Borçlar Kanunu

Bu yazıyı paylaş

Kanun Numarası: 818

Kabul Tarihi: 22/04/1926

Yayımladığı Resmi Gazete Tarihi: 29/04/1926

Yayımladığı Resmi Gazete Sayısı: 359

BİRİNCİ KISIM : UMUMİ HÜKÜMLER

BİRİNCİ BAP : BORÇLARIN TEŞEKKÜLÜ

BİRİNCİ FASIL : AKİTTEN DOĞAN BORÇLAR

A - AKDİN İNİKADI

I:İKİ TARAFIN MUVAFAKATİ

1 - UMUMİ ŞARTLAR

Madde 1 - İki taraf karşılıklı ve birbirine uygun surette rızalarını beyan ettikleri takdirde,

akit tamam olur.

Rızanın beyanı sarih olabileceği gibi zımni dahi olabilir.

2 - İKİNCİ DERECEDEKİ NOKTALARIN MESKUT KALMASI:

Madde 2 - İki taraf akdin esaslı noktalarında uyuşurlar ise ikinci derecedeki noktalar

sükutla geçilmiş olsa bile akde münakit olmuş nazariyle bakılır.

İkinci derecedeki noktalar hakkında uyuşulamadığı takdirde hakim, işin mahiyetine

bakarak onları tayin eyler.

Akitlerin şekillerine müteallik hükümler mahfuzdur.

II:İCAP VE KABUL

1 - KABUL İÇİN MÜDDET TAYİNİ

Madde 3 - Kabul için bir müddet tayin ederek başka kimseye bir akdin yapılmasını teklif

eden kimse, bu müddetin hitamına kadar icabından dönemez. Bu müddet bitmeden evvel

kabul haberi kendisine yetişmezse, icap ile bağlı kalmaz.

2 - KABUL İÇİN MÜDDET TAYİN OLUNMAKSIZIN İCAP

A HAZIRLAR BEYNİNDE Madde 4 - Kabul için bir müddet tayin olunmaksızın hazır olan bir şahsa karşı vaki olan

icap derhal kabul olunmadığı takdirde, anı yapan bağlı kalmaz.

İki taraf yahut vekillerinin bizzat telefon ile yaptıkları akitlere hazırlar arasında icra

olunmuş nazariyle bakılır.

B GAİPLER ARASINDA:

Madde 5 - Hazır olmıyan bir şahsa karşı müddet tayin olunmaksızın dermeyan olunan icap,

zamanında ve muntazam surette irsal olunmuş bir cevabın vusulüne intizar edebileceği

dakikaya kadar, onu yapan hakkında lüzum ifade eder.

Bu kimsenin icabını zamanında vasıl olmuş addetmeğe hakkı vardır. Vaktinde gönderilen

kabul haberi icabı yapana geç varır ve o kimse onunla mülzem olmamak iddiasında bulunursa

keyfiyeti derhal kabul edene bildirmeğe mecburdur.

3 - ZIMNİ KABUL:

Madde 6 - İcabı dermeyan eden kimse gerek işin hususi mahiyetinden gerek hal ve mevkiin

icabından naşi sarih bir kabule intizar mecburiyetinde olmadığı takdirde, eğer icap münasip

bir müddet içinde reddolunmamış ise, akde münakit olmuş nazariyle bakılır.

4 - İLTİZAMSIZ İCAP VE ALENİ İCAP :

Madde 7 - İcabı dermeyan eden kimse bu baptaki hakları mahfuz olduğunu sarahaten beyan

eder yahut akdi iltizam etmemek niyetinde olduğu gerek halin muktezasından gerek işin

hususi mahiyetinden istidlal olunursa, icap lüzum ifade etmez.

Tarife ve cari fiyat irsali icap teşkil etmez.

Semenini göstererek emtia teşhiri, kaideten icap addolunur.

5 - İLAN SURETİYLE VUKU BULAN VAİTLER:

Madde 8 - Bir iş veya bir şey mukabilinde ilan suretiyle bir bedel vadeden kimse, vadine

tevfikan o bedeli vermeğe mecburdur.

O iş veya o şey husule gelmeksizin o kimse vadinden nükul ederse vaadettiği bedeli

tecavüz etmemek üzere diğerinin hüsnü niyetle yaptığı masrafı ödemeğe mecburdur. Fakat

umulan muvaffakiyetin elde edilemiyeceğini vaadi yapan kimse ispat ettiği surette, bu

mecburiyete mahal kalmaz.

6 - İCAP VE KABULÜN GERİ ALINMASI :

Madde 9 - İcabın geri alındığı haberi icabın vusulünden evvel yahut aynı zamanda

mürselünileyhe vasıl olur yahut icaptan sonra vasıl olmakla beraber mürselünileyhe icaba

muttali olmazdan evvel kendisine tebliğ olunursa, icap keenlemyekun addolunur.

Bu kaide kabulün geri alınmasına da tatbik edilir. III:GAİPLER ARASINDA VUKUBULAN BİR AKDİN HANGİ ZAMANA İSTİNAT

ETTİĞİ :

Madde 10 - Gaipler arasında icra olunan akitler, kabul haberi irsal olunduğu anda hüküm

ifade ederler.

Eğer sarih bir kabule ihtiyaç bulunmazsa akdin hükmü, icabın vusulü anından itibaren

cereyana başlar.

B - AKİTLERİN ŞEKLİ

I:UMUMİ KAİDE VE EMROLUNAN ŞEKİLLERİN ŞÜMULÜ

Madde 11 - Akdin sıhhati, kanunda sarahat olmadıkça hiç bir şekle tabi değildir.

Kanunun emrettiği şeklin şümul ve tesiri derecesi hakkında başkaca bir hüküm tayin

olunmamış ise akit, bu şekle riayet olunmadıkça sahih olmaz.

II:TAHRİRİ ŞEKİL

1 - KANUNEN MUAYYEN ŞEKİL

A ŞÜMULÜ

Madde 12 - Kanunen tahriri olması lazım olan bir akdin tadili dahi tahriri olmak lazımdır.

Şu kadar ki bu akdi nakız ve tadil etmiyen mütemmim ve fer'i şartlar bu hükümden

müstesnadır.

B RÜKÜNLERİ

Madde 13 - Tahriri olması icabeden akitlerde, borç deruhte edenlerin imzaları bulunmak

lazımdır.

Hilafı kanunda yazılı olmadıkça imzalı bir mektup veya asli borcu üzerine alanlar

tarafından imza edilmiş olan telgrafname tahriri şekil makamına kaim olur.

C İMZA

Madde 14 - İmza, üzerine borç alan kimsenin el yazısı olmak lazımdır. (Ek

cümle:15/01/2004-5070 S.K./22.md) Güvenli elektronik imza elle atılan imza ile aynı ispat

gücünü haizdir.

Bir alet vasıtasiyle vazolunan imza, ancak örf ve adetçe kabul olunan hallerde ve hususiyle

çok miktarda tedavüle çıkarılan kıymetli evrakın imzası lazım geldiği takdirde, kafi

addolunur.

(Mülga fıkra : 01/07/2005-5378 S.K./50.mad)

D İMZA MAKAMINA KAİM OLACAK İŞARETLER Madde 15 - İmza vaz'ına muktedir olmıyan bir şahıs, imza yerine usulen tasdik olunmuş ve

el ile yapılmış bir alamet vazetmeğe yahut resmi bir şahadetname kullanmağa mezundur.

Kambiyo poliçesine müteallik hükümler mahfuzdur.

2 - AKİTTE MAHFUZ KALAN ŞEKİL

Madde 16 - İki taraf kanunen hususi bir şekle tabi olmıyan bir akdin hususi bir şekilde

yapılmasını kararlaştırmışlar ise, akit takarrür eden şekilde yapılmadıkça iki taraf bununla

ilzam olunamaz.

İki taraf muayyen bir surette keyfiyeti izah etmiyerek tahriri şekilden bahsetmiş oldukları

takdirde, kanun bu şekle riayet olunmasını emrediyorsa, iki tarafın ona riayet etmesi lazımdır.

C - BORCUN SEBEBİ

Madde 17 - Borcun sebebini ihtiva etmemiş olsa bile borç ikrarı muteberdir.

D - AKİTLERİN TEFSİRİ MUVAZAA

Madde 18 - Bir akdin şekil ve şartlarını tayininde, iki tarafın gerek sehven gerek akitteki

hakiki maksatlarını gizlemek için kullandıkları tabirlere ve isimlere bakılmıyarak, onların

hakiki ve müşterek maksatlarını aramak lazımdır.

Tahriri borç ikrarına istinat ile alacaklı sıfatını iktisabeden başkasına karşı, borçlu

tarafından muvazaa iddiası dermeyan olunamaz.

E - AKDİN MEVZUU

I:ERKANI

Madde 19 - Bir akdin mevzuu, kanunun gösterdiği hudut dairesinde, serbestçe tayin

olunabilir.

Kanunun kat'i surette emreylediği hukuki kaidelere veya kanuna muhalefet; ahlaka (adaba)

veya umumi intizama yahut şahsi hükümlere müteallik haklara mugayir bulunmadıkça, iki

tarafın yaptıkları mukaveleler muteberdir.

II:BUTLAN

Madde 20 - Bir akdin mevzuu gayri mümkün veya gayri muhik yahut ahlaka (adaba)

mugayir olursa o akit batıldır.

Akdin muhtevi olduğu şartlardan bir kısmının butlanı akdi iptal etmeyip yalnız şart,

lağvolur. Fakat bunlar olmaksızın akdin yapılmıyacağı meczum bulunduğu takdirde, akitler

tamamiyle batıl addolunur.

III:GABİN:

Madde 21 - Bir akitte ivazlar arasında açık bir nispetsizlik bulunduğu takdirde, eğer

mutazarrırın müzayaka halinde bulunmasından veya hiffetinden yahut tecrübesizliğinden istifade suretiyle vukua getirilmiş ise, mutazarrır bir sene zarfında akdi feshettiğini beyan

ederek verdiği şeyi geri alabilir.

Bu müddet, akdin inikadından itibaren cereyan eder.

IV:AKİT YAPMAK VAADİ

Madde 22 - Bir akdin ilerde inşa edilmesine dair yapılan mukavele muteberdir.

Kanun iki tarafın menfaatleri için bu akdin sıhhatini bir nevi şekle riayet etmeğe tabi kıldığı

takdirde, bu şekil o akdin yapılması taahhüdüne de tatbik olunur.

F - RIZADAKİ FESAT

I:HATA:

1 - HATANIN HÜKÜMLERİ

Madde 23 - Akit yapılırken esaslı bir hataya duçar olan taraf, o akit ile ilzam olunamaz.

2 - HATA HALLERİ:

Madde 24 - Esaslı hatalar, hulasatan şunlardır:

1 - Hata ettiğini iddia eden tarafın bir akit hakkında rizasını beyan ederken başka bir akit

kastetmiş olması.

2 - Hata ettiğini iddia eden tarafın akitte makudun aleyhi teşkil eden şeyden gayri bir şey

kastetmiş yahut üzerine borç alırken başlıca nazara aldığı şahıs ta yanılmış olması.

3 - Hata ettiğini iddia eden tarafın taahhüt ettiği ıvazın kasdettiği şeyden ehemmiyetli

surette çok ve mukabil ıvazın ehemmiyetli surette az olması.

4 - Hata ettiğini iddia eden tarafça akdin lüzumlu vasıflarından olarak nazara alınmasına

ticari doğruluğun müsait olduğu şeylerde hata edilmiş olması.

Akdin yalnız saiklerine taalluk eden hata, esaslı değildir.

Adi hesap yanlışlığı, akdin sıhhatini ihlal etmez. Bunlar tashih olunmakla iktifa olunur.

3 - HÜSNÜNİYET KAİDELERİNE MUHALİF HAREKET DAVASI

Madde 25 - Hataya düçar olan taraf, hüsnüniyet kaidelerine muhalif bir surette ona istinat

edemez.

Bilhassa yapmağı kastettiği akdi diğer taraf icraya hazır olduğunu beyan ettiği takdirde, bu

akit onun hakkında lüzum ifade eder.

4 - İHMAL YÜZÜNDEN HATA Madde 26 - Akdin hükmünden kurtulmak için hata ettiğini iddia eden taraf, eğer hata kendi

kusurundan ileri gelmiş ise, mukavelenin bu suretle feshinden mütevellit zararı tazmine

mecburdur. Fakat diğer taraf hataya vakıf olmuş veya vakıf olması muktazi bulunmuş olduğu

takdirde, tazminat lazım gelmez.

Eğer hakkaniyet icabederse hakim, mutazarrır olan tarafın lehinde daha fazla tazminat

hükmedebilir.

5 - BİR VASITANIN HATASI

Madde 27 - İki taraftan birinin rızası bir muhbir veya tercüman gibi diğer bir vasıta

tarafından yanlış olarak naklolunduğu takdirde, hata hakkındaki hükümlere göre muamele

olunur.

II:HİLE

Madde 28 - Diğer tarafın hilesiyle akit icrasına mecbur olan tarafın hatası esaslı olmasa

bile, o akit ile ilzam olunmaz.

Üçüncü bir şahsın hilsine düçar olan tarafın yaptığı akit lüzum ifade eder. Şu kadar ki diğer

taraf bu hileye vakıf bulunur veya vakıf olması lazımgelirse, o akit lazım olmaz.

III:İKRAH

1 - AKDİN İNKİZASI

Madde 29 - Eğer iki taraftan biri diğer tarafın yahut üçüncü bir şahsın ikrahiyle bir akit

yapmış olursa, kendi hakkında lüzum ifade etmez.

İkrah, üçüncü bir şahsın fiili olup ta diğer taraf ona vakıf olmamış yahut vakıf olması lazım

bulunmamış olduğu takdirde bu ikraha düçar olan taraf, akdi fesh ederse, hakkaniyet iktiza

ettiği halde diğer tarafa tazminat vermeğe mecburdur.

2 - İKRAHIN ŞARTLARI

Madde 30 - İkrah olunan taraf, hal ve mevkiine nazaran kendisinin yahut yakın

akrabasından birinin hayat veya şahıs veya namus yahut malları ağır ve derhal vukubulacak

bir tehlikeye maruz olduğuna kanaat getirdiği takdirde ikrah, muteber addolunur.

Bir hakkın veya kanuni salahiyetin isteneceği ve kullanılacağı tehdidi ile müzayakaya düçar

olan kimsenin yaptığı akit, tehdit eden için fahiş menfaatler temin etmiyorsa; bu tehdit, ikrahı

muteber addolunmaz. Fakat fahiş menfaatler istihsali için tehdit olunan tarafın müzayaka

halinde bulunmasından istifade olunmuş olursa bu korku nazara alınır.

IV:AKDE İCAZET İLE RIZANIN FESADI BERTARAF EDİLMESİ

Madde 31 - Hata veya hile ile haleldar olan yahut ikrah ile yapılan akit ile mülzem olmayan

taraf bu akdi ifa etmemek hakkındaki kararını diğer tarafa beyan yahut verdiği şeyi istirdat

etmeksizin bir seneyi geçirir ise, akde icazet verilmiş nazariyle bakılır. Bu mehil, hata veya

hilenin anlaşıldığı veya korkunun zail olduğu tarihten itibaren cereyan eder. Hile ile haleldar olmuş yahut ikrah ile yapılmış olan bir akde icazet, zarar ve ziyan

talebinden feragati istilzam etmez.

G - TEMSİL

I:SALAHİYETE MÜSTENİT TEMSİL

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

A TEMSİLİN HÜKÜMLERİ

Madde 32 - Salahiyettar bir mümessil tarafından diğer bir kimse namına yapılan akdin

alacak ve borçları, o kimseye intikal eder.

Akdi yapar iken mümessil, sıfatını bildirmediği takdirde akdin alacak ve borçları kendisine

ait olur. Şukadar ki kendisiyle akdi yapan kimse, bir temsil münasebeti mevcut olduğunu

halden istidlal eder yahut bunlardan biri veya diğeri ile akit icrası kendisince farksız bulunur

ise akdin hakları temsil olunan kimseye ait olur.

Sair hallerde alacağın temliki yahut borcun nakli hakkında mevzu usule tevfikan muamele

icrası lazımgelir.

B SALAHİYETİN DERECESİ

Madde 33 - Başkası namına temsil hukuku ammeden münbais ise mümessilin salahiyetinin

derecesi bu baptaki kanuni hükümler ile taayyün eder. Temsil hukuki bir tasarruftan tevellüt

etmiş ise salahiyetin derecesi o tasarruf ile taayyün eyler.

Şukadarki mümessilin salahiyetinin derecesi üçüncü şahsa beyan ve tebliğ edilmiş ise

ancak bu beyana itibar olunur.

2 - HUKUKİ MUAMELEDEN NEŞET EDEN SALAHİYET

A SALAHİYETİN TAHDİDİ VE REFİ

Madde 34 - Temsil olunan kimse, hukuki bir tasarruftan tevellüt eden temsil salahiyetini

her zaman tahdit veya ref edebilir. Bundan dolayı mümessilin, bir hizmet veya şirket veya

vekalet akdi gibi sebeplere istinat ederek dava ikamesi hakkına halel gelmez.

Temsil olunan kimsenin bu hakkından evvelce feragat etmesi hükümsüzdür.

Temsil olunan kimse gerek sarahaten gerek delaleten verdiği salahiyeti diğer kimselere

bildirdiği halde bu salahiyeti tamamen veya kısmen ref ettiğini bildirmemiş olursa salahiyetin

bu suretle ref'ini üçüncü şahıslara karşı dermeyan edemez.

B ÖLÜM VE EHLİYETSİZLİĞİN VE SAİRENİN HÜKÜMLERİ

Madde 35 - Hilafı iki tarafça kararlaştırılmış yahut maslahatın mahiyetinden istidlal

olunmuş olmadıkça hukuki bir muameleden mütevellit temsil salahiyeti mümessilin yahut

temsil edilenin vefatı veya gaiplik hükmünün ilanı veya medeni hakların kullanılması salahiyetinin izaası yahut ikisinden birinin yahut her ikisinin iflas ilan etmesiyle, nihayet

bulur.

Bir hükmi şahsın mevcudiyeti hitam bulduğu yahut bir şirket fesh olunduğu takdirde de

hüküm yine böyledir.

İki tarafın birbirine karşı haiz oldukları şahsi haklar mahfuz kalır.

C SALAHİYETİ HAVİ OLAN SENEDİN İADESİ

Madde 36 - Salahiyeti natık vesikayı haiz olan mümessil, vazifesi hitam bulduğu takdirde,

onu temsil edilene iade yahut mahkemeye tevdi etmeğe mecburdur.

Eğer temsil edilen yahut halefleri, mümessili bu hususa icbar etmekte tekasül ederlerse,

bundan dolayı hüsnüniyet ile hareket eden üçüncü şahısların düçar olacakları zararı tazmin

etmeğe mecbur olurlar.

D SALAHİYETİN HANGİ ZAMANDAN İTİBAREN NİHAYET BULACAĞI

Madde 37 - Mümessil kendi salahiyetinin hitam bulduğuna vakıf olmadığı müddetçe,

temsil edilen yahut halefleri, bu salahiyet henüz baki imiş gibi onun muamelesi ile alacaklı

veya borçlu olurlar.

Üçüncü şahısların, salahiyetin nihayet bulduğuna vakıf oldukları suretler müstesnadır.

II:SALAHİYETİN FIKDANI

1 - İCAZET

Madde 38 - Bir kimse salahiyeti olmadığı halde diğer bir şahıs namına bir akit yaptığı

takdirde, bu şahıs bu akde icazet vermedikçe alacaklı veya borçlu olmaz. Diğer tarafın, temsil

edilenin münasip bir müddet içinde o akde icazet verip vermiyeceğini beyan etmesini talebe

hakkı vardır. Bu müddet zarfında icazet verilmediği halde, o kimse mülzem olmaz.

2 - İCAZETİN BULUNMAMASI

Madde 39 - Eğer icazetten sarahaten veya zımnen imtina olunursa, akdin sahih

olmamasından tahaddüs eden zararın tazmini zımnında, mümessil sıfatını takınan kimse

aleyhinde dava ikame olunur. Fakat bu kimse diğer tarafın salahiyeti bulunmadığına vakıf

olduğu veya vakıf olması lazımgeldiğini ispat ettiği takdirde, davaya mahal yoktur.

Mümessilin taksiri vukuunda hakkaniyet iktiza ettiği halde hakim, onu daha fazla zarar ve

ziyan itasına mahküm eder.

Haksız mal iktisabı esasına binaen dava ikamesi hakkı, bu hallerin kaffesinde bakidir.

III:MAHFUZ HÜKÜMLER

Madde 40 - Şirket mümessil ve memurlarının ve tüccar vekillerinin salahiyetleri hakkında

hükümler mahfuzdur. İKİNCİ FASIL : HAKSIZ MUAMELELERDEN DOĞAN BORÇLAR

A - UMUMİ KAİDELER

I:MESULİYET ŞERAİTİ

Madde 41 - Gerek kasten gerek ihmal ve teseyyüp yahut tedbirsizlik ile haksız bir surette

diğer kimseye bir zarar ika eden şahıs, o zararın tazminine mecburdur.

Ahlaka mugayir bir fiil ile başka bir kimsenin zarara uğramasına bilerek sebebiyet veren

şahıs, kezalik o zararı tazmine mecburdur.

II:ZARARIN TAYİNİ

Madde 42 - Zararı ispat etmek müddeiye düşer, zararın hakiki miktarını ispat etmek

mümkün olmadığı takdirde hakim, halin mutat cereyanını ve mutazarrır olan tarafın yaptığı

tedbirleri nazara alarak onu adalete tevfikan tayin eder.

III:TAZMİNAT MİKTARININ TAYİNİ

Madde 43 - Hakim, hal ve mevkiin icabına ve hatanın ağırlığına göre tazminatın suretini ve

şümulünün derecesini tayin eyler.

Zarar ve ziyan irad şeklinde tayin olunduğu takdirde borçludan icabeden teminat alınır.

IV:TAZMİNATIN TENKİSİ

Madde 44 - Mutazarrır olan taraf zarara razı olduğu yahut kendisinin fiili zararın ihdasına

veya zararın tezayüdüne yardım ettiği ve zararı yapan şahsın hal ve mevkiini ağırlaştırdığı

takdirde hakim, zarar ve ziyan miktarını tenkis yahut zarar ve ziyan hükmünden sarfınazar

edebilir.

Eğer zarar kasden veya ağır bir ihmal veya tedbirsizlikle yapılmamış olduğu ve tazmini de

borçluyu müzayakaya maruz bıraktığı takdirde hakim, hakkaniyete tevfikan zarar ve ziyanı

tenkis edebilir.

V:HUSUSİ HALLER

1 - ADAM ÖLMESİ VE CİSMANİZARAR

A- ÖLÜM TAKDİRİNDE ZARAR VE ZİYAN

Madde 45 - Bir adam öldüğü takdirde zarar ve ziyan, bilhassa defin masraflarını da ihtiva

eder. Ölüm, derhal vukubulmamış ise zarar ve ziyan tedavi masraflarını ve çalışmağa

muktedir olamamaktan mütevellit zararı ihtiva eder.

Ölüm neticesi olarak diğer kimseler müteveffanın yardımından mahrum kaldıkları takdirde,

onların bu zararınıda tazmin etmek lazımgelir.

B- CİSMANİ ZARAR HALİNDE LAZIMGELEN ZARAR VE ZİYAN Madde 46 - Cismani bir zarara düçar olan kimse külliyen veya kısmen çalışmağa muktedir

olamamasından ve ileride iktisaden maruz kalacağı mahrumiyetten tevellüt eden zarar ve

ziyanını ve bütün masraflarını isteyebilir.

Eğer hükmün suduru esnasında, kafi derecede kanaat ile cismani zararın neticelerini tayin

etmek mümkün değil ise; hükmün tefhimi tarihinden itibaren iki sene zarfında hakimin, tetkik

salahiyetini muhafaza etmeğe hakkı vardır.

C- MANEVİ TAZMİNAT

Madde 47 - Hakim, hususi halleri nazara alarak cismani zarara düçar olan kimseye yahut

adam öldüğü takdirde ölünün ailesine manevi zarar namiyle adalete muvafık tazminat

verilmesine karar verebilir.

2 - HAKSIZ REKABET

Madde 48 - Yanlış ilanlar yahut hüsnüniyet kaidelerine mugayir sair hareketler ile

müşterileri tenakus eden yahut bunları gaip etmek korkusuna maruz olan kimse bu fiillere

hitam verilmesi için faili aleyhinde dava ikame ve failin hatası vukuunda sebebiyet verdiği

zararın tazminini talep edebilir.

(Ek fıkra: 29/06/1956 - 6763/41 md.) Ticari işlere ait olan haksız rekabet hakkında Ticaret

Kanunu hükümleri mahfuzdur.

3 - ŞAHSİ MENFAATLERİN HALELDAR OLMASI

Madde 49 - (Değişik madde: 04/05/1988 - 3444/8. md.)

Şahsiyet hakkı hukuka aykırı bir şekilde tecavüze uğrayan kişi, uğradığı manevi zarara

karşılık manevi tazminat namıyla bir miktar para ödenmesini dava edebilir.

Hakim, manevi tazminatın miktarını tayin ederken, tarafların sıfatını, işgal ettikleri makamı

ve diğer sosyal ve ekonomik durumlarını da dikkate alır.

Hakim, bu tazminatın ödenmesi yerine, diğer bir tazmin sureti ikame veya ilave edebileceği

gibi tecavüzü kınayan bir karar vermekle yetinebilir ve bu kararın basın yolu ile ilanına da

hükmedebilir.

VI:MÜTESELSİL MESULİYET

1 - HAKSIZ FİİL HALİNDE

Madde 50 - Birden ziyade kimseler birlikte bir zarar ika ettikleri takdirde müşevvik ile asıl

fail ve fer'an methali olanlar, tefrik edilmeksizin müteselsilen mesul olurlar. Hakim, bunların

birbiri aleyhinde rücu hakları olup olmadığını takdir ve icabında bu rücuun şumulünün

derecesini tayin eyler.

Yataklık eden kimse, vaki olan kardan hisse almadıkça yahut iştirakiyle bir zarara sebebiyet

vermedikçe mesul olmaz. 2 - MUHTELİF SEBEPLERİN İÇTİMAI HALİNDE

Madde 51 - Müteaddit kimseler muhtelif sebeplere (haksız muamele, akit, kanun) binaen

mesul oldukları takdirde haklarında, birlikte bir zarar vukuuna sebebiyet veren kimseler

hakkındaki hükümlere göre muamele olunur.

Kaideten haksız bir fiili ile zarara sebebiyet vermiş olan kimse en evvel, tarafından hata

vaki olmamış ve üzerine borç alınmamış olduğu halde kanunen mesul olan kimse en sonra,

zaman ile mükellef olur.

VII:MEŞRU MÜDAFAA, IZTIRAR VE KENDİ HAKKINI VİKAYE İÇİN KUVVET

KULLANILMASI

Madde 52 - Meşru müdafaa halinde mütecavizin şahsına veya mallarına yapılan zarardan

dolayı tazminat lazım gelmez.

Kendisini veya diğerini zarardan yahut derhal vukubulacak bir tehlikeden vikaye için

başkasının mallarına halel iras eden kimsenin borçlu olduğu tazminat miktarını hakim,

hakkaniyete tevfikan tayin eder.

Kendi hakkını vikaye için cebri kuvvete müracaat eden kimse hal ve mevkia nazaran

zamanında hükümetin müdahalesi temin edilemediği yahut hakkının ziyaa uğramasını yahut

hakkının kullanılması hususunun pek çok müşkül olmasını meni için başka vasıtalar mevcut

olmadığı takdirde, bir güna tazminat itasiyle mükellef olmaz.

VIII:CEZA HUKUKU İLE MEDENİ HUKUK ARASINDA MÜNASEBET

Madde 53 - Hakim, kusur olup olmadığına yahut haksız fiilin faili temyiz kudretini haiz

bulunup bulunmadığına karar vermek için ceza hukukunun mesuliyete dair ahkamiyle bağlı

olmadığı gibi, ceza mahkemesinde verilen beraet karariyle de mukayyet değildir. Bundan

başka ceza mahkemesi kararı, kusurun takdiri ve zararın miktarını tayin hususunda dahi

hukuk hakimini takyit etmez.

B - TEMYİZ KUDRETİNİ HAİZ OLMAYANLARIN MESULİYETİ

Madde 54 - Hakkaniyet iktiza ediyorsa hakim, temyiz kudretini haiz olmayan kimseyi ika

ettiği zararın tamamen yahut kısmen tazminine mahkum eder.

Temyiz kudretini muvakkaten ızaa eden kimse, bu halde iken yapmış olduğu zararı tazmine

mecburdur. Şukadar ki kendi kusuru olmaksızın ika edilmiş olduğunu ispat eder ise mesul

olmaz.

C - İSTİHDAM EDENLERİN MESULİYETİ

Madde 55 - Başkalarını istihdam eden kimse, maiyetinde istihdam ettiği kimselerin ve

amelesinin hizmetlerini ifa ettikleri esnada yaptıkları zarardan mesuldür. Şukadar ki böyle bir

zararın vukubulmaması için hal ve maslahatın icabettiği bütün dikkat ve itinada bulunduğunu

yahut dikkat ve itinada bulunmuş olsabile zararın vukuuna mani olamıyacağını ispat ederse

mesul olmaz. İstihdam eden kimsenin, zamin olduğu şey ile zararı ika eden şahsa karşı rücu hakkı vardır.

D - HAYVANLAR TARAFINDAN YAPILAN ZARARDAN MESULİYET

I:ZARAR VE ZİYAN

Madde 56 - Bir hayvan tarafından yapılan zararı o hayvan kimin idaresinde ise o kimse hal

ve maslahatın icabettiği bütün dikkat ve itinayı yaptığını yahut bu dikkat ve itinada bulunmuş

olsa bile zararın vukuuna mani olamıyacağını ispat etmedikçe tazmine mecburdur.

Bu surette eğer hayvan diğer bir şahıs yahut diğer bir şahsa ait olan hayvan tarafından

ürkütülmüş olur ise bu kimse onlara rücu edebilir.

II:HAYVAN ÜZERİNDE HAPİS HAKKI

Madde 57 - Bir kimsenin hayvanı diğerinin gayri menkulü üzerinde bir zarar yaptığı

takdirde gayrimenkulün zilyedi o hayvanı zabt ve kendisine ita olunabilecek tazminat

mukabilinde teminat olmak üzere yedinde hapsetmeğe hakkı vardır. Eğer hal ve maslahat

icabederse, gayrimenkul zilyedi o hayvanı öldürebilir. Şukadar ki gayrimenkulün zilyedi

heman keyfiyetten hayvanların sahibini haberdar etmeğe ve eğer onu bilmiyorsa kendisini

bulmak için lazımgelen tedbirleri ittihaz eylemeğe mecburdur.

H - BİNA VE DİĞER ŞEYLERDE MESULİYET

I:ZARAR VE ZİYAN

Madde 58 - Bir bina veya imal olunan herhangi bir şeyin maliki, o şeyin fena

yapılmasından yahut muhafazadaki kusurundan dolayı mesul olur.

Bu cihetten dolayı kendisine karşı mesul olan şahıslar aleyhindeki rücu hakkı mahfuzdur.

II:TEDBİRLER:

Madde 59 - Bir binadan yahut diğer bir şahsın imal ettiği şeylerden dolayı zuhura gelecek

bir zarara maruz olan kimsenin, tehlikeyi bertaraf etmek için, lazımgelen tedbirlere tevessül

etmesini malikten talep etmeğe hakkı vardır.

Şahısların ve malların vikayesine dair olan zabıta nizamları bakidir.

V - MÜRURU ZAMAN

Madde 60 - Zarar ve ziyan yahut manevi zarar namiyle nakdi bir meblağ tediyesine

müteallik dava, mutazarrır olan tarafın zarara ve failine ittılaı tarihinden itibaren bir sene ve

her halde zararı müstelzim fiilin vukuundan itibaren on sene mürurundan sonra istima

olunmaz.

