Kanun Numarası : 5564
Kabul Tarihi : 14/12/2006
Yayımlandığı R.Gazete : Tarih : 21/12/2006 Sayı : 26383
Yayımlandığı Düstur : Tertip : 5 Cilt : 46 Sayfa:
Amaç ve kapsam
MADDE 1 – (1) Bu Kanunun amacı, kimyasal silahların geliştirilmesi, üretimi, stoklanması ve kullanımının
yasaklanmasına ilişkin esas ve usûllerin düzenlenmesidir.
(2) Bu Kanun, izin verilen haller dışında, söz konusu fiilleri işleyenlere verilecek cezaları ve ilgili mercii tarafından
alınacak önlemleri kapsar.
Tanımlar
MADDE 2 – (1) Bu Kanunda geçen;
a) Sözleşme: Türkiye tarafından 13/1/1993 tarihinde Paris'te imzalanan ve 4/4/1997 tarihli ve 4238 sayılı Kanunla
onaylanması uygun bulunan "Kimyasal Silahların Geliştirilmesinin, Üretiminin, Stoklanmasının ve Kullanımının
Yasaklanması ve Bunların İmhası ile İlgili Sözleşme"yi,
b) Kimyasal silah: Bu Kanunla yasaklanmayan amaçlarla kullanıldıkları ve cins ve miktarlarının bu amaçlarla tutarlı
olduğu durumlar hariç olmak üzere, toksik kimyasal maddeler ve bunların prekürsörlerini; toksik kimyasal maddelerin, savaş
gereçleri ve aygıtlarının kullanımı sonucunda ortaya çıkacak olan zehirleyici nitelikleri yoluyla ölüme veya başka bir hasara
yol açmak üzere özel olarak tasarımı yapılmış olan herhangi bir cihazı, aparatı veya düzeneği; bu savaş gereçleri ve
aygıtlarının kullanımıyla doğrudan doğruya ilişkili bir biçimde kullanılmak üzere özel olarak tasarımı yapılmış olan
herhangi bir cihazı, aparatı veya düzeneği,
c) Toksik kimyasal madde: Kökenine veya üretim biçimine ve tesislerde, savaş gereçlerinde veya bir başka yerde
üretilmelerine bağlı kalmaksızın, yaşam süreçleri üzerindeki kimyasal etkisi yoluyla, insanlarda veya hayvanlarda ölüme,
geçici veya daimi sakatlığa neden olabilecek ve bu Kanunun eki cetvellerde yer alan kimyasal maddeleri,
ç) Prekürsör: Hangi yöntemle olursa olsun, bir zehirli kimyasal maddenin üretimi sırasında herhangi bir aşamada rol
oynayan bir kimyasal reaktanı,
d) Farklı kimyasal maddeler (Diğer organik kimyasallar): Tüm karbon bileşimlerinden oluşan kimyasal bileşimler
sınıfına ait olan karbonun oksitleri, sülfürleri, metal karbonatları ve metal-karbon bileşimleri hariç, bu Kanuna ekli cetvellere
alınmamış, sentez yoluyla elde edilen farklı organik kimyasallar ve fosfor, kükürt ve fluorin elementlerini içeren organik
maddeleri,
e) Toplumsal olayları denetim altında tutmakta kullanılan gereçler: Bu Kanuna ekli cetvellerde gösterilmeyen,
insanlarda, kimyasal maddeye maruz kaldıktan kısa bir süre sonra ortadan kaybolan, duyusal tahriş veya güçsüz kılıcı fiziksel
etkileri süratle meydana getirebilen herhangi bir kimyasal maddeyi,
2
f) Yasaklanmamış amaçlar: Sınaî, tarımsal, bilimsel araştırmayla ilgili, tıbbî, farmasötik veya diğer barışçı amaçlara
yönelik etkinlikleri; toksik kimyasal maddelere karşı korunmayla ve kimyasal silahlara karşı korunmayla doğrudan doğruya
ilişkili olan amaçları; kimyasal silahların kullanımıyla ilişkili olmayan ve kimyasal maddelerin zehirli özelliklerinin bir savaş
yöntemi olarak kullanımına bağlı olmayan askerî amaçları; iç karışıklıkların bastırılması da dahil olmak üzere asayişin
sağlanmasıyla ilgili amaçları,
ifade eder.
