İş Planına Giriş ve Ön Hazırlıklar

1. İş Planına Giriş ve Ön Hazırlıklar

1.1. İş Planı – Gerekli Mi? Gereksiz Mi?

Bugünlerde çeşitli çevrelerde iş planının gerekli olup olmadığı tartışılıyor ve bu tartışmaları ilgiyle izliyorum. Çeşitli yazarlar bu konuda farklı görüşler öne sürse de, iş planının gerekliliğini savunanlar genelde ağır basıyor. Ancak, gerek olmadığını düşñönenlerin birçoğunun iş planını oluşturan öğeleri farklı şekilde adlandırdığını veya tanımı kendi görüşleri çerçevesinde yaptığını gözlemliyorum.

Genelde kabul gören bir iş planı tanımı şu şekildedir:

“İş Planı, şirketinizin geçmişini, gelecek için vizyonunuzu ve bu vizyondaki hedeflerinize varmak için uygulayacağınız planları anlatan çok önemli bir stratejik planlama dokümanı (aracı) ve şirketinizin yol haritasıdır.”

Elinizde böyle bir yol haritası olmadan bir işe başlamak bana "Alis Harikalar Diyarı’ndaki Alis ile Kedi”nin diyalogunu hatırlatıyor:

• Alis: Lütfen bana hangi yoldan gitmem gerektiğini söyler misiniz?

• Kedi: Nereye varmak istediğine bağlı.

• Alis: Fark etmez.

• Kedi: O zaman hangi yoldan gideceğin de fark etmez.

Hedeflerinizi bilmediğiniz zaman, zaten bir yol haritasına gerek olmayacaktır. Ancak, hedefi olmayan bir yolculuk sadece bir macera olarak nitelendirilebilir. İş planı ise hem hedefleri koymamıza hem de bu hedeflere nasıl varacağımızı gösteren bir yol haritasıdır. Üstelik bu yolda sapmalar yaptığınızda, size zamanında fark ettirerek doğru rotaya dönmenizi sağlayacak bir aracır.

Değişen Koşullar ve Yaşayan Bir Belge Olarak İş Planı

Burada unutulmaması gereken önemli bir nokta, değişen çevre koşullarına bağlı olarak hedeflerinizin de zamanla değişmesinin gerekebileceğidir. Bu durumda, bu değişiklikleri size gösteren ve hedeflerinizi yeniden tanımlamanızı sağlayan bir aracınız olmalıdır: İş planı.

Her plan gibi, iş planı da yazıldığı anda yanlıştır; çünk ekonomi, siyaset, müşteri tercihlerindeki değişimler ve teknoloji gibi faktörler sürekli değişir. Bu nedenle, iş planınızı sürekli güncellemelisiniz. Bu güncellemeler sadece dokümanın niteliğini korumaz, aynı zamanda hedeflerinize daha doğru yönelmenizi de sağlar.

Teknolojik gelişmeler sayesinde, dijital iş planı yazılımları ve bulut tabanlı platformlar gibi aracılar, bu güncellemeleri yapmayı kolaylaştırır. Satış öngörüleriniz, fiyatlar, maliyetler gibi varsayımları düzenli olarak yeniden değerlendirmek ve güncellemek, şirketinizin geleceğini daha net görmenizi sağlar.

Planlama Sürecinde Dikkat Edilecek Noktalar

Bir iş planını etkili ve zamanında hazırlamak için dikkat edilmesi gereken temel noktalar vardır:

1. Gerçekçilik: Hedefleriniz ve varsayımlarınız gerçekçi olmalıdır. Fazla iyimser veya karamsar tahminlerden kaçınmalısınız.

2. Esneklik: Planınızı değişen koşullara adapte edebilecek şekilde tasarlamalısınız.

3. Zamanlama: Planı hazırlamak için aşırı uzun süreler harcamak, enerjinizi ve kaynaklarınızı boşa tüketebilir.

Planınızı hazırlarken şu önemli detaya dikkat etmelisiniz: İş planı yaşayan bir dokümandır. Bu planı oluşturduktan sonra rafa kaldırırsanız, elinizdeki haritayı kullanmadan bilinmeyen bir yolda ilerliyor olursunuz. İş planınızı sadece başlangıçta değil, sürekli olarak güncelleyerek rehber niteliğini korumalısınız.

Mükemmeliyetçiliğin Tuzakları

Zaman zaman, aylar hatta bir yılı aşkın bir süre boyunca iş planı hazırlamaya çalışan kişilerle karşılaşıyorum. Bu durumda, plan yapmak üzerine aşırı odaklanılması, işin kendisinden öncelikli hale gelebiliyor ki bu da iş planı yapmamaktan bile daha yanlış bir durumdur.

Eğer bir iş planı için gerekli bilgileri 2-6 hafta arasında toparlayamıyorsanız ve bunu hazırlamak 2-4 haftayı aşıyorsa, muhtemelen yanlış bir iş düşlüyorsunuz demektir. Planlama süreci optimize edilmeli ve şu prensip unutulmamalıdır: Mükemmeliyetçilik en büyük düşmandır!