Şukadar ki zarar ve ziyan davası, ceza kanunları mucibince müddeti daha uzun müruru

zamana tabi cezayı müstelzim bir fiilden neşet etmiş olursa şahsi davaya da o müruru zaman

tatbik olunur. Eğer haksız bir fiil, mutazarrır olan taraf aleyhinde bir alacak tevlit etmiş olursa, mutazarrır

kendisinin tazminat talebi müruru zaman ile sakıt olsa bile o alacağı vermekten imtina

edebilir.

ÜÇÜNCÜ FASIL : HAKSIZ BİR FİİL İLE MAL İKTİSABINDAN DOĞAN BORÇLAR

A - ŞARTLAR

I:UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 61 - Haklı bir sebep olmaksızın aharın zararına mal iktisabeden kimse, onu iadeye

mecburdur. Hususiyle muteber olmayan veya tahakkuk etmemiş bulunan bir sebebe yahut

vücudu nihayet bulmuş olan bir sebebe müsteniden ahzolunan şeyin, iadesi lazımdır.

II:BORÇ OLMAYAN ŞEYİN TEDİYESİ

Madde 62 - Borçlu olmadığı şeyi ihtiyariyle veren kimse hataen kendisini borçlu zan

ederek verdiğini ispat etmedikçe onu istirdat edemez. Müruru zamana uğramış olan bir borcu

eda yahut ahlaki bir vazifeyi ifa için verilen şey, geri alınamaz.

B - İADENİN ŞÜMULÜ

I:MÜDDEAALEYHİN BORCU

Madde 63 - Haksız olarak bir şeyi istifa eden kimse, onun istirdadı zamanın da elinden

çıkmış olduğunu ispat ettiği miktar nisbetinde red ve iade ile mükellef değildir.

Şukadar ki kabız, o şeyi suiniyet ile elden çıkarmış yahut onu elden çıkarır iken bilahare

red ve iadeye mecbur olacağına vakif bulunmuş olursa red ve iadeye mecburdur.

II:MASRAFTAN MÜTEVELLİT HAKLAR

Madde 64 - Müddeaaleyhin, yaptığı zaruri yahut faideli masrafları istirdada salahiyeti

vardır. Müddeaaleyh, o şeyi kabzettiği zaman suiniyet ile hareket etmiş ise yaptığı faideli

masraflardan iade zamanında halen mevcut olan fazlalık nisbetindeki miktarı kendisine tediye

olunur. Diğer masraflardan dolayı müddeaaleyhin, bir güna tazminat talebine hakkı yoktur.

Fakat iadeden evvel kabzolunan şey ile birleştirilmiş olan ziyadeyi, o şeye zarar vermeksizin

tefrik kabil olduğu ve müddeide masrafların bedelini teklif etmediği takdirde ilave olunan

ziyadeyi ref edebilir.

C - İSTİRDADIN CAİZ OLMAMASI

Madde 65 - Haksız yahut ahlaka (adaba) mugayir bir maksat istihsali için verilen bir şeyi

istirdada mahal yoktur.

D - MÜRURU ZAMAN

Madde 66 - Haksız surette mal iktisabından dolayı ikame olunacak dava, mutazarrır olan

tarafın verdiğini istirdada hakkı olduğuna ıttılaı tarihinden itibaren bir sene müruriyle ve her

halde bu hakkın doğduğu tarihten itibaren on senenin müruriyle sakıt olur. Eğer mal iktisabı mutazarrır olan taraf aleyhinde bir borç teşkilinden ibaret ise, mutazarrırın hakkı müruru

zaman ile sakıt olmuş olsa bile, bu borcu ifa etmez.

İKİNCİ BAP : BORÇLARIN HÜKMÜ

BİRİNCİ FASIL : BORÇLARIN İFASI

A - UMUMİ ESASLAR

I:BİZZAT BORÇLU TARAFINDAN İFA

Madde 67 - Borcun, bizzat borçlu tarafından ifa edilmesinde alacaklının menfaati

bulunmadıkça; borçlu, borcunu şahsen ifaya mecbur değildir.

II:İFANIN MEVZUU

1 - KISMEN TEDİYE

Madde 68 - Borcun miktarı muayyen ve tamamı muaccel olduğu takdirde alacaklı kısmen

vukubulan tediyeyi reddedebilir. Alacaklı kısmen tediyeyi kabul ederse borçlu, borçtan ikrar

eylediği kısmı tediyeden imtina edemez.

2 - TAKSİM KABİL OLMIYAN BORÇ

Madde 69 - Borç, taksim edilemediği ve alacaklılar birden ziyade olduğu takdirde

bunlardan her biri borcun tamamen ifasını isteyebilir. Borçlu hepsine karşı borcunu vermeye

mecburdur. Borçlular birden ziyade ise her biri taksimi kabil olmayan borcun tamamını

vermekle mükelleftir. Halin icabından hilafı anlaşılmadıkça, veren borçlu, kendisiyle

müştereken borçlu olanlara hisseleriyle rücu hakkını haiz ve bu nispette alacaklının haklarına

halef olur.

3 - MUAYYEN OLMAYAN BİR ŞEYE TAALLUK EDEN BORÇ

Madde 70 - Verilmesi lazım gelen şey yalnız nevile tayin edilmiş ise işin mahiyetinden

hilafı anlaşılmadıkça bu şeyin intihabı borçluya aittir. Bununla beraber borçlu, mutavassıt

vasıftan aşağı vasıfta bir şey veremez.

4 - BİRDEN ZİYADE ŞEYLERE TAALLUK EDEN BORÇ

Madde 71 - Borç birden ziyade şeylerin yapılmasını veya verilmesini şamil olupta borçlu

bunlardan yalnız biriyle mükellef tutulabilirse işin mahiyetinden hilafı anlaşılmadıkça intihap,

borçluya aittir.

5 - FAİZ:

Madde 72 - Bir kimse faiz vermesine mecbur olupta miktarı ne mukavale ile ne de kanun

veya örf ve adet ile muayyen değil ise bu faiz senevi yüzde beş hesabiyle tediye olunur.

(Mukavele ile faiz meselesinde suiistimalin meni hukuku amme kanunlarına aittir.)

B - BORCUN İFA EDİLECEĞİ MAHAL Madde 73 - Borcun ifa edilmesi lazım gelen yer, iki tarafın sarih veya zımni arzusuna göre

tayin edilir. Hilafına bir şart mevcut olmadığı surette aşağıdaki hükümler tatbik olunur:

1 - Borç bir miktar paradan ibaret ise tediye alacaklının verme zamanında mukim

bulunduğu yerde vukubulur.

2 - Borç muayyen bir şeye taalluk ediyorsa bu şey akdin inikadı zamanında bulunduğu

yerde teslim olunur.

3 - Bunlardan başka her borç doğumu zamanında borçlunun mukim bulunduğu yerde ifa

edilir. Alacaklının ikametgahında tediye edilmesi lazım gelen bir borcun ifası borcun

doğumundan sonra alacaklının ikametgahını değiştirmesi sebebiyle ehemmiyetli bir surette

güçleşmiş ise borç alacaklının evvelki ikametgahında ifa olunabilir.

C - İFANIN ZAMANI

I:MUACCEL BORÇ

Madde 74 - Ecel meşrut olmadığı veya işin mahiyetinden anlaşılmadığı takdir de borcun

hemen ifa ve derhal icrası talep olunabilir.

II:MÜECCEL BORÇ

1 - AY ÜZERİNE ECEL

Madde 75 - Borcun ifası için bir ayın iptidası veya nihayeti tayin olunmuş ise ayın birinci

ve sonuncu günü anlaşılır. Bir ayın ortası tayin olunmuş ise bundan ayın on beşi anlaşılır.

2 - DİĞER ECELLER

Madde 76 - Bir borç veya sair her hangi bir tasarruf akdin inikadından itibaren bir müddetin

hitamında ifa ve icra edilmek lazım geldiği takdirde, vade aşağıdaki veçhile tayin olunur:

1 - Müddet, gün ile tayin edilmiş ise borç, akdin inikat ettiği gün sayılmıyarak müddetin

son günü muaccel olur. Müddet, sekiz veya on beş gün ise bu müddet bir veya iki haftayı

değil tamam sekiz veya on beş günü ifade eder.

2 - Müddet haftalar ile tayin edilmiş ise borç son haftanın, akdin münakit olduğu güne

ismen tevafuk eden gününde muaccel olur.

3 - Müddet ay ile veya sene, yarı sene ve senenin dörtte biri gibi birden ziyade ayları ihtiva

eden bir zaman ile tayin edildiği surette borç, akdin münakit olduğu gün ayın kaçıncı günü ise

son ayın buna tekabül eden günü muaccel olur. Son ayda tekabül eden gün mevcut değil ise

borç son ayın son günü ifa olunur.

Yarım ay tabiri, on beş günlük bir müddete muadildir. Müddet bir veya birden ziyade ay ile

yarım ay ise on beş gün son olarak hesap edilir. Bu kaideler, müddet, akdin inikadından başka bir zamandan itibaren cereyan ettiği

surettede tatbik olunur. Muayyen bir zaman içinde ifa edilmek lazım gelen bir borcu borçlu,

müddetin hitamından evvel ifa ile mükelleftir.

3 - CUMA VE TATİL GÜNLERİ

Madde 77 - Bir cumaya veya kanunen tatil olarak kabul edilen diğer bir güne tesadüf eden

vade kendiliğinden bu günü takip edip tatil olmıyan ilk güne geçer. Hilafına mukavele

muteberdir.

III:İŞLERE TAHSİS OLUNAN SAATLERDE İFA

Madde 78 - Borç vade gününde işlere tahsis olunan saatler zarfında ifa ve alacaklı

tarafından kabul edilmek lazım gelir.

IV:ECELİN UZATILMASI

Madde 79 - Borcun ifası için tayin olunan ecel uzatılmış ise yeni mehil, aksi şart

edilmedikçe evvelki mehlin hitamını takip eden birinci günden başlar.

V:VAKTİNDEN EVVEL İFA

Madde 80 - Akdin hükmünden veya mahiyetinden veya hal icabından iki tarafın hilafını

kast ettikleri anlaşılmadığı takdirde, borçlu borcunu vadesinden evvel ifa edebilir. Şu kadarki

borçlunun, vadeden evvel tediyede bulunmasından dolayı mukavele ile veya adeten mezun

olmadıkça bir miktar tenzilat icrasına hakkı yoktur.

I:MÜTEKABİL TAAHHÜDATI İHTİVA EDEN AKİTTE

1 - İFANIN TARZI

Madde 81 - Mütekabil taahhütleri muhtevi olan bir akdin ifasını talep eden kimse, akdin

şartlarına ve mahiyetine nazaran bir ecelden istifade hakkını haiz olmadıkça kendi borcunu ifa

etmiş veya ifasını teklif eylemiş olmak lazımdır.

2 - BORCUNU ÖDEMEKTEN ACİZ HALİNDE BİR TARAFIN FESİH HAKKI

Madde 82 - Mütekabil taahhütleri muhtevi olan bir akitte akitlerden birinin borcunu edadan

aciz olması ve bilhassa iflas veya aleyhindeki haczin neticesiz kalması sebebi ile diğer tarafın

hakkı tehlikeye düşerse, bu taraf, lehindeki borcun ifası temin edilinceye kadar kendisine

terettüp eden borcun ifasından imtina ve talebi üzerine bu teminat münasip bir müddet içinde

verilmediği surette akti feshedebilir.

D - TEDİYE

I:MEMLEKET PARASİYLE

Madde 83 - Mevzuu para olan borç memleket parasiyle ödenir. Akit tediye mahallinde kanuni rayici olmayan bir para üzerine varit olmuş ise akdin

harfiyen icrası "aynen ödemek" kelimeleri veya buna muadil sair tabirat ile şart edilmiş

olmadıkça borç vadenin hulülü günündeki rayici üzerinden memleket parasiyle ödenebilir.

(Ek fıkra: 14/11/1990 - 3678/29 md.) Yabancı para borcunun vadesinde ödenmemesi

halinde alacaklı, bu borcu vade veya fiili ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile

ödenmesini isteyebilir.

II:MAHSUP

1 - KISMEN TEDİYE HALİNDE

Madde 84 - Borçlu faiz veya masrafları tediyede gecikmiş değil ise kısmen icra eylediği

tediyeyi resülmale mahsup edebilir.

Alacaklı alacağın bir kısmı için kefalet, rehin veya sair teminat almış ise borçlu kısmen icra

eylediği tediyeyi temin edilen veya teminatı daha iyi olan kısma mahsup etmek hakkını haiz

değildir.

2 - BİRDEN FAZLA BORÇLAR OLDUĞU SURETTE

A ALACAKLININ BEYANINA TEVFİKAN

Madde 85 - Birden fazla borçları bulunan borçlu, borçları ödemek zamanında bu borçlardan

hangisini tediye etmek istediğini alacaklıya beyan etmek hakkını haizdir.

Borçlu beyanatta bulunmadığı surette vukubulan tediye kendisi tarafından derhal itiraz

edilmiş olmadıkça alacaklının makbuzda irae ettiği borca mahsup edilmiş olur.

B KANUNA TEVFİKAN

Madde 86 - Kanunen muteber bir beyan vaki olmadığı yahut makbuzda bir güna mahsup

gösterilmediği takdirde, tediye muaccel olan borca mahsup edilir.

Müteaddit borçlar muaccel ise tediye, borçlu aleyhinde birinci olarak takip edilen borca

mahsup edilir. Takibat vaki olmamış ise tediye, vadesi iptida hulül etmiş olan borca mahsup

edilir.

Müteaddit borçların vadeleri aynı zamanda hulül etmiş ise mahsup mütenasiben vaki olur.

Hiç bir borcun vadesi hulül etmemiş ise alacaklı için en az teminatı haiz olan borca mahsup

edilir.

III:MAKBUZ VE SENETLERİN İADESİ

1 - BORÇLUNUN HAKKI

Madde 87 - Borcu ödeyen borçlu, bir makbuz veya borcun tamamı tediye edilmiş ise

senedin geri verilmesini veya iptalini istemek hakkını haizdir. Borcun tamamı ödenmemiş

veya senet alacaklıya başka haklar da vermekte ise borçlu ancak makbuz itasını ve tediyenin

senede dercini isteyebilir. 2 - HÜKÜMLERİ

Madde 88 - Faizden veya icar bedeli gibi muayyen zamanlarda ödenmesi lazım gelen sair

borçlardan ihtirazi bir kayıt dermeyan etmeksizin bir taksit için makbuz veren alacaklı ondan

evvelki taksitleri de tahsil etmiş sayılır. Alacaklı resülmal için makbuz vermiş ise faizlerinide

tahsil etmiş sayılır. Senet borçluya iade edildikte borç sakıt olmuş sayılır.

3 - SENEDİN İADESİNİN MÜMKÜN OLAMAMASI

Madde 89 - Alacaklı senedi zayi ettiğini iddia eder ise tediyede bulunan borçlu kendisine

senedin iptalini ve borcun sukutunu mübeyyin resmen tanzim veya usulen tasdik edilmiş bir

ilmühaber vermeğe alacaklıyı mecbur edebilir. Kıymetli evrakın iptaline müteallik hükümler

mahfuzdur.

E - ALACAKLININ TEMERRÜDÜ

I:ŞARTLARI

Madde 90 - Yapılacak veya verilecek şey usulü dairesinde kendisine arz olunan alacaklı

muhik bir sebep olmaksızın onu reddeder veya borçlunun borcunu ifa edebilmesi için

tekaddümen kendi tarafından yapılması lazım gelen muameleleri icradan imtina eder ise,

mütemerrit addolunur.

II:HÜKÜMLERİ

1 - BORCUN MEVZUU BİR AYIN OLDUĞU SURETTE

A TEVDİ HAKKI

Madde 91 - Alacaklı mütemerrit olduğu takdirde borçlu hasar ve masrafları alacaklıya ait

olmak üzere vereceği şeyi tevdi ederek borcundan beraet edebilir. Tevdi edilecek yeri, tediye

yerindeki hakim tayin eder. Fakat ticari eşya, hakimin kararı olmaksızın dahi bir ardiyeye

tevdi edilebilir.

B SATMAK HAKKI

Madde 92 - Akdin mevzuu olan şeyin mahiyeti veya işin nevi tevdia mani olur veya

verilecek şey bozulmağa maruz veya muhafazası masrafı mucip veya tevdii büyük masrafları

müstelzim olur ise borçlu evvelen ihtarda bulunduktan sonra hakimin izniyle onu alenen

sattırarak bedelini tevdi edebilir. Verilecek şey borsada mukayyet veya cari fiatı mevcut veya

masraflarına nispetle kıymeti az ise satışın aleni olması lazım olmadığı gibi ihtara lüzum

görmeksizinde hakim, satışa müsaade edebilir.

C TEVDİ EDİLEN ŞEYİN İSDİRDADI

Madde 93 - Alacaklı tevdi edilen şeyi kabul eylediğini beyan etmiş veya tevdi bir rehnin

fekkini tevlit eylemiş bulunmadıkça, borçlu tevdi edilen şeyi istirdat edebilir. Tevdii edilen

şeyin istirdadı ile beraber, alacak bütün teferrüatiyle yeniden tevellüt eder.

2 - BORCUN MEVZUU BİR ŞEY OLMADIĞI SURETTE Madde 94 - Borcun mevzuu bir aynın teslimini tazammun etmediği surette eğer alacaklı

mütemerrit ise borçlunun temerrürdüne müteallik hükümlere tevfikan, borçlu akdi

feshedebilir.

F - BORCUN İFASINA MANİ OLAN DİĞER SEBEPLER

Madde 95 - Verilecek şey ve yapılacak iş ne alacaklıya nede alacaklıya müteallik şahsi

diğer bir sebeple mümessiline arz edilemez veya borçlunun kusuru olmaksızın alacaklının

şahsında tereddüt olunursa borçlu, alacaklının temerrüdü halinde olduğu gibi tevdi etmek

veya akdi fesheylemek hakkını haizdir.

İKİNCİ FASIL : BORÇLARIN ÖDENMEMESİNİN NETİCELERİ

A - BORCUN İFA EDİLMEMESİ

I:BORÇLUNUN MESULİYETİ

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 96 - Alacaklı hakkını kısmen veya tamamen istifa edemediği takdirde borçlu

kendisine hiç bir kusurun isnat edilemiyeceğini ispat etmedikçe bundan mütevellit zararı

tazmine mecburdur.

2 - BİR ŞEYİN YAPILMASI VEYA YAPILMAMASI BORÇLARI

Madde 97 - Bir şeyin yapılmasına müteallik borç borçlu tarafından ifa edilmediği takdirde,

alacaklı masrafı borçluya ait olmak üzere borcun kendisi tarafından ifasına izin verilmesini

talep edebilir. Her türlü zarar ve ziyan davası hakkı mahfuzdur.

Bir şeyin yapılmamasına taalluk eyleyen borca muhalif surette hareket eden kimse mücerret

muhalefet ile zarar ve ziyan tediyesine mecburdur.

Bundan başka alacaklı taahhüde muhalif olarak yapılan şeyin ref'ini isteyebilir. Alacaklı,

masrafları borçluya ait olmak üzere, kendisi tarafından ref'a izin verilmesini de isteyebilir.

II:MESULİYETİN VÜSATİ

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 98 - Borçlu, umumiyet itibariyle her kusurdan mesuldur. Bu mesuliyetin vüsati işin

hususi mahiyetine göre çok veya az olabilir. Hususiyle iş borçlu için bir faideyi mucip

olmadığı surette, mesuliyet daha az şiddetle takdir olunur.

Haksız fiillerden mütevellit mesuliyete müteallik hükümler, kıyasen akde muhalif

hareketlerede tatbik olunur.

2 - MESULİYETTEN BERAAET ŞARTI

Madde 99 - Hile veya ağır kusur halinde düçar olacağı mesuliyetten borçlunun iptidaen

beraetini tazammun edecek her şart, batıldır. Hafif kusur halinde, borçlu iptidaen mesuliyetten beraeti tazammun eden şartın dermeyanı

sırasında alacaklı borçlunun hizmetinde ise veya mesuliyet hükümet tarafından imtiyaz

suretiyle verilen bir sanatin icrasından tevellüt ediyorsa; haiz olduğu takdir salahiyetine istinat

ile hakim, bu şartı batıl addedebilir.

3 - MUAVİN ŞAHISLARIN MESULİYETİ

Madde 100 - Bir borcun ifasını veya bir borçdan mütevellit bir hakkın kullanılmasını

kendisi ile beraber yaşayan şahıslara veya maiyetinde çalışanlara velev kanuna muvafık

surette tevdi eden kimse, bunların işlerini icra esnasında ika ettikleri zarardan dolayı diğer

tarafa karşı mesuldür.

Bunların fiilinden mütevellit mesuliyeti, evvelce iki taraf arasında yapılan bir mukavele

tamamen veya kısmen bertaraf edebilir.

Alacaklı, borçlunun hizmetinde ise veya mesuliyet hükümet tarafından imtiyaz suretiyle

verilen bir sanatin icrasından tevellüt ediyorsa; borçlu mukavele ile ancak hafif bir kusurdan

mütevellit mesuliyetten kendisini beri kılabilir.

B - BORÇLUNUN TEMERRÜDÜ

I:ŞARTLAR

Madde 101 - Muaccel bir borcun borçlusu, alacaklının ihtariyle, mütemerrit olur.

Borcun ifa edileceği gün müttefikan tayin edilmiş veya muhafaza edilen bir hakka istinaden

iki taraftan birisi bunu usulen bir ihbarda bulunmak suretiyle tesbit etmiş ise, mücerret

bugünün hitamı ile borçlu mütemerrit olur.

II:HÜKÜMLERİ

1 - KAZA HALİNDE MESULİYET

Madde 102 - Mütemerrit olan borçlu, borcun teahhürle ifasından dolayı zarar ve ziyan

tediyesine mecbur olduğu gibi kazara vukua gelecek zarardan da mesuldür.

Borçlu, kendisi tarafından bir güna kusur olmaksızın teahhürde bulunmuş olduğunu veya

borç vakit ve zamaniyle ifa edilmiş olsa bile kazanın alacaklının zararına olarak tediye

olunacak şeye isabet edeceğini ispat ederek, bu mesuliyetten kurtulabilir.

2 - GEÇMİŞ GÜNLER FAİZİ

A UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 103 - Bir miktar paranın tediyesinden temerrüt eden borçlu mukavele ile daha az bir

faiz tayin edilmiş olsa bile geçmiş günler için senevi yüzde beş hesabiyle faiz tediyesine

mecburdur.

Akitte doğrudan doğruya veya taksite raptedilmiş komüsyon şeklinde yüzde beşten ziyade

bir faiz şart edilmiş ise bu faizde temerrüt eden borçludan istenebilir. (Üçüncü fıkra mülga: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

B FAİZİN, MÜTEDAHİL TAKSİTLERİN, HİBE ETTİĞİ MEBALİĞİN TEDİYESİNDE

MÜTEMERRİT OLAN BORÇLU

Madde 104 - Faiz veya mütedahil iratların yahut hibe ettiği bir miktar paranın tediyesinden

temerrüt eden borçlu bunlar için geçmiş günler faizini ancak icraya veya mahkemeye

müracaat gününden itibaren tediyeye mecburdur.

Bunun aksine olan her şart, cezai şart hakkındaki hükümlere tevfikan takdir olunur.

Geçmiş günler faizinin tediyesinde temerrüt sebebi ile faiz yürütülemez.

3 - MUNZAM ZARAR

Madde 105 - Alacaklının düçar olduğu zarar geçmiş günler faizinden fazla olduğu surette

borçlu kendisine hiç bir kusur isnat edilemiyeceğini ispat etmedikçe bu zararı dahi tazmin ile

mükelleftir.

Bu munzam zarar derhal takdir olunabilirse hakim, esasa dair karar verir iken bu zararın

miktarını dahi tayin edebilir.

4 - BİR MEHİL TAYİNİ SURETİYLE

A FESİH HAKKI

Madde 106 - Karşılıklı taahhütleri havi olan bir akitte iki taraftan biri mütemerrit olduğu

takdirde, diğeri borcun ifa edilmesi için münasip bir mehil tayin veya münasip bir mehilin

tayinini hakimden isteyebilir.

Bu mehil zarfında borç ifa edilmemiş bulunduğu surette alacaklı her zaman onun ifasını

talep ve teahhür sebebi ile zarar ve ziyan davası ikame eylemek hakkını haizdir; birde aktin

icrasından ve teahhürü sebebiyle zarar ve ziyan talebinden vaz geçtiğini derhal beyan ederek

borcun ifa edilmemesinden mütevellit zarar ve ziyanı talep veya akdi fesh edebilir.

B DERHAL FESİH

Madde 107 - Aşağıdaki hallerde bir mehil tayinine lüzum yoktur.

1 - Borçlunun hal ve vaziyetinden bu tedbirin tesirsiz olacağı anlaşılırsa

2 - Borçlunun temerrüdü neticesi olarak borcun ifası alacaklı için faidesiz kalmış ise.

3 - Akdin hükümlerine göre borç tayin ve tesbit edilen bir zamanda veya muayyen bir

mehil içinde ifa edilmek lazım geliyorsa.

C RÜCUUN HÜKÜMLERİ

Madde 108 - Akitten rücu eden alacaklı, vaidolunan şeyi vermekten imtina ve tediye

eylediği şeyi istirdat edebilir. Bundan başka borçlu kendisine hiç bir kusurun isnat edilemiyeceğini ispat edemezse

alacaklı akdin hükümsüzlüğünden mütevellit zararın tazminini de talep edebilir.

ÜÇÜNCÜ FASIL: BORÇLARIN ÜÇÜNCÜ ŞAHIS HAKKINDAKİ TESİRİ

A - ALACAKLIYA HALEF OLMAK

Madde 109 - Alacaklıya tediyede bulunan üçüncü şahıs aşağıdaki hallerde tediye eylediği

miktar nispetinde alacaklının haklarına kanunen halef olur:

1 - Başkasının borcu için rehnedilen bir şeyi rehinden kurtardığı ve bu şey üzerinde

mülkiyet hakkı veya sair diğer bir ayni hakkı haiz bulunduğu takdirde.

2 - Alacaklıya tediyede bulunan üçüncü şahsın ona halef olacağı borçlu tarafından

alacaklıya haber verildiği takdirde.

B - BAŞKASININ FİİLİNİ TAAHHÜT

Madde 110 - Bir üçüncü şahsın fiilini başkasına taahhüt eden kimse bu üçüncü şahıs

tarafından taahhüdün ifa edilmemesi halinde zarar ve ziyan tediyesine mecburdur.

(Ek fıkra: 08/07/1981 - 2486/1 md.) Muayyen bir müddet için yapılan taahhütlerde,

müddetin bitimine kadar taahhüt edene yazılı olarak başvurulmaması halinde taahhüdün

hükümsüz olacağına dair sözleşme muteberdir.

C - BAŞKASI LEHİNE ŞART

I:UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 111 - Kendi namına akit yapan bir kimse, üçüncü şahıs lehine bir borç şart etmiş

ise, o borcun ifasını talebetmek hakkını haizdir.

Üçüncü şahıs veya o borçda üçüncü şahsa da halef olanlar dahi, iki tarafın niyetine veya örf

ve adete tevafuk ettiği takdirde, borcun ifasını şahsan ta lebedebilirler.

Bu takdirde üçüncü şahıs veya onu istihlaf edenler bu hakkı kullanmak istediklerini

borçluya beyan ettiklerinden itibaren alacaklının borçluyu ibraya hakkı kalmaz.

II:SİGORTA İLE TEMİN EDİLMİŞ HUKUKİ MESULİYETLER

Madde 112 - Başkasını istihdam eden bir kimse çalıştırdığı ameleye karşı hukuki

mesuliyetlerini temin için sigorta yapıpta amele, sigorta ücretinin en aşağı yarısını tediyeye

iştirak etmiş ise; sigortadan mütevellit haklar, münhasıran ameleye ait olur.

ÜÇÜNCÜ BAP : BORÇLARIN SUKUTU

A - BORÇLARIN FERİLERİNİN SUKUTU

Madde 113 - Asıl borç tediye ile veya sair bir suretle sakıt olduğu takdirde kefalet ve rehin

ve sair fer'i haklar dahi sakıt olur. Evvelce işleyen faizleri talep hakkının mahfuz bulunduğu beyan edilmiş veya hal icabından

neşet eylemiş olmadıkça bu faizler talep olunamaz.

Gayrimenkul rehine ve kıymetli evraka ve konkordatoya müteallik hususi hükümler

mahfuzdur.

B - TECDİT

I:UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 114 - Borcun tecdidi akitten vazıh surette anlaşılmak lazımdır.

Hususiyle mevcut bir borç için kambiyo taahhüdünde bulunmak veya yeni bir alacak senedi

veya yeni bir kefaletname imza etmek, tecdidi tazammun etmez.

Bununla beraber, bu hükmün aksine dair akdolunan mukaveleler muteberdir.

II:CARİ HESAP

Madde 115 - Muhtelif kalemlerin bir hesabı cariye mücerret kaydedilmesiyle borç tecdit

edilmiş olmaz.

Şu kadarki hesap kesilipte diğer tarafçada kabul edilmiş olduğu takdirde, borç tecdit

edilmiş olur.

Eğer kalemlerden biri mukabilinde teminat varsa hesap kesilip tasdik edilmiş olsa bile

hilafı şart edilmedikçe bu teminata halel gelmez.

C - ALACAKLI VE BORÇLU SIFATLARININ BİRLEŞMESİ:

Madde 116 - Alacaklılık ve borçluluk sıfatlarının bir şahısta içtimaiyle borç sakıt olur.

Bu içtimaın zevaliyle borç avdet eder.

Gayrimenkul rehni ile kıymetli evrak hakkındaki hususi hükümler bakidir.

D - İFANIN MÜMKÜN OLMAMASI:

Madde 117 - Borçluya isnat olunamıyan haller münasebetiyle borcun ifası mümkün

olmazsa, borç sakıt olur.

Karşılıklı taahhütleri havi akitlerde bu suretle beri olan borçlu haksız iktisaplara müteallik

hükümlere tevfikan almış olduğu şeyleri iadeye mecbur ve kendisine henüz tediye edilmemiş

bulunan şeyi istemek hakkından mahrum olur. Kanun veya akit ile, borcun ifasından evvel

bile vukua gelen zararın, alacaklıya tahmil edilmiş olduğu haller bundan müstesnadır.

E - TAKAS:

I:ŞARTLARI 1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 118 - İki şahıs karşılıklı bir miktar meblağı veya yekdiğerine mümasil başka malları

birbirine borçlu oldukları takdirde, her iki borç muaccel ise iki taraftan her biri borcunu

alacağı ile takas edebilir.

Alacaklardan biri, münazaalı olsa bile takas dermeyan olunabilir.

Müruru zamana uğramış bir alacak, takas dermeyan edebileceği zamanda müruru zaman ile

sakıt olmuş değil ise onun da takası dermeyan olunabilir.

2 - KEFALET HALİNDE

Madde 119 - Asıl borçlunun takası dermeyan etmeğe hakkı oldukça, kefili alacaklıya

tediyede bulunmaktan imtina edebilir.

3 - ÜÇÜNCÜ ŞAHIS LEHİNE TAAHHÜT HALİNDE

Madde 120 - Bir üçüncü şahıs lehine taahütte bulunan kimse borcunu, diğer akidin

kendisine borçlu olduğu şey ile takas edemez.

4 - BORÇLUNUN İFLASI HALİNDE

Madde 121 - Borçlunun iflası halinde alacaklılar, muaccel olmasa bile alacaklarının

müflisin kendilerinde olan alacağı ile takas edebilirler.

II:HÜKÜMLERİ:

Madde 122 - Takas, ancak borçlunun takası dermeyan etmek kastini alacaklıya

bildirmesiyle vaki olur.

Bu takdirde iki borç takas edilebilecekleri andan itibaren en az olan borcun miktarı

nispetinde sakıt olmuş addolunur.

Hesabı cari meselesinde ticarete müteallik hususi taamüller bakidir.

III:TAKASI KABİL OLMIYAN ALACAKLAR:

Madde 123 - Aşağıdaki alacaklar, alacaklıların arzusu hilafında takas ile ıskat edilemez.