Toksik kimyasal maddeler ve bunların prekürsörlerine ilişkin cetveller
MADDE 3 – (1) Toksik kimyasal maddeler ve bunların prekürsörleri bu Kanunun eki (1), (2) ve (3) sayılı cetvellerde
gösterilmiştir. Bu cetvellerde Sözleşme uyarınca yapılması gereken değişiklikler Bakanlar Kurulunca tespit olunarak Resmî
Gazetede yayımlanır.
Yetki ve sorumluluklar
MADDE 4 – (1) Bu Kanun kapsamında yasaklanmamış amaçlar için Kanuna ekli cetvellerde yer alan toksik
kimyasal maddeler ve prekürsörleri ile farklı kimyasal maddelerin (diğer organik kimyasalların) geliştirilmesi, üretilmesi
veya elde bulundurulması amacıyla ilgili her türlü tesisin kurulması, işletilmesi bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde yer alan
kimyasal maddelerle ilgili olarak 5 inci maddenin dördüncü fıkrasında istisna tutulan faaliyetler Sanayi ve Ticaret
Bakanlığının iznine tâbidir. Söz konusu iznin verilmesine ilişkin esaslar yönetmelikte düzenlenir. Bu izni almaksızın faaliyet
gösterdiği tespit edilen tesisler Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca süresiz olarak kapatılır. Söz konusu tesislerin bu Kanun
hükümlerine uygun olarak faaliyet gösterip göstermediklerinin tespit edilmesi için Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından bu
tesislerde denetim yapılabilir. Denetim esnasında bu Kanun hükümlerine uygun hareket etmedikleri tespit edilen tesislerin
işletme izinleri iptal edilebileceği gibi bu tesisleri işletenler, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca otuzbin Türk Lirası idarî para
cezasıyla cezalandırılırlar. Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, verilen idarî cezaları yedi gün içinde ilgili işletenin bağlı olduğu
meslek kuruluşuna bildirir.
(2) Kanun hükümlerine aykırı olarak bulundurulduğu tespit edilen toksik kimyasal maddeler ve bunların
prekürsörlerinin mülkiyeti 30/3/2005 tarihli ve 5326 sayılı Kabahatler Kanunu uyarınca kamuya geçirilir.
(3) Bu madde, serbest bölgelerde ve özel mevzuatı gereği bu nitelikte kabul edilen yerlerdeki tesisler bakımından da
uygulanır.
Yasaklanan faaliyetler ve uygulanacak cezalar
MADDE 5 – (1) Kimyasal silah geliştiren, üreten, bir başka şekilde elde eden, stoklayan, elde tutan, doğrudan veya
dolaylı yoldan bir başkasına kimyasal silah devreden kimseye beş yıldan sekiz yıla kadar hapis ve onbeşbin güne kadar adlî
para cezası verilir.
(2) Kimyasal silah kullanan kimseye on yıldan onbeş yıla kadar hapis ve yirmibin güne kadar adlî para cezası verilir.
(3) Bu Kanunda yer alan suçlarla ilgili olarak 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu hükümleri ile diğer
özel kanunlardaki ceza hükümleri saklıdır.
(4) Bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde yer alan kimyasal maddeler aşağıda belirtilen haller hariç olmak üzere
üretilemez, iktisap edilemez, elde bulundurulamaz veya kullanılamaz:
a) Kimyasal maddelerin bilimsel araştırmayla ilgili farmasötik veya koruyucu amaçlarla kullanılması.
b) Kimyasal maddelerin türlerinin ve miktarlarının, yasaklanmamış amaçlar için kullanımını doğrulayacak tür ve
miktarlarla kesin olarak sınırlandırılmış olması.
