Girişimcinin Şapkaları

Tıpkı sosyal hayatta aldığımız pozisyonlar, büründüğümüz roller ve verdiğimiz tepkiler gibi iş dünyasında da farklı heyecanlar duyduğumuz, farklı tutkulara sahip olduğumuz, farklı amaçlarımızın olduğu ve farklı nitelikler gerektiren bir dizi roller var. Buna da “şapka” demek yanlış olmayacak sanırım.

Girişimci için ise süreç ve farklılıklar tabanında her şey benzer iken bir farklılık bulunmakta. Girişimcinin de farklı şapkaları, farklı kişilikleri var. Sonuçta girişimci de bir biyoloji ve psikoloji toplamı. Ancak diğer rollerde bu kişilikler kendi içinde farklı zamanlarda ortaya çıkarken, şapkaların biri giyilip diğeri çıkarılırken; girişimci ise tüm şapkalarını aynı anda takıyor olmalıdır. İşin zorluğu hem biyolojik hem de psikolojik açıdan ortadadır.

Üst Üste Üç Şapka

Biliş ve hazır bulunuşluk düzeyi, otorite ihtiyacı, deterministik olma durumu ve gerektirdiği nitelik bakımından üç çeşit şapkadan bahsetmek mümkündür. Bunlar teknisyen kişilik, yönetici/lider kişilik ve girişimci kişilik olarak sınıflandırılabilir.

Teknisyen kişilik, girişimcinin, belirlenen iş fikrine yönelik gerçekleştirilen operasyonel faaliyetleri yürütmek için ihtiyacı olan bilgilere sahip olan ve müşteri bilinci gelişmiş çalışan kişiliğidir. Bu kişilik uzun çalışma saatlerine dayanıklı, mental yorulma katsayısı düşük; ürünün müşteri ihtiyaçlarını ve beklentilerini karşılayacak şekilde tasarlanmasından, müşterilerine ulaşmasına kadarki iş sürecinde yer alan tüm teknik konulara hakim bir kişiliktir ki, girişimciye kimseler olmasa dahi üretme imkanını verir.

Zincirlikuyu – Levent – Maslak çalışma hattında çok uygun bir yeri seçmiş, öğle yemeği konusunda yok satacak ölçüde tercih edilen bir pizza işletmecisi olalım. Müşterinin ihtiyacı olan damak tadını sağlayan, işletme için bir “asset” durumundaki pizza ustanızın bir sabah istifa söylemiyle sizi karşıladığı sahneyi düşünelim. Eğer işe yönelik teknisyen kişiliğimiz olması gerektiği kadar gelişmemiş ise Al Pacino bile derdimize deva olamayacak, zamanla müşteriler arasında “tadı bozdular” gibi söylentiler çıkacak, birkaç masa ile başlayan boşluk başabaşın altına kadar yükselecek, yeni bir usta getirene kadar kaybettiklerimiz sezon karını bulacak, belki de hiçbir zaman eskisi gibi olmayacak ve “iflas” denen o soğuk duruma düşeceğiz. Buradaki küçük varsayımdan hisse: HE-MAN niteliğinde bir teknisyen kişiliğe sahip olmalı girişimci.

Yönetici/Lider kişilik ise girişimcinin, tüm kaynaklarını en etkin şekilde kullanmasını ve beklenen en iyi nakit akışları ile en güvenilir karlılığı sağladığı planlamacı, stratejist, katılımcı, zamanı iyi yöneten Napolyon kişiliğidir. Burada iletişim, insan kaynağı bulma ve yetiştirme, sorun çözme, karar alam, risk yönetimi, hedef oluşturma ve takip etme gibi birçok disiplin bir arada kullanılmalıdır. Belki de girişimcinin en uzun sürede, çok büyük kayıplar ve büyük emekler neticesinde gelişen kişiliğidir.
Bu konudaki en kötü varsayım ise gemisinde tayfaların içinde kaybolmuş bir kaptan durumuna düşmektir. Apoletleri takmaya takmaya parıltısını kaybetmiş, mesaisi işe gelmeyen çalışanın yerini doldurmakla geçen bir “ne idüğü belirsiz” olmak yerine; savaşa giderken mürettebata moral verecek nitelikte güçlü ve korkusuz, o durumda dahi kitap okuyabilen ve kendi oyununu oynayan bir Napolyon olmalıdır girişimci.

Bu iki kişiliği bile bir arada başarı ile sürdürebilmek psikolojik birçok savaşı kazanmak demektir, zordur. Buraya kadar başarı ile gelen herkes, tercih edilen bir esnaf, potansiyel bir iş adamı olmanın en altın kuralını yerine getirmiştir zaten. Kişiliklerin en değerlisi ve sonradan edinmenin ancak eğitim ve kültürel etkilenme ile sağlanabilecek olan türü ise girişimci kişiliktir. Girişimci kişilik, girişimcinin iş dünyasındaki diğer herkesten farklı olduğu noktadır, özgündür, hayalperesttir, fırsatçıdır, yenilikçidir ve riske bayılır.

Bilhassa yeni girişimciler için durum bu denli zordur işte. Hayallerini müşteri beklentileriyle birleştirerek gerçeğe dökmek ile başlayan serüven her daim üç şapkalı bir kahramana ihtiyaç duyacaktır. Tekrar belirtmekte fayda var diye düşünüyorum: En acı durum ise bu üç şapkanın da aynı anda giyilmesi zorunluluğudur. Hangi eğitim alınırsa alınsın, hangi öğreti ya da disiplin uygulanırsa uygulansın, bu daha çok psikolojik bir savaştır ve girişimci her zaman güçlü ve ayakta olmak zorundadır.

Kalkınmanın ancak “Çalışan Girişimci Napolyon”lar ile gerçekleşebileceğine olan inancım tamdır…