1 - Tevdi edilmiş veya haksız olarak alınmış veya hile ile alıkonulmuş bulunan bir şeyin

iadesine veya bedeline taallük eden mutalebeler.

2 - Nafaka ve iş ücreti gibi borçlunun ve ailesinin iaşesi için mutlak surette zaruri olup

hususi mahiyeti itibariyle fiilen alacaklının eline verilmesi icap eden alacaklar.

3 - Devlet ve vilayet ve köyler lehine olarak hukuku ammeden neşet eden alacaklar.

IV:TAKASTAN FERAGAT: Madde 124 - Borçlu, iptidaen takastan feragat edebilir.

F - MÜRURU ZAMAN:

I:MÜDDETLER:

1 - ON SENELİK MÜRURU ZAMAN

Madde 125 - Bu kanunda başka suretle hüküm mevcut olmadığı takdirde, her dava on

senelik müruru zamana tabidir.

2 - BEŞ SENELİK MÜRURU ZAMAN

Madde 126 - Aşağıdaki alacak veya davalar hakkında beş senelik müruru zaman cari olur:

1 - Alelümum kiralar ile resülmal faizleri ve muayyen zamanlarda tediyesi meşrut aidat

hakkındaki davalar.

2 - Erzak bedeli ve nafaka ve otel ve lokanta masraflarına müteallik davalar.

3 - (Değişik bent: 29/06/1956 - 6763/41 md.) Sanatkarların veya esnafın emeklerinin

karşılığı, perakendecilerin sattıkları malların parası, noterlerin mesleki hizmetleri karşılığı,

başkalarının maiyetinde çalışan veya müstahdemi olan kimselerin, hizmetçilerin,

yevmiyecilerin ve işçilerin ücretleri hakkındaki davalar;

4 - (Ek bent: 29/06/1956 - 6763/41 md.) Ticari olsun olmasın bir şirket akdine dayanan ve

ortaklar arasında veya şirketle ortaklar arasında açılmış bulunan bütün davalar ile bir şirketin

müdürleri, temsilcileri, murakıplariyle şirket veya ortaklar arasındaki davalar, vekalet

akdinden, komüsyon aktinden, acentalık mukavelesinden, ticari tellallık ücreti davası hariç,

tellallık akdinden doğan bütün davalar, mütaahhidin kasıt veya ağır kusuru ile akdi hiç veya

gereği gibi yerine getirmemiş ve bilhassa ayıplı malzeme kullanmış veya ayıplı bir iş

meydana getirmiş olması sebebiyle açılacak davalar hariç olmak üzere istisna akdinden doğan

bütün davalar.

3 - MÜRURU ZAMAN MÜDDETLERİN KATİYETİ

Madde 127 - Bu üçüncü bapta tayin olunan müruru zaman müddetleri, mukavele ile tadil

olunamaz.

4 - MÜRURU ZAMANIN BAŞLANGICI

A UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 128 - Müruru zaman alacağın muaccel olduğu zamandan başlar, alacağın

muacceliyeti bir ihbar vukuuna tabi ise müruru zaman bu haberin verilebileceği günden

itibaren cereyan eder.

B MUAYYEN ZAMANLARDA VERİLEN İVAZLARDA Madde 129 - Kaydi hayat şartiyle irat ve muayyen zamanlarda tediye olunan sair şeylerin

tesviyesini talep hususunda müruru zaman ilk tediye edilmemiş olarak kalan taksitin

muacceliyet kesp ettiği günden başlar.

Alacak hakkında müruru zaman vaki olunca mütedahil taksitler hakkında da müruru zaman

vaki olmuş olur.

5 - MÜDDETLERİN HESABI

Madde 130 - Müddetlerin hesabında müruru zamanın başladığı gün nazarı itibare alınmaz

ve müruru zaman ancak müddetin son günü kullanılmaksızın geçtiği surette vaki olmuş olur.

Bununla beraber borçların ifası meselesinde müddetlerin hesabına müteallik kaideler

burada da tatbik olunur.

II:FER’İLER HAKKINDA MÜRURU ZAMAN:

Madde 131 - Asıl alacak hakkında müruru zaman vaki olunca faiz ve sair fer'i alacaklar

hakkında da müruru zaman vaki olmuş olur.

III:MÜRURU ZAMANIN CEREYANINA MANİ OLAN VE MÜRURU ZAMANI

TATİL EDEN SEBEPLER:

Madde 132 - Aşağıdaki hallerde müruru zaman cereyan etmez ve cereyana başlamış ise

inkıtaa uğrar:

1 - Velayet devam ettiği müddetçe çocukların baba ve analarına karşı olan alacakları

hakkında.

2 - Vesayet devam ettiği müddetçe vesayet altında bulunanların vasi veya Sulh Hakimi ve

Mahkemei Asliye Hakimleri zimmetinde olan alacakları hakkında.

3 - Nikah devam ettiği müddetçe karı kocadan birinin, diğeri zimmetinde olan alacakları

hakkında.

4 - Hizmet mukavelesinin devam ettiği müddetçe hizmetçilerin, istihdam edenlere karşı

olan alacakları hakkında.

5 - Borçlu alacak üzerinde intifa hakkını haiz olduğu müddetçe.

6 - Alacağı, bir Türk mahkemesi huzurunda iddia etmek imkanı olmadığı müddetçe.

Müruru zaman, tatil eden sebeplerin zail olduğu günün hitamından itibaren başlar veya

tevakkuftan evvel başlamış olan cereyanına devam eder.

IV:MÜRURU ZAMANIN KAT’I:

1 - KATI SEBEPLERİ

Madde 133 - Aşağıdaki hallerde müruru zaman katedilmiş olur: 1 - Borçlu borcu ikrar ettiği, hususiyle faiz veya mahsuben bir miktar para veya rehin yahut

kefil verdiği takdirde.

2 - Alacaklı dava veya defi zımnında mahkemeye veya hakeme müracaatla veya icrai

takibat yahut iflas masasına müdahale ile hakkını talep eylediği halde.

2 - BORÇLULARA KARŞI KAT’IN NETİCELERİ

Madde 134 - Müruru zaman, müteselsilen borçlu olanlardan veya taksimi kabil olmıyan bir

borcun müşterek borçlularından birine karşı katedilmiş olunca diğerlerine karşıda katedilmiş

olur.

Müruru zaman, asıl borçluya karşı katedilmiş olunca kefile karşıda katedilmiş olur.

Müruru zaman, kefile karşı katedilmiş olunca asıl borçluya karşı katedilmiş olmaz.

3 - YENİ MÜDDETİN MEBDEİ

A İKRAR VE HÜKÜM HALİNDE

Madde 135 - Müruru zaman katedilmiş olunca katıdan itibaren yeni bir müddet cereyan

etmeğe başlar.

Borç bir senette ikrar edilmiş veya bir hüküm ile sabit olmuş ise yeni müddet daima on

senedir.

B ALACAKLININ FİİLİ HALİNDE

Madde 136 - Bir dava veya defi ile katedilmiş olan müruru zaman, dava devam ettiği

müddetçe iki tarafın muhakemeye müteallik her muamelesinden ve hakimin her emir ve

hükmünden itibaren yeniden cereyana başlar.

Katı, icrai takibattan neşet etmiş ise müruru zaman takibe müteallik her muameleden

itibaren yeniden cereyana başlar.

Katı, bir iflasa müdahaleden neşet etmiş ise müruru zaman, iflasa müteallik hükümlere göre

alacağı yeniden talep etmek mümkün olduğu zamandan itibaren yeniden cereyana başlar.

V:DAVANIN REDDİ HALİNDE MUNZAM MÜDDET:

Madde 137 - Dava veya defi, vazıyed eden hakimin salahiyeti olmaması veya tamiri kabil

ve şekle müteallik bir noksan veya vaktinden evvel ikame edilmiş olması sebebi ile

reddolunmuş olupta arada müruru zaman müddeti hitam bulmuş ise alacaklı hakkını talep

etmek için altmış günlük munzam bir müddeten istifade eder.

VI:MENKUL REHNİ İLE TEMİN EDİLMİŞ ALACAK HALİNDE:

Madde 138 - Alacağın bir menkul rehni ile temin edilmiş bulunması, bu alacak hakkında

müruru zaman cereyanına mani olmaz. Fakat alacaklı rehinden hakkını istifa etmek

salahiyetini muhafaza eder. VII:MÜRURU ZAMANDAN FERAGAT:

Madde 139 - İptidaen müruru zamandan feragat batıldır.

Müteselsil borçlulardan biri tarafından vukubulan feragat, diğerlerine karşı dermeyan

olunamaz.

Feragat, taksimi kabil olmayan bir borcun müşterek borçlularından biri tarafından sadır

olduğu takdirdede hüküm böyledir. Asıl borçlu tarafından vukubulan feragat, kezalik kefile

karşı dermeyan olunamaz.

VIII:MÜRURU ZAMANIN DERMEYANI LÜZUMU:

Madde 140 - Müruru zaman dermeyan edilmediği surette hakim, müruru zamanı

kendiliğinden nazara alamaz.

DÖRDÜNCÜ BAP : BORÇLARIN NEVİLERİ

BİRİNCİ FASIL : MÜTESELSİL BORÇLAR

A - BORÇLULAR ARASINDA TESELSÜL:

I:ŞARTLARI:

Madde 141 - Alacaklıya karşı, her biri borcun mecmuundan mesul olmağı iltizam ettiklerini

beyan eden müteaddit borçlular arasında teselsül vardır.

Böyle bir beyanın fikdanı halinde teselsül ancak kanunun tayın ettiği hallerde olur.

II:ALACAKLI VE BORÇLU ARASINDAKİ MÜNASEBET:

1 - HÜKÜMLERİ

A MÜŞTEREK BORÇLULARIN MESULİYETİ

Madde 142 - Alacaklı müteselsil borçluların cümlesinden veya birinden borcun tamamen

veya kısmen edasını istemekte muhayyerdir.

Borcun tamamen edasına kadar bütün borçluların mesuliyeti devam eder.

B MÜŞTEREK BORÇLULARA AİT DEFİLER

Madde 143 - Müteselsil borçlulardan biri alacaklıya karşı onunla kendi arasındaki şahsi

münasebetlerden veya müteselsil borcun sebep veya mevzuundan tevellüt etmiş olanlardan

maada bir şey dermeyan edemez ve bütün borçlular arasında müşterek olan defileri dermeyan

etmediği halde onlara karşı mesul olur.

C MÜŞTEREK BORÇLULARDAN BİRİNİN ŞAHSİ FİİLİ Madde 144 - Hilafına mukavele olmadıkça müteselsil borçlulardan biri kendi fiili ile diğer

borçluların vaziyetlerini ağırlaştıramaz.

2 - MÜTESELSİL BORCUN SUKUTU

Madde 145 - Tediyesi ile veya yaptığı takas ile borcun tamamını veya bir kısmını iskat

etmiş olan müteselsil borçlulardan biri, sakıt olan borç nispetinde, diğer borçluları halas etmiş

olur.

Eğer müteselsil borçlulardan biri borç tediye olunmamış iken ondan tahallüs etmiş ise,

diğer borçlular ancak halin veya borcun mahiyetinin irae ettiği nispette bu beraetten istifade

edebilirler.

III:MÜŞTEREK BORÇLULAR ARASINDAKİ MÜNASEBETLER:

1 - TAKSİM

Madde 146 - Borcun mahiyetinden hilafı istidlal olunmadıkça, müteselsil borçlulardan her

biri alacaklıya yapılan tediyeden birbirine müsavi birer hisseyi üzerlerine almağa mecburdur.

Ve hissesinden fazla tediyede bulunan, fazla ile diğerlerine rücu hakkını haizdir.

Birinden tahsili mümkün olmayan miktar, diğerleri arasında mütesaviyen taksim olunur.

2 - HALEFİYET

Madde 147 - Rücu hakkından istifade eden müteselsil borçlulardan her biri, tediye ettiği

miktar nispetinde alacaklının haklarına halef olur.

Alacaklı, diğerlerinin zararına olarak müteselsil borçlulardan birinin vaziyetini iyileştirdiği

takdirde bu fiilinin neticelerini şahsan tahammül eder.

B - ALACAKLILARIN ARASINDA TESELSÜL:

Madde 148 - Borcun tamamını tediyesini istemek hakkını her birine bahş ettiğini borçlu

beyan ettiği hallerde, müteaddit alacaklılar arasında teselsül mevcut olacağı gibi kanunun

tayin ettiği maddelerde dahi bu nevi teselsül bulunur.

Müteselsil alacaklılardan birine vakı tediye ile borçlu bütün alacaklılara karşı beri olur.

Alacaklılardan birinin icraya veya mahkemeye müracaatından haberdar edilmedikçe borçlu

onlardan dilediğine tediyede muhayyerdir.

İKİNCİ FASIL: ŞARTA BAĞLI BORÇLAR

A - TALİKİ ŞART:

I:UMUMİYET İTİBARİYLE:

Madde 149 - Bir akdin mevzuunu teşkil eden borcun mevcudiyeti, meşkuk bir hadisenin

tahakkukuna talik edilmiş ise o akit şarta bağlı akit olur. İki taraf hilafını kast etmedikleri halde şarta bağlı akit, ancak şartın tahakkuku anından

itibaren hüküm ifade eder.

II:ŞARTIN BAĞLI OLDUĞU SIRADAKİ VAZİYET:

Madde 150 - Şart tahakkuk edinceye kadar borçlu, borcun layıkı veçhile edasına mani

olacak her nevi tasarruftan içtinap etmekle mükelleftir.

Şarta bağlı hakkı tehlikeye düçar edilen alacaklı, alacağı mutlak olan alacaklıların haklarını

muhafaza için yapmağa salahiyettar oldukları tedbirleri ittihaz edebilir.

Şartın tahakkukundan evvel yapılan temliki her tasarruf, şartın hükümlerini ihlal ettiği

nispette batıl olur.

III:FASILA ESNASINDA TAHAKKUK EDEN MENFAATLER:

Madde 151 - Şartın tahakkukundan evvel taahhüt olunan şey kendisine teslim olunan

alacaklı, şartın tahakkuku halinde, fasıla esnasında o şeyden elde ettiği menfaatlerede malik

olur.

Şart tahakkuk etmezse alacaklı elde ettiği menfaatleri red ile mükelleftir.

B - İNFİSAHİ ŞARTLAR:

Madde 152 - İnfisahı, meşkuk bir hadisenin tahakkukuna talik edilen akit, şartın tahakkuku

anından itibaren hüküm ifade etmez.

Kaideten, infisah makabline şamil olmaz.

C - MÜŞTEREK HÜKÜMLER:

I:ŞARTIN TAHAKKUKU:

Madde 153 - Eğer şart, iki taraftan birinin bizzat yapması lazım olmayan bir şeyin

icrasından ibaret ise, o tarafın vefatı halinde mirasçısı onun yerine kaim olabilir.

II:HİLELİ MÜMANAAT:

Madde 154 - Şartın tahakkukuna iki taraftan biri hüsnü niyet kaidelerine muhalif bir

hareketle mani olursa, o şart tahakkuk etmiş addolunur.

III:MEMNU ŞARTLAR:

Madde 155 - Kanuna veya ahlaka (adaba) mugayir bir fiil veya ihmal, şart olarak tayin

edilmiş olduğu takdirde bu şarta bağlı olan borç hükümsüz olur.

ÜÇÜNCÜ FASIL: PEY AKÇESİ, ZAMANI RÜCU, ÜCRET TEVKİFİ VE CEZAİ ŞART

A - PEY AKÇESİ VE ZAMANI RÜCU: Madde 156 - Bir kimse pey akçesi verdiği takdirde, bunu zamanı rücu olarak değil; belki

akdin inikadına delil olmak üzere vermiş addolunur.

Hilafına mahalli adet veya mukavele olmadıkça, pey akçesini alan, matlubuna mahsup

etmiyerek onu muhafaza eder.

Zamanı rücu şart edildiği halde, akitlerden her biri akitten rücu salahiyetini haiz addolunur.

Pey akçesi vermiş olan rücu ederse, verdiğini terk eder ve pey akçesini almış olan rücu ederse,

aldığının iki mislini iade eder.

B - ÜCRET TEVKİFİ:

Madde 157 - Hizmet akdinde mukavele mucibince ücretin bir kısmı tevkif edildiği halde,

hilafına şart veya adet bulunmadıkça tevkif olunan ücret cezai şart olarak değil belki istihdam

eden kimsenin zararına karşılık olmak üzere tutulmuş addolunur.

Bu tevkif, ancak amele ücretinin tazminat ile mahsubu caiz olduğu nispette muteber olur.

C - CEZAİ ŞART:

I:ALACAKLININ HAKLARI:

1 - İCRA İLE EDA ARASINDAKİ MÜNASEBET

Madde 158 - Akdin icra edilmemesi veya natamam olarak icrası halinde tediye edilmek

üzere cezai şart kabul edilmiş ise, hilafına mukavele olmadıkça, alacaklı ancak ya akdin

icrasını veya cezanın tediyesini isteyebilir.

Akdin muayyen zamanda veya meşrut mahalde icra edilmemesi halinde tediye olunmak

üzere cezai şart kabul edilmiş ise, alacaklı hem akdin icrasını hem meşrut cezanın tediyesini

talep edebilir. Meğer ki alacaklı bu hakkından sarahaten feragat etmiş veya kayıt dermeyan

etmeksizin edayı kabul eylemiş olsun.

Borçlunun, cezai şartı tediye ile akitten rücu etmek hakkını ispat edebilmek salahiyeti

mahfuzdur.

2 - CEZA İLE ZARAR ARASINDAKİ MÜNASEBET

Madde 159 - Alacaklı zarara düçar olmasa bile ceza lazım olur.

Şart olunan ceza miktarından fazla zarara düçar olan alacaklı, borçlunun bir kusuru

olduğunu ispat etmedikçe fazlasını isteyemez.

3 - FESİH HALİNDE ALACAKLININ KISMEN VUKUBULAN TEDİYEYE

MÜTEALLİK HAKLARI

Madde 160 - Cezai şarta müteallik hükümler, kısmen vakı olan tediyenin fesih halinde

alacaklıya kalması şartını mutazammın olan mukaveleyede, tatbik olunur.

Taksitle satışa dair olan hükümler bakidir. II:CEZANIN BUTLANI VE TENKİSİ:

Madde 161 - Akitler, cezanın miktarını tayinde serbesttirler.

Ceza, kanuna veya ahlaka (adaba) muğayir bir borcu teyit için şart edilmiş veya hilafına

mukavele olmadığı halde borcun ifası borçlunun mesuliyetini icap etmeyen bir hal sebebiyle

gayri mümkün olmuş ise, şart olunan cezanın tediyesi talep edilemez.

Hakim, fahiş gördüğü cezaları tenkis ile mükelleftir.

BEŞİNCİ BAP : ALACAĞIN TEMLİKİ VE BORCUN NAKLİ

A - ALACAĞIN TEMLİKİ:

I:ŞARTLARI:

1 - RIZAİ TEMLİK

A CEVAZİ

Madde 162 - Kanun veya akit ile veya işin mahiyeti icabı olarak menedilmiş olmadıkça

borçlunun rızasını aramaksızın alacaklı, alacağını üçüncü bir şahsa temlik edebilir.

Borçlu, alacağın temlik edilmemesi şart edilmiş olduğunu bu şartı ihtiva etmeyen bir ikrarı

bilkitabeye istinat ile, alacağını temellük eden üçüncü bir şahsa karşı iddia edemez.

B AKDİN ŞEKLİ

Madde 163 - Tahriri şekilde yapılmış olmadıkça alacağın temliki muteber olmaz.

Bir alacağın temlikini va'detmek, hususi şekle tabi değildir.

2 - KANUNİ VEYA KAZAİ TEMLİK

Madde 164 - Alacağın temliki kanun veya mahkeme kararı mucibince vukubulduğu halde

bir güna merasime tabi olmaksızın ve evvelki alacaklı tarafından rıza izhar edilmesine bile

ihtiyaç bulunmaksızın üçüncü şahıslara karşı dermeyan edilebilir.

II:TEMLİKİN HÜKÜMLERİ:

1 - BORÇLUNUN VAZİYETİ

A HÜSNÜNİYETLE YAPILAN TEDİYE

Madde 165 - Temlik veya temellük eden tarafından alacağın temlik olunduğu kendisine

bildirilmezden mukaddem evvelki alacaklıya ve mütevali temlikler vaki olmuş ise alacağı

temellük edenlerden tercihi lazım gelen biri var iken diğerine hüsnü niyetle tediyede bulunan

borçlu, beri olur.

B TEDİYEDEN İMTİNA VE TEVDİ Madde 166 - Aidiyeti münazaalı bulunan bir alacağın borçlusu tediyeden imtina edebilir ve

alacağı mahkemeye tevdi ile borçtan beri olur.

Borçlu, alacağın münazaalı olduğunu bildiği halde tediyede bulunursa, tehlike ve hasarı

kendisine ait olur.

İki alacaklı arasındaki dava henüz görülmekte ve borç muaccel ise her biri borçluyu, borcu

olan meblağı tevdie icbar edebilir.

C BORÇLUYA AİT DEFİLER

Madde 167 - Borçlu, temlike vakıf olduğu zaman; temlik edene karşı haiz olduğu defileri,

temellük edene karşı dahi dermeyan edebilir.

Borçlunun matlubu temlik eden zimmetinde temlike vakıf olduğu zaman müeccel bir

alacağı var idise bu alacağın temlik edilen matluptan sonra muacceliyet iktisap etmiş

olmaması şartiyle borç ile takas edilmesini talep edebilir.

2 - FER’İ HAKLARIN VE SENETLERİN VE ESBABI SÜBUTİYENİN DEVRİ

Madde 168 - Alacağın temlikinde, temlik eden kimsenin şahsına has olanlardan maada

rüçhan hakları ve diğer müteferri haklar dahil olur.

Temlik eden kimse, temellük edene alacak senedini teslim ve mevcut esbabı sübutiyeyi ve

haklarının izhar için lüzumlu olan malümatı ita ile mükelleftir.

Gecikmiş faizler, asıl alacak ile birlikte temlik edilmiş addolunur.

3 - ZAMAN

A UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 169 - Alacağın temliki ıvaz mukabilinde icra edilmiş ise temlik eden kimse alacağın

temlik zamanında mevcudiyetini zamındır.

Ayrıca taahhüt etmedikçe borçlunun aczinden mesul değildir.

Temlik meccanen vaki olmuş ise temellük eden kimse alacağın mevcudiyetini dahi zamin

olmaz.

B TEDİYE MAKAMINA YAPILAN TEMLİK

Madde 170 - Tediye makamına kaim olmak üzere bir alacak temlik edilipte ne miktar tenzil

edileceği tayin edilmemiş ise temellük eden kimse ancak borçludan bilfiil tahsil ettiği yahut

lazım olan ikdamı sarf eylediği halde tahsil etmiş olduğu miktarı kendi alacağına mahsup

etmekle mükelleftir.

C ZAMANIN ŞÜMULÜ Madde 171 - Temlik eden zaman ile mükellef ise; temellük edene karşı ancak resülmal ve

faiz olarak almış olduğu miktar nispetinde mesuldür. Bundan başka temlikin mucip olduğu ve

alacaklının borçluya karşı semeresiz takibi dolayısiyle ihtiyar ettiği masraflarıda zamin olur.

Temlik, kanun icabı vakı olmuş ise evvelki alacaklı, ne alacağın mevcudiyetine ne de

borçlunun eda kabiliyetine kefildir.

III:HUSUSİ KAİDELERİN MAHFUZİYETİ:

Madde 172 - Bazı hakların temlikine mahsus olarak kanunen muayyen olan hükümler

bakidir.

B - BORCUN NAKLİ:

I:BORÇLU VE BORCUN NAKLİ MÜTEAHHİDİ:

Madde 173 - Bir borçluya karşı yapılan, borcun nakli taahhüdü, müteahhidi ya borcu tediye

etmek yahut alacaklının rızasını istihsal ederek borcu üzerine almak suretiyle borçlunun

beraetini tahsile mecbur eder.

Borçlu, borcun nakli müteahhidine karşı borcun nakli akdinden mütevellit borçlarını ifa

etmedikçe, müteahhit aleyhine taahhüdünü ifa için dava ikame edemez.

Borçtan beraet etmemiş olan evvelki borçlu, borcun nakli müteahhidinden teminat

isteyebilir.

II:NAKİL MÜTEAHHİDİ İLE BORÇLU ARASINDAKİ AKİT:

1 - İCAP VE KABUL

Madde 174 - Evvelki borçlunun yerine yenisinin kaim olması ve borçtan beraeti borcun

naklı müteahhidi ile alacaklı arasında yapılacak akit ile vukubulur.

Bu akdin icap edildiği, borcun nakli müteahhidi veya onun müsaadesiyle evvelki borçlu

tarafından borcun nakli mukavelesinin alacaklıya bildirilmesinden istidlal olunabilir.

Alacaklının rızası ya sarih olur veya halin icabından anlaşılır. Alacaklı ihtirazi kayıt

dermeyan etmeksizin borcun nakli müteahhidinin tediyesini kabul eder veya bunun borçlu

sıfatı ile yaptığı diğer her hangi bir muameleye razı olursa borcun naklini kabul etmiş

addolunur.

2 - İPTAL OLUNAN İCAP

Madde 175 - İcap, alacaklı tarafından her zaman kabul edilebilir. Şu kadarki borcun nakli

müteahhidi veya borçlu kabul için bir mehil tayin edebilir ve bu mehlin inkızasına kadar

alacaklı sükut ederse icap, reddolunmuş addedilir.

Borcun nakli hakkında vukubulan icabın kabulünden evvel yeni bir borcun nakli

mukavelesi yapılır ve borcun naklinin yeni müteahhidi alacaklıya icapta bulunursa, birinci

icabı yapan beri olur. III:BORÇLUNUN DEĞİŞMESİNİN HÜKMÜ:

1 - BORCUN FERİLERİ

Madde 176 - Borçlu değişmiş olsa bile borçlunun şahsına hasolanlardan maada müteferri

haklar, baki olur.

Bununla beraber borcu temin için bir rehin tesis etmiş olan üçüncü şahsın ve kefilin

mesuliyetleri ancak borcun nakline razı oldukları halde devam eder.

2 - İSTİSNALAR

Madde 177 - Nakledilen borca müteferri hakları dermeyan etmek hakkı, borçludan yenisine

geçer.

Yeni borçlu alacaklı ile yapılan akitten hilafı anlaşılmadıkça evvelki borçlunun alacaklıya

karşı dermeyan edebileceği şahsi defilerde bulunamaz.

Yeni borçlu borcun naklini tevlit etmiş olan hadiseler dolayısiyle evvelki borçluya karşı

dermeyan edebileceği defileri alacaklıya karşı kullanamaz.

IV:AKDİN İPTALİ:

Madde 178 - Borcun nakli mukavelesi iptal edildiği halde, hüsnü niyet sahibi üçüncü

şahıslara ait olan haklar baki kalmak üzere evvelki borç, bütün feri'leriyle birlikte avdet eder.

Bundan başka akdin iptali ve ika olunan zarar kendisine isnat olunamıyacağını nakil

müteahhidi ispat edemez ise, alacaklı, evvelce müesses teminatı zayi etmesi dolayısiyle veya

diğer her hangi bir suretle düçar olduğu zararı nakil müteahhidine tazmin ettirebilir.

V:BİR MAMELEKİN VEYA BİR İŞLETMENİN DEVRALINMASI:

Madde 179 - (Değişik madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Bir mameleki veya bir işletmeyi aktif ve pasifleriyle birlikte devralan kimse, bunu

alacaklılara ihbar veya gazetelerde ilan ettiği tarihten itibaren onlara karşı mamelekin veya

işletmenin borçlarından mesul olur; şu kadar ki, iki yıl müddetle evvelki borçlu dahi yenisiyle

birlikte müteselsilen mesul kalır; bu müddet muaccel borçlar için ihbar veya ilan tarihinden ve

daha sonra muaccel olacak borçlar için de muacceliyet tarihinden itibaren işlemeye başlar.

Borçların bu suretle naklinin hükümleri, tek bir borcun nakli akdinden doğan hükümlerin

aynıdır.

VI:BİR İŞLETMENİN DİĞERİYLE BİRLEŞMESİ VE ŞEKLİNİ DEĞİŞTİRMESİ:

Madde 180 - (Değişik madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Bir işletme diğer bir işletme ile aktif veya pasiflerin karşılıklı olarak devralınması suretiyle

birleştirilse, her iki işletmenin alacaklıları bir mamelekin devralınmasından doğan hakları haiz

olup bütün alacaklarını yeni işletmeden alabilirler.

Evvelce hakiki veya hükmi tek bir şahsa ait olup da kollektif veya komandit şirket haline

konulan bir işletmenin borçları hakkında da aynı hüküm tatbik olunur.

VII:TAKSİM HALİNDE VE GAYRİMENKULÜN BEY’İ HALİNDE:

Madde 181 - Miras taksimindeki ve rehin ile mukayyet gayrimenkullerin bey'indeki borcun

nakline mütedair hususi hükümler bakidir.

İKİNCİ KISIM :AKTİN MUHTELİF NEVİLERİ

ALTINCI BAP :BEYİ VE TRAMPA

BİRİNCİ FASIL : UMUMİ HÜKÜMLER

A - İKİ TARAFIN HAK VE VAZİFELERİ:

Madde 182 - Beyi bir akittirki onunla bayi, satılan malı müşterinin iltizam ettiği semen

mukabilinde müşteriye teslim ve mülkiyeti ona nakleylemek borcunu tahammül eder.

Hilafına adet veya mukavele mevcut değil ise bayi ile müşteri borçları aynı zamanda ifa

etmekle mükelleftirler.

Hale göre tayini mümkün olan semen, tesmiye edilmiş hükmündedir.

B - NEFİ VE HASAR:

Madde 183 - Halin icabından veya hususi şartlardan mütevellit istisnaların maadasında,

satılan şeyin nefi ve hasarı akdin in'ikadı anından itibaren müşteriye intikal eder.

Bununla beraber yalnız nevan tayin edilmiş olan mebiin ayırt edilmiş olması da lazımdır ve

başka bir yere gönderilecek ise bayiın bu maksata mebi üzerinden yedini refetmiş

bulunmasıda şarttır.

Taliki şart ile yapılan akitlerde temlik edilen şeyin nefi ve hasarı ancak şartın tahakkuku

anından itibaren iktisap edene geçer.

İKİNCİ FASIL : MENKUL BEY’İ

A - MEVZUU:

Madde 184 - Menkul bey'i, araziden veya gayrimenkul olmak üzere tapu siciline

kaydedilen haklardan başka her türlü şeyin bey'idir.

Mahsul veya yıkılması matlup bir binanın enkazı veya taş ocağından çıkarılacak taşlar gibi

bir gayrimenkulden ayrıldıktan sonra menkul olarak mülkiyeti nakledilecek mütemmim

cüzlerin satılması da menkul bey'idir.

B - BAYİİN BORÇLARI: I:TESLİM:

1 - TESLİM MASRAFLARI

Madde 185 - Hilafına adet veya mukavele mevcut değil ise ölçmek ve tartmak gibi teslim

masrafları bayie, senet yapmak ve mebii kabzetmek için yapılan masraflar müşteriye aittir.

2 - NAKİL MASRAFLARI

Madde 186 - Hilafına adet veya mukavele mevcut değil ise, satılan şeyin teslim

mahallinden başka bir yere nakli lazım geldiği zaman, nakil masrafları müşteriye aittir.

Masrafsız teslim şart edilmiş ise bayi nakil masraflarını üzerine almış addolunur.

Liman ve gümrük masrafı olmaksızın teslim mukavele edilmiş ise bayi ihracat, transit ve

ithalat rüsumunu üzerine almış addolunur; fakat eşyanın müşteri tarafından kabzedildiği

zamanda istifa edilen istihlak rüsumunu deruhde etmiş sayılmaz.

3 - BAYİİN TEMERRÜDÜ

A TİCARİ ALIM SATIMLAR

Madde 187 - Ticari muamelelerde teslim için bir zaman tayin edilmiş olupta bayi temerrüt

ederse müşterinin teslim talebinden vaz geçerek ademi ifa sebebi ile zarar ve ziyan

isteyeceğini kabule cevaz vardır.