3
c) Herhangi bir zamanda yasaklanmamış amaçlar için ülke çapında kullanılmasına izin verilen kimyasal maddelerin
toplam miktarı bir tonu aşmamak üzere, ilgili mercii tarafından verilen izin belgesinde gösterilen üst sınır içinde olması.
ç) Herhangi bir yılda ülke çapında üretilen, devir yoluyla iktisap edilen veya bu Kanunla yasaklanmamış
amaçlar için kullanılan toplam kimyasal madde miktarı bir tona eşit veya daha az olmak üzere, ilgili mercii tarafından verilen
izin belgesinde gösterilen üst sınır içinde olması.
Bu fıkraya aykırı hareket edenler hakkında üç yıldan altı yıla kadar hapis ve sekizbin güne kadar adlî para cezası
verilir.
(5) Bu Kanuna ekli (1) sayılı cetvelde yer alan kimyasal maddeler, Sözleşmeye taraf olmayan bir devlete hiçbir
şekilde devredilemez veya bu devletten devralınamaz. Söz konusu kimyasal maddeler Sözleşmeye taraf bir başka devlete ise
sadece bilimsel araştırma yapılması ve tıbbî, farmasötik veya koruyucu amaçlarla kullanılması kaydıyla devredilebilir veya
bu devletten devralınabilir. Bu fıkrada belirtilen amaçlar için devrine izin verilen (1) sayılı cetvelde yer alan kimyasal
maddelerin tekrar üçüncü bir devlete devrine müsaade edilmez. Bu fıkraya aykırı hareket edenlere, üç yıldan altı yıla kadar
hapis ve sekizbin güne kadar adlî para cezası verilir.
(6) Bu Kanuna ekli (2) sayılı cetvelde yer alan kimyasal maddeler, Sözleşmeye taraf olmayan bir devlete veya bu
devlette bulunan gerçek veya tüzel kişilere hiçbir şekilde devredilemez veya bunlardan devralınamaz. Bu fıkraya aykırı
hareket edenlere, iki yıldan dört yıla kadar hapis ve yedibin güne kadar adlî para cezası verilir.
(7) Bu Kanuna ekli (3) sayılı cetvelde yer alan kimyasal maddeler, Sözleşmeye taraf olmayan bir devlete veya bu
devlette bulunan gerçek veya tüzel kişilere sadece bu Kanunla yasaklanmamış amaçlarla devredilebilir veya bunlardan
devralınabilir. Bu fıkraya aykırı hareket edenlere, bir yıldan üç yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir.
(8) Suçun bir örgütün faaliyetleri çerçevesinde işlenmesi halinde öngörülen cezalar yarısı oranında artırılır.
(9) Bir Türk vatandaşı bu maddede düzenlenen suçları yurt dışında işlerse, 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 11 inci
maddesi uyarınca takibata tâbi tutulur.
Zehirli kimyasal maddelerin ihracatı ve ithalatı
MADDE 6 – (1) Bu Kanunla yasaklanmamış amaçlar için Kanuna ekli cetvellerde yer alan toksik kimyasal maddeler
ve bunların prekürsörlerinin, ithali ve ihracında ilgili mevzuatı uyarınca izin alınması zorunlu olanlar için Dış Ticaret
Müsteşarlığından ithal izin belgesi ve ihracat uygunluk belgesi alınması zorunludur.
(2) Bu Kanuna ekli cetvellerde yer alan toksik kimyasal maddeler ile bunların prekürsörlerinin, Kanunda
yasaklanmamış amaçlar için Türkiye'den serbest bölgelere ihracı veya serbest bölgelerden Türkiye'ye ithalinde de birinci
fıkra hükümleri uygulanır.
