Girişimci Profesyonel mi, Profesyonel Girişimci mi?

Günümüz iş dünyasında girişimcilik ile profesyonellik arasında o kadar sık geçişler yaşanıyor ki ikisi arasındaki ilişkiyi detaylıca irdeleyeceğim bu makaleyi kaleme almak farz oldu. Bizâtihi şahsen yıllarca girişimci bir profesyonel, beyaz yakalı bir yönetici olarak sürdürdüğüm kariyerimin devamında bugünlerde profesyonel bir girişimci olmak yolunda ciddi çabalar sarfediyorum, yönetim danışmanı olarak. Birbirleri arasındaki geçişmelere de her zaman olduğu gibi bundan sonra da sonuna kadar açığım.

Bence, profesyonel yönetici iken de temel amaçlardan biri; girişimcilik ruhunu edinmek, bir girişimci ruh ve coşkusu ile mesai harcamak ve kariyer basamaklarını tırmanırken bir girişimci formasyonu kazanmak olmalı. Aynı şekilde girişimcilik esnasında da kurumsal hayatın temel değerleri olan disiplin, yönetim felsefesi, uzmanlaşma, istişare, paylaşım ve performans gereklerinin yerine getirilmesi hayâti.

Görüldüğü gibi iki boyut var; girişimcilik ve profesyonellik. Girişimciliği ve profesyonellerle ilişkisini incelemeye başlayalım:

Nedir bir süredir tecrübe etmekte olduğum girişimcilik ile ilgili düşüncelerim, genel geçer fikirlerin dışında kalmaya çalışarak?

1. Girişimcilik her zaman hayal gücü ve cesaret gerektiriyordu zaten. Bugünün farklılığı ise; çok daha hızlı olmalı, çok daha az hata yapmalısınız.

2. Fikre sahip olmak en önemlisi tabii ki ama asıl mesele bu fikri gerçekleştirecek, tabir caizse, deli cesaretine sahip olmak. Fikri gerçeğe dönüştürme yolunda yaşanacak zorluklar önceden bilinse idi, eminim pekçok müteşebbis daha yolun başında pes ederdi.

3. Teknoloji üzerine kurulan yeni ekonomi daha hızlı, daha paylaşımcı, daha esnek, daha cesur müteşebbis ve girişimler gerektiriyor.

4. Zamanında bizlere olmazsa olmaz olarak öğretilen iş planlarına harcanacak devasa zaman ve büyük enerji artık bana son derece anlamsız görünüyor. Geçmişte yıllarca uygulanacak iş planları oluşturmaya büyük zaman ve enerji harcardık. Oysa bugün herşey o kadar hızlı değişiyor ki geliştirmemiz gereken en önemli yönümüz adaptasyon yeteneğimiz; patikalar sürekli değişiyor çünkü. Yapabileceğimiz en doğru şey, fırsatların nerede olduğunu bize gösterebilecek bir önsezi geliştirebilmek.

5. Girişimciliğin sadece bir türü olan ama yaygınlığı, nispeten küçük sermayelerle yapılabilir olması ve sektörler üstü kimliği ile ön plana çıkan Internet bazlı girişimcilikler! Gelişen teknolojinin, genişleyen iletişim imkanlarının ve ekonomik dönüşümün en çok sergilendiği bu teşebbüs alanının diğer girişim faaliyetlerini gölgeleyici, finansal kaynakları ve de özellikle risk sermayelerini yüksek oranda kendinde toplayıcı cazibesi bence tehlikeli balonların oluştuğu bir noktaya geldi, sonrasına da özellikle dikkat çekmek istiyorum.

6. Bugünün temel kaideleri yarın kadar yakın bir gelecekte artık geçerli olmayacak çünkü sözkonusu olan sürekli bir yapısal değişiklik. Elli yıl önce tarım en büyük işverendi, otuz yıl önce imalat, günümüzde ise bilgi ekonomisi. Girişimcilik de şekil değiştiriyor elbette, artık sadece biliyorsanız yapabilirsiniz.

7. Kanımca girişimciliğin önündeki en büyük fırsat ve de aynı zamanda en önemli tehdit; günümüzdeki yüzer gezer global paranın ve risk sermayesinin fazlalığı. Büyük fırsat çünkü doğru girişimleri birkaç yıl içinde global başarı hikayelerine dönüştürecek imkanları sağlıyor. Büyük tehdit çünkü girişimin önündeki muhtemel engellerin, zayıf noktaların, olası tıkanıklıkların ve gerekli B-planlarının analizi yeterince yapılmıyor. Geçmişle kıyaslandığında çok daha rahat sermayeye kavuşan girişimlerin başarısızlık oranları arttıkça, yeni ve doğru kurgulanmış girişimler için de engel teşkil etmeye başlıyorlar.

8. Girişimlerin gelişimlerinin önündeki en önemli tehlike; kendilerini belirli bir noktanın üzerine çıkaracak yönetici ve çalışan profiline sahip olamamaları. Çok kısa sürede hızla büyüyen yeni teşebbüsler, belirledikleri hedeflere vardıklarında ihtiyaç duydukları kurumsal ve niteliksel dönüşümü gerçekleştiremiyorlar çünkü buna imkan sağlayacak evsafta yönetim kadrolarını oluşturamıyorlar.