Müşteri teslimini istemek niyetinde ise muayyen müddetin inkızasında bayii bundan

haberdar etmesi lazımdır.

B TAZMİN BORCU VE ZARARIN NASIL HESAP EDİLECEĞİ

Madde 188 - Borcu ifa etmeyen bayi, müşteriye bu yüzden terettüp eden zararı zamin olur.

Ticari muamelesinde bayi, borcunu ifa etmezse müşteri mebiin semeni ile kendisine teslim

edilmiyen şey yerine bir diğerini almak için hüsnü niyetle verdiği semen arasındaki farkı

bayie tazmin ettirebilir.

Mebi, borsaya kayıt ve kabul edilmiş olan veya cari fiatı bulunan mallardan ise müşteri

yerine bir diğerini almağa muhtaç olmaksızın mebiin semeni ile teslim için muayyen olan

günün fiatı arasındaki farkı zarar ve ziyan olmak üzere isteyebilir.

II:ZAPTA KARŞI TEMİNAT:

1 - TEMİNAT BORCU

Madde 189 - Bayi, satılan şeyin bir üçüncü şahıs tarafından bey'in akdi zamanında mevcut

bir hak sebebi ile tamamen veya kısmen zaptedilmesinden müşteriye karşı mesul ve zamindır.

Müşteri zabıt tehlikelerinden bey'in in'ikadı zamanında haberdar idiyse bayi, yalnız tahsisan

iltizam ettiği kefalet hasebiyle mesul ve zamin olur. Bayi üçüncü şahsa ait olan hakkı bilerek gizlemiş ise, zaman ve mesuliyetini refi veya

tahdit yolunda kararlaşmış olan şart batıldır.

2 - USULÜ MUHAKEME

A DAVAYI İHBAR

Madde 190 - Mebiin zaptı ile tehdit edilen müşteri, aleyhine ikame edilen davayı zamanla

mükellef olan bayie ihbar ettiği zaman bayi halin icabına göre ve usulü muhakemeye tevfikan

ya müşteri lehinde davaya müdahalede yahut müşteri makamına kaim olarak üçüncü şahsa

karşı husumet ve müdafaada bulunmağa mecburdur.

İhbar, müdahale ve müdafaaya müsait bir zamanda yapılmış ise müşterinin aleyhinde hasıl

olan neticei hükmiye müşterinin hilesi veya ağır bir hatası eseri olduğu ispat edilmedikçe

bayyiede sari olur.

Davanın ihbar edilmemesi mesuliyeti bayie isnat edilemiyen hallerde bayi, kendisine

zamanında haber verilmiş olması farz ve takdirinde ne derece daha müsait bir neticei hükmiye

istihsal edilebileceğini ispat ederse mesuliyetten o derecede beri olur.

B MAHKEME KARARI OLMAKSIZIN İADE

Madde 191 - Müşteri, bayii vaktinde davadan haberdar ve kendi namına müdafaa ve

husumette bulunmasını talep ve ihtar edipte dinletememiş ise; üçüncü şahsın mebi üzerindeki

hakkını hüküm beklemeksizin hüsnü niyetle tanımış yahut istihkak müddeisiyle sulh akdetmiş

olsa bile, bayie zaman terettüp eder.

3 - MÜŞTERİNİN HAKLARI

A TAMAMEN ZABIT HALİNDE

Madde 192 - Mebiin tamamen zaptolunması halinde beyi münfesih addolunur ve müşteri

bayiden aşağıdaki taleplerde bulunabilir:

1 - Mebiden istihsal ettiği veya istihsalini ihmal ettiği semereler tenzil edilmek üzere tediye

etmiş olduğu semenin faiziyle birlikte iadesini.

2 - Mebii zapteden üçüncü şahıstan mutalebe edemiyeceği sarfiyatı.

3 - Davayı bayie ihbar etmekle içtinap edilmesi mümkün olanlar müstesna olmak üzere

bütün muhakeme masraflariyle muhakeme haricindeki masrafları.

4 - Doğrudan doğruya mebiin zaptından mütevellit diğer zarar ve ziyanları.

Bayi, hiç bir hatanın kendisine isnadı kabil olmadığını ispat etmedikçe müşteriye mebiin

zaptı yüzünden terettüp eden diğer her türlü zararı da tazmin etmekle mükelleftir.

B KISMEN ZABIT HALİNDE Madde 193 - Satılan şey kısmen zaptedildiği yahut bayiin kefil olduğu ayni bir

mükellefiyetle takyit edilmiş bulunduğu halde müşteri bey'in feshini talep edemeyip yalnız bu

yüzden düçar olduğu zararın tazminini isteyebilir.

Şu kadarki mebiin bu ayıbını bilmiş olsa onu satın almayacağı hal karinesiyle anlaşılıyorsa

her halde feshi dava edebilir.

Bu takdirde müşterinin bayie mebiin zaptedilmeyen kısmını o zamana kadar istihsal etmiş

olduğu menfaatlerle birlikte iade etmesi lazım gelir.

III:MEBİİN AYIPTAN SALİM OLMASINI TEKEFFÜL:

1 - MEVZUU

A UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 194 - Bayi müşteriye karşı mebiin zikir ve vadettiği vasıflarını mütekeffil olduğu

gibi maddi veya hukuki bir sebeple kıymetini veya maksut olan menfaatini izale veya

ehemmiyetli bir suretle tenkis eden ayıplardan salim bulunmasını da mütekeffildir.

Bayi, bu ayıpların mevcudiyetini bilmese bile onlardan mesuldür.

B HAYVAN ALIM SATIMINDA

Madde 195 - Hayvan alım satımında bayi tahriren kefalet etmedikçe yahut müşteriyi iğfal

etmiş olmadıkça tekeffül etmiş addolunmaz.

2 - TEKEFFÜLE KARŞI

Madde 196 - Bayi, mebiin ayıbını müşteriden hile ile gizlemiş ise bey'ide tekeffül hükmünü

iskat veya tahdit eden her şart batıldır.

3 - MÜŞTERİNİN BİLDİĞİ AYIPLAR

Madde 197 - Bayi, müşterinin bey'i zamanında malumu olan ayıptan mesul olmadığı gibi

mebii kafi derecede muayene etmekle fark etmiş olacağı ayıptan da ancak bunun mevcut

olmadığını temin etmiş ise mesul olur.

4 - KEŞİF VE MUAYENE VE BAYİE İHBAR

A UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 198 - Müşteri kabz ettiği mebiin halini örf ve adete göre imkan hasıl olur olmaz

muayene etmek borcu ile mükellef olup mebi de bayiin tekeffül altında olan bir ayıp gördüğü

zaman bunu derhal bayie ihbar etmesi lazım gelir.

Bunu ihmal ettiği halde mebii kabul etmiş sayılır. Meğerki mebide adi bir muayene ile

meydana çıkarılamıyacak bir ayıp bulunsun. Bu kabilden bir ayıp sonradan meydana çıkarsa derhal bayie ihbar edilmelidir. Aksi

takdirde, mebi bu ayıp ile beraber kabul edilmiş addolunur.

B HAYVAN ALIM SATIMINDA

Madde 199 - Hayvan alım satımında kefalet müddeti tahirren tayin edilmemiş olupta

kefalet hayvanın bir vasfına müteallik değil ise mebide keşfedilen ayıptan bayiin mesuliyeti,

teslim vaki olduğu veya müşterinin kabızda temerrüdü tahakkuk ettiği günden itibaren dokuz

gün içinde bayie ihbar edilmekle beraber hayvanın ehli vukuf marifetiyle muayenesinin icrası

yine bu müddet zarfında merciinden talep olunmasına mütevakkıftır.

Hakim, ehli vukuf raporunu serbestçe takdir eder.

5 - BAYİİN HİLESİNE MÜTERETTİP HÜKÜMLER

Madde 200 - Müşteriyi iğfal etmiş olan bayi, ayıbın kendisine vaktinde ihbar edilmemiş

olduğunu ileri sürerek mesuliyetten kurtulamaz.

6 - BAŞKA MAHALDEN VAKİ OLAN BEYİ

Madde 201 - Başka bir mahalden gönderilen mebiin ayıplı olduğunu iddia eden müşteri,

bulunduğu yerde bayiin mümessili yok ise mebiin muhafazası için lazım gelen tedbirleri

muvakkaten ittihaz etmekle mükelleftir. Müşteri, ayıplı olduğunu iddia ettiği mebii muhafaza

için icabeden tedbirleri yapmaksızın bayie gönderemez.

Müşteri, vakit kaybetmeksizin mebiin halini usulen tasdik ettirmekle mükelleftir. Aksi

halde, iddia olunan ayıbın mebi kendisine vasıl olduğunu zaman mevcut bulunduğunu ispat

etmeğe mecbur olur.

Mebiin az zamanda bozulmak korkusu varsa müşterinin onu bulduğu yerde mercii

marifetiyle sattırmağa salahiyeti ve hatta bayiin menfaati böyle iktiza ediyorsa mecburiyeti

vardır. Müşteri, her halde bayii mümkün olan süratle keyfiyetten haberdar etmekle mükellef

ve etmediği takdirde zarar ve ziyan davasına maruzdur.

7 - TEKEFFÜLE MÜSTENİT DAVA

A BEY’İN FESHİ YAHUT SEMENİN TENZİLİ

Madde 202 - Bayiin tekeffülü altındaki mebiin ayıbı anlaşıldığı zaman müşteri

muhayyerdir. Dilerse mebii redde hazır olduğunu beyanla bey'in fesh edilmesini, dilerse

mebii alıkoyup kıymetinin noksanı mukabilinde semenin tenzil olunmasını dava eder.

Hakim, müşterinin mebii ret davası üzerine hal icabı bey'in feshini muhik göstermiyorsa

semenin tenzili ile iktifa edebilir.

Kıymetinin noksanı mebiin semenine müsavi ise müşteri ancak bey'in feshini talep edebilir.

B MEBİİN TEBDİLİ Madde 203 - Mebi, miktarı muayyen misli şeylerden ise müşteri dilerse fesih veya semenin

tenzilinden hiç birini talep etmeyip mebiin ayıptan ari mislile değiştirilmesini dava edebilir.

Mebi, başka bir yerden gönderilmiyorsa bayiin de müşteriye derhal ayıptan ari mislini

teslim ve müşterinin düçar olduğu zararı tamamen tazmin ederek aleyhine ikame edilecek

davadan kurtulmağa salahiyeti vardır.

C MEBİİN ZIYAI HALİNDE BEY’İN FESHİ

Madde 204 - Mebiin ayıp sebebi ile yahut kazaen telef ve ziyaa veya hasara uğraması,

ayıptan dolayı feshi davaya mani olmaz. Bu takdirde müşterinin red ile mükellef olduğu şey

mebiden elinde kalandır.

Mebi müşterinin taksiri yüzünden telef olmuş yahut müşteri onu başkasına temlik veya

şeklini tağyir etmiş ise ancak kıymet noksanına mukabil semenin tenzilini dava edebilir.

8 - FESHİN HÜKÜMLERİ

A UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 205 - Beyi fesh edilince müşteri bayie mebi ile beraber ondan istihsal ettiği

menfaatleri iade etmekle mükelleftir.

Bayiin müşteriye almış olduğu semeni faiziyle beraber iade ettikten başka mebiin tamamen

zaptı halinde olduğu gibi muhakeme masrafiyle müşterinin mebia vaki olan masrafları

ödemesi lazımdır. Bayi bunlardan maada müşteriye ayıplı mal teslim etmesinden doğrudan

doğruya tevellüt etmiş olan zararı da ayrıca tazmin etmeğe mecburdur.

Bayi, kendisine hiç bir kusur isnat edilemiyeceğini ispat etmedikçe müşterinin diğer her

türlü zararlarını tazmin etmeğe borçludur.

B BİRDEN ZİYADE MALIN BEY’İ HALİNDE FESİH

Madde 206 - Birden ziyade şey veya parça birlikte satılmış olupta bunlardan bazısı ayıplı

çıktığı halde fesih, ancak, ayıplı çıkanlar hakkında dava olunabilir.

Şu kadarki ayıplı kısmın diğerinden tefriki müşteriye veya bayie ehemmiyetli bir zarar

husule gelmeksizin mümkün olmazsa, feshin bütün mebie teşmili zaruri olur.

Mebiin aslı hakkında bey'in feshi, ayrı semen beyan edilerek satılmış olsa bile ferilerinede

şamil olur; amma feriler hakkındaki fesih mebiin aslına şamil olmaz.

9 - MÜRURU ZAMAN

Madde 207 - Bayi daha uzun müddet için kefalet etmemiş ise, mebii ayıba karşı tekeffülden

mütevellit her türlü dava, mebideki ayıp daha sonra meydana çıksa bile müşteriye teslim

vukuundan itibaren bir sene geçmekle sakıt olur. Fakat müşterinin, bayi tarafından aleyhine ikame edilen davaya karşı mebiin tesliminden

itibaren bir sene geçmeksizin ihbar ettiği ayıptan dolayı defi hakkı sene geçmekle sakıt

olmayıp devam eder.

Bayi müşteriyi iğfal etmiş ise bu bir senelik müruru zamandan istifade edemez.

C - MÜŞTERİNİN BORÇLARI:

I:SEMENİN EDASI VE MEBİİN KABZI:

Madde 208 - Müşteri bey'i aktinde mukarrer olan surete tevfikan semeni eda ve kendisine

mukarrer olan şartlar dairesinde arzedilen mebii kabz etmekle mükelleftir.

Hilafına adet veya mukavele mevcut değil ise, kabzın derhal vukuu lazımdır.

II:SEMENİN TAYİNİ:

Madde 209 - Müşteri kat'i sipariş yapmış fakat semeni tayin etmemiş ise beyi siparişin

yapıldığı gün ve mahalde cari fiat üzerinden aktedilmiş sayılır.

Semen, mebiin veznine göre hesap ediliyorsa darası tenzil olunur.

Ticarette bazı emtianın semenin gayri safi vezin üzerinden yahut muayyen bir miktar veya

yüzde şu kadar tenzil edilerek hesap edilmesi yolundaki hususi taamuller mahfuzdur.

III:SEMENE İSTİHKAK VE SEMENİN FAİZİ:

Madde 210 - Hilafına mukavele mevcut değil ise mebi müşterinin yedine girince bayi

semene müstehak olur.

Adet bu yolda ise yahut müşteri mebiden semene veya diğer türlü hasılat istifa imkanını

elde etmiş ise mebiin semeni mücerret vadeye nazaran müşteri tarafından vukua gelen

temerrüt üzerine müterettip hükümlerden başka hatta hiç bir ihtar dahi yapılmaksızın faize

tabidir.

IV:MÜŞTERİNİN TEMERRÜDÜ:

1 - BAYİİN FESİH HAKKI

Madde 211 - Mebi ancak semenin tediyesinden sonra veya tediyesi akabinde teslim

edilmek lazım gelen hallerde müşteri tediyeden temerrüt ederse, bayi hiç bir merasime muhtaç

olmaksızın bey'i feshedebilir.

Fakat bu hakkını kullanmak istiyorsa keyfiyetten müşteriyi derhal haberdar etmekle

mükelleftir.

Mebi, müşteriye teslim edilmiş ise bayi bu hakkı sarahaten muhafaza etmiş olmadıkça bey'i

feshedilip mebii istirdat edemez.

2 - ZARAR VE ZİYAN NASIL HESAP EDİLECEĞİ Madde 212 - Ticari muamelelerde bayi, mebiin semenini tediyeden temerrüt eden

müşteriden, bu semenle mebii diğerine hüsnü niyetle sattığı semen arasındaki farktan ibaret

olan zarar ve ziyanı istiyebilir.

Mebi borsada mukayyet olan veya cari fiyatı bulunan emtiadan ise, bayi, bunu diğerine

satmağa muhtaç olmaksızın mebiin semeni ile tediye için muayyen olan vade gününün fiyatı

arasındaki farkı zarar ve ziyan olmak üzere müşteriden talebedebilir.

ÜÇÜNCÜ FASIL : GAYRİMENKUL BEY’İ

A - AKDİN ŞEKLİ:

Madde 213 - Gayrimenkul bey'i muteber olmak için resmi senede raptedilmek şarttır.

Gayrimenkule dair beyi vadi ve bey'i bilvefa ve istimlak mukavelesi resmi senede

raptedilmedikçe muteber değildir. Mukaveleden mütevellit şuf'a hakkı için tahriri şekil

kafidir.

B - ŞARTLA BEYİ VE MÜLKİYETİN MUHAFAZASI:

Madde 214 - Bir gayrimenkulün şartla bey'i halinde şart tahakkuk etmedikçe beyi, tapu

siciline kaydedilmez.

Mülkiyetin bayi uhdesinde mahfuziyetine dair olan şart dahi tescil olunmaz.

C - TEKEFFÜL:

Madde 215 - Hilafına mukavele mevcut değil ise, satılan gayrimenkul beyi senedinde yazılı

olan ölçü miktarını ihtiva etmediği takdirde; bayi, noksanını müşteriye tazmin etmekle

mükelleftir. Satılan gayrimenkul resmi bir mesahaya müsteniden sicilde yazılı olan ölçü

miktarını ihtiva etmediği takdirde, bayi, tahsisen taahhüt altına girmemiş ise tazmin ile

mükellef değildir.

Bir binanın ayıplı olmasından mütevellit ve tekeffüle müstenit davalar mülkiyetin

devrinden beş sene geçmekle sakıt olur.

D - MENFAAT VE MUHATARA:

Madde 216 - Mebiin müşteri tarafından kabzedilmesi için mukavele ile bir müddet tayin

edildiği halde onun nefi ve hasarının müşteriye intikal etmemesi asıldır.

E - MENKUL BEY’İ HAKKINDAKİ HÜKÜMLERE MÜRACAAT:

Madde 217 - Menkul bey'ine müteallik hükümler, kıyas tarikiyle gayrimenkul bey'ine de

tatbik olunur.

DÖRDÜNCÜ FASIL : BEY’İN BAZI NEVİLERİ

A - NUMUNE ÜZERİNE BEYİ: Madde 218 - Numune üzerine beyide numune kendisine tevdi edilen taraf, yedindeki

numunenin kendisine teslim edilen numune olduğunu ispata mecbur olmayıp numunenin şekli

değişse bile bu tagayyür muayenenin zaruri icabatından ise söz ile tasdik olunur; diğer tarafın

her halde hilafını ispata hakkı vardır.

Numune müşterinin velev kusuru olmaksızın yedinde bozulmuş veya zıyaa uğramış ise

bayi mebiin numuneye muvafakatini ispat ile mükellef tutulmayıp, aksini iddia eden

müşterinin, ispat etmesi lazımgelir.

B - TECRÜBE VE MUAYENE ŞARTİYLE BEYİ:

I:MAHİYETİ:

Madde 219 - Tecrübe veya muayene şartiyle beyide, müşteri mebii kabul yahut

reddetmekte serbesttir. Mebi müşterinin yedine geçmiş olsa bile kabul edilinceye kadar bayiin

mülkünde kalır.

II:BAYİİN NEZDİNDE MUAYENE:

Madde 220 - Muayene bayiin nezdinde icra edilmek icabedip te müşteri mebi mukavelenin

veya adetin tayin ettiği müddet içinde kabul etmediği halde bayi serbest olur.

Böyle bir müddet tayin edilmemiş ise, bayi münasip bir müddet geçtikten sonra mebii

kabul veya reddetmesini, müşteriye ihtar edebilir; derhal cevap verilmezse serbest olur.

III:MÜŞTERİ NEZDİNDE MUAYENE:

Madde 221 - Mebi muayene edilmeksizin müşteriye teslim edildiği takdirde, mukavelenin

veya adetin tayin ettiği müddet içinde ve böyle bir müddet tayin etmiş değil ise bayiin ihtarı

akabinde müşteri bey'i kabul etmediğini beyan veya bayie reddetmezse, beyi tekemmül etmiş

addolunur. Müşterinin, semeni ihtirazi kayıt beyan etmeksizin tamamen veya kısmen tesviye

veya mebii tecrübe için zaruri olan suretten başka bir surette tasarruf edilmesiyle de beyi

tamam olmuş olur.

C - TAKSİTLE BEYİ:

I:BAYİİN MUHAYYERLİĞİ:

Madde 222 - Menkul bir mal semeni taksitle tesviye edilmek şartiyle beyi ve teslim edilip

te müşteri taksitlerden birini tediyeden temerrüt ettiği halde bayi o taksitin tediyesini talep

edebileceği gibi kendisi için bu hakkı muhafaza etmiş ise mebiin mülkiyetini iddia veya bey'i

feshedebilir.

II:BAYİİN DİĞER HAKLARI:

Madde 223 - Mebiin mülkiyetini iddia eden bayi hakkında mülkiyeti muhafaza şartına

müteallik olan hükümler tatbik olunur. Bayi bey'i feshettiği halde bayi ve müşterinin her biri, diğerinden aldığı şeyi iade ile

mükelleftir. Bayi her halde münasip bir icar bedeli talep edebileceği gibi mebi bozulmuş ise

tazminat dahi istiyebilir.

Müşteriye bundan ziyade borç tahmil eden mukaveleler batıldır.

III:MUACCELİYET ŞARTLARI:

Madde 224 - Taksitlerden birinin tediye edilmemesi halinde semenin mecmuunun

muacceliyet kesbetmesi şart edilmiş ise bayiin bu şarttan istifade edebilmesi müşterinin iki

mütevali taksiti vermekten temerrüt etmesine ve bu iki taksit mecmuunun semenin en aşağı

onda birini teşkil eylemesine mütevakkıftır.

D - MÜZAYEDE:

I:BEY’İN İNİKADI:

Madde 225 - Cebri müzayedelerde beyi, müzayede memurunun ihalesiyle münakit olur.

Herkesin iştirak edebildiği ihtiyari ve aleni müzayedelerde beyi, bayiin ihalesiyle münakit

olur. Bayi buna muhalif bir arzu beyan etmemiş ise, müzayedeyi idare eden kimsenin,

müzayede edilen malı en çok verene ihale etmeğe hakkı vardır.

II:MÜZAYEDENİN BUTLANI:

Madde 226 - Kanuna veya ahlaka (adaba) mugayir tertibatla müzayedeye fesat karıştırılmış

ise her alakadar tarafından on gün zarfında itiraz edilebilir. Bu itiraz cebri müzayedelerde icra

ve iflas muamelelerine nezaret eden makamlara ve diğer hallerde mahkemeye arz olunur.

III:MÜZAYEDEYE İŞTİRAK EDENİN NE ZAMAN MÜLZEM OLACAĞI:

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 227 - Müzayedeye iştirak eden kimse, beyi için muayyen olan şartlar dairesinde,

teklifiyle mülzem olur. Hilafına bir şart mevcut değil ise pey sürenin mülzemiyeti kendisinden

fazla veren zuhur etmesiyle yahut teklifinin müzayede hitamında mutat olan nidalar akibinde

kabul olunmıyarak ihalenin icra edilmemesiyle zail olur.

2 - GAYRİMENKUL MÜZAYEDESİ

Madde 228 - Gayrimenkul müzayedesinde ihalenin veya ihalenin reddinin müzayede

akebinde vukuu lazımdır. Pey süren kimsenin müzayededen sonra mülzemiyetinin imtidadını

mutazammın şart batıldır. Şu kadarki bu hüküm cebri müzayedeler ile ihalenin resmi bir

merci tarafından tasdika muhtaç olduğu hallerde tatbik olunmaz.

IV:TEDİYENİN PEŞİN OLMASI LÜZUMU:

Madde 229 - Hilafı, beyi'de şart edilmemiş ise ihale bedelinin peşin tediyesi lazımdır. İhale

bedeli peşin veya beyi şartlarına tevfikan tesviye edilmezse bayi, bey'i derhal feshedebilir. V:TEKEFFÜL:

Madde 230 - Müzayede şartnamesinde sarih bir taahüdün bulunması veya müzayedeye

iştirak edenlere karşı bir hile yapılmış olması halleri müstesna olmak üzere, cebri

müzayedelerde tekeffüle mahal yoktur.

Müzayede ile mal alan kimse o mala tapu siciline ve beyi şartlarına ve kanuna nazaran

muayyen olan hali ve hakları ve mükellefiyetleri ile malik olur.

İhtiyari ve aleni müzayedelerde bayi, adi beyide olduğu gibi mebii tekeffül ile mükelleftir.

Şu kadarki hilesinden mütevellit olandan maada tekeffüllerde usulü dairesinde ilan edilen beyi

şartları zımnında, tahallüs edebilir.

VI:MÜLKİYETİN İNTİKALİ:

Madde 231 - Müzayede ile menkul bir mal alan kimse onun mülkiyetini ihale anında

iktisabeder. Müzayededen alınan gayrimenkulün mülkiyeti ancak tapu siciline kaydedilmekle

müşteriye intikal eder. Müzayede memuru ihalesi beyi zabıtnamesinde gösterilen

gayrimenkulün müşteri namına tescil edilmesini derhal tapu memuruna tebliğ eder.

Cebri müzayedelerin cereyanı sırasındaki ihalelere müteallik hükümler bakidir.

BEŞİNCİ FASIL : TRAMPA

A - TRAMPA BEYİ HÜKÜMLERİNE TABİDİR:

Madde 232 - Beyi hükümleri trampada da tatbik olunur. Şöyleki trampa edenlerden her biri,

itasını taahhüt ettiği şeye nazaran bayi ve kendisine verilmesi taahhüt olunan şeye göre

müşteri hükmünde tutulur.

B TEKEFFÜL:

Madde 233 - Trampa suretiyle aldığı şey yedinden zaptolunan yahut onu ayıbından dolayı

reddeden taraf, muhayyerdir; dilerse zarar ve ziyanı diğer tarafa tanzim ettirir, dilerse vermiş

olduğu şeyi istirdat eder.

YEDİNCİ BAP : HİBE

A - MEVZUU:

Madde 234 - Hibe, hayatta olan kimseler arasında bir tasarruftur ki onunla bir kimse,

mukabilinde bir ıvaz taahhüt edilmeksizin malının tamamını veya bir kısmını diğer bir

kimseye temlik eder.

Henüz iktisap edilmemiş olan bir haktan feragat yahut bir mirası reddetmek, hibe değildir.

Ahlaki bir vazifenin ifası da, hibe sayılmaz.

B - HİBEYE EHLİYET:

I:VAHİP HAKKINDA: Madde 235 - Karı koca malının idaresi usulünden yahut mirasçılık hakından neşet eden

tahditler mahfuz kalmak üzere medeni haklarını kullanmak salahiyetine sahip olan herkes,

hibe yapabilir. Tasarrufa ehil olmayanın malı, ancak kanuni mümessillerinin mesuliyetleri

kaydiyle ve vesayet hakkındaki hükümlere riayetle hibe olunabilir.

Bir hibeyi takip eden sene içinde başlayan bir muhakeme neticesinde vahibin israfından

dolayı hacrine hüküm olunursa, o hibe Sulh Mahkemesince iptal olunabilir.

II:HİBEYİ KABUL EDEN HAKKINDA:

Madde 236 - Medeni haklarını kullanmak salahiyetinden mahrum olan kimse, temyiz

kudretine malik ise hibeyi kabul ve bu sebeple mal iktisap edebilir.

Fakat o kimsenin kanuni mümessili kendisini hibeyi kabulden meni veya hibe olunan şeyin

iadesini emrederse hibe keenlemyekün veya merdut olur.

C - ŞEKLİ:

I:ELDEN HİBE:

Madde 237 - Elden hibe, vahibin bir şeyi mevhubünlehe teslim etmesiyle vücut bulur.

Gayrimenkulün veya gayrimenkul üzerindeki ayni hakların hibesi, ancak tapu siciline

kaydedilmekle tamam olur.

Bu tescil, ancak muteber bir hibe taahhüdüne istinaden yapılabilir.

II:HİBE VADİ:

Madde 238 - Hibe taahüdünün muteber olması tahriri olmasına mütevakkıftır.

Bir gayrimenkulün yahut gayrimenkul üzerindeki ayni bir hakkın hibesi taahhüdü, ancak

resmi senetle yapılmış ise muteber olur.

Hibe taahhüdü, tenfiz edilince elden yapılmış hibe gibi olur.

III:KABULÜN NETİCELERİ:

Madde 239 - Bir kimse, diğerine hibe ettiği malı; diğer mallardan bilfiil tefrik etmiş olsa

bile, mevhubünlehin kabulüne kadar hibesinden rücu edebilir.

D - ŞARTLARI VE MÜKELLEFİYETLERİ:

I:UMUMİYET İTİBARİYLE:

Madde 240 - Hibe, şartla yahut mükellefiyetle takyit olunabilir. Tenfizi vahibin ölümüne

bağlı hibede vasiyet hükmü cereyan eder.

II:ŞARTIN İCRASI: Madde 241 - Vahip, mukavele mucibince mevhubünleh tarafından kabul edilmiş olan

mükellefiyetin icrasını talep edebilir.

Ammenin menfaati için mevhubunlehe tahmil edilmiş olan mükellefiyetin icrasını

talebetmek salahiyeti, vahibin vefatından sonra, ait olduğu mercie intikal eder.

Hibe edilen şeyin kıymeti masrafını korumaz ve masraf fazlası kendisine tesviye edilmezse

mevhubunlehin, mükellefiyeti icradan imtina etmeğe hakkı vardır.

III:RÜCU ŞARTLARI:

Madde 242 - Vahip, mevhubunlehin kendisinden evvel vefatı halinde hibe edilen şeyin

mülküne rücu etmesini şart edebilir.

Hibe edilen gayrimenkule veya bir gayrimenkul üzerindeki ayni hakka taalluk eden rücu

şartı tapu siciline şerh verilebilir.

E - VAHİBİN MESULİYETİ:

Madde 243 - Vahip, hileden veya ağır dikkatsizlikten maada hallerde, hibeden neşet eden

zarardan mevhubunlehe karşı mesul olmayıp ancak hibe edilen şeyin veya alacağın

tekeffülünü vadetmiş ise; bununla mükelleftir.

F - İPTAL:

I:HİBE EDİLEN MALLARIN İSTİRDADI:

Madde 244 - Vahip, aşağıdaki hallerden biri vukuunda elden yaptığı hibeden veya tenfiz

ettiği taahhüdünden rücu ve mevhubunlehin elinde halen ne kalmış ise onun iadesini dava

edebilir.

1 - Mevhubunleh, vahibe yahut yakınlarından birine karşı ağır bir cürum irtikap ederse.

2 - Mevhubunleh, vahide veya ailesi için kanunen mükellef olduğu vazifelere karşı

ehemmiyetli bir suretle riayetsizlikte bulunmuş ise.

3 - Mevhubunleh, hibeyi takyit eden mükellefiyeti haklı bir sebep olmaksızın icra etmezse.

II:HİBE TAAHHÜDÜNDEN RÜCU VE İPTAL:

Madde 245 - Hibeyi taahhüt eden kimse, aşağıdaki hallerde taahhüdünden rücu ve

tenfizinden imtina edebilir:

1 - Elden hibe edilen bir malın istirdadını talebe salahiyet veren sebeplerden biri varsa.

2 - Hibeyi taahhüt ettikten sonra tenfizi müteahhit için fevkalade külfetli olacak derecede

mali vaziyeti değişmiş ise.

3 - Hibeyi taahhütten sonra yeni veya hissolunacak derecede külfetli aile vazifeleri

tehaddüs etmiş ise. Hibeyi taahhüt eden kimse borcunu edadan aczi tevsik veya iflası ilan olunur ise, hibe

taahhüdü iptal olunur.

III:MÜRURU ZAMAN VE DAVA HAKKININ MİRASÇILARA İNTİKALİ:

Madde 246 - Vahibin, rücu sebebine vakıf olduğu günden itibaren bir sene içinde hibeden

rücu etmeğe hakkı vardır.

Vahip sene geçmeden vefat ederse dava hakkı, mirasçılarına intikal eder ve mirasçılar

senenin hitamına kadar rücu davası ikame edebilirler.

Mevhubunleh, haksız olarak tasavvur ve tasmim ile vahibi öldürür veya rücu hakkını

kullanmaktan menederse, mirasçılar hibenin feshini dava edebilirler.

IV:VAHİBİN VEFATI:

Madde 247 - Hilafına hüküm mevcut değil ise, muayyen zamanlarda bir şey verilmesini

tazammun eden hibenin hükmü, vahibin vefatiyle nihayet bulur.

SEKİZİNCİ BAP : İCAR

BİRİNCİ FASIL : ADİ İCAR

A - TARİFİ:

Madde 248 - Adi icar, bir akittirki mucir onunla, müstecire ücret mukabilinde bir şeyin

kullanılmasını terk etmeği iltizam eder.

B - MUCİRİN VAZİFELERİ :

I:MECURUN TESLİMİ :

1 - KULLANILMAĞA SALİH BİR HALDE

Madde 249 - Mucir, mecuru akitten maksut olan kullanmağa salih bir halde müstecire

teslim etmek ve icar müddeti zarfında bu halde bulundurmak ile mükelleftir.

Mecur, akitten maksut olan kullanmak mümkün olmıyacak yahut intifa ehemmiyetli suretle

azalacak bir halde teslim olunursa müstecir akdi feshe yahut ücretten münasip bir miktarın

tenzilini istemeğe salahiyettardır.

Eğer ayıp, müstecirin yahut kendisiyle birlikte yaşayan kimselerin yahut işçilerin sıhhati

için ciddi bir tehlike teşkil etmekte ise; mucir, bu tehlikeye akdi yaparken vakıf olmuş veya

fesih hakkından feragat etmiş olsa bile yine icarı feshedebilir.

2 - BİLAHARA AKDE MUHALİF HAL HUDUSÜ

Madde 250 - Mecur, icare müddeti zarfında müstecirin bir kusuru olmaksızın akitten

maksut olan kullanılmak mümkün olmıyacak veya ehemmiyetli surette azalacak bir hale düştüğü takdirde, müstecir, ücretten mütenasip bir miktarın tenzilini talep edebileceği gibi;

ayıp münasip bir müddet zarfında bertaraf edilmezse, akdi dahi feshedebilir.

Mucir, kendisinin bir kusuru olmadığını ispat edemez ise tazminat ile mükellef olur.

3 - AYIP HALİNDE MUAMELE

Madde 251 - Mecur, icare müddeti zarfında zaruri tamirata muhtaç olduğu takdirde;

müstecir, hakkına halel gelmemek şartiyle bu tamiratın icrasına müsaade etmeğe mecburdur.

İntifa başladığı zaman mevcut yahut intifa esnasında hadis olupta külfeti kendine ait

olmayan ve mucire yapılan ihbar üzerine münasip bir mehil zarfında bertaraf edilmiyen ufak

tefek ayıpları, müstecir, mucir hesabına izale edebilir.

4 - KULLANMANIN MÜMKÜN OLAMAMASI

Madde 252 - Müstecir, kendi kusurundan yahut şahsında hadis olan mücbir bir sebebten

dolayı mecuru kullanamadığı yahut mahdut surette kullandığı takdirde mucir, mecuru akit

dairesinde kullanmağa hazır bulundurmuş oldukça; müstecir, kiranın tamamını vermekle

mükellef olur.

Bu takdirde mucir, sarfıyattan tasarruf eylediği miktarı ve mecurun diğer suretle

kullanılmasından elde ettiği menfaatleri kiraya mahsup etmeğe mecburdur.

Mucip akdin icrasını tahammül edilmez bir hale getiren sebepler hudusünde, iki tarafın akdi

feshetmek hakları mahfuzdur.

II:ÜÇÜNCÜ ŞAHSIN İDDASINA KARŞI MESULİYET :

1 - TEMİNAT

Madde 253 - Üçüncü bir şahıs, mecur üzerinde müstecirin haklariyle telifi kabil olmayacak

bir iddiade bulunduğu takdirde; mucir, müstecirin ihbarı üzerine muhasamayı deruhte ve

müstecirin akit mucibince mecurdan intifaına halel gelmiş ise tazminat itasiyle mükellef olur.

2 - BEYİ İLE İCARIN İNFİSAHI

Madde 254 - İcarın akdinden sonra, mecur, mucir tarafından ahara temlik yahut icraen

takibat veya iflas tariki ile kendisinden nezedildiği takdirde; müstecir, mecurun ahiren maliki

olan üçüncü şahıstan ancak kabulü şarti ile icarenin devamını ve mucirden akdi icra yahut

tazminat ita etmesini isteyebilir.

Bununla beraber icar edilen şey bir gayrimenkul olduğu takdirde, akit daha evvel feshe

müsait olmadıkça kanunen ihbar caiz olan miada kadar üçüncü şahıs, icara riayet etmekle

mükellef tutulur ve feshi ihbar etmediği takdirde akdi kabul etmiş addolunur.

Ammenin menfaati için istimlake dair olan hususi hükümler mahfuzdur.

3 - TAPU SİCİLİNE ŞERH Madde 255 - Bir gayrimenkulün icarında akdin tapu siciline şerh verilmesini iki taraf

mukavele edebilirler.

Bu şerh, sonraki maliklere müstecirin icar akdi dairesinde gayrimenkulden intifaına

müsaade etmek mecburiyetini tahmil eder.

C - MÜSTECİRİN BORÇLARI:

I:BORCA MUVAFIK SURETTE TEKAYYÜT:

Madde 256 - Müstecir mecuru kullanırken tam bir ihtimam dairesinde hareket ve apartman

icarında bina dahilinde oturanlara karşı icabeden vazifeleri ifa ile mükelleftir.

Müstecir vukubulan ihtara rağmen bu mükellefiyete daimi surette muhalefet eder yahut

açıktan açığa fena kullanarak mecura daimi bir zarar iras eylerse mucir tazminat ile birlikte

icar akdinin hemen feshini talep edebilir.

Mecurda, icrası mucire ait tamirata lüzum hasıl olduğu yahut üçüncü bir şahıs mecur

üzerinde bir hak iddia ettiği takdirde; müstecir, keyfiyeti hemen mucire ihbar etmekle

mükelleftir. Aksi takdirde zarardan mesul olur.

II:KİRANIN TEDİYESİ:

Madde 257 - Müstecir kirayı akit ile yahut mahalli adet ile muayyen olan zamanda tediyeye

mecburdur.

Böyle muayyen bir zaman bulunmadığı takdirde, icar altı aylık yahut senelik ise her altı

ayın mürurunda ve daha az bir müddet için ise beher ayın mürurundan sonra nihayet icar

müddetinin hitamında verilmek lazımdır.

D - MÜKELLEFİYET VE VERGİLERİ VE TAMİRİ TAHAMMÜL:

Madde 258 - Mecurun mükellefiyeti ve vergileri mucire aittir.

Mecurun alelade kullanılması için muktazi tathir ve ıslah masrafı müstecire ve tamir mucire

aittir. Bu hususta mahalli adete bakılır.

E - MÜSTECİRİN MÜSTECİRİ:

Madde 259 - Müstecir, mucire zarar verecek bir tebeddülü mucip olmamak şartiyle, mecuru

tamamen yahut kısmen ahara icar yahut icarı bir üçüncü şahsa ferağ edebilir.

İkinci müstecir, birinci müstecire müsaade edilenden başka bir tarzda kullandığı takdirde;

birinci müstecir, bundan dolayı mucire karşı mesul olur.

Mucir, ikinci müsteciri bu hususa riayet ettirmeğe selahiyettardır.

F - HİTAM:

I:MÜSTECİRİN TEMERRÜDÜ : Madde 260 - Müstecir icar müddetinin hitamından evvel muacceliyet kesp eden kiraları

tediye etmemiş bulunursa, mucir altı ay veya daha fazla müddetli icarlarda otuz günlük ve

daha az müddetli icarlarda altı günlük bir mehil tayin ederek birikmiş olan kira bu müddet

zarfında verilmediği takdirde mehlin hitamında akdi feshedeceğini müstecire ihtar edebilir.

Bu mehil, ihtarın müstecire tebliğ edildiği günden itibaren başlar. Bu mehlin tenkisine

yahut tediyeden teahhür halinde akdin hemen feshedilebileceğine dair yapılan mukaveleler

batıldır.

II:MÜSTECİRİN İFLASI:

Madde 261 - Müstecir iflas eder ve birikmiş ve işliyecek kiralar için münasip bir müddet

zarfında teminat da verilmezse mucir, icarı feshe salahiyettardır.

III:FESHİN İHBARI:

Madde 262 - İcar için ne sarih ne de zımmi bir müddet tayin edilmemiş olursa, gerek

müstecir gerek mucir, ihbar suretiyle akdi feshedebilir.

Akitte, hilafına bir hüküm tayin edilmemiş ise, iki taraftan her biri aşağıdaki kaideler

dairesinde feshi ihbar edebilir:

1 - Mefruş olmayan apartmanlar, yazıhane, tezgah, dükkan, mağaza, mahzen, samanlık,

ahır, ve bu gibi mahaller ancak mahalli adetince muayyen en yakın vakit için ve böyle bir

adetin fıkdanı halinde altı aylık bir müddetin hitamı için ve her iki halde üç ay evvel

yapılması lazım gelen bir ihbar ile.

2 - Mefruş apartmanlar yahut müstakil odalar yahut süknaya mahsus mefruşat ancak bir

aylık müddetin hitamı için ve iki hafta evvel yapılması lazım gelen bir ihbar ile.

3 - Diğer menkul şeyler her istenilen zaman için ve üç gün evvel yapılması lazım gelen bir

ihbar ile.

IV:SÜKUT İLE TECDİT:

Madde 263 - İcar, muayyen bir müddetle akdedilip te bu müddetin hitamında mucirin

malumatı ile ve muhalefeti olmaksızın mecurun kullanılmasına devam olunduğu yahut

mukavelede fesih hakkında gösterilen ihbarı iki taraftan hiç biri yapmadığı takdirde, hilafına

mukavele yok ise akit, gayri muayyen bir müddet için tecdit edilmiş sayılır.

V:FESİH:

1 - MÜHİM SEBEPLERDEN DOLAYI

Madde 264 - Muayyen bir müddetle aktedilen gayrimenkul icarında, mucip akdin icrasını

tahammül edilmez bir hale getiren sebepler hudusünde; iki taraftan her biri, diğerine tam bir

tazminat vermek ve kanuni mehillere riayet etmek şartiyle ve icar müddetinin hitamından

evvel feshi ihbar edebilir. İcar bir sene veya daha uzun bir müddet için akdedilmiş ise, mucir veya müstecire verilecek

tazminat altı aylık bedeli icardan az olamaz.

Müstecir kendisine tazminat verilmedikçe mecuru terke icbar olunamaz.

2 - MÜSTECİRİN ÖLÜMÜ

Madde 265 - Müstecirin vefatı halinde gerek mirasçıları gerek mucir, bir sene veya daha

uzun müddetli icarlarda kanuni mehillere riayet şartiyle, en yakın vakit için tazminat

vermeksizin akdin feshini ihbar edebilirler.

VI:MECURUN İADESİ:

Madde 266 - Müstecir, mecuru ne halde tesellüm etmiş ise icarın hitamında o halde ve

mahalli adete tevfikan geri vermekle mükelleftir.

Müstecir, akit mucibince etmiş olduğu intifa sebebiyle husule gelen eskilik yahut

değişiklikten mesul değildir.

Müstecirin mecuru iyi bir halde tesellüm etmiş olduğu, asıldır.

G - MUCİRİN HAPİS HAKKI:

I:ŞÜMULÜ:

Madde 267 - Bir gayrimenkulün muciri, nihayet geçmiş bir senelik ve cereyan etmekte olan

altı aylık kiranın temini için mecurun tefrişatına ve tezyinatına ve ondan intifaı temine mahsus

olup mecur dahilinde bulunan menkul eşya üzerinde hapis hakkını haizdir.

Mucirin hapis hakkı, ikinci müstecirin birinci müstecire karşı borcu olan miktar nispetinde

ikinci müstecir tarafından mecur dahiline getirilen eşyaya da şamildir.

Müstecirin dayinleri tarafından haczedilmesi caiz olmayan eşya üzerinde mucirin, hapis

hakkı yoktur.

II:ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA AİT EŞYADA:

Madde 268 - Müstecire ait olmadığını, mucirin bildiği veya bilmesi iktiza ettiği eşya ile

çalınmış veya zayi olmuş yahut başka suretle zilyedin elinden zaptolunmuş şeyler üzerindeki

üçüncü şahsın hakları, mucirin hapis hakkına karşı dahi mahfuzdur.

Mucir, müstecir tarafından getirilen eşyanın ona ait olmadığını icarin devamı esnasında

öğrenip te en yakın vakit için akdin feshini ihbar etmez ise bu şeyler üzerindeki hapis hakkı

sakıt olur.

III:NASIL DERMEYAN EDİLECEĞİ:

Madde 269 - Müstecir mecurdan çıkmak yahut mecur dahilinde bulunan şeyleri alıp

götürmek teşebbüsünde bulunduğu takdirde; mucir, hapis hakkına istinaden kiraların teminine

muktazi miktarda eşyayı, Sulh Hakimi marifetiyle hapsedebilir. Bu eşya, gizlice yahut cebir ile nakledildikleri surette; götürüldükleri tarihten itibaren on

gün içinde polis kuvveti ile yeniden mecure iade olunabilirler.

İKİNCİ FASIL : HASILAT İCARI

A - TARİFİ:

Madde 270 - Hasılat icarı, bir akittirki onunla mucir, müstecire ücret mukabilinde hasılat

veren bir malın veya hakkın kullanılmasını ve semerelerinin iktitafını terk etmeği iltizam eder.

Kira, ya nakit yahut devşirilecek semere veya hasılatın bir hissesi olabilir; ikinci surete,

iştirakli icar denir.

İştirakli icarda, mucirin semereler üzerindeki hakkı noktasından, mahalli adete riayet

olunur.

B - DEFTER TESBİTİ:

Madde 271 - İcarda alat, hayvan yahut zahirede dahil ise iki taraftan her biri diğerine bu

eşyanın tamam ve imzalı bir defterini vermek ve bunların kıymetlerini müştereken takdir ve

tesbit etmekle mükelleftir.

C - MUCİRİN BORÇLARI:

I:MECURUN TESLİMİ:

1 - KULLANMAĞA SALİH HALDE TESLİM

Madde 272 - Mucir, birlikte icar edilmiş menkul şeyler varsa bunlar dahi dahil olduğu

halde mecuru akitten maksut olan kullanmağa ve işletmeğe salih bir halde müstecire teslim ile

mükelleftir.

Bu borcun ifa edilmemesi halinde, adi icar hakkındaki hükümler tatbik olunur.

2 - ESASLI TAMİRAT

Madde 273 - Mucir, icar müddeti zarfında icrasına zaruret hasıl olan esaslı tamiratı

müstecir tarafından ihbar edilir edilmez masrafı kendisine ait olmak üzere yapmağa

mecburdur.

3 - KULLANMANIN MÜMKÜN OLMAMASI HALİNDE MESULİYET

Madde 274 - Müstecir, kendi kusurundan yahut şahsında hadis olan bir arızadan dolayı

mecuru kullanamadığı yahut mahdut surette kullandığı takdirde; mucir mecuru akit dairesinde

kullanmağa hazır bulundurmuş oldukça müstecir, kiranın tamamını vermekle mükellef olur.

Bu takdirde sarfiyattan tasarruf eylediği miktarı ve mecurun diğer suretle kullanılmasından

elde ettiği menfaatleri kiraya mahsup etmeğe mecburdur. Mucip akdin icrasını tahammül edilmez bir hale getiren sebepler hudusünde her iki tarafın

akdi feshetmek hakları mahfuzdur.

II:ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARIN İDDİALARINA KARŞI TEMİNAT:

Madde 275 - Üçüncü şahıs tarafından hak iddiası halinde mucirin mükellefiyeti hakkında,

adi icara mütedair hükümler tatbik olunur.

III:MECURUN BAŞKASINA TEMLİKİ :

Madde 276 - Mecur icarın akdinden sonra mucir tarafından başkasına temlik yahut icraen

takip veya iflas tarikiyle kendisinden nezedildiği takdirde; müstecir, mecurun ahiren maliki

olan üçüncü şahıstan ancak kabulü şartiyle icarenin devamını ve mucirden akdi icra yahut

tazminat ita etmesini istiyebilir.

Bununla beraber akit daha evvel feshe müsait olmadıkça üçüncü şahıs, feshi ihbar halinde

kanunen muktazi altı aylık mehle riayet mecburiyetindedir; ihbar etmediği surette akdi kabul

etmiş sayılır.

Ammenin menfaati için istimlake dair olan hususi hükümler mahfuzdur.

IV:TAPU SİCİLİNE ŞERH :

Madde 277 - Bir gayrimenkul hasılat icarı, adi icardaki esaslara göre aynı hükümleri haiz

olmak üzere tapu siciline şerh verilebilir.

D - MÜSTECİRİN BORÇLARI :

I:BORCA MUVAFIK SURETTE TEKAYYÜT :

1 - İŞLETME

Madde 278 - Müstecir, mecuru tahsis olunduğu dairede iyi bir surette işletmeğe bilhassa

hasilata kabiliyetli bir halde bulundurmağa mecburdur.

Müstecir, mucirin muvafakati olmaksızın icar müddetinin hitamından sonra mecur üzerinde

tesirleri görülebilecek surette işletmenin tarzını tebdil edemez.

2 - İYİ BİR HALDE MUHAFAZA

Madde 279 - Müstecir, mecurun iyi bir halde muhafazası için lazım gelen tekayyüdü ifa ile

mükelleftir.

Müstecir, ufak tefek termimatı zirai mecurlarda bilhassa yol, geçit, hendek, set, çit, çatı, su

yolları ve sairenin muhafazasını mahalli adete göre deruhte etmek ve bundan başka eskilikten

yahut kullanmaktan dolayı telef olan ehemmiyetsiz kıymetteki alat ve edavatın yerine

başkalarını koymakla mükelleftir.

3 - İHBAR MÜKELLEFİYETİ Madde 280 - Esaslı tamirata zaruret hasıl olduğu yahut bir üçüncü şahıs mecur üzerinde

hak iddia ettiği takdirde müstecir keyfiyeti hemen mucire ihbar etmekle mükelleftir. Etmezse

zarardan mesul olur.

II:KİRANIN TEDİYESİ:

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 281 - Müstecir kirayı, akit ile yahut mahalli adet ile taayyün eden zamanda tediye

ile mükelleftir.

Böyle bir zaman taayyün etmemiş ise kira, beher senenin mürurundan sonra ve nihayet icar

müddetinin hitamında verilmek lazımdır.

Mucir, işlemiş ve işleyecek olan bir kira için adi icarda olduğu gibi hapis hakkına maliktir.

2 - FELAKETLİ VAKALARDA TENZİL

Madde 282 - Fevkalade felaket hallerinde yahut tabii hadiselerden dolayı bir zirai

gayrimenkulün her vakitki hasılatı ehemmiyetli surette azalırsa müstecir kiradan mütenasip

bir miktarının indirilmesini isteyebilir.

Evvelce bu haktan feragat edilmiş olması, ancak kiranın tesbiti sırasında bu gibi vakaların

ihtimali nazara alınmış yahut husule gelen zarar bir sigorta ile telafi edilmiş ise muteber olur.

E - MÜKELLEFİYET VE VERGİLERİ TAHAMMÜL :

Madde 283 - Mecurun mükellefiyet ve vergileri mucire aittir.

F - MÜSTECİRİN MÜSTECİRİ :

Madde 284 - Müstecir, mucirin muvafakati olmaksızın mecuru başkasına icar edemez.

Bununla beraber müstecir, mecurda dahil olan bazı mahalleri mucire zarar verecek bir

tebeddülü mucip olmamak şartiyle icara verebilir.

Böyle bir icara ve mucir tarafından müsaade edilen ikinci icara, alelade ikinci icara

mütedair kaideler, kıyasen tatbik olunur.

G - HİTAMI :

I:FESİH HAKKI:

Madde 285 - Müddet hakkında akit veya mahalli adet ile hilafına bir hüküm tayin

edilmemiş ise iki taraftan her biri en aşağı altı aylık bir ihbar müddetine riayet şartiyle akdi

feshetmek salahiyetini haizdir.

Hilafına bir mukavele yok ise, zirai gayrimenkullerde mahalli adetçe cari ilk veya son

bahar mevsimleri için diğer bütün icarlarda her hangi bir zaman için feshin ihbarı caizdir. II:MÜHİM SEBEPLERDEN DOLAYI FESİH :

Madde 286 - İcar, birden ziyade seneler için akdedilmiş ise mucir akdin icrasını tahammül

edilmez bir hale getiren sebepler hudusünde iki taraftan her biri diğerine tam bir tazminat

vermek ve kanuni müddetlere riayet etmek şartiyle akdi hitamından evvel feshedebilir.

Bu takdirde, mucire veya müstecire verilecek tazminat bir senelik kiradan aşağı olamaz.

Müstecir, kendisine tazminat verilmedikçe mecuru terke icbar olunamaz.

III:SÜKUT İLE TECDİT :

Madde 287 - İcar, muayyen bir müddet için akdolunupta bu müddetin hitamında mucirin

malumatiyle ve muhalefeti olmaksızın mecurun istimaline devam olunduğu yahut mukavelede

fesih hakkında gösterilen ihbarı iki taraftan hiç biri yapmadığı takdirde; hilafına mukavele

yok ise, bir senelik bir müddetin hitamından altı ay evvel ihbar suretiyle fesholununcaya

kadar seneden seneye akit tecdit edilmiş sayılır.

I:MÜSTECİRİN TEMERRÜDÜ:

Madde 288 - Müstecir kirayı vadesi hululünde tediye etmezse mucir, altmış günlük bir

mehil tayin ederek birikmiş olan kira bu müddet zarfında verilmediği takdirde; mehlin

hitamında akdi feshedeceğini, müstecire ihtar edebilir.

Bu mehil, ihtarın müstecire tebliğ edildiği günden başlar.

Bu mehlin tenkisine yahut kiranın tediye edilmemesi halinde akdin hemen feshedileceğine

dair yapılan mukaveleler batıldır.

V :MUCİRİN FESİH HAKKI:

Madde 289 - Müstecir, mecurun işletilmesine ve muhafazasına müteallik borçlarına

ehemmiyetli bir tarzda muhalefet eder ve mucirin ihtarına rağmen ve tayin ettiği münasip bir

mehil zarfında borçlarını ifa etmezse mucir, başka bir muameleye hacet kalmaksızın akdi

feshedebilir.

VI:MÜSTECİRİN İFLASI:

Madde 290 - Müstecirin iflası halinde icare, iflasın açılmasiyle beraber nihayet bulur.

Şu kadarki, işlemekte olan kira ve defterin ihtiva ettiği eşya için kafi teminat verildiği

takdirde mucir, icar senesinin hitamına kadar akdi idame ile mükelleftir.

VII:MÜSTECİRİN VEFATI:

Madde 291 - Müstecir vefat ederse gerek mirasçıları gerek mucir altı aylık kanuni mehillere

riayet şartiyle icarın feshini ihbar edebilirler.

H - İCARIN HİTAMINDA MECURUN İADESİ: I:İADE BORCU

Madde 292 - İcarın hitamında müstecir mecuru defterdeki bütün eşya ile beraber

bulundukları hal üzere iadeye mecburdur.

İyi işletildiği surette ictinabı mümkün olan kıymet noksanları için müstecir tazminat itası

ile mükelleftir.

Müstecir mecur hakkındaki mecburi ihtimamı neticesi olan ıslahat için hiç bir tazminat

talep edemez.

II:DEFTERDEKİ EŞYANIN KIYMETİNİN TAKDİRİ:

Madde 293 - Mecur teslim edilirken defterdeki eşyanın kıymetleri takdir edilmiş ise

müstecir, icarın hitamında bunları aynı nevi ve kıymette olarak iade yahut kıymet noksanlarını

tazmin ile mükelleftir.

Müstecir, noksan eşyanın mucirin kusuriyle yahut mücbir bir kuvvetin tesiriyle telef

olduğunu ispat ederse tazmin borcu, sakıt olur.

Müstecir, kendi masraflarından ve sayinden husule gelen ziyade kıymet için tazminat talep

edebilir.

III:İCARIN HİTAMINDA SEMERELER VE ZİRAAT MASRAFLARI:

Madde 294 - Zirai bir gayrimenkulün müsteciri akdin feshi zamanında henüz devşirilmemiş

semereler üzerinde bir hak iddia edemez.

Şu kadarki müstecir ziraat masrafını hakimin tayin ettiği miktarda olarak mucire tazmin

ettirebilir ve bu tazminat işlemekte olan kiralara mahsup edilir.

IV:SAMAN VE GÜBRE GİBİ ŞEYLER:

Madde 295 - Mecuru iade ve teslim eden müstecir, muntazam bir işletmenin icap ettiği

nispette son senenin samanlarını, hayvan yataklıklarını kuru ot ve gübrelerini mecurda

bırakmağa mucburdur.

Müstecir, aldığından fazla bırakıyorsa ziyadesi için tazminat istemeğe hakkı vardır ve

aldığından az bırakıyorsa eksikleri tamamlamak yahut kıymet noksanını tazmin etmekle

mükelleftir.

I - HAYVAN İCARI:

I :AKDİN MEVZUU:

Madde 296 - Zirai bir mal icariyle murtabıt olmayan mevaşi icarında, hilafına bir akit veya

mahalli adet yok ise, icar müddeti zarfında mecur hayvanların bütün hasılatı müstecire ait

olur. Müstecir mecur hayvanları beslemeğe ve onlara iyi bakmağa mecbur ve mucire nakit veya

hasılat hissesi olarak bir bedel tediye etmekle mükelleftir.

II:MESULİYET :

Madde 297 - Hilafına mukavele veya mahalli adet yok ise, müstecir, mecur hayvanlara arız

olan bir zarardan; bunun, muhafazadaki tekayyüt ve ihtimama rağmen husule geldiğini ispat

etmedikçe mesuldür.

Müstecir, kendi kusuriyle sebebiyet vermediği fevkalade muhafaza masrafları için

mucirden tazminat talep edebilir.

Müstecir ehemmiyeti haiz kazaları ve hastalıkları mümkün olduğu kadar süratle mucire

bildirmekle mükelleftir.

III:FESİH:

Madde 298 - Hilafına mukavele veya mahalli adet yok ise, gayri muayyen bir zaman için

yapılan akdin feshini iki taraftan her biri, diledikleri vakit ihbar edebilirler.

Şu kadarki bu ihbar hüsnü niyetle olmak ve münasebetsiz bir zamanda yapılmamak

lazımdır.

DOKUZUNCU BAP : ARİYET VE KARZ

BİRİNCİ FASIL : ARİYET

A - TARİFİ:

Madde 299 - Ariyet, bir akittirki onunla ariyet veren, bir şeyin bedava kullanılmasını ariyet

alana bırakmak ve alan dahi o şeyin kullandıktan sonra geri vermekle mükellef olur.

B - HÜKÜMLERİ:

I:ARİYET ALANIN BORÇLARI:

Madde 300 - Ariyet alan, ariyet şeyi ancak akitte tayin edilen ve akitte birşey tayin

edilmemiş ise o şeyin mahiyetinden veya tahsis olunduğu maksattan anlaşılan şekilde

kullanabilir.

Ariyet alan, ariyeti başkasına kullandıramaz.

Bu kaideye muhalif hareket ettiği takdirde zuhura gelen kazadan dahi mesul olur.

Meğerki, bu kaideye riayet etmiş olsaydı bile yine bu kazanın vukua geleceğini ispat ede.

II:MUHAFAZA MASRAFLARI:

Madde 301 - Ariyet alan, ariyet şeyin adi muhafaza masraflarını ve hususiyle ariyet

hayvanın yiyecek masraflarını tahammül eder. Ariyet verenin menfaatine yapmağa mecbur olduğu fevkalade masraflar için, ariyet alan

ondan tazminat isteyebilir.

III:MÜTESELSİL MESULİYET :

Madde 302 - Birden ziyade kimseler bir şeyi birlikte ariyet alırlarsa, müteselsilen mesul

olurlar.

C - HİTAMI:

I:MUAYYEN BİR KULLANMADA:

Madde 303 - Muayyen bir müddet mukavele edilmemiş ise, ariyet alanın, ariyet şeyi akit

mucibince kullanmasiyle yahut kullanabilecek kadar bir zaman geçmesiyle akit nihayet bulur.

Ariyet şey, alan tarafından mukavele hilafına kullanıldığı yahut bozulduğu yahut kullanmak

için diğer bir şahsa verildiği yahut evvelden bilinemiyen bir halden dolayı ariyeti veren ona

acele muhtaç bulunduğu takdirde, daha evvel geri istenebilir.

II:ARİYETİN ZAMANI MUAYYEN OLMAYAN KULLANMADA :

Madde 304 - Ariyet veren ariyet şeyi ne müddetini ne de niçin kullanılacağını tayin

etmiyerek vermiş ise, dilediği vakit geri istiyebilir.

III:ARİYET ALANIN VEFATI :

Madde 305 - Ariyet akdi, ariyet alanın ölmesiyle nihayet bulur.

İKİNCİ FASIL : KARZ

A - TARİFİ :

Madde 306 - Karz, bir akittir ki onunla ödünç veren, bir miktar paranın yahut diğer bir

misli şeyin mülkiyetini ödünç alan kimseye nakil ve bu kimse dahi buna karşı miktar ve

vasıfta müsavi aynı neviden şeyleri geri vermekle mükellef olur.

B - HÜKÜMLERİ :

I:FAİZ :

1 - HANGİ MUAMELELERDE FAİZ LAZIM GELECEĞİ

Madde 307 - Karzda faiz şart kılınmamış ise adi muamelelerde faiz lazım gelmez.

Ticaret muamelelerinde, şart edilmemiş olsa dahi faiz verilmek lazımdır.

2 - FAİZE MÜTEALLİK KAİDELER

Madde 308 - Karzda faiz miktarı tayin edilmemiş ise, asıl olan karzın alındığı zaman ve

mekanda o nevi karzlarda adet olan faiz miktarıdır. Hilafına mukavele yok ise tayin edilen faiz senelik olarak tediye olunur.

Faizin, anaya zammedilerek birlikte tekrar faiz yürütülmesi evvelden mukavele edilmiş olsa

bile, batıldır. (Son cümle mülga: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

II:KARZIN TESLİM VE TESELLÜMÜ HAKKINDAKİ İDDİALARDA MÜRURU

ZAMAN

Madde 309 - Ödünç alan kimsenin verilecek şeyin teslim edilmesine ve ödünç verenin dahi

o şeyin tesellüm edilmesine dair olan iddiaları, diğer tarafın bu baptaki temerrüdünden

itibaren altı ay geçmekle müruru zamana uğrar.

III:ÖDÜNÇ ALAN KİMSENİN BORCU ÖDEMEKTEN ACZİ:

Madde 310 - Ödünç alan kimse karzdan sonra borcunu edadan aciz haline girmiş

bulunursa, borç veren, taahhüt ettiği şeyin tesliminden imtina edebilir.

Ödünç alan kimse, akitten evvel borcunu ödemekten aciz halinde bulunup da ödünç veren

akitten sonra bundan haberdar olmuş ise, yine bu salahiyeti kullanabilir.

C - NAKİT YERİNE VERİLEN ŞEYLER :

Madde 311 - Ödünç alan kimseye taahhüt edilen nakit yerine kıymetli evrak yahut emtia

verildiği takdirde borcun miktarı teslim zamanında ve mekanında bu evrak veya emtianın haiz

oldukları borsa rayicinden ve cari fiyattan ibaret olur; bunun hilafına mukavele batıldır.

D - İADE ZAMANI :

Madde 312 - Geriye verilmesi için, ne bir muayyen vade ne ihbar müddeti ne de istenildiği

zaman muacceliyet kesbedeceği mukavele edilmemiş olan bir borç ilk talepten itibaren altı

hafta içinde geri verilmek lazımdır.

ONUNCU BAP : HİZMET AKDİ

A - TARİFİ :

Madde 313 - Hizmet akdi, bir mukaveledir ki onunla işçi, muayyen veya gayri muayyen bir

zamanda hizmet görmeği ve iş sahibi dahi ona bir ücret vermeği taahhüt eder.