Yönetmelik
MADDE 7 – (1) Bu Kanunun 4 üncü maddesinde düzenlenmesi öngörülen yönetmelik ile Kanunun uygulanmasına
ilişkin usûl ve esaslara ilişkin diğer yönetmelikler; ilgili bakanlıklar ve kuruluşların da görüşleri alınarak, Sanayi ve Ticaret
Bakanlığınca hazırlanarak bir yıl içinde yürürlüğe konulur.
4
GEÇİCİ MADDE 1 – (1) Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce faaliyet göstermekte olup da bu Kanun
kapsamında yasaklanmamış amaçlar için bu Kanuna ekli cetvellerde yer alan toksik kimyasal maddeler ve bunların
prekürsörleri ile farklı kimyasal maddelerle ilgili faaliyette bulunan tesisler için, 4 üncü madde uyarınca hazırlanan
yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden itibaren altı ay içinde izin belgesinin alınması zorunludur. Süresi içinde izin belgesi
alınmayan tesisler Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca süresiz olarak kapatılır.
GEÇİCİ MADDE 2 – (1) Bu Kanunda geçen Türk Lirası ibaresi karşılığında, uygulamada 28/1/2004 tarihli ve 5083
sayılı Türkiye Cumhuriyeti Devletinin Para Birimi Hakkında Kanun hükümlerine göre ülkede tedavülde bulunan para "Yeni
Türk Lirası" olarak adlandırıldığı sürece, bu ibare kullanılır.
Yürürlük
MADDE 8 – (1) Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
MADDE 9 – (1) Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
5
(1) SAYILI CETVEL
A. Toksik Kimyasal Maddeler (CAS tescil numarası)
(1) O-Alkil (≤ C10, sikloalkil dahil) alkil
(Me, Et, n-Pr veya i-Pr)-fosfonofluoridatlar
(2) O-Alkil (≤ C10, sikloalkil dahil) N, N-dialkil
(Me, Et, n-Pr veya i-Pr) fosforamidosiyanidatlar
(3) O-Alkil (H veya ≤ C10, sikloalkil dahil) S-2-dialkil
(Me, Et, n-Pr veya i-Pr)-aminoetil alkil
(Me, Et, n-Pr veya i-Pr) fosfonotiolatlar ve
tekabül eden alkile veya protonlandırılmış tuzlar
(4) Kükürtlü hardal gazları:
2 - Kloroetilklorometilsülfür (2625-76-5)
Hardal Gazı: Bis (2-kloroetil) sülfür (505-60-2)
Bis(2-kloroetiltio)metan (63869-13-6)
Seski-hardal gazı:1,2-Bis(2-kloroetiltio)etan (3563-36-8)
1,3-Bis(2-kloroetiltio)-n-propan (63905-10-2)
1,4-Bis(2-kloroetiltio)-n-butan (142868-93-7)
1,5-Bis(2-kloroetiltio)-n-pentan (142868-94-8)
Bis(2-kloroetiltiometil)eter (63918-90-1)
O-Hardal Gazı: Bis(2-kloroetiltioetil)eter (63918-89-8)
(5) Lewisitler:
Lewisit 1: 2-Klorovinildikloroarsin (541-25-3)
Lewisit 2: Bis (2-klorovinil)kloroarsin (40334-69-8)
Lewisit 3: Tris (2-klorovinil)arsin (40334-70-1)
(6) Azot Hardal Gazları: 6
HN1: Bis (2-kloroetil)etilamin (538-07-8)
HN2: Bis(2-kloroetil)metilamin (51-75-2)
HN3: Tris(2-kloroetil)amin (555-77-1)