9. Hangi sektörde olursa olsun günümüzün temel belirleyicisi teknoloji. Yakın gelecekte herhalde tüm şirketler birer teknoloji şirketi haline dönüşecek, iş planları ve stratejileri sektörel teknolojilerini tamamlayacak birer ek unsur haline gelecekler. Girişimlerin teknoloji mimarisi; tedarik zincirlerini, müşteri destek fonksiyonlarını, satış kanallarını vs. şekillendirecek en önemli parametre haline gelecek. Internet girişimleri dışındaki teşebbüslerin bu konunun ciddiyetine yeterince vakıf olmadıklarını gözlemliyorum.

10. Ölçek ekonomisi, büyük olmanın getirdiği maliyet avantajı gibi genel kabuller artık önemini yitiriyor. Hızlı ve sürekli değişimlere adapte olabilecek bir ölçek yönetimi ve bürokrasiden uzak hızlı karar mekanizmaları yeni girişimlerin ve girişimcilerin en büyük gücü oluyor. Geçmişte işletmeler maliyet ve performans optimizasyonu peşinde koşuyorlardı, yeni girişimlerin gitmesi gereken nokta esneklik ve adaptasyon yeteneği.

Profesyonel donanımlı müteşebbislerin yukarıda sayılan fırsat ve tehditlere doğru cevapları üretebilmesi için müteşebbis ruhlu profesyonellere hiç olmadıkları kadar ihtiyaçları var bugün.

Nedir müteşebbis ruhlu profesyonellerin girişimlere sağlayacakları katkı ve aralarındaki ilişkinin azami verimi üretmesi için gereken yol haritası, satır başları?

1. Çoğu zaman büyüyen teşebbüslerin sahiplerine ısrarla hatırlatmak gerekir; şirketi bir üst lige taşımak için donanımlı profesyonellere ihtiyacınız var. Şirketiniz büyüyor artık, siz tek başınıza bu işin altından kalkamazsınız; hırsınız, şevkiniz yetse de donanımınız yetmez. Yeni gelen profesyoneller şirkete bir sürü kullanıma hazır tecrübe getirirler.

2. Büyük bir şirket kurmanın sadece büyük paralar kazanmak olmadığına inanıyorum. Asıl amaç sürekliliği olan değerler üretebilmek olmalı. Para nasılsa peşinden gelecektir. Müteşebbisler başlangıçta bu fikirde olsalar dahi, zamanla kontrolü ve gücü kaybedeceğim korkusu ile gerekli delegasyonu yapmıyor ve profesyonellere güven vermiyorlar, önemli karar mekanizmalarının dışında tutuyorlar. Oysa ki şirketin vizyonu ve yönü konusunda mutabakat sağlanabilirse, girişimcilerin en büyük desteği girişimci profesyoneller olacaktır.

3. Kanımca bir girişimin başarısının %75 – 80′ i duygudan, coşkudan, adanmışlıktan %20 – 25′ i beceri ve tecrübeden gelir. Müteşebbis ruhlu profesyoneller ile bu karışımın etkinliğini ve gücünü fazlası ile arttırabilirsiniz.

4. Her girişimci ilelebet şirketinin CEO’ su olmak zorunda değil! Yasal hissedarlık sebepleri yüzünden değil, hergün şirketinize yeni bir değer kattığınız için CEO olmalısınız; yatırımcılara, şirket çalışanlarına ve kendinize. Bu değeri üretemiyorsanız, bırakın bunu müteşebbis ruhlu profesyoneller üretsinler.

5. Girişimciler yapılara profesyonel yöneticiler kattıklarında karşılaşılan entegrasyon problemi çok sık rastlanılan bir vaka. Orijinal kurucu kadro kendisini tehdit altında, dışlanmış, güçsüzleştirilmiş hissedebilir. Buna gösterecekleri tepki; güçlerini kullanarak yeni yöneticileri pasifize etmek, hayatlarını zorlaştırmak, yetkisizleştirmek olmamalıdır. Tam aksine aşağıdaki gibi aşamalı bir entegrasyon programı şirketi çok daha ileriye taşıyabilir;

a- Yönetim tarzı ve iletişim hakkında bir apaçık, şeffaf diyalog süreci. Kısa ve uzun vadeli problem ve hedefler üzerinde mutabakat.

b- Rakipler ve piyasa hakkında düşünce ve hedef birliği. Şirketin acil SWOT analizi ve eylem mutabakatı.

c- Dışarıdan gelen güçlü, objektif ve tecrübeli bir danışman ve beyin takımının sürekli desteği.

d- Rollerin, yetki ve sorumlulukların net tanımı ve koşullara göre sürekli güncellenmesi.

Ben tüm patronlarımıza ısrarla hatırlatmak ihtiyacı duyuyorum; siz profesyonel girişimci olun, yöneticilerinizi de girişimci profesyoneller arasından seçin. Teşebbüs ruhuna sahip profesyonellerin size sağlayacağı katkı, yaşama ihtimaliniz olan tüm güvensizlik ve korkunun çok ilerisinde olacaktır.

Aynı şekilde tüm profesyonellere de tavsiyem; koltuğu birer müteşebbis ruh ve donanımı ile de doldurmaya çalışın. Kimbilir B-planınız olarak ileride çok işinize yarayacaktır, henüz yaramadı ise!