Başabaş Noktası Analizi

Satışların başabaş noktası seviyesine ulaşmasından sonra yapılan her satış, kâr marjı oranında kâr getirecektir.

Başabaş noktasını hesaplamak için bilmemiz gereken rakamlar; mal bedeli, malın maliyetini oluşturan tüm diğer giderler, aylık (dönemsel) tüm giderler, satış fiyatı ve brüt kâr marjıdır.

Çok basit bir örnek yaparak biraz daha anlaşılır hale getirelim.

Mağazamızın tüm aylık giderlerini 12,000 TL olarak varsayalım ve brüt kâr marjı %25 olsun. Brüt kâr marjının, satın alınan (satılmak üzere) malların mağazaya girene kadar olan 31 tüm masrafları ile satış fiyatı arasındaki fark olduğunu hatır- lamakta yarar var. Brüt kar marjının %25 olması demek, 100 TL’lik bir satış yaptığımızda mal bedeli dahil malın kendisi ile ilgili tüm masrafların 75 TL olması ve kâr brüt kâr marjının da 25 TL olması demektir. Bu 25 TL brüt kâr marjı, mağazanın mal alımı ile ilgili olmayan kira, maaş ve benzeri tüm giderlerini karşılamaya ve ayrıca yatırımcıya kâr sağlamaya destek olacaktır.

Yaptığımız toplam satışların %25’inin aylık giderlerimiz olan 12,000 TL seviyesini yakaladığı noktada mağazanın aylık tüm giderlerini karşılar konuma gelmiş oluruz, bunu da şöyle formule edebiliriz;

Brüt Kar = Satış Fiyatı–Satınalma Maliyeti

Brüt Kar Marjı = Brüt Kâr/Satış Fiyatı

Başabaş Noktası=Toplam Dönemsel Giderler/Brüt Kâr Marjı

Başabaş Noktası = 12,000 / .25 = 48,000 TL

Diğer bir deyişle, aylık 48.000 TL satış yaptığımız zaman, tüm aylık giderleri ödeyebilir duruma geliyoruz, bu satış seviyesinin altında kaldığımızda, aylık giderleri karşılamak için ya cebimizden para koymak zorundayız ya da borçlanarak aylık ödemelerimizi yapabiliriz. 48.000 TL’yi geçen satışlar ise artık bize kâr sağlamaya başlayacak demektir.

Bunları grafiksel olarak aşağıdaki Tablo - 1 de görebiliriz.

​

TABLO – 1

Buraya kadar yaptığımız başabaş noktası analizi ciro üzerinden yapılmıştır, bunu adetsel olarak da yapmamız mümkün.

Bir birim malın satış fiyatının 250 TL olduğunu varsayalım, başabaş noktamız;

Adet = Toplam Satış Tutarı / Satış Fiyatı = 48,000 / 250 = 192 Adet

Yani ayda 192 adet satış yaptığımız zaman mağazanın tüm giderlerini karşılayabilir ve bundan sonraki her satıştan kâr elde ederiz.

Bunu şöyle formüle ederiz;

Brüt Kâr Marjı = Satış Fiyatı – Maliyet = 250 – 187.50 = 62.50 TL

Başabaş Noktası (adet) = Aylık Masraflar / Brüt Kâr Marjı = 12,000 TL / 62.50 TL = 192 Adet

Aşağıdaki Tablo – 2’de çeşitli satış seviyeleri için oluşacak kar ve zarar miktarları gösterilmiştir.

​

Bir mağazada tek kalem mal satışı yapılmadığından, başabaş noktası analizini mağazacılıkta ciro üzerinden yapmayı tercih ediyoruz.

Buraya kadar olan kısımda Başabaş Noktası analizini çok basite indirgeyerek ele aldık, ancak burada başka bir kavram daha eklemek zorundayız, Değişken Maliyet Kavramı. Şimdiye kadar ele aldığımız maliyetler sabit maliyetler idi, yani satışlarımız ne seviyede olursa olsun ele aldığımız maliyetler satış seviyelerinden etkilenmiyordu. Örnek olarak kirayı ele alalım; kira hiç bir şekilde satış miktarına bağımlı değildir, ta ki herhangi bir satış seviyesinden sonra ek depo, ek park alanı gibi ihtiyaçlar yok ise.

Aynı yaklaşım tüm giderler için geçerli olabilir. Bu nedenle giderlerimizi hesaplarken bu giderlerin hangi satış seviyesine kadar sabit olduğunu dikkate almak çok önemlidir.