırdan hacimsel olarak % 0,1 daha az farklı olan değeri göstermelidir.
9. Egzoz gazı içindeki ölçüme tabi olan bileĢenlerin haricindeki diğer bileĢenler, aĢağıdaki maksimum hacim
oranında bulunmaları halinde ölçüm sonuçlarını MĠH‟in yarısından fazla etkilememelidir.
Hacimsel olarak;
% 6 CO,
%16 CO2,
% 10 O2,
% 5 H2,
% 0,3 NO,
2000 ppm HC (n - hegzan olarak),
Doyma noktasına ulaĢana kadar su buharı.
10. Egzoz gazı analiz cihazı, sıfırlama tertibatı, gaz kalibrasyonu ve dahili ayar için iĢlem yapılmasını sağlayan
bir ayar düzeneğine sahip olmalıdır. Sıfırlama tertibatı ve dahili ayar için kullanılan ayar düzeneği otomatik
olmalıdır.
11. Ölçü aleti, otomatik veya yarı otomatik ayar düzeneklerinin ayarları yapılmadığı sürece ölçüm yapmamalıdır.
12. Egzoz gazı analiz cihazı, gaz taĢıma sistemindeki hidrokarbon kalıntılarını tespit etmelidir. Herhangi bir
ölçümden önce, 20 ppm hacim değerini aĢan hidrokarbon kalıntısı bulunması durumunda ölçüm iĢleminin
yapılması mümkün olmamalıdır. 13. Egzoz gazı analiz cihazı, oksijen kanal sensöründe bağlantı hattındaki eskime veya arızadan kaynaklanan
herhangi bir iĢlev bozukluğunu otomatik olarak algılayan bir aygıta sahip olmalıdır.
14. Egzoz gazı analiz cihazı, petrol, sıvılaĢtırılmıĢ gaz gibi farklı yakıt türleri ile çalıĢabiliyor ise, uygun formülle
ilgili herhangi bir belirsizlik olmaksızın Lambda hesaplaması için uygun katsayıyı seçme imkanı olmalıdır.
UYGUNLUK DEĞERLENDĠRMESİ
Bu Yönetmeliğin 9 uncu maddesinde atıfta bulunulan ve imalatçının aralarından seçim yapabileceği uygunluk
değerlendirmesi prosedürleri B + F veya B + D veya H1‟dir.