Ücret, zaman itibariyle olmayıp yapılan işe göre verildiği takdirde dahi işçi muayyen veya

gayri muayyen bir zaman için alınmış veya çalışmış oldukça, hizmet akdi yine mevcuttur;

buna parça üzerine hizmet veya götürü hizmet denir.

Hizmet akdi hakkındaki hükümler, kıyasen çıraklık akdine tatbik olunur.

B - TEŞEKKÜLÜ :

I:UMUMİYET İTİBARİYLE:

Madde 314 - Hilafına bir hüküm bulunmadıkça, hizmet akdi hususi bir şekle tabi değildir. Ezcümle hizmet muayyen bir zaman için kabul edilmiş olur ve işin iktizasına göre o hizmet

ancak ücret mukabilinde yapılabilirse, hizmet akdi inikad etmiş sayılır.

II:MESAİ KAİDELERİ:

Madde 315 - Sınai veya ticari bir teşebbüste, iş sahibi tarafından mesai veya dahili bir

intizam için muttarit bir kaide ittihaz edilmiş ise bunlar evvelce yazılmış ve işçiye dahi

bildirilmiş olmadıkça işçiye bir borç tahmil etmez.

III:UMUMİ MUKAVELE:

1 - NASIL YAPILACAĞI

Madde 316 - İş sahibi kimselerin veya cemiyetlerinin, işçilerle veya cemiyetleriyle

yaptıkları mukavelede hizmete mütaallik hükümler vazolunabilir.

Bu umumi mukavele, tahriri olmadıkça muteber değildir.

Alakadarlar bu mukavelenin müddetinde ittifak edemezlerse, bir sene mürurundan sonra

altı aylık müddet için yapılacak bir ihbar ile, her zaman mukaveleyi feshedebilirler.

2 - HÜKÜMLERİ

Madde 317 - Umumi bir mukavele ile bağlı bulunan iş sahipleriyle işçiler arasında

yapılacak hususi hizmet akitlerinin, umumi mukaveleye muhalif hükümleri batıldır.

Bu batıl hükümlerin yerine, umumi mukavele hükümleri kaim olur.

VI:ÇIRAKLIK MUKAVELESİ :

Madde 318 - Küçükler veya mahcurlar ile yapılan çıraklık mukaveleleri, tahriri yapılmış ve

usta ve velayeti haiz kimse yahut sulh hakiminin muvafakatiyle vasi tarafından imza edilmiş

olmadıkça, muteber değildir.

Mukavele, yapılacak işin ve çıraklığın nevi ve müddetine ve günde çalışılacak saatlere ve

iaşe yahut diğer yapılacak ve verilecek şeylere ve kezalik tecrübe zamanına dair muktazi

şartları ihtiva etmek lazımdır.

Bu şartlara riayet olunup olunmadığı salahiyettar daire tarafından murakabe edilir.

C - HÜKMÜ :

I:ŞARTLARI :

Madde 319 - Hizmet mukavelesinin şartları kanuna, ahlaka (adaba) mugayir olmamak

üzere istenildiği gibi tayin olunabilir.

II:İŞÇİNİN BORÇLARI :

1 - BİZZAT İFA Madde 320 - Hilafı mukaveleden veya hal icabından anlaşılmadıkça işçi taahhüt ettiği şeyi

kendisi yapmağa mecbur olup başkasına devredemez.

İş sahibinin dahi hakkını başkasına devredebilmesi, aynı kayıtlara tabidir.

2 - İHTİMAM MECBURİYETİ

Madde 321 - İşçi, taahhüt ettiği şeyi ihtimam ile ifaya mecburdur.

Kasıt veya ihmal ve dikkatsizlik ile iş sahibine iras ettiği zarardan mesuldür. İşçiye terettüp

eden ihtimamın derecesi, akde göre tayin olunur ve işçinin o iş için muktazi olup iş sahibinin

malümu olan veya olması icabeden malümatı derecesi ve mesleki vukufu kezalik istidat ve

evsafı gözetebilir.

3 - PARÇA VEYA GÖTÜRÜ İŞTE MESULİYET

Madde 322 - İşçi parça üzerine yahut götürü çalışıp da iş sahibinin nezareti altında

bulunmaz ise işlenen madde ve işin akit mucibince icrası noktasından mesuliyeti hakkında

istisna akdine dair hükümler, kıyasen tatbik olunur.

III:İŞ SAHİBİNİN BORÇLARI :

1 - ÜCRET

A MİKTARI

Madde 323 - (Değişik fıkra: 17/04/2008-5754 S.K./82.mad.) İş sahibi mukavele edilen

yahut adet olan yahut kendisinin bağlı bulunduğu umumi mukavelede tespit olunan ücreti

tediye ile mükelleftir. Çalıştırılan işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit

istihkaktan o ay içinde ödenenlerin özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle

ödenmesi hususunda; tabi olduğu vergi mükellefiyeti türü, işletme büyüklüğü, çalıştırdığı işçi

sayısı, işyerinin bulunduğu il ve benzeri gibi unsurları dikkate alarak iş sahiplerini zorunlu

tutmaya, banka hesabına yatırılacak ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit

istihkakın, brüt ya da kanuni kesintiler düşüldükten sonra kalan net miktar üzerinden olup

olmayacağını belirlemeye Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı ve

Hazine Müsteşarlığından sorumlu Devlet Bakanlığı müştereken yetkilidir. Çalıştırdığı

işçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka

hesapları vasıtasıyla ödeme zorunluluğuna tabi tutulan iş sahipleri, işçilerinin ücret, prim,

ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını özel olarak açılan banka hesapları dışında

ödeyemezler.

(Ek fıkra: 17/04/2008-5754 S.K./82.mad.) İşçilerin ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki

her çeşit istihkaklarının özel olarak açılan banka hesabına yatırılmak suretiyle ödenmesine

ilişkin diğer usûl ve esaslar anılan bakanlıklarca müştereken çıkarılacak yönetmelikle

düzenlenir.

Ücretle birlikte kardan bir hisse verilmesi mukavele edilmiş ise iş sahibi işçiye yahut onun

yerine iki tarafın veya hakimin tayin ettiği bigaraz kimseye kar ve zarar hakkında muktazi

malumatı vermeğe ve lüzumu olan hesap defterlerinin muayenesine müsaade etmeğe

mecburdur. B İŞ VERİLMESİNİ İSTEMEK HAKKI

Madde 324 - İş için muayyen olan zamanda parça üzerine yahut götürü olarak münhasıran

bir iş sahibine çalışmakta olan işçi, akit müddetinde her gün için kendisine kafi miktarda iş

verilmesini istemek hakkını haizdir.

Bu takdirde parça yahut götürü iş bulunmazsa, iş saat hesabiyle veya gündelikle verilebilir;

bu da bulunmazsa, iş sahibi, bu bapta kendisine bir kusur isnat edilemiyeceğini ispat

etmedikçe vukua gelen zararı tazmine mecbur olur.

C İŞ SAHİBİNİN TEMERRÜDÜ

Madde 325 - İş sahibi işi kabulde temerrüt ederse, işçi taahhüt ettiği işi yapmağa mecbur

olmaksızın mukaveledeki ücreti istiyebilir.

Şu kadar ki, işi yapmadığından dolayı tasarruf ettiği yahut diğer bir iş ile kazandığı ve

kazanmaktan kasten feragat eylediği şeyi mahsup ettirmeğe mecburdur.

D TEDİYE GÜNÜ

Madde 326 - Mukavele yahut adet ile daha kısa mehiller tayin edilmemiş ise ücret,

aşağıdaki dairede verilir.

1 - Amele ve iş sahibi ile birlikte yaşamıyan hizmetçilere haftada bir.

2 - İdarehane memurlarına ve müstahdemlerine ve iş sahibi ile birlikte yaşıyan hizmetçilere

her ay.

Hizmet akdinin hitamiyle ücret herhalde muacceliyet kesbeder.

H AVANS

Madde 327 - İş sahibi işçinin zarureti dolayisiyle ihtiyacı bulunan ve tediyesi kendisi için

zarar ve müzayakayı mucip olmıyan avansları, yapılan iş nispetinde işçiye vermekle

mükelleftir.

V İŞ İFA EDİLEMEDİĞİ HALDE ÜCRET

Madde 328 - Uzun müddet için yapılan hizmet akdinde, işçi hastalıktan ve askerlikten veya

bu gibi sebeplerden dolayı kusuru olmaksızın nispeten kısa bir müddet için işi ifa edemediği

takdirde o müddet için ücret istemeğe hakkı vardır.

Z FAZLA İŞ İÇİN ÜCRET

Madde 329 - Akit ile tayin edilen yahut adet mucibince icabeden iş miktarından ziyade bir

işin ifasına zaruret hasıl olupta işçi, bunu yapmağa muktedir olur ve imtinaıda hüsnü niyet

kaidelerine muhalif bulunursa cebrolunur.

İşçi, bu ziyade iş için fazla bir ücrete müstahak olur ve bu, mukavele edilen ücretle

mütenasip bir suretle hususi haller nazara alınmak şartiyle takdir edilir. 2 - ÇIRAĞIN TALİMİ

Madde 330 - Çıraklık mukavelesinde, usta, çırağa sanatı olanca dikkat ve itinasiyle

öğretmeğe mecburdur.

Usta, çırağın mecburi derslere devamına nezaret ve meslekine ait mekteplere ve kurslara

gitmesi ve çıraklık imtihanlarına iştirak eylemesi için lüzumu olan zamanlarda müsaade

etmekle mükelleftir.

Çırağa, kaideten, ne geceleri nede cuma günleri iş verilmez.

3 - ALAT VE MALZEME

Madde 331 - Hilafına mukavele veya adet yoksa iş sahibi, çalışması için, işçiye muktazi

alat ve malzemeyi vermekle mükelleftir.

İşçi, mükellef olmadığı halde bu işleri iş sahibinin rızasiyle tamamen veya kısmen tedarik

ederse iş sahibi bunun için bir tazminat vermeye mecbur olur.

4 - TEDBİRLER VE MESAİ MAHALLERİ

Madde 332 - İş sahibi, akdin hususi halleri ve işin mahiyeti noktasından hakkaniyet

dairesinde kendisinden istenilebileceği derecede çalışmak dolayısıyle maruz kaldığı

tehlikelere karşı icabeden tedbirleri ittihaza ve münasip ve sıhhi çalışma mahalleri ile, işçi

birlikte ikamet etmekte ise sıhhi yatacak bir yer tedarikine mecburdur.

(Ek fıkra: 29/06/1956 - 6763/41 md.) İş sahibinin yukarıki fıkra hükmüne aykırı hareketi

neticesinde işçinin ölmesi halinde onun yardımından mahrum kalanların bu yüzden

uğradıkları zararlara karşı istiyebilecekleri tazminat dahi akde aykırı hareketten doğan

tazminat davaları hakkındaki hükümlere tabi olur.

5 - MAHSUP

Madde 333 - İşçi ücretinin tediyesi, işçinin ve ailesinin nafakası için zaruri bulunduğu

takdirde; işçinin muvafakatı olmaksızın iş sahibi ücreti kendi alacağı ile mahsup edemez.

Şu kadarki kasten iras edilen zararların tazmini için mahsup icrası daima caizdir.

6 - İSTİRAHAT ZAMANLARI

Madde 334 - İş sahibi işçinin istirahati için mutat olan saat ve günlerde müsaade vermekle

mükelleftir.

İş sahibi, mukavelenin feshi ihbar olunduktan sonra başka bir iş araması için işçiye

münasip bir zaman vermek mecburiyetindedir.

Her halde mümkün olduğu kadar iş sahibinin menfaati gözetilmek lazımdır.

7 - ŞAHADETNAME Madde 335 - İşçi yalnız hizmetinin nevini ve müddetini havi bir şahadetname vermesini, iş

sahibinden isteyebilir.

İşçi sarahaten talep ettiği takdirde şahadetname, hal ve hareketini ve sa'yinin keyfiyetini de

ihtiva etmek lazımdır.

8 - İŞÇİNİN İHTİRAI

Madde 336 - İşçi hizmetini yaparken bir şey ihtira ettikte iş sahibi böyle bir ihtiraın

kendisine ait olacağını akitte şart koymuş yahut bu ihtira işçinin taahhüt eylediği hizmetin

levazımından bulunmuş ise ihtira olunan şey, iş sahibinin olur.

Birinci surette ihtira mühim bir iktisadi kıymeti haiz ise, işçinin hakkaniyet dairesinde tayin

edilecek bir bedel istemeğe hakkı vardır.

Bu bedel, ihtiraın meydana gelmesinde iş sahibinin iştiraki ve tesissatından edilen istifade

nazara alınarak tesbit olunur.

IV:BİRLİKTE YAŞAMA:

Madde 337 - Hilafına mukavele ve adet yok ise, iş sahibi ile birlikte ikamet eden işçinin

iaşe ve süknası, ücretten bir kısım teşkil eder.

İş sahibi, bu halde kendi kusuru olmaksızın nispeten kısa bir zaman için hizmetini ifaya

muktedir olamayan işçiyi görüp gözetmek ve muktazi tedaviyi ifa ettirmek üzere iaşesiyle de

mükelleftir.

D - HİTAMI :

I:MÜDDETİN MÜRURU:

Madde 338 - Hizmet akdi, muayyen bir müddet için yapılmış yahut böyle bir müddet işin

maksut olan gayesinden anlaşılmakta bulunmuş ise, hilafı mukavele edilmiş olmadıkça feshi

ihbara hacet olmaksızın bu müddetin müruriyle, akit nihayet bulur.

II:SÜKUT İLE TECDİT:

Madde 339 - Muayyen bir müddet için yapılan hizmet akdi bu müddetin mürurundan sonra

her iki tarafın sükutu ile temdit edildiği takdirde, akit, aynı müddet ve fakat nihayet bir sene

için tecdit edilmiş sayılır.

Akdin feshi ihbar vukuuna mütevakkıf iken iki taraftan hiç biri ihbar etmemiş ise, akit,

tecdit edilmiş sayılır.

III:FESHİN İHBARI VE KANUNİ MÜDDETLER:

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 340 - Hizmet akdinde, bir müddet tayin edilmez ve böyle bir müddet işin maksut

olan gayesinden de anlaşılmazsa, her iki tarafça feshi ihbar olunabilir. Böyle ne akit nede kanun ile diğer bir müddet tesbit edilmemiş olduğu takdirde, amele

hakkında ihbardan sonra girecek hafta nihayeti için, idarehane memur ve müstahdemleri

hakkında ihbardan sonra girecek ikinci hafta ve diğer hizmet akitlerinde ihbardan sonra

girecek keza ikinci hafta nihayeti için akit fesholunabilir.

İş sahipleri ve işçiler için muhtelif ihbar müddetleri, mukavele edilmesi caiz değildir.

2 - BİR SENEDEN FAZLA DEVAM EDEN İŞLERDE

Madde 341 - Bir hizmet akdi, bir seneden fazla devam ettiği takdirde bu akit iş sahibi ve

işçi tarafından ihbar edildikten sonra girecek ikinci haftanın nihayeti için fesholunabilir.

Bu müddetin bir haftadan eksik olmamak üzere mukavele ile tebdili caizdir.

3 - TECRÜBE MÜDDETİ

Madde 342 - Uzun müddet ile yapılan akitte, bir tecrübe zamanı şart edilmiş olduğu

takdirde hilafına mukavele edilmemiş ise ilk iki ay zarfında ihbardan sonra girecek haftanın

nihayeti için akit fesholunabilir.

Çırak ve hizmetçi akitlerinde hilafına bir mukavele yok ise hizmete duhulden itibaren ilk

iki hafta tecrübe müddeti sayılır ve bu müddet zarfında iki taraftan her biri bir gün evvel ihbar

etmek şartiyle akdi fesihte serbesttir.

4 - HAYAT MÜDDETİNCE YAHUT ON SENEDEN FAZLA İÇİN YAPILAN AKİT

Madde 343 - Bir hizmet akdi, bir tarafın yaşadığı müddetçe yahut on seneden fazla için

yapılmış ise işçi, bunu on sene geçtikten sonra her zaman ve bir aylık bir ihbar müddetine

riayet şartiyle tazminat dahi vermeksizin fehedebilir.

IV:FESİH:

1 - MUHİK SEBEPLERDEN DOLAYI

A SALAHİYET

Madde 344 - Muhik sebeplerden dolayı gerek işçi gerek iş sahibi, bir ihbara lüzum

olmaksızın her vakit akdi feshedebilir. Ezcümle ahlaka müteallik sebeplerden dolayı yahut

hüsnü niyet kaideleri noktasından iki taraftan birini artık akdi icra etmemekte haklı gösteren

her hal, muhik bir sebep teşkil eder.

Bu gibi hallerin mevcudiyetini hakim takdir eder. Fakat işçinin kendi kusuru olmaksızın

düçar olduğu nispeten kısa bir hastalığı yahut kısa müddetli bir askeri mükellefiyeti ifa

etmesi, muhik sebep olarak kabul edilemez.

B TAZMİNAT

Madde 345 - Muhik sebepler bir tarafın akte riayet etmemesinden ibaret olduğu takdirde bu

taraf diğer tarafa, onun akit ile müstahak iken mahrum kaldığı fer'i menfaatlerde nazara

alınmak üzere tam bir tazminat itasiyle mükellef olur. Bundan başka hakim vaktinden evvel feshin mali neticelerini, hali ve mahalli adeti göz

önünde tutarak takdir eder.

2 - ÜCRETİN TEHLİKEDE BULUNMASINDAN DOLAYI

Madde 346 - İş sahibi borcu ödemekten aciz olduğu takdirde, işçi, talebi üzerine münasip

bir müddet zarfında ücreti için teminat verilmezse akitten rücua salahiyettar olur.

V:ÖLÜM:

Madde 347 - Hizmet Akdi, işçinin ölümü ile hitam bulunur. İş sahibi öldüğü takdirde, akit,

başlıca onun şahsı nazara alınarak yapılmış ise nihayet bulur.

Bu ikinci halde işçi akdin vaktinden evvel nihayet bulması hasebiyle düçar olduğu zarar

için hakkaniyet dairesinde bir tazminat isteyebilir.

E - REKABET MEMNUİYETİ:

I:CEVAZI:

Madde 348 - İş sahibinin müşterilerini tanımak veya işlerinin esrarına nüfuz etmek

hususlarında işçiye müsait olan bir hizmet akdinde her iki taraf, akdin hitamından sonra,

işçinin kendi namına iş sahibi ile rekabet edecek bir iş yapamamasını ve rakip bir müessesede

çalışamamasını ve böyle bir müessesede şerik veya sair sıfatla alakadar olamamasını, şart

edebilirler.

Rekabet memnuiyetine dair olan şart, ancak işçinin müşterileri tanımasından ve esrara

nüfuzundan istifade ederek iş sahibine hissolunacak derecede bir zarar husulüne sebebiyet

verebilecek ise, caizdir.

İşçi, akdin yapıldığı zamanda reşit değil ise rekabet memnuiyetine dair olan şart batıldır.

II:HUDUDU:

Madde 349 - Rekabet memnuiyeti ancak işçinin iktisadi istikbalinin hakkaniyete muhalif

olarak tehlikeye girmesini menedecek surette zaman, mahal ve işin nevi noktasından hal

icabına göre münasip bir hudut dahilinde şart edilmiş ise muteberdir.

III:ŞEKLİ:

Madde 350 - Rekabet memnuiyeti, sahih olmak için tahriri mukaveleye merbut olmak

lazımdır.

IV:MUHALEFETİN HÜKÜMLERİ:

Madde 351 - Rekabet memnuiyetine muhalif harekette bulunan işçi, bu muhalefet sebebi ile

eski iş sahibinin düçar olduğu zararları tazmin ile mükelleftir. Memnuiyete muhalif hareket hakkında cezai şart konulmuş ise, işçi, kaideten meşrut ceza

miktarını tediye ile memnuiyetten kurtulabilir. Fakat zarar bu miktarı mütecaviz ise, fazlasını

da tazmin ile mükellef olur.

İşçinin hareketi tarzı ve ihlal veya tehdit edilen menfaatlerin ehemmiyeti haklı gösteriyorsa

ve tahriri bir mukavele ile sarahaten bu hak muhafaza edilmiş ise, iş sahibi, müstesna olarak

meşrut olan cezanın tediyesinden ve onu mütecaviz olan zararın tazmininden başka

muhalefetin menini de talep edebilir.

V :MEMNUİYETİN NİHAYETİ

Madde 352 - Rekabet memnuiyetinin bakasında iş sahibinin hakiki menfaati bulunmadığı

sabit olursa, bu memnuiyet nihayet bulur.

İş sahibi işçinin feshi muhik gösterecek bir kusuru yok iken akdi feshetmiş yahut iş

sahibinin feshi haklı gösteren bir kusuru dolayısiyle akit işçi tarafından feshedilmiş ise, işçi

aleyhine memnuiyete muhalefetinden dolayı dava ikame edilemez.

F - SERBEST HİZMETLERDE TATBİK EDİLECEK HÜKÜMLER

Madde 353 - Bu babın hükümleri hizmet akdinin teşekkül unsurlarını havi olmakla beraber

ilmi veya bedii malümatı mahsusayı haiz olanlar tarafından ücretle yapıla gelen mesai

hakkındaki akitlere de tatbik olunur.

G - HUSUSİ KANUNLARIN HÜKÜMLERİNİN MAHFUZİYETİ

Madde 354 - Resmi memurlar ve müstahdemler hakkındaki hususi kanunların hükümleri

mahfuzdur.

ON BİRİNCİ BAP : İSTİSNA AKDİ

A - TARİFİ

Madde 355 - İstisna, bir akittirki onunla bir taraf (müteahhit), diğer tarafın (iş sahibi)

vermeği taahhüt eylediği semen mukabilinde bir şey imalini iltizam eder.

B - AKDİN HÜKÜMLERİ

I:MÜTEAHHİDİN BORÇLARI:

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 356 - Mütaahhidin mesuliyeti, umumi surette işçinin hizmet akdindeki mesuliyetine

dair olan hükümlere tabidir.

Mütaahhit, imal olunacak şeyi bizzat yapmağa veya kendi idaresi altında yaptırmağa

mecburdur. Fakat işin mahiyetine nazaran şahsi maharetinin ehemmiyeti yok ise, taahhüt

ettiği şeyi başkasına dahi imal ettirebilir. Hilafına adet veya mukavele olmadıkça, mütaahhit, imal olunacak şeyin icrası için lazım

olan vasıtaları ve alat ve edevatı kendi masrafiyle tedarik etmeğe mecburdur.

2 - MALZEME İTİBARİYLE

Madde 357 - Mütaahhit, imal ettiği şeyde kullandığı malzemenin iyi cinsten olmamasından

dolayı iş sahibine karşı mesul ve bu hususta bayi gibi mütekeffildir.

Malzeme iş sahibi tarafından verilmiş ise, müteahhit, onları layik olan bütün ihtimam ile

kullanmak ve bundan dolayı hesap vermek ve artanı iade etmekle mükelleftir.

İş devam ettiği sırada, iş sahibinin, verdiği malzemenin veya gösterdiği arsanın kusurlu

olduğu anlaşılır yahut imalatın noktası noktasına muntazaman icrasını tehlikeye koyacak

diğer bir hal hadis olursa mütaahhit, iş sahibini bundan derhal haberdar etmeğe mecbur aksi

takdirde bunların neticelerini tahammül etmekle mükelleftir.

3 - AKİT DAİRESİNDE İŞE BAŞLAMA VE İCRA

Madde 358 - Mütaahhit, işe zamanında başlamaz veya mukavele şartlarına muhalif olarak

işi tehir eder yahut iş sahibinin kusuru olmaksızın vakı olan teehhür bütün tahminlere nazaran

mütaahhidin işi muayyen zamanda bitirmesine imkan vermiyecek derecede olursa iş sahibi

teslim için tayin edilen zamanı beklemeğe mecbur olmaksızın akdi feshedebilir.

İmal sırasında işin müteahhidin kusuru sebebi ile ayıplı veya mukaveleye muhalif bir

surette yapılacağını katiyetle tahmin etmek mümkün olursa, iş sahibi, bunlara mani olmak için

müteahhide münasip bir mühlet tayin ederek veya ettirerek bu mühlet içinde icabını icra

etmediği halde hasar ve masraflar müteahhide ait olmak üzere tamiratın veya imalata devamın

üçüncü bir şahsa tevdi olunacağını ihtar edebilir.

4 - İŞİN KUSURUNA MÜTEDAİR TEMİNAT

A KUSURUN TESBİTİ

Madde 359 - İmal olunan şeyin tesliminden sonra iş sahibi, işlerin mutat cereyanına göre

imkanını bulur bulmaz o şeyi muayeneye ve kusurları varsa bunları müteahhide bildirmeğe

mecburdur.

İki taraftan her birinin, imal olunan şeyi masrafı kendisinden olmak üzere ehli hibreye

muayene ettirilmesini ve muayene neticesinin bir raporla tesbitini istemeğe hakkı vardır.

B KUSUR HALİNDE İŞ SAHİBİNİN HAKKI

Madde 360 - Yapılan şey iş sahibinin kullanamıyacağı ve nısfet kaidesine göre kabule icbar

edilemiyeceği derecede kusurlu veya mukavele şartlarına muhalif olursa, iş sahibi, o şeyi

kabulden imtina edebilir; bu hususta mütaahhidin taksiri bulunursa zarar ve ziyan da

isteyebilir.

İşin kusurlu olması veya mukaveleye muhalif bulunması yukarıki derecede ehemmiyeti

haiz değil ise iş sahibi, işin kıymetinin noksanı nispetinde fiatı tenzil ve eğer o işin ıslahı büyük bir masrafı mucip değil ise mütaahhidi tamire mecbur edebilir. Bu hususta mütaahhidin

taksiri varsa iş sahibi zarar ve ziyan da istiyebilir.

Yapılan şey iş sahibinin arsası üzerine yapılmış olup da mahiyeti itibariyle refi ve kal'ı fazla

bir zararı mucip ise iş sahibi, ancak ikinci fıkra mucibince muamele yapar.

C İŞ SAHİBİNİN MESULİYETİ

Madde 361 - Yapılan şeyin kusurlu olması müteahhidin sarahaten beyan eylediği mütalaaya

mugayir olarak iş sahibinin verdiği emirlerden neşet etmiş bulunur veya her hangi bir sebeple

iş sahibine isnadı kabil olursa, iş sahibi o şeyin kusurlu olmasından mütevellit hakları

dermeyan edemez.

D İŞİN KABULÜ

Madde 362 - Yapılan şeyin sarahaten veya zımnen kabulünü müteakıp mütaahhit, her türlü

mesuliyetten beri olur. Ancak mütaahhidin kasten sakladığı usulü veçhile muayenesinde

müşahade edilemiyecek olan kusurlar hakkında, mesuliyeti bakidir.

Eğer iş sahibi kanunen tayin olunan muayene ve ihbarı ihmal ederse zımnen kabul etmiş

sayılır.

Yapılan şeydeki kusur, sonradan meydana çıkarsa iş sahibi, vakıf olur olmaz keyfiyeti

mütaahhide haber vermeğe mecburdur. Aksi takdirde iş sahibi kabul etmiş sayılır.

H MÜRURUZAMAN

Madde 363 - Yapılan şeyin kusurlu olmasından dolayı iş sahibinin haiz olduğu haklar,

müşterinin haklarının tabi olduğu müruru zaman hükmüne tabidir.

Fakat gayrimenkul inşaata müteallik kusurlardan dolayı iş sahibinin mütaahhide ve inşaata

iştirak eyliyen mimar ve mühendise karşı mütalebesi, tesellüm zamanından itibaren beş

senelik müruru zamana tabidir.

II:İŞ SAHİBİNİN BORÇLARI:

1 - ÜCRETİN MUACCELİYETİ

Madde 364 - İşin parası, teslim zamanında ödenir.

Yapılan şey parça parça teslim edildikçe bedeli ifa olunmak üzere mukavele edilmiş ise her

kısmın bedeli o kısmın teslimi zamanında ödenmek lazımdır.

2 - ÜCRETİN MİKTARI

A GÖTÜRÜ TAAHHÜT

Madde 365 - Götürü pazarlık edilmiş ise, mütaahhit yapılacak şeyi kararlaştırılan fiata

yapmağa mecburdur. Yapılacak şey, tahmin edilen miktardan fazla say ve masrafı mucip olsa

bile, müteahhit bedelin arttırılmasını isteyemez. Fakat evvelce tahmin olunamıyan veya tahmin olunup ta iki tarafça nazara alınmıyan haller

işin yapılmasına mani olur veya yapılmasını son derece işkal ederse hakim, haiz olduğu takdir

hakkı dolayısiyle ya tekarrür eden bedeli tezyit veya mukaveleyi fesheyler.

Yapılacak şey, evvelce tahmin edilen miktardan daha az bir say ile vücuda gelmiş ise, iş

sahibi bedeli tamamen vermeğe mecburdur.

B İŞİN KIYMETİNE GÖRE BEDELİN TAYİNİ

Madde 366 - Evvelce kararlaştırılmamış veya takribi bir surette kararlaştırılmış olan bedel,

yapılan şeyin kıymetine ve mütaahhidin masrafına göre tayin edilir.

C - AKDİN HİTAMI

I:KEŞİF BEDELİNİN TECAVÜZÜ HALİNDE FESİH:

Madde 367 - Yapılan şeyin masrafı, evvelce mütaahhit ile takribi bir surette tesbit edilen

keşfi iş sahibihin sun'u olmaksızın çok fazla tecavüz ederse gerek o şeyin imali esnasında

gerek imalinden sonra iş sahibi mukaveleyi feshedebilir.

Bu suretle yapılan şey iş sahibinin arsası üzerinde inşa ediliyorsa iş sahibi, bedelden

münasip bir miktarın tenzilini isteyebileceği gibi inşaat henüz bitmemiş ise müteahhidi

devamdan meni ve yapılan kısmı hakkaniyet dairesinde tazmin ederek mukaveleyi

feshedebilir.

II:YAPILAN ŞEYİN TELEFİ:

Madde 368 - Yapılan şey teslimden evvel kazara telef olmuş ise iş sahibi, onu tesellümden

temerrüt etmiş bulunmadıkça müteahhit ne yaptığı işin ücretini ne de masraflarının tediyesini

isteyemez.

Bu takdirde, telef olan malzeme kime ait ise hasarı da ona aittir.

Eğer yapılan şey, iş sahibi tarafından verilen malzemenin veya gösterilen arsanın

kusurundan yahut iş sahibi tarafından imal ve inşa tarzı hakkında verilen emirden dolayı telef

olmuş ise; müteahhit, bu tehlikeleri zamanında ihbar eylemiş bulunduğu takdirde yaptığı işin

kıymetini ve bu kıymette dahil olmıyan masrafın tesviyesini talep edebilir. İş sahibinin taksiri

olduğu takdirde mütaahhidin, fazla olarak zarar ve ziyan istemeğe hakkı vardır.

III:ZARARI BALİĞAN MABELAĞ TAZMİN EDEREK FESİH:

Madde 369 - Yapılan şey; bitmezden evvel iş sahibi yapılmış olan kısmın bedelini vermek

ve mütaahhidin zarar ve ziyanını baliğan mabelağ tazmin etmek şartiyle mukaveleyi

feshedebilir.

IV:İŞ SAHİBİNİN YÜZÜNDEN HİZMETİN İFASI MÜMKÜN OLMAMASI:

Madde 370 - Taahhüt olunan şeyin yapılması iş sahibi nezdinde zuhur eden bir kaza

yüzünden mümkün olamıyorsa müteahhit yaptığı işin kıymetini ve bu kıymette dahil olmıyan

masrafını alır. Bu hususta iş sahibinin taksiri varsa müteahhidin başkaca zarar ve ziyan istemeğe hakkı

olur.

V:MÜTAAHHİDİN VEFATI YAHUT ACZİ:

Madde 371 - Mütaahhit öldüğü yahut sun'u taksiri olmaksızın işi bitirmekten aciz kaldığı

takdirde, mukavele müteahhidin şahsı nazara alınarak yapılmış ise istisna akdi münfesih olur.