Günümüz teknolojileri sayesinde iş planı, bir yol haritasından fazlasını sunar. Dijital platformlarla iş planını GPS gibi kullanarak rotanızı çizip anında düzeltme yapabilir, hedeflere ulaşmanızı kolaylaştırabilirsiniz.

Ayrıca, bu teknolojiler planlama sürecinde zaman kazandırarak, enerjinizi daha verimli şekilde kullanmanıza yardımcı olur. Yani, planlama sadece bir kağıt üzerinde değil, aktif bir rehber olarak sürekli yanınızda olur.

1.2.Sermaye Yetersizliğinden Dolayı

“Sermaye yetersizliğinden dolayı, evimi satıyorum, fabrikayı satıyoruz, iflas ettik” gibi ifadeleri çok sık duyuyorum ve bu ifadeler aslında çoğu zaman yanlış anlamlar içeriyor. Bu tür söylemler, çoğunlukla sermaye yetersizliği yerine, yetersiz planlama ve strateji eksikliğinin sonucunda ortaya çıkıyor. Doğrusu, “sermaye yetersizliği” nedeniyle yapılamayan tek şey, düşünülen işe başlayamamaktır. Diğer tüm sorunlar ise genellikle eksik veya hatalı bir iş planından kaynaklanır.

Bu durumu daha net anlamak için söylemi şu şekilde değerlendirebiliriz:

1. Giriştiğim iş için tahminimden daha fazla nakde ihtiyacım oldu: Bu, ya iş planınızın olmadığını ya da mevcut planınızın yetersiz ve gerçekçi olmadığını gösterir.

2. Nakdi karşılayabileceğimi düşünüyordum ama karşılayamıyorum: Bu durumda, potansiyel borç verenleri veya yatırımcılarınızı ikna edemiyorsunuz demektir. Bunun temel nedeni, iş planınızın doğru bir hikâye ve mantıklı bir yol haritası sunamamasıdır.

3. Faiz oranları çok yüksek, borç alırsam işi yürütemem, sermaye koymam gerek ama o da yok: Faiz oranlarının yüksek olduğu bir ortamda, bu oranların üzerinde kazç elde edemiyorsanız sermaye koymak zaten yanlış olur. Burada temel sorun, sermaye veya borç ile yürütülecek bir iş modelinizin bulunmaması ya da planınızın bunu doğrulayamamasıdır.

Sermaye Yetersizliğinden Nakit Yetersizliğine

Sağlıklı bir iş planı, sermaye ve nakit ihtiyacı arasındaki farkı net bir şekilde ortaya koyar. Genellikle “sermaye yetersizliği” şeklinde ifade edilen durumlar, gerçekte nakit kaynaklarının bulunamamasından kaynaklanır. Bankalar, yatırımcılar ya da potansiyel ortakları ikna edememenin sebebi de aynı noktaya işaret eder: Eksik veya yanlış bir iş planı.

Sağlıklı bir iş planının sağladığı temel avantajlar şunlardır:

• Nakit ihtiyacını belirginleştirir: İşletmenizin hangi dönemlerde ne kadar nakde ihtiyacı olduğunu ve bu nakdi nereden temin edeceğinizi gösterir.

• Riskleri öngörür: Dar boğazları ve potansiyel kriz noktalarını önceden fark etmenize yardımcı olur.

• Yatırımcı güvenini artırır: Sağlıklı bir plan, yatırımcılarınıza şirketinizin öngörülen hedeflere ulaşabileceği konusunda güven verir.

Sağlıksız ya da eksik bir iş planı, bu avantajları sunamaz. Sonuç olarak, işletmeniz dar boğazları fark edemez ve zamanında aksiyon alamaz. Örneğin, nakit akışı krizine yanıt verememek, şirketinizi paniğe sürükler ve yanlış kararlar alınmasına yol açar.

Planlama Ciddiyetinin Önemi

Sağlıklı bir iş planı, sadece yazılmış bir belge değil, stratejik bir rehberdir. Planlama süreci ciddiyetle ele alınmalı, aceleye getirilmemelidir. Ancak, mükemmeliyetçilik tuzağından da kaçınılmalıdır. Aşırı uzun bir süre boyunca iş planı hazırlamak, enerji ve kaynak israfına neden olabilir.

Unutmayınız: İş planı, sermaye ve nakit ihtiyacınızın bir GPS’i gibidir. Sizi hedeflerinize ulaştıracak rotayı belirler ve yolculuğunuz boyunca size rehberlik eder. Sağlıklı bir plan ile yatırımcılardan veya finansal kurumlardan gerekli desteği almanız daha olasıdır. Geri dönüşler mantıklı ve planlar netse, ihtiyacınız olan nakdi bulmak çoğu zaman mümkün olacaktır.