Kabul Tarihi: 30 Teşrinisani 1330
Yayımlandığı Takvimi Vakayi Tarihi: 4 Kanunuevvel 1330
Yayımlandığı Takvimi Vakayi Sayısı: 2025
BİRİNCİ FASIL: ECNEBİ ANONİM VE SERMAYESİ ESHAMA MÜNKASİM
ŞİRKETLERE DAİRDİR
Madde 1 - Memaliki ecnebiyede teşekkül ederek Memaliki Osmaniyede şube veya acentehane tesis
ve küşadiyle icrayı muamele edecek olan her nevi anonim ve sermayesi eshama münkasim şirketler
muamelata iptidar etmezden evvel Ticaret Nezaretine şirketin ünvanını ve mahalli teşekkülünü ve
tabiiyetini ve miktarı sermayesini ve Memaliki Osmaniyedeki muamelatında Kavanini Osmaniye
ahkamına tebaiyeti deruhte ettiğini havi vereceği istidaname ile beraber evvela şirketin mensup olduğu
katibiadlikten ve saltanatı seniye sefaret ve şehbenderhanelerinden musaddak evrakı teşekküliyesiyle
nizamnamei dahilisi suretlerini ve merkezi idaresinin bulunduğu memleket kavanini mer'iyesine muvafık
olarak teşekkül etmiş ve elyevm icrayı muamele eylemekte bulunmuş olduğunu mutazammın mensup
olduğu hükümetten ita olunmuş bir şahadetnameyi, saniyen şirketin nizamnamei dahilisinde gösterilmiş
olan muamelatı aktetmeye ve muamelatı vakıadan mütevellit hernevi deaviden şirket nam ve hesabına
olarak gerek müddei ve gerek müddealehy sıfatiyle gerek diğer bir sıfatla derecatı mehakimde hazır
bulunmağa mezun ve murahhas bir vekilin tayinini mübayyin kezalik mensup olduğu memleket
katibiadiliğinden ve saltanatı saniye sefaret ve şehbenderhanelerinden musaddak veyahut Memaliki
Osmaniyede katibiadil huzurunda tanzim olunmuş bir vekaletnameyi tevdie mecburdur.
Madde 2 - Memaliki Osmaniyede mukaddema tesis etmiş oldukları şube veya acentehaneler
marifetiyle elhaletühaazihi icrayı muamelat etmekte bulunan ecnebi anonim şirketleri maddei sabıkada
tayin olunan muamelatı kanuniyeyi işbu kanunun tarihi mer'iyetinden itibaren altı ay zarfında ifa
edeceklerine dair iki ay zarfında Ticaret Nezaretine veya vilayata bir taahhütname takdim edecekler ve
aksi takdirde icrayı muameleden muvakkaten menolunacaklardır.
Madde 3 - Ticaret Nezareti birinci maddede tadad olunan evrakın tevdii tarihinden itibaren iki mah
zarfında ecnebi şirketin işbu kanun mucibince ifası lazımgelen muamelatı kanuniyeyi ikmal eylediğini
mübeyyin bir beyaname verecektir. İşte bu beyannamenin itası için bir defaya mahsus olarak on beş
Osmanlı altını harç istifa olunur.
Madde 4 - Ecnebi şirketleri bu nizamnamenin birinci maddesinde musarrah ahkama tevfiki muamele
eyledikten sonra nizamnamei dahililerinde bazı tadilat icra eyledikleri veyahut memaliki şahanedeki
vekillerini tebdil eylemek istedikleri takdirde Ticaret Nezaretine muaddel nizamnamei dahilinin bir sureti
musaddakasını ve yeniden tayin eyledikleri vekillerinin vekaletlerini mübeyyin ve mensup oldukları
memleket katibiadili ile saltanatı seniye sefaret ve şehbenderhanelerinden musaddak bir vekaletnameyi
tebliğ edeceklerdir. Her bir şirket Memaliki Osmaniyede bir veya müteaddit vekil bulundurabilir. Bundan
maada ecnebi şirketler tatili muamelat ve iflas ve sermayelerini tebdil ettikleri veyahut başka bir şekilde
birleştikleri takdirde dahi vukuu hali Ticaret Nezaretine bildireceklerdir ve Nezaret de keyfiyeti masarifi
şirkete ait olmak üzere Memaliki Osmaniyenin bir veya müteaddit gazeteleriyle neşretmekle beraber
icabı hali icra edecektir.
Madde 5 - Ticaret Nezareti şirket nizamnamei dahilinde icra edilen tadilatı havi veya vekillerinin
tebdilinden yeni vekaletname metnini veya şirketin yeni mevzuunu veya diğer bir şirketle ittihat etmiş
olduğunu muhtevi bir beyanameyi bir mah zarfında şirkete ita edecek ve bunun için bir lirayı Osmani
harç alınacaktır.
Madde 6 - Şirketler maddei sabıka ahkamı icra edilmedikçe kendileriyle akti mukavele edenlere
veyahut şahsı salislere karşı nizamnamei dahilinin tadilatı ahkamından veya dördüncü maddede
gösterilen diğer tahavvülattan istifade edemiyeceklerdir.
Madde 7 - Ecnebi anonim veya sermayesi eshama münkasim şirketlerin vekilleri şirket nizamnamei
dahilisinin ve hamil oldukları vekaletnamelerin Ticaret Nezareti tarafından musaddak birer hülasasını
cerideyi resmiye ve en ziyade münteşir bir veya bir kaç gazete ile ilan edecektir.
Madde 8 - Ecnebi anonim ve sermayesi eshama münkasim şirketlerin acentesi Memaliki
Osmaniyenin bir mahallinde işbu nizamnamede muharrer muamelat ifa olunarak tanındıktan sonra
Memaliki Osmaniyenin diğer mahallerinde küşat edeceği yeni şube ve acentehaneler için tekrar
muamelatı mezkureyi ifaden vareste olup yalnız keyfiyeti Ticaret Nezaretine ihbar eyliyeceklerdir.
Mezkur yeni şube ve acentehanelerin müdürleri üçüncü maddede muharrer beyananmenin bir sureti ile
şirket nizamnamei dahilisinde musarrah muamelatı ifaya mezuniyetini mübeyyin şirket tarafından müta
ve makamı aidinden ve katibiadil tarafından usulen musaddak vekaletnameyi hamil olacaklardır. İşbu
müdürler mezkur beyanname ile vekaletnamenin birer sureti musaddakalarını memurini mahalliyeye
tevdi edecekler ve bundan maada işbu kanunun 4 ve 7 nci maddelerinde muharrer olduğu veçhile şubei
merkeziye tarafından icra edilmiş olan neşriyat veçhile ceraidi mahalliyeye ilanat dercettireceklerdir.
Madde 9 -Ticaret Nezareti baistidaname talep edenlere mevaddı sabıkada mezkur kaffei evrakın
sureti musaddakalarını verecektir. Her sureti musaddakanın itasında yirmi kuruş harç alınır.
Madde 10 - İşbu kanuna tevfikan şube veya acentehane tesis olunan mahaller mensup oldukları her
ecnebi anonim veya sermayesi eshama münkasim şirketler için ikametgahı kanuni olup mahalli
mezkuredeki mehakim şirketin ihtilafatının mercii rü'yetidir.
Madde 11 - Şube veya acentehaneler asıl şirketin tabiiyetini haiz olacaklardır. Şirketin
muamelatından dolayı ikame olunacak davalarda şirket vekilleri veya şube müdürlerinin tabiiyeti
şahsiyeleri asla nazarı itibare alınmıyacaktır.
Madde 12 - Birinci ve dördüncü ve sekizinci maddelerde münderiç muamelati kanuniyeyi ifa
etmediklerine mebni şube veya acentehaneleri resmen tasdik edilmemiş olan ecnebi şirketler mehakimi
aidei Osmaniyesi huzurunda takip edilip elli lirayı Osmani cezayi nakdiye mahküm olacakları gibi işbu
kanun ahkamına tevfiki hareket için imtinada ısrar eylediklerinden dolayı şube veya acentehaneleri
seddedilmekle beraber bu şirketler nam ve hesabına her ne sıfatla olursa olsun akti muamele edenler dahi
şahsen mesul tutulacaklardır. Şurası derkardır ki Memaliki Osmaniye dahilinde şube veya acentehanesi
bulunmıyan ecnebi şirketler mehakimi Osmaniye huzurunda ikamei davaya salahiyettardırlar.
Madde 13 - Ecnebi anonim ve sermayesi eshama münkasim şirketler bilcümle kavanin ve nizamatı
devleti aliyeye tebaiyete mecburdurlar.
Madde 14 - Muamelatı esasiyesi umuru maliyeye müteallik bulunan ecnebi şirketler her senei
maliyelerinin ilk üç ayı zarfında kendi hali malilerini mübeyyin evrak ile senei sabıka bilançosunu
Ticaret Nezaretine tevdi edecekler ve işbu evrakın hakikati hale mutabık olduğu şirketin meclisi idare
azasından biriyle hesabat müfettişi tarafından tasdik olunacaktır.
Madde 15 - Esas muamelelerini Memaliki Osmaniyede icra eden ecnebi anonim veya sermayesi
eshama münkasim şirketler işbu kanunun tarihi mer'iyetinden itibaren üç ay zarfında Osmanlı anonim
şirketine tahavvül edecekler ve aksi takdirde idarehaneleri seddolunacaktır.
İKİNCİ FASIL: ECNEBİ SİGORTA ŞİRKETLERİNE DAİRDİR.
Madde 16 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 17 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 18 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 19 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 20 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 21 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 22 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 23 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 24 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 25 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 26 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 27 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 28 - (Mülga madde: 25/06/1927 - 1149/24 md.)
Madde 29 - Ecnebi anonim şirketleriyle sigorta kumpanyaları hakkında 22 Rebiülevvel 1305 ve 29
Muharrem 1324 tarihlerinde neşrolunan nizamnameler mefsuhtur.
Madde 30 - İşbu Kanun tarihi neşrinden muteberdir.
Madde 31 - İşbu Kanunun icrasına Ticaret, Adliye ve Dahiliye Nezaretleri memurdur.