Bu takdirde yapılan miktarın kullanılması kabil ise iş sahibi onu kabule ve bedelini

vermeğe mecburdur.

ON İKİNCİ BAP : NEŞİR MUKAVELESİ

A - TARİFİ

Madde 372 - Neşir mukavelesi, bir akittir ki onunla edebi ve sınai bir eserin müellifi veya

halefi, o eseri bir naşire terk etmeği taahhüt ve naşir de o eseri az çok teksir ile halk arasında

neşir etmeği iltizam eder.

B - HÜKÜMLERİ

I:TELİF HAKKININ NAKLİ VE TEMİNATI:

Madde 373 - Neşir mukavelesi, müellifin haklarını, mukavelenin ifasının icap ettirdiği

miktar ve zaman için naşire nakleyler.

Neşredilecek eseri terk eyleyen kimse; akit zamanında o eserde tasarruf etmek hakkını

kullanmağa muktedir olmalıdır. Bu cihetten dolayı naşire karşı mütekeffildir ve eğer telif

hakkı varsa bu tekeffül, onunda şamildir.

Eserin tamamı veya bir kısmı, başka bir naşire terk yahut terk edenin malumatı dahilinde

neşredilmiş bulunursa; terkeden, neşir mukavelesinin akdinden evvel diğer tarafı, bundan

haberdar etmek lazımdır.

II:MÜELLİFİN TASARRUFU :

Madde 374 - Naşirin yapmağa hakkı olduğu tabılar bitmedikçe müellif veya halefi, eserin

tamamında veya bir kısmında naşirin zararına bir tasarrufta bulunamaz.

Gazete makaleleri ve mevkut bir risalede neşredilmiş kısa makaleler, müellif veya halefleri

tarafından daima başka bir yerde neşredilebilir.

Müşterek bir eserin kısımlarından olan yazılar ve mevkut bir risalenin uzun olan

makaleleri, müellif veya halefleri tarafından neşrin hitamından üç ay geçmezden evvel tekrar

neşredilemez.

III:BASILACAK NÜSHALARIN TAYİNİ:

Madde 375 - Eğer mukavelede tabı adedi tasrih edilmemiş ise naşirin hakkı ancak bir tab'a

maksurdur. Hilafı şart edilmemiş ise, naşir, her tabı için basacağı nüsha adedini tesbitte serbesttir. Fakat

diğer taraf talep eyler ise eserin mahiyeti ile mütenasip derecede bir intişarı temin eyleyecek

miktarda nüsha tabetmeğe mecburdur. Birinci tabı bittikten sonra naşir tekrar tabedemez.

Eğer makale naşire muayyen ve birden fazla tab'a veya eserin her tab'ına salahiyet vermiş

olupta naşirde eserin nüshaları tükenmiş iken yeniden tab'ı ihmal ediyorsa müellif veya

halefleri, yeni bir tabı için naşire hakim tarafından bir mühlet tayin ettirtebilirler. Naşir, bu

mühlet zarfında borcunu ifa eylemezse hakkı sakıt olur.

IV:TEKSİR VE SATIŞ İÇİN MESAİ:

Madde 376 - Naşir, eserde hiç bir suretle ihtisar, ilave ve tadil yapmaksızın münasip bir

şekilde teksir etmekle mükelleftir. Naşir aynı zamanda lazım olan ilanları yapmağa ve satışın

muvaffakiyetini temin için mutat tedbirleri ittihaza mecburdur.

Satışın fiatını, eserin satılmasına mani olacak tarzda tezyide salahiyettar olmaksızın naşir,

tayin eder.

V:TASHİH VE ISLAH:

Madde 377 - Naşirin menfaatlerine muzır ve onun mesuliyetini artıracak mahiyette

olmamak şartiyle müellif için eserinde tashih ve ıslah yapmak hakkı mahfuzdur. Müellif

tashihiyle naşire melhuz olmayan masraflar ihtiyar ettirirse onu tazmin eder.

Naşir, müellife eserini ıslah edebilmek imkanı bahş etmeksizin tekrar neşrine veya yeniden

tab'ına mübaşeret edemez.

VI:BİR ARADA VE AYRI AYRI NEŞİR:

Madde 378 - Bir müellifin birden fazla eserlerini ayrı ayrı neşretmek hakkı eserlerin bir

arada tab'ı salahiyetini bahşetmez.

Bir müellifin külliyatını veya müellifin eserlerinden bir nevini neşreylemek hakkı naşire

külliyatın muhtevi olduğu eserleri ayrı ayrı tabetmek hakkını veremez.

VII:TERCÜME HAKKI :

Madde 379 - Hilafı şart edilmedikçe, tercüme hakkı müellifte veya halefinde mahfuz kalır.

VIII:ESER SAHİBİNİN BEDELE İSTİHKAKI:

1 - BEDELİN MİKTARI

Madde 380 - Eser sahibinin bedelden feragat eylediği hal icabından anlaşılmadıkça bedelle

istihkakı, asıldır.

Bedelin miktarı ehlihibrenin reyi alındıktan sonra, hakim tarafından takdir olunur.

Eğer naşirin müteaddit tab'a hakkı varsa birinci tabı için tayin edilen bedel ve diğer şartlar

müteakıp tab'ılarda da muteber olmak, asıldır. 2 - BEDELİN ZAMANI TEDİYESİ, SATIŞ HESAPLARI VE BEDAVA NÜSHA

Madde 381 - Bir eser tamam olarak neşredilecek ise tamamının ve (cilt, cüzü, forma, gibi)

kısım kısım neşredilecek ise her kısmının tab'ını ve satışa hazır bulundurulmasını müteakip

bedelin tediyesi lazım gelir.

Akitler bedelin kısmen veya tamamen tediyesini satışın neticesine bırakmışlar ise naşir satış

hesaplarını tanzime ve teamül dairesinde ispat edici vesikalarını ihzara mecburdur.

Hilafı şart edilmedikçe, müellif veya halefinin, eserden örfün tayin eylediği miktarda

bedava nüsha almağa hakları vardır.

C - AKDİN HİTAMI

1 - ESERİN ZIYAI:

Madde 382 - Eser, naşire tevdi edildikten sonra kazaen zayi olsa bile naşir, bedeli tediyeye

mecburdur.

Eğer müellifte zayi olan eserin diğer nüshası var ise, o nüshayı naşirin emrine amade

kılması lazımdır. Eğer müellifte eserin diğer nüshası olmaz ve eserin yeniden vücuda

getirilmesi nisbeten kolay bulunursa müellif eserini yeniden yazmağa mecburdur.

Müellif, her iki surettede münasip bir tazminat isteyebilir.

II:TABOLUNAN ESERİN ZİYAI:

Madde 383 - Tabolunan eser satışa çıkarılmazdan evvel tamamen veya kısmen kazara zayi

olduğu takdirde naşir, müellif veya halefine ayrıca bir bedel vermeğe mecbur olmaksızın zayi

olan nüshayı kendi masrafiyle tekrar tabedebilir.

Eğer naşir, fahiş masraf ihtiyarına mecbur olmaksızın zayi olan nüshaların yerine yenilerini

ikame edebilecek ise buna mecburdur.

III:MÜELLİFİN VE NAŞİRİN ŞAHSINDA HADİS OLAN HİTAM

Madde 384 - Eseri itmam etmezden evvel müellif ölür veya ikmal kabiliyetini zayi eder

yahut taksiri olmaksızın eseri ikmal etmek imkansızlığında bulunursa neşir mukavelesi

münfesih olur.

Şu kadar ki, mukavele tamamen veya kısmen mümkün ve muhik bulunursa hakim

mukavelenin muhafaza edilmesine müsaade ve bunun için icabeden tedbirlerin ittihazını

emredebilir.

Naşirin iflası takdirinde müellif veya halefi, eseri başkasına tevdi edebilir. Fakat müellif

veya halefi iflas zamanında henüz vadesi hulül etmeyen borcun ifa edileceğine dair teminat

alırsa eseri başka bir naşire tevdi edemez.

D - NAŞİRİN PLANI DAİRESİNDE ESER TELİFİ Madde 385 - Bir veya müteaddit müellif, naşirin tayin eylediği plan dairesinde bir eser telif

eylemeği taahhüt ederlerse, ancak mukavele edilen bedele müstahak olurlar.

Bu takdirde telif hakkı naşire ait olur.

ON ÜÇÜNCÜ BAP : ALELITLAK VEKALET

BİRİNCİ FASIL : VEKALET

A - TARİFİ

Madde 386 - Vekalet, bir akittirki onunla vekil, mukavele dairesinde kendisine tahmil

olunan işin idaresini veya takabbül eylediği hizmetin ifasını iltizam eyler.

Diğer akitler hakkındaki kanuni hükümlere tabi olmayan işlerde dahi, vekalet hükümleri

cari olur.

Mukavele veya teamül varsa vekil, ücrete müstahak olur.

B - TEŞEKKÜLÜ

Madde 387 - Vekilin tevdi edilen işi idare hususunda resmi bir sıfatı varsa veya işin icrası

mesleğinin icabından ise yahut bu gibi işleri kabul edeceğini ilan etmiş ise vekalet, vekil

tarafından derhal reddedilmedikçe kabul edilmiş sayılır.

C - HÜKÜMLERİ

I:VEKALETİN ŞÜMULÜ:

Madde 388 - Vekalet akdinin şümulü mukavele ile sarahaten tesbit edilmemiş ise, taalluk

eylediği işin mahiyetine göre tayin edilir.

Vekalet, vekilin takabbül eylediği işin yapılması için icabeden hukuki tasarrufları ifa

salahiyetini şamildir.

Hususi bir salahiyeti haiz olmadıkça vekil, dava ikame edemez, sulh olamaz, tahkim

edemez, kambiyo taahhüdünde bulunamaz, hibe edemez, bir gayrimenkulü temlik veya bir

hak ile takyit edemez.

II:VEKİLİN BORÇLARI:

1 - TALİMAT DAİRESİNDE VEKALETİ İFA

Madde 389 - Vekil, müvekkılinin sarih olan talimatına muhalefet edemez.

Ancak hal icabına göre müvekkilden mezuniyet istihsaline imkan olmamakla beraber şayet

imkan olupta istizan olunsa idi müvekkilin muvafakat edeceği derkar bulunan hususlarda,

inhiraf edebilir. Bundan maada hallerde vekil aldığı talimata müvekkilinin aleyhine olarak

muhalefet ederse, bundan mütevellit zararı deruhte etmedikçe, müvekkilünbih ifa edilmiş

olmaz. 2 - HÜSÜ SURETLE İFA MÜKELLEFİYETİ

A UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 390 - Vekilin mesuliyeti, umumi surette işçinin mesuliyetine ait hükümlere tabidir.

Vekil, müvekkile karşı vekaleti iyi bir suretle ifa ile mükelleftir.

Vekil, başkasını tevkile mezun veya hal icabına göre mecbur olmadıkça veya adet başkasını

kendi yerine ikameye müsait bulunmadıkça müvekkilünbihi kendisi yapmağa mecburdur.

B İŞİ BİR ÜÇÜNCÜ ŞAHSA YAPTIRMAK HALİNDE

Madde 391 - Vekil, salahiyeti haricinde başkasını tevkil ettikte onun fiilinden kendi yapmış

gibi mesuldür.

Vekil, başkasını tevkile salahiyettar olduğu takdirde, yalnız salahiyetini kullanırken ve

talimat verirken tekayyüt ve ihtimam göstermekle mükelleftir.

Her iki surette vekilin kendi yerine ikame ettiği şahsa karşı haiz olduğu bütün hakları

müvekkil, doğrudan doğruya o şahsa karşı dermeyan edebilir.

3 - HESAP VERME

Madde 392 - Vekil, müvekkilin talebi üzerine yapmış olduğu işin hesabını vermeğe ve bu

cihetten dolayı her ne nam ile olursa olsun almış olduğu şeyi müvekkile tediyeye mecburdur.

Vekil zimmetinde kalan paranın faizini de vermeğe mecburdur.

4 - VEKİLİN İKTİSABETTİĞİ HAKLARIN MÜVEKKİLİNE İNTİKALİ

Madde 393 - Müvekkil vekiline karşı olan muhtelif borçlarını ifa edince, vekilin kendi

namına ve müvekkili hesabına üçüncü şahıstaki alacağı, müvekkilin olur.

Vekilin iflası halinde müvekkil, bu hakkını masaya karşıda iddia edebilir.

Vekilin iflası müvekkil, vekilin kendi namına ve müvekkili hesabına iktisap eylemiş olduğu

menkul eşya hakkında dahi istihkak iddiasında bulunabilir. Vekilin haiz olduğu hapis hakkını,

masa dahi haizdir.

III:MÜVEKKİLİN BORÇLARI:

Madde 394 - Vekilin usulü dairesinde müvekkilünbihi ifa için yaptığı masrafı ve verdiği

avansları, müvekkilin, faiziyle beraber vermesi ve vekilin deruhte eylediği borçlardan onu

kurtarması lazımdır.

Vekil, vekaleti ifa dolayısiyle uğramış olduğu zarar ve ziyanın tazminini müvekkilinden

isteyebilir. Meğerki müvekkil bu hususta kendisinin sun'u taksiri olmadığını ispat eyleye.

IV:BİRDEN ZİYADE MÜVEKKİLLERİN MESULİYETLERİ: Madde 395 - Bir kimseyi birlikte tevkil eden müteaddit kimseler, vekile karşı müteselsilen

mesul olurlar.

Müteaddit kimseler, vekaleti birlikte kabul etmişler ise müvekkilünbihi yapmakla

müteselsilen mesuldürler ve kendi sıfatlarını başkasına devre salahiyettar olmadıkça

müvekkili yalnız birlikte yaptıkları tasarrufla ilzam edebilirler.

D - VEKALETİN HİTAMI I:SEBEPLERİ :

1 - İSTİFA, AZİL

Madde 396 - Vekaletten azil ve ondan istifa her zaman caizdir. Şu kadarki münasip

olmayan bir zamanda vekaletten azil veya ondan istifa eden kimse diğerinin zararını zamin

olur.

2 - ÖLÜM, EHLİYETSİZLİK, İFLAS

Madde 397 - Hilafı mukaveleden veya işin mahiyetinden anlaşılmadıkça vekalet, gerek

vekilin gerek müvekkilin ölümüyle ve ehliyetinin zavali veya iflası ile nihayet bulur.

Şu kadarki vekaletin nihayet bulması müvekkilin menfaatlerini tehlikeye koyuyorsa

müvekkil veya mirasçısı veya mümessili bizzat işlerini görebilecek hale gelinceye kadar vekil

veya mirasçısı veya mümessili vekaleti ifaya devam ile mükelleftirler.

II:HİTAMIN HÜKÜMLERİ:

Madde 398 - Vekilin vekaletinin nihayet bulduğuna ıttıla peyda eylemeden evvel yaptığı

işlerden müvekkil veya mirasçıları, vekalet baki imiş gibi mesuldür.

İKİNCİ FASIL : İTİBAR MEKTUBU VE İTİBAR EMRİ

A - İTİBAR MEKTUBU

Madde 399 - İtibar mektubu, vekalet ve havale hükümlerine tabi olup onunla

mürselünileyhe azami bir had tayinine hacet olmaksızın talep edeceği miktarda, nakit ve

emsali bir şeyin muayyen bir kimseye teslimi emrolunur.

Verilecek şeyin azami haddi tayin edilmediği takdirde itibar verilen kimse aşikar surette

akitlerin vaziyetleri ile mütenasip olmayacak derecede fazla bir miktar talebinde bulunursa

mürselünileyh mektup sahibine haber vermeğe ve cevap alıncaya kadar tediyeyi tehir etmeğe

mecburdur.

İtibar mektubunun tazammun ettiği vekalet ile mürselünileyhin mülzem olması, muayyen

bir meblağ için kabul etmiş olmasına mütevakkıftır.

B - İTİBAR EMRİ

I:TARİFİ VE ŞEKLİ : Madde 400 - Bir kimse, kendi nam ve hesabına ve amirin mesuliyeti altında bir üçüncü

şahsa itibar vermek veya itibari tecdit etmek için emir almış ve kabul etmiş ise, memur

vekaletini tecavüz etmedikçe amir, itibar edilen borçtan dolayı kefil gibi mesul olur.

Şu kadar ki tahriri emir olmadıkça amir, mesul olmaz.

II:İTİBAR VERİLEN KİMSENİN EHLİYETSİZLİĞİ:

Madde 401 - Amir, itibar verilen kimsenin borç iltizamına ehliyetsizliğini dermeyan ile

memura karşı mesuliyetten kurtulamaz.

III:MEMURUN KENDİ KENDİNE MÜHLET VERMESİ:

Madde 402 - Memur, itibar verilen kimseye kendi kendine mühlet verir veya amirin

talimatına muhalefet ederse, amir mesuliyetten beri olur.

IV :İKİ TARAFIN HAKLARI VE BORÇLARI:

Madde 403 - Amirin ve kendisine itibar verilen kimsenin hak ve borçlarında kefile ve asıl

borçluya müteallik hükümler caridir.

ÜÇÜNCÜ FASIL : TELLALLIK SİMSARLIK

A - TARİFİ VE ŞEKLİ

Madde 404 - Tellallık, bir akittirki onunla tellal, ücret mukabilinde bir akdin yapılması

imkanını hazırlamağa veya akdin icrasına tavassut etmeğe memur edilir.

Tellallık hakkında, umumi surette vekalet hükümleri ceridir.

(Ek fıkra: 29/06/1956 - 6763/41 md. ) Gayrimenkul tellallığı, akdi, yazılı şekilde

yapılmadıkça muteber olmaz.

B - TELLAL ÜCRETİ

I:İSTİHKAK ZAMANI:

Madde 405 - Yaptığı hazırlık veya icra eylediği tavassut akdin icrasına müncer olunca,

tellal ücrete müstahak olur.

Akit, taliki bir şart ile yapılmış ise ücret şartın tahakkukunda lazım olur.

Yapacağı masrafın tellala verileceği mukavele edilmiş ise, iş bir neticeye müncer olmasa

bile tellal masrafını alır.

II:ÜCRETİN TESBİTİ:

Madde 406 - Ücret tayin edilmediği takdirde tarife varsa ona göre ücret verilmek lazım

gelir.Tarife yoksa müteamil olan ücret mukavele edilmiş sayılır. III:TELLALIN HAKLARINI ZAYİ ETMESİ:

Madde 407 - Tellal, borçlarına muhalefetle diğer tarafın menfaatine hareket eder veya

hüsnü niyet kaideleri hilafına diğer akitten ücret vadi alırsa ücrete ve yaptığı masrafa ait olan

haklarını zayi eyler.

IV:EVLENME TELLALLIĞI:

Madde 408 - Evlenme tellallığı, ücrete hak bahşetmez.

V:ÜCRETTEN TENZİL:

Madde 409 - Hizmet mukavelesi ve gayrimenkul satışı imkanını hazırlamak veya bunlardan

birinin icrasına tavassut etmek için fahiş bir ücret şart edilmiş ise borçlunun talebi üzerine bu

ücret hakim tarafından adilane bir surette tenkis edilebilir.

ON DÖRDÜNCÜ BAP : VEKALETİ OLMADAN BAŞKASI HESABINA TASARRUF

A - İŞ YAPAN KİMSENİN HAKLARI VE BORÇLARI

I:İŞİN İCRASI:

Madde 410 - Vekaleti olmaksızın başkasının hesabına tasarrufta bulunan kimse, o işi

sahibinin menfatine ve tahmin olunan maksadına göre yapmağa mecburdur.

II:MESULİYET:

Madde 411 - Başkası namına tasarrufta bulunan kimse her türlü ihmal ve ihtiyatsızlıktan

mesuldür.

Şu kadarki o kimse, iş sahibinin maruz bulunduğu zararı bertaraf etmek için yapmış ise,

mesuliyeti tahfif olunur.

İş sahibinin sarahaten veya delaleten men'i var iken o kimse, bu işi yapmış ve sahibinin

men'ide kanuna ve adaba muhalif bulunmamış ise kazadan dahi mesul olur. Meğerki o kimse,

müdahalesi olmasa bile kazanın vukua geleceğini ispat etsin.

III :İŞİ YAPAN KİMSENİN EHLİYETİ OLMAMASI:

Madde 412 - Başkası hesabına tasarrufta bulunan kimse akit ile iltizama ehil değil ise

yaptığı tasarruftan ancak iktisabettiği ve sui niyetle elinden çıkardığı miktarda mesul olur.

Haksız fiillerden mütevellit daha şümüllü mesuliyet, mahfuzdur.

B - İŞ SAHİBİNİN HAKLARI VE BORÇLARI

I:İŞ, SAHİBİNİN MENFAATİNE YAPILDIĞI HALDE : Madde 413 - İş sahibinin menfaati için yapılmış olan bir işte, yapan kimsenin hal icabına

göre zaruri veya faideli bulunan bilumum masraflarını faizi ile edaya ve bu kabil taahhütlerini

ifaya ve hakimin takdir edeceği zararı tazmine, iş sahibi mecburdur.

Maksadı hasıl olmasa bile, işi yaparken icabeden İhtimamda bulunan kimse hakkında dahi

bu hüküm tatbik olunur.

İşi yapan kimse yaptığı masrafı istifa edemediği takdirde, haksız bir fiil ile mal iktisabı

faslındaki hükümlere göre yaptığı şeyi ref ettirebilir.

II:İŞ, YAPAN KİMSENİN KENDİ MENFAATİ İÇİN YAPILDIĞI HALDE:

Madde 414 - Kendi menfaati için yapılmamış olsa bile iş sahibi yapılan işten hasıl olan

faydaları temellük etmek hakkını haizdir. Temellük ettiği faydalara göre, işi yapan kimsenin

masrafını tazmin ve yapmış olduğu taahhütlerden onu tahlis eder.

III:İCAZET

Madde 415 - İş sahibi yapılan işe icazet verirse, vekalet hükümleri cari olur.

ON BEŞİNCİ BAP : KOMİSYON

A - ALIM VE SATIM KOMÜSYONCUSU

I:TARİFİ :

Madde 416 - Alım ve satım işlerinde komüsyoncu, ücret mukabilinde kendi namına ve

müvekkil hesabına kıymetli evrak ve menkul eşya alım ve satımını deruhte eden kimsedir.

Atide beyan olunacak hükümler müstesna olmak üzere komüsyon mukavelelerinde vekalet

hükümleri tatbik olunur.

II:KOMÜSYONCUNUN BORÇLARI :

1 - MECBURİ İHBAR VE SİGORTA

Madde 417 - Komüsyoncu yaptığı muamelenin cereyanından müvekkilini haberdar etmeğe

ve hususiyle emrinin icra edildiğini kendisine derhal bildirmeğe mecburdur.

Müvekkilin emri olmadıkça komüsyoncu mukavelenin mevzuunu teşkil eden şeyleri sigorta

ettirmeğe mecbur değildir.

2 - EŞYAYA İHTİMAM

Madde 418 - Satılmak üzere komüsyoncuya gönderilen eşyanın bozukluğu göze çarpıyorsa,

komüsyoncu nakliyeciye rücu hakkını muhafazaya ve hasarı tesbit ettirmeğe ve muktedir

olduğu kadar eşyayı hıfza ve derhal müvekkiline haber vermeğe mecburdur.

Aksi takdirde ihmalin sebebiyet verdiği ziyandan mesul olur. Satılmak üzere komüsyoncuya gönderilen eşyanın hemen bozulacağından korkuluyorsa,

komüsyoncu, müvekkiline derhal malümat vermek şartiyle o eşyayı satmağa mecburdur.

3 - MÜVEKKİL TARAFINDAN TAYİN OLUNAN FİAT

Madde 419 - Müvekkil tarafından tayin olunan asgari bedelden noksanına mal satan

komüsyoncu malı satmasaydı müvekkilinin daha ziyade mutazarrır olacağını ve bu hal

icabının yeniden emir almağa müsait bulunmadığını ispat etmedikçe bedelin noksanını

tazmine mecbur olur.

Bu takdirde, komüsyoncunun kusuru varsa şarta muhalefetinden dolayı başkaca tazminat

vermeğe mecburdur.

Müvekkilin tayin ettiği bedelden noksanına mal alan veya fazlasına satan komüsyoncu, bu

muameleden istifade edemeyip aradaki farkı, müvekkiline vermeğe mecburdur.

4 - VERESİYE MAL SATMA, MAL TESELLÜM ETMEDEN TEDİYE

Madde 420 - Komüsyoncu, müvekkilin izni olmaksızın veresiye mal satar veya malı

tesellüm etmeden para verirse zararı kendine ait olur.

Şu kadarki müvekkil hilafını emretmedikçe, satış mahallindeki örfe göre, veresiye satabilir.

5 - KOMÜSYONCUNUN KEFALETİ

Madde 421 - Salahiyeti hilafına veresiye mal satması müstesna olmak üzere komüsyoncu,

muamelede bulunduğu kimselerin tediyelerinden ve diğer borçlarını ifadan mesul olmaz. Şu

kadarki komüsyoncu, sarahaten kefil veya mesuliyeti mütearif olunca mesul olur.

Kefil olan komüsyoncunun, bunun için ayrıca ücret almağa hakkı vardır.

III:KOMÜSYONCUNUN HAKLARI:

1 - VERDİĞİ PARALAR VE MASRAFLAR

Madde 422 - Komüsyoncu, müvekkilin menfaati için yaptığı bilcümle masrafları ve verdiği

paraları faiziyle beraber isteyebilir.

Komüsyoncu, ardiye ve nakliye ücretlerini müvekkilinin hesabına geçirirse de kendi

memurlarının ücretlerini hesaba dahil edemez.

2 - KOMÜSYON ÜCRETİ

A İSTEMEK HAKKI

Madde 423 - Komüsyoncu; kendisine tevdi olunan işi yaptıkta ücretini alacağı gibi;

komüsyoncunun o işi yapamamasına müvekkil sebebiyet vermiş ise, yine ücrete müstahak

olur. Diğer bir sebeple yapılamayan işlerden dolayı komüsyoncu, ancak emeği mukabilinde

mahalli adete göre lazım gelen tazminatı isteyebilir.

B ÜCRET HAKKININ SÜKUTU VE MÜVEKKİLİN ARADAN ÇIKMASI

Madde 424 - Komüsyoncu, müvekkiline karşı sui niyet ile hareket eder ve hususiyle

müvekkilin hesabına iştira ettiğinden fazla ve sattığından noksan bir fiat geçirirse ücreti almak

hakkı tamamiyle sakıt olur.

Son iki halde müvekkil komüsyoncuyu doğrudan doğruya müşteri veya bayi addederek

aradan çıkabilir.

3 - HAPİS HAKKI

Madde 425 - Komüsyoncu sattığı malın bedeli ve aldığı malın kendisi üzerinde hapis

hakkına maliktir.

4 - EMTİANIN MÜZAYEDE İLE SATILMASI

Madde 426 - Emtia satılamayıp veya müvekkilin verdiği satış emrinden rücu edipte

müvekkil emtiayı geri almakta veya onda diğer suretle tasarruf etmekte hadden fazla teahhür

ederse komüsyoncu emtiayı bulunduğu mahal mahkemesi vasıtasiyle bilmüzayede sattırabilir.

Eşyanın bulunduğu mahalde ne müvekkil nede mümessili hazır bulunmazsa, diğer taraf

istima edilmeksizin dahi satış kararı verilebilir.

Şu kadarki emtia, süratle kıymeti tenezzül edecek emtiadan değil ise, evvel emirde

kendisine resmen ihbar edilmek lazımdır.

5 - KOMÜSYONCUNUN BİZZAT ALICI VEYA SATICI OLMASI

A ÜCRETİ VE MASRAFLARI

Madde 427 - Borsada mukayyet veya piyasada cari fiatı bulunan kambiyo senedatı veya

diğer kıymetli evrakı veya emtiayı satmağa veya satın almağa memur edilen komüsyoncu,

müvekkil tarafından hilafına talimat verilmemiş ise, satın alacağı şey yerine kendi şeylerini

beyi yahut satacağı şeyi kendisi için iştira edebilir.

Bu hallerde komüsyoncu vekaletin icrası zamanında borsa veya piyasa fiyatını nazara

almağa mecburdur. Komüsyoncu, komisyon işlerinde mutat olan ücret ve masraflarını alabilir.

Sair hükümleri beyi gibidir.

B KOMÜSYONCUNUN ZIMNİ KABULÜ

Madde 428 - Komisyoncu bizzat alıcı veya satıcı olabildiği hallerde bir akit göstermiyerek

vekaletin icra edildiğini müvekkiline bildirirse, akide ait olabilecek borçları bizzat deruhte

etmiş sayılır.

C HAKKININ SUKUTU Madde 429 - Komüsyoncu, müvekkil tarafından verilen emir istirdat edilmiş ve istirdat

haberi de vekaleti icra ettiği haberini müvekkile göndermeden vasıl olmuş ise, artık bizzat

bayi ve müşteri olamaz.

B - DİĞER KOMİSYON İŞLERİ

Madde 430 - (Değişik madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Malzemesi iş sahibi tarafından verilmek suretiyle imal edilecek menkul eşya hakkındaki

komüsyon işleri, eşya misli şeylerden olmasa da, alım ve satım komüsyonu hükmündedir.

Alım ve satım komüsyonu sayılmıyan işleri, ücret mukabilinde kendi namına ve müvekkili

hesabına deruhde eden alım ve satım komüsyoncusu ile komüsyon işlerini kendisine sanat

edinmeyip de arızi olarak üzerine alan tacir hakkında dahi bu babın hükümleri tatbik olunur.

Taşıma işleri komüsyonculuğu hakkındaki hususi hükümler mahfuzdur.

ON ALTINCI BAP : NAKLİYE MUKAVELELERİ

Madde 431 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 432 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 433 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 434 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 435 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 436 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 437 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 438 - ( Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 439 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 440 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 441 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 442 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 443 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 444 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 445 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 446 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.) Madde 447 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

Madde 448 - (Mülga madde: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

ON YEDİNCİ BAP : TİCARİ MÜMESSİLLER VE DİĞER TİCARİ VEKİLLER

A - TİCARİ MÜMESSİL

I:TARİFİ, SALAHİYET İTASI:

Madde 449 - Ticari mümessil, bir ticarethane veya fabrika veya ticari şekilde işletilen diğer

bir müessese sahibi tarafından işlerini idare ve müessesenin imzasını kullanarak bilvekale

imza vazetmek üzere sarih veya zımni kendisine mezuniyet verilen kimsedir.

Müessese sahibi, vekaletnameyi ticaret siciline kaydetdirmeğe mecburdur.

Ancak kayıttan evvel dahi mümessilinin muameleleri ile mülzemdir.

Diğer nevi müesseselerde ve işlerde ticaret siciline kayıttan başka suretle ticari mümessil

tayin olunamaz.

II:VEKALETİN ŞÜMULÜ:

Madde 450 - Ticari mümessil, hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslara karşı, müessese sahibi

hesabına kambiyo taahhütlerinde bulunmak ve onun namına müessesenin gayesine dahil olan

bilümum tasarrufları yapmak salahiyetini haiz sayılır.

Ticari mümessil, sarih salahiyet almadıkça gayrimenkulleri temlik veya bir hak ile takyit

edemez.

III:TAHDİDİ:

Madde 451 - Temsil salahiyeti bir şubenin işlerine hasrolunabilir.

Tayin olunan şartlar dahilinde diğerleri iştirak etmedikçe yalnız birinin imzası müesseseyi

ilzam etmemek üzere birden ziyade kimselerede verilebilir ve buna birlikte temsil denir.

Temsil salahiyetinde bundan başka tahditler hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslara karşı

muteber değildir.

IV:İSTİRDADI:

Madde 452 - Mümessil tayin edilirken tescil edilmemiş olsa bile, temsil salahiyetinin

istirdat edildiği zaman keyfiyetin ticaret siciline kaydedilmesi mecburidir.

Temsil salahiyetinin istirdadı, ticaret siciline kayıt ve ilan edilmedikçe bu salahiyet

hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslar hakkında bakidir.