(7) Saksitoksin (35523-89-8)
(8) Risin (9009-86-3)
B. Prekürsörler
(9) Alkil (Me, Et, n-Pr veya i-Pr) fosfonildiflorürler
(10) O-Alkil (H veya ≤ C10, sikloalkil dahil) O-2-dialkil
(Me, Et, n-Pr veya i-Pr)-aminoetil alkil
(Me, Et, n-Pr veya i-Pr) fosfonitler ve tekabül eden alkile veya protonlandırılmış tuzlar
(11) Klorosarin: O-İzopropil metilfosfonokloridat (1445-76-7)
(12) Klorosoman: O-Pinakolil metilfosfonokloridat (7040-57-5)
7
(2) SAYILI CETVEL
A. Toksik Kimyasal Maddeler (CAS tescil numarası)
(1) Amiton: O,O-Dietil S-(2-(dietilamino)etil)fosforotiolat (78-53-5)
ve tekabül eden alkile veya protonlandırılmış tuzlar
(2) PFIB: 1,1,3,3,3-Pentafluoro-2 (trifluorometil)-1-propen (382-21-8)
(3) BZ: 3-Quinüklidinil benzilat (6581-06-2)
B. Prekürsörler
(4) Cetvel 1'e alınanlar hariç olmak üzere, bir metil, etil veya propil (normal veya izo) grubunun bağlı olduğu bir fosforlu
atom içeren, ancak daha fazla karbon atomu içermeyen kimyasal maddeler,
Hariç Tutulan Maddeler:
Fonofos: O-Etil S-fenil etilfosfonotiolotionat (944-22-9)
(5) N,N-Dialkil (Me, Et, n-Pr veya i-Pr) fosforamidik dihalitler
(6) Dialkil (Me, Et, n-Pr veya i-Pr) N,N-dialkil
(Me, Et, n-Pr veya i-Pr) fosforamidatlar
(7) Arsenik triklorür (7784-34-1)
(8) 2,2-Difenil-2-hidroksiasetik asit (76-93-7)
(9) Quinüklidin-3-ol (1619-34-7)
(10) N,N-Dialkil (Me, Et, n-Pr veya i-Pr) aminoetil-2-klorürler
ve tekabül eden protonlandırılmış tuzlar
(11) N,N-Dialkil (Me, Et, n-Pr veya i-Pr) aminoetan-2-ol'ler
ve tekabül eden protonlandırılmış tuzlar
Hariç Tutulan Maddeler: N,N-Dimetilaminoetanol (108-01-0)
ve tekabül eden protonlandırılmış tuzlar
N,N-Dietilaminoetanol (100-37-8)
ve tekabül eden protonlandırılmış tuzlar 8
(12) N,N-Dialkil (Me, Et,n-Pr veya i-Pr) aminoetan-2-tiol'ler
ve tekabül eden protonlandırılmış tuzlar
(13) Tiodiglikol: Bis(2-hidroksietil)sülfür (111-48-8)
(14) Pinakolil alkol: 3,3-Dimetilbutan-2-ol (464-07-3)
9
(3) SAYILI CETVEL
A. Toksik Kimyasal Maddeler (CAS tescil numarası)
(1) Fosgen: karbonil diklorür (75-44-5)
(2) Siyanojen klorür (506-77-4)
(3) Hidrojensiyanür (74-90-8)
(4) Kloropikrin: Trikloronitrometan (76-06-2)
B. Prekürsörler
(5) Fosforlu oksiklorür (10025-87-3)
(6) Fosforlu triklorür (7719-12-2)
(7) Foforlu pentaklorür (10026-13-8)
(8) Trimetil fosfit (121-45-9)
(9) Trietil fosfit (122-52-1)
(10) Dimetil fosfit (868-85-9)
(11) Dietil fosfit (762-04-9)
(12) Kükürt monoklorür (10025-67-9)
(13) Kükürt diklorür (10545-99-0)
(14) Tionil klorür (7719-09-7)
(15) Etildietanolamin (139-87-7)
(16) Metildietanolamin (105-59-9)
(17) Trietanolamin (102-71-6)