B - DİĞER TİCARET VEKİLLERİ Madde 453 - Ticari vekil, ticari mümessil sıfatını haiz olmaksızın bir ticarethane veya

fabrika veya ticari şekilde işletilen diğer bir müessese sahibi tarafından müessesenin bütün

işleri veya muayyen bazı muameleleri için temsile memur edilen kimsedir.

Bu salahiyet, müessesenin mutad olan muamelelerinin cümlesine şamildir. Şu kadar ki

ticari vekil kendisine sarih mezuniyet verilmedikçe istikraz edemez ve kambiyo

taahhütlerinde ve muhakeme ve murafaada bulunamaz.

(Ek fıkra: 29/06/1956 - 6763/41 md.) Mağaza içinde müşterilerin kolaylıkla görebilecekleri

bir yerde ve kolayca okuyabilecekleri bir şekilde aksi ilan edilmiş olmadıkça, toptan, yarı

toptan veya perakende satış mağazalarının memur veya müstahdemleri, o mağazanın mütat

satış muamelelerinin hepsini yapmaya, salahiyetli oldukları muameleler hakkındaki faturaları

imzalamaya, bu mutat muamelelerden doğan borçların yerine getirilmesine veya bunların hiç

veyahut gereği gibi yerine getirilmemiş olmasına ilişkin ihtar veya diğer beyanları işletme

sahibi adına yapmaya, bu mahiyetteki ihtar ve diğer beyanları ve hususiyle mutat muamele

dolayısiyle teslim edilmiş olan mallara ilişkin ayıp ihbarlarını mağaza sahibi adına kabule

salahiyetli sayılırlar; şu kadar ki, kendilerine yazı ile salahiyet verilmiş olmadıkça mağaza

dışında ve kasa memurları tayin edilmiş ise, mağaza içinde mal parasını isteyip alamazlar. Bu

kimseler, mal parasını almaya salahiyetli bulundukları hallerde faturaları kapatmaya veya

makbuz vermeye de salahiyetlidirler.

C - SEYYAR TÜCCAR MEMURLARI

Madde 454 - Bir müessese için merkezinin haricindeki mahallerde muamele icra eden

seyyar memurlar, müessese namına sattıkları malın bedelini almak ve makbuz vermek ve

borçluya mehil ita etmek salahiyetini dahi haiz sayılırlar.

Bu salahiyetin tahdidi, hüsnüniyet sahibi üçüncü şahıslara karşı muteber değildir.

D - REKABET YAPMAK MEMNUİYETİ

Madde 455 - Bir müessesenin bütün işlerini idare eden yahut müessese sahibinin

hizmetinde bulunan ticari mümessiller veya ticari vekiller müessese sahibinin izni olmaksızın

gerek kendi namlarına gerek üçüncü şahıs namına müessesenin yaptığı nevide dahil bir iş

yapamazlar.

Buna muhalif harekette bulunursa müessese sahibi zarar ve ziyan istemek ve bu suretle

yapılan işleri kendi hesabına almak hakkını haizdir.

E - MÜMESSİL VE DİĞER TÜCCAR VEKİLLERİNİN VEKALETLERİNİN HİTAMI

Madde 456 - Hizmet, şirket, vekalet mukavelelerinden ve iki taraf arasında mevcut diğer

hukuki münasebetlerden mütevellit haklara halel gelmemek üzere ticari mümessiller ve ticari

vekiller her zaman azlolunabilir.

Müessese sahibinin medeni haklarını kullanmak salahiyetini gaip etmesi veya vefatı ile

ticari mümessilin ve ticari vekilin salahiyeti hitam bulmaz.

ON SEKİZİNCİ BAP : HAVALE A - TARİFİ

Madde 457 - Havale, bir akittir ki onunla muhalünaleyh, bilvekale kendi namına kabza

salahiyettar olan muhalünlehe muhil hesabına nakit veya kıymetli evrak veya sair misli şeyler

itasına mezun kılınır.

B - AKDİN HÜKÜMLERİ

I:MUHİL İLE MUHALÜNLEH ARASINDAKİ MÜNASEBET:

Madde 458 - Havalenin mevzuu, muhilin muhalünlehe olan borcunun tediyesi ise bu borç

ancak muhalünaleyh tarafından vuku bulacak tediye ile sakıt olur.

Şu kadar ki, havaleyi kabul etmiş olan alacaklı ancak muhalünaleyhe müracaat ile havalede

tayin olunan müddet zarfında matlubunu istifa edemediği takdirde muhilden alacağını

mutalebe salahiyetini haiz olur.

Muhalünleh olan alacaklı, havaleyi kabul etmek istemezse borçluyu derhal haberdar etmek

lazımdır; aksi halde zarar ve ziyan ile mesul olur.

II:MUHALÜNALEYHİN BORCU:

Madde 459 - Muhalünaleyh ihtirazi kayıt beyan etmeksizin havaleyi kabul ettiğini

muhalünlehe bildirirse, tediye ile mükellef olur ve ona karşı yalnız aralarındaki şahsi

münasebetlerden veya havalenin münderecatından mütehassil defalarda bulunabilir. Muhil ile

olan münasebetinden mütevellit defilerde bulunamaz.

Muhalünaleyh, muhile borçlu ise kendisi için bu tediye muhile yapacağı tediyeye nazaran

daha külfetli olmadığı surette, borcun miktarını muhalünlehe tediyeye mecburdur.

Bu halde bile, muhil ile aralarında hilafına mukavele olmadıkça tediyeden evvel havaleyi

kabul ettiğini beyan etmeğe mecbur değildir.

III:TEDİYE OLUNMAMAK HALİNDE İHBAR:

Madde 460 - Muhalünlehin talebine karşı veya talebinden evvel muhalünaleyh

muhalünbini, tediye etmiyeceğini beyan ederse; muhalünleh derhal muhili haberdar etmeğe

mecburdur; aksi halde zarar ve ziyan ile mesul olur.

C - RÜCU

Madde 461 - Mühil her zaman mühalünlehe karşı havaleden rücu edebilir. Meğerki havale

muhalünlehin menfaati ve bilhassa alacağını tediye için yapılmış olsun.

Muhalünaleyh havaleyi kabul ettiğini beyan edinceye kadar muhil ona karşıda havaleden

rücu edebilir.

Muhilin iflası, henüz kabul edilmemiş havalenin hükümsüzlüğünü istilzam eder.

D - KIYMETLİ EVRAK İŞLERİNDE HAVALE Madde 462 - Hamile muharrer havaleler bu babın hükümlerine tabidir. Her hamil,

muhalünaleyhe karşı muhalünleh sıfatını haizdir. Ve muhil ile muhalünleh arasındaki haklar

havaleyi temlik eden ile temellük eden arasında sabit olur.

Çekler ile kambiyo senetlerine mümasil havaleler hakkındaki hususi hükümler bakidir.

ON DOKUZUNCU BAP : VEDİA

A - VEDİA

I:TARİFİ:

Madde 463 - İda, bir akittir ki onunla müstevdi, müdi tarafından verilen şeyi kabul ve onu

emin bir mahalde hıfzetmeği deruhte eder.

Ücret şartedilmedikçe veya hal, müstevdiin ücrete intizarını icabetmedikçe müstevdi ücret

istiyemez.

II:MÜDİİN BORÇLARI:

Madde 464 - Müdi müstevdie akdin icrasiyle zaruri irtibatı olan bütün masrafları tediye

etmekle mükelleftir.

Mudi, ida sebebiyle husule gelen zararın kendi kusuru olmaksızın vukua geldiğini ispat

etmedikçe, tazmin ile mükelleftir.

III:MÜSTEVDİİN BORÇLARI:

1 - VEDİANIN KULLANILMASI MESULİYETİ

Madde 465 - Müstevdi, müdiden mezuniyet almadıkça vediayı kullanamaz.

Buna muhalif hareket ederse müdi'a muhik bir tazminat vermeğe mecbur olur ve kazara

husule gelen zararlardan dahi mesuldür. Meğerki kullanmamış olsa dahi bu zararların vukua

geleceğini ispat ede.

2 - İSTİRDAT

A MÜDİ’İN HAKLARI

Madde 466 - İdada müddet tayin edilmiş olsa bile müdi her vakit ida edilen eşyayı

zevaidiyle beraber geri alabilir.

Şu kadar ki müstevdiin kararlaştırılmış olan müddeti nazara alarak yaptığı masrafları

tesviye ile mükelleftİr.

B MÜSTEVDİİN HAKLARI Madde 467 - Müstevdi, tayin edilen müddetin inkızasından evvel vediayı iade edemez. Şu

kadar ki, evvelce tayin edilemiyen haller dolayısiyle akdin devamı vedia için tehlikeyi veya

kendisi için zararı mucip olursa, muayyen müddetin inkızasından evvel dahi iade edebilir.

Müddet tayin edilmemiş ise her zaman iade edebilir.

C İADE MAHALLİ

Madde 468 - Vedia hıfzedilmesi lazım gelen yerde iade olunur ve iade masrafiyle iade

zamanındaki hasar, müdia aittir.

3 - MÜŞTEREKEN VEDİA ALINMASI HALİNDE MESULİYET

Madde 469 - Birlikte vediayı kabul edenler, ondan müteselsilen mesul olurlar.

4 - ÜÇÜNCÜ ŞAHIS TARAFINDAN İSTİHKAK DAVALARI

Madde 470 - Üçüncü şahıs tarafından vedia hakkında istihkak iddiasında bulunulsa bile,

vedia adli tarik ile haciz yahut müstevdie karşı istihkak davası ikame edilmedikçe; müstevdi

onu müdia ret ve iade ile mükelleftir. Haciz veya istihkak davası halinde, müstevdi derhal

müdii haberdar etmeğe mecburdur.

IV:YEDİEMİNE TEVDİ:

Madde 471 - İki veya daha ziyade kimseler haklarını muhafaza için hukuki vaziyeti

munazaalı veya şüpheli olan bir şeyi müstevdie veya yediadile tevdi ederlerse müstevdi veya

yediadil bunları bütün alakadarların muvafakati veya hakimin kararı olmadıkça hiç birine iade

edemez.

B - USULSÜZ TEVDİ

Madde 472 - Müstevdiin tevdi olunan meblağı aynen iadeye mecbur olmaksızın mesela

iade etmesi sarahaten veya zımnen mukarrer ise, o meblağın nefi ve hasarı kendisine ait olur.

Meblağ, mühürsüz ve açık olarak bırakılmış ise, bu manada zımni bir mukavele mevcut

sayılır. İda edilen diğer misli eşya veya kıymetli evrakı müstevdi, sarahaten mezun

kılınmadıkça kullanamaz.

C - ARDİYE MUKAVELESİ

I:KIYMETLİ EVRAK İHRACI SALAHİYETİ:

Madde 473 - Hıfzedilmek üzere emtia kabul ettiğini alenen bildiren ardiye sahibi, ida

olunan eşya makamına kaim olmak üzere senet ihracına salahiyet verilmesini ait olduğu

merciden talep edebilir.

(İkinci fıkra Mülga: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

II:ARDİYE SAHİBİNİN MUHAFAZA BORCU: Madde 474 - Ardiye sahibi, eşyayı bir komüsyoncu gibi ihtimam ile muhafaza etmeğe

mecburdur. Eşyaya tahavvül arız olupta başkaca tedbir ittihazını istilzam ederse, müstevdi

mümkün olduğu takdirde bundan müdii haberdar eder. Ardiye sahibi mütat iş zamanlarında

emtianın halini tetkik veya muayene ve icabeden tahaffuzi tedbirleri her zaman ittihaz

edebilmesi için müdia müsaade etmeğe mecburdur.

III:TEVDİ OLUNAN EŞYANIN DİĞERLERİYLE KARIŞTIRILMASI:

Madde 475 - Ardiye sahibi sarahaten mezun olmadıkça aynı nevi ve vasıftan bulunan misli

şeyleri birbirine karıştıramaz. Mezuniyete binaen karıştırılan eşya üzerinde her müdi, hakkiyle

mütenasip bir hisse talep edebilir. Bu takdirde ardiye sahibi diğerlerinin huzuruna hacet

kalmaksızın her mudiin hissesini tefrik edebilir.

IV :ARDİYE SAHİBİNİN HAKLARI :

Madde 476 - Ardiye sahibi mukarrer veya mutat olan ardiye ücretini ve muhafazanın

sebebiyet vermediği bütün masraflarını (nakliye, gümrük, kayıt) talep edebilir bu masraflar

derhal tediye olunmak lazımdır.

Ardiye ücreti ise her üç ayda bir kere ve her halde eşyanın tamamen veya kısmen

istirdadında tediye olunur.

Eşya, yedinde bulunduğu veya eşyayı temsil eden her hangi bir senet vasıtasiyle onda

tasarruf etmek kudretini haiz olduğu müddetçe ardiye sahibinin, alacakları mukabilinde ve

eşya üzerinde hapis hakkı vardır.

V:EMTİANIN İADESİ:

Madde 477 - Ardiye sahibi, emtiayı adi tevdide olduğu gibi ret ve iade ile mükelleftir. Şu

kadar ki adi tevdide müstevdiin evvelce tahmin edemediği sebeplerin tahakkukuna mebni

vaktinden evvel iadeye mezun

olduğu halde dahi, ardiye sahibi muayyen olan müddetin hitamına kadar eşyayı muhafaza

mecburiyetindedir.

(İkinci fıkra Mülga: 29/06/1956 - 6763/41 md.)

D - OTELCİYE TEVDİ

I:OTELCİLERİN MESULİYETİ:

1 - ŞARTLARI VE ŞÜMULÜ

Madde 478 - Otelciler, hancılar nazil olan yolcuların getirdikleri eşyanın duçar olduğu telef

ve hasar ve sirkatten ve zararın bizzat yolcuya veya onu ziyarete gelen veya refakatinde

bulunan kimseye isnadı kabil olduğunu veya mücbir sebeplerden neş'et ettiğini veya tevdi

olunan şeyin mahiyetinden mütevellit bulunduğunu ispat etmedikçe mesuldür. Şu kadar ki,

otelci veya hancı veya müstahdemlerine isnadı kabil bir kusur ispat olunmadıkça bu mesuliyet

her bir yolcu için yüz lirayı tecavüz edemez. 2 - KIYMETLİ EŞYA

Madde 479 - Kıymetli eşya veya oldukça ehemmiyetli miktarda para veya kıymetli evrak,

otelci veya hancıya emanet edilmemiş ise otelci veya hancı ancak kendisinin veya

müstahdemlerinin kusuru halinde mesul olur. Emaneten kabul etmiş veya kabulden imtina

etmiş ise mesuliyeti mahdut değildir. Yolcunun kendi nezdinde saklayabilmesi lazımgelen

eşya veya nakit ve emsalinde, yolcunun sair eşyası hakkındaki mesuliyet kaidesi tatbik

olunur.

3 - MESULİYETİN HİTAMI

Madde 480 - Yolcu, zararına vakıf olur olmaz otelci veya hancıya bildirmezse hakkı sakıt

olur. Otelci veya hancı böyle bir mesuliyeti deruhte etmediğini veya mesuliyeti bu kanunda

nevi tayin olunmıyan bir şarta talik ettiğini yapıştırdığı ilanlarda bildirse bile, mesuliyetten

kurtulamaz.

II:UMUMİ AHIR İDARE EDENLERİN MESULİYETİ:

Madde 481 - Umumi ahırları ve garajları idare edenler içerilerine konulan veya getirilen

veya kendileri veya müstahdemleri tarafından kabul olunan otomobil, hayvanat ve araba ve

koşum ve sair teferruatının ziya ve hasarından ve çalışmasından zararın müdi veya onu ziyaret

veya ona refakat eden veya onun hizmetinde bulunan kimseye isnadı kabil olduğunu veya

mücbir sebeplerden veya tevdi olunan eşyanın mahiyetinden neşet ettiğini ispat etmedikçe,

mes'ul olur. Şu kadar ki kabul edilen otomobil ve hayvanlar ve arabalar ve onların teferruatı

hakkındaki mes'uliyet, garaj ve ahır sahibine veya müstahdemlerine bir kusur isnat

olunamazsa, beher müdi için yüz lirayı tecavüz edemez.

III:HAPİS HAKKI:

Madde 482 - Otelci, Hancı ve umumi ahırlar ve garajlar idaresi sahipleri nezdlerine

getirilen veya ahırlarına veya garajlarına konulan eşya üzerinde otel veya hıfz masraflarından

mütevellit alacaklarını temin için, hapis hakkına maliktirler.

Mucirlerin hapis haklarına müteallik hükümler, kıyasen tatbik olunur.

YİRMİNCİ BAP : KEFALET

A - TARİFİ

Madde 483 - Kefalet, bir akittir ki onunla bir kimse, borçlunun akdettiği borcun edasını

temin etmeği alacaklıya karşı taahhüt eder.

B - ŞARTLARI

I.ŞEKLİ:

Madde 484 - Kefaletin sıhhati, tahriri şekle riayet etmeğe ve kefilin mes'ul olacağı

muayyen bir mikdar iraesine mütevakkıftır.

II:ASIL BORÇ: Madde 485 - Kefalet, ancak muteber bir borç hakkında cereyan eder. Müstakbel zamana

muzaf yahut şarta muallak bir borç, hüküm ifade edeceği zamanın hululü ve şartın tahakkuku

halinde muteber olmak üzere kefalete raptolunabilir. Hata yahut ehliyetsizlik sebebiyle

borçlunun mesuliyetini icap etmiyen bir akitten mütevellit borca kefalet, eğer kefil akdin

borçlu yüzünden olan bu fesadına taahhüt esnasında vakıf ise muteber olur.

C - NEVİLERİ

I:ADİ KEFALET:

Madde 486 - Adi kefaletten kefilin borç ile mutalip olması ancak kefalet akdinden sonra

borçlunun iflas etmesi veya hakkında takibat icra olunupta alacaklının hatası olmaksızın

semeresiz kalması yahut borçlu aleyhinde Türkiye'de takibat icrasının imkansız hale gelmesi

ile meşruttur.

Alacaklının alacağı kefaletten evvel yahut aynı zamanda rehin ile temin olunmuş olduğu

takdirde, adi kefalette kefil borcun evvelemirde merhundan istifa olunmasını talep edebilir.

Fakat borçlu müflis ise yahut borçlunun iflası ilan olunmadıkça rehenin nakde tahvili kabil

olmazsa bu hüküm cerayan etmez.

II:MÜTESELSİL KEFALET:

Madde 487 - Kefil, borçlu ile beraber müteselsil kefil ve müşterek müteselsil borçlu sıfatı

ile veya bu gibi diğer bir sıfatla borcun ifasını deruhde etmiş ise alacaklı asıl borçluya

müracaat ve rehinleri nakde tahvil ettirmeden evvel kefil aleyhinde takibat icra edebilir.

Bu babın hükümleri, bu nevi kefalete de tatbik olunur.

III:BİRLİKTE KEFALET:

Madde 488 - Birden ziyade eşhas birlikte mütecezzi bir borca kefil oldukları takdirde

bunlardan her biri kendi hisseleri miktarınca adi kefil gibi ve diğerlerinin hisseleri hakkında

kefile kefil sıfatı ile mesul olur. Kefiller, gerek asıl borçlu ile beraber gerek kendi

beyinlerinde müteselsil olmaklığı iltizam etmişler ise her biri borcun tamamından mes'ul olup

ancak diğerlerinin hissesi için onlara rücu hakkını haizdirler. Kefaletin, aynı borca diğer

kimselerinde kefalet etmesi şartiyle vaki olduğuna alacaklının vukufu bulunduğunu kabule

mahal olan hallerde bu şart tahakkuk etmezse, kefil mes'uliyetten beri olur.

IV :KEFİLE KEFİL VE RÜCUA KEFİL:

Madde 489 - Kefile kefil, alacaklıya karşı kefilin taahhüdünü temin eden kimsedir ve kefil

ile birlikte mes'uliyeti borçlunun taahhüdünü temin eden adi kefilin borçlu ile beraber olan

mes'uliyeti derecesindedir.

Rücua kefil olan kimse, borçludan alacağını alamayan kefile kefildir.

D - KEFİLİN MESULİYETİ

I:ŞÜMULÜ: Madde 490 - Kefil borcun aslı ile beraber borçlunun kusur veya temerrüdünün kanuni

neticelerinden mes'uldür.

Kefil, alacaklının metalibini ifa ederek dava ikamesini bertaraf etmek için kendisine vakıt

ve zamaniyle ihtar vuku bulmuş olmadıkça asıl borçlu aleyhinde ikame olunan dava masrafını

edaya mecbur değildir.

Faiz verilmesi şart edilmiş ise kefil ancak işlemekte olan faiz ile beraber işlemiş faizden bir

seneliğini vermekle mükelleftir.

II:MUACCELİYET:

Madde 491 - Borçlunun iflası sebebi ile asıl borç vadenin hululünden evvel muacceliyet

kesbetse bile, kefil, asıl borcun ifası için tayin olunan vadeden evvel borcu ödemeğe icbar

olunamaz. Asıl borcun muacceliyet kesbetmesi evvelce borçluya ihbar vukuuna mütevakkıf

ise bu ihbar kefile de icra olunmak lazım gelir. Kefil hakkında borcun muacceliyet kesbetmesi

ihbar gününden başlar.

E - KEFALETİN HİTAMI

I:ASIL BORCUN SÜKUTU :

Madde 492 - Asıl borç, her hangi bir sebeple sakıt olunca kefil beri olur.

II:MAHDUT ZAMAN İÇİN KEFALET:

Madde 493 - Bir kimse mahdut bir zaman için kefil olupta bu zamanın inkızasını takip eden

bir ay zarfında alacaklı bu bapta icraya veya mankemeye müracaatla hakkını takip etmezse

yahut takibatına uzun müddet fasıla verirse kefil kefaletten beri olur.

III:MAHDUT OLMAYAN ZAMAN İÇİN KEFALET:

Madde 494 - Kefalet gayri mahdut bir zaman için akdolunmuş ise asıl borç muacceliyet

kesbettikten sonra kefil alacaklıdan bir ay zarfında icra veya mahkemeye müracaatla hakkını

takip etmesini ve uzun müddet fasıla vermeksizin takibata devam etmesini talep edebilir.

Bir borcun muacceliyet kesbetmesi alacaklı tarafından borçluya ihbar vukuuna mütevakkıf

olmadığı takdirde, kefil, kefaleti tarihinden bir sene sonra alacaklıdan bu ihbarın yapılmasını

ve borç muacceliyet kesbedince yukarıda zikrolunduğu veçhile icraya veya mahkemeye

müracaatle hakkını takip etmesini talep edebilir. Alacaklı, kefilin bu talebini nazara almazsa

kefil kefaletten beri olur.

IV:MEMUR VE MÜSTAHDEM HAKKINDA KEFALET

Madde 495 - Resmi bir memura gayri mahdut müddet için kefil olan kimse, her üç senede

bir kere ertesi sene nihayetinde muteber olmak üzere kefaleti feshettiğini ihbar edebilir. Bir

müstahdem için vukubulan kefalet üç sene devam ettiği takdirde, hüküm yine böyledir.

F - KEFİLİN HAKLARI I:ASIL BORÇLUYA KARŞI

1 - ALACAKLININ HAKLARINA HALEFİYET

Madde 496 - Kefil eda ettiği şey nisbetinde alacaklının haklarında, ona halef olur. Bu

halefiyet kaidesinden evvelce feragat etmek caiz değildir. Şu kadar ki kefil ile borçlu

beynindeki hukuki münasebetlerden mütevellit dava ve defi hakları mahfuzdur.

2 - KEFİLİN DEFİLERİ

Madde 497 - Kefil, asıl borçluya ait bütün defileri alacaklıya karşı dermeyan etmek hakkını

haiz ve bununla mükelleftir fakat kefilin taahhüdünün mahiyetine nazaran hariç kalması lazım

gelen defiler, müstesnadır.

Kefil, kendi kusuru olmaksızın bu defilere vakıf olduğunu ispat etmediği surette kendisini

borcunu edadan vareste edecek bu defileri dermeyan etmemesinden naşi, alacaklıya rücu

etmek hakkından mahrum olur.

3 - KEFİLİN TEDİYEYİ İHBAR BORCU

Madde 498 - Kefil, tediyeyi asıl borçluya ihbar etmemesinden dolayı asıl borçlu ikinci defa

olarak borcunu eda ederse kezalik kefil rücu hakkını gaip eder. Alacaklı, aleyhine haksız mal

edinmesinden dolayı dava hakkı mahfuzdur.

II:ALACAKLILARA KARŞI

1 - ESBABI SUBUTİYENİN TESLİMİ

Madde 499 - Alacaklı mekfulünbihi tediye eden kefilin borçluya rücu hakkını kullanmağa

ve elinde bulunan rehinleri nakde tahvile medar olabilecek senetleri ona teslime mecburdur.

Borç bir gayrimenkul rehin ile temin olunmuş ise alacaklı rehin hakkının kefile devri için

ifası lazım gelen merasimi icra ile mükelleftir.

2 - BORÇLARINI İFA ETMİYEN ALACAKLININ MESULİYETİ

Madde 500 - Alacaklı kefaletten dolayı tahakkuk eden borcun temini için kefelatin akdi

esnasında tesis yahut sonradan istihsal olunan teminatı kefilin zararına olarak tenkis eder veya

elinde bulunan delaili elden çıkarırsa kefile karşı mes'ul olur.

Resmi memurlar ile müstahdemlere kefalet vukuunda alacaklı, bu borçlular hakkında

ifasiyle mükellef olduğu nezareti icrada ihmal eylediği ve borç bu ihmalden tevellüt ettiği

yahut ihmal vukubulmamış olsaydı bu nisbette tezayüt etmiyeceği muhtemel bulunduğu

takdirde dahi mesuldür.

3 - TEDİYEYİ KABULE VEYA KEFALETTEN TAHSİLE MÜTEDAİR HAKLAR

Madde 501 - Borç muacceliyet iktisap edince, kefil her zaman alacaklıyı borcun ifasını

kabule veya kendisini kefaletten tahlise icbar edebilir. Alacaklı edayı kabul etmez yahut haiz

olduğu teminatı ita ve nakilden imtina eylerse kefil kendiliğinden kurtulur. 4 - BORÇLUNUN İFLAS MASASINA ALACAKLININ MÜRACAATI

Madde 502 - Borçlu, iflas eder ise alacaklı alacağını İflas masasına kayıt ettirmeğe

mecburdur.

Alacaklı, borçlunun iflasına muttali olur olmaz ondan kefili haberdar etmekle mükelleftir.

Böyle yapmadığı takdirde bu tekasülünden dolayı kefile terettüp eden zarar nisbetinde kefile

karşı haiz olduğu haklarını gaip eder.

III:TEMİNAT İTASINA DAİR KEFİLİN HAKKI

Madde 503 - Aşağıdaki hallerde kefil, borçludan teminat itasını ve eğer borç muaccel ise

kendisinin kefaletten kurtulmasını talep edebilir.

1 - Borçlu kefile karşı vukubulan taahhütlerine ve bilhassa muayyen bir müddet zarfında

kendisini kurtaracağına dair olan vadına muhalif hareket ettiği takdirde.

2 - Borçlu mütemerrit bulunduğu takdirde.

3 - Kefil, gerek düçar olduğu zayiat gerek kendi tarafından irtikap olunan bir kusur sebebi

ile kefaleti kabul ettiği zamanda kimden ziyade tehlikelere maruz olduğu takdirde.

YİRMİ BİRİNCİ BAP : KUMAR VE BAHİS

A - ALACAĞIN DAVA EDİLEMEMESİ

Madde 504 - Kumar ve bahis, bir alacak hakkı tevlit etmez. Kumar yahut bahis için bilerek

yapılan avanslar ve ödünç verilen akçeler hakkında ve kumar ve bahis vasfını haiz olduğu

takdirde borsaya dahil olan emtia ve kıymetli evrakın fiyat farkı esası üzerine yapılan vadeli

alış verişlerde dahi, hüküm böyledir.

B - BORÇ SENEDİ İTASI VE BİLİHTİYAR TEDİYE

Madde 505 - Kumar oynıyan veya bahseden kimse tarafından imza edilmiş adi borç veya

kambiyo senedi üçüncü bir şahsa devir edilmiş olsa bile bunlara müsteniden hiç hir kimse bir

hak talep edemez. Kıymetli evrakın hüsnü niyet sahibı üçüncü şahıslara bahşettiği haklar

mahfuzdur.

Kumar veya bahsin usulü dairesinde cereyanına kazaen veya diğer tarafın fiili neticesi

olarak bir mani haylulet etmiş veya bu diğer taraf hile ve desise ika etmiş olmadıkça bilihtiyar

verilen kumar akçesi geri alınmaz.

C - PİYANGO

Madde 506 - Hükümet tarafından müsaade edilmiş olmadıkça, piyango hiç bir alacak hakkı

tevlit etmez. Müsaade edilmemiş olduğu takdirde piyango hakkında da kumara mütaallik

hükümler tatbik olunur. Ecnebi memleketlerde müsaade ile tesis edilen piyangolar Türkiye'de kanunun

himayesinden istifade etmezler. Meğer ki salahiyettar olan makam bunlara ait biletlerin

satılmasına müsaade etmiş olsun.

YİRMİ İKİNCİ BAP : KAYDI HAYAT İLE İRAT VE ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA

AKDİ

A - KAYDI HAYAT İLE İRAT

I:MEVZUU

Madde 507 - Kaydıhayat ile tesis olunan irat, ya alacaklının veya borçlunun yahut üçüncü

bir şahsın hayatı müddetince takyit olunabilir.

Bu bapta sarih bir şart olmadıkça kaydı hayat ile irat, alacaklının hayatı müddetiyle

mukayyet olarak tesis olunmuş sayılır.

Hilafına mukavele olmadıkça borçlunun yahut üçüncü bir şahsın hayatiyle takyit olunarak

tesis olunan irat, alacaklının mirasçılarına intikal eder.

II:TESİSİN ŞEKLİ

Madde 508 - Kaydıhayat ile irat tesisine dair olan akit, tahriri şekilde olmadıkça muteber

değildir.

III:ALACAKLININ HAKLARI

1 - HAKKIN KULLANILMASI

Madde 509 - Hilafına mukavele olmadıkça kaydıhayat ile irat, her altı ayda bir işlemeden

tediye olunur.

Hayatiyle mukayyet olarak irat tesis olunan şahıs, iradın peşin verilmesi lazımgelen

devrenin nihayetinden evvel vefat eder ise borçlu, o devreye ait meblağı tamamen edaya

mecburdur.

Borçlu iflas eder ise alacaklı iflasın küşadı esnasında muteber bir irat sandığında müflisin

mükellef bulunduğu irat borcuna muadil bir irat tesisi için iktiza eden resülmale müsavi bir

resülmal talep ederek hakkını istihsal edebilir.

2 - TEMLİK VE HACİZ EDİLEBİLMESİ

Madde 510 - Hilafına mukavele olmadıkça, alacaklı, hakkını başkasına temlik edebilir.

Üçüncü şahıs lehine meccanen irat tesis eden kimse tesis zamanında o şahsın iflası yahut

borcundan dolayı takibat icrası halinda alacaklılarının menfaatına olarak irattan mahrum

edilemiyeceğini şart koşabilir.

B - ÖLÜNCEYE KADAR BAKMA AKDİ

I:TARİFİ Madde 511 - Kaydıhayat ile bakma mukavelesi, akitlerden birinin diğerine ölünceye kadar

bakmak ve onu görüp gözetmek şartiyle bir mamelek yahut bazı mallar temlikini iltizam

etmesinden ibaret olan, bir akittir. Borçlu, alacaklı tarafından mirasçı nasbolunmuş ise bu akit

hakkında miras mukavelesi hükümleri ceryan eder.

II:ŞARTLARI

1 - ŞEKLİ

Madde 512 - Kaydıhayat ile bakma mukavelesi mirasçı nasbını tazammun etmese bile

miras mukavelesi şeklinde tanzim olunmak lazımdır. Şukadar ki, bu mukavele salahiyettar

makam canibinden tayin olunmuş olan şartlara tevfikan devletçe tanınmış bir müessese ile

aktedilmiş ise gayri resmi bir senet kifayet eder.

2 - TEMİNAT

Madde 513 - Diğer tarafa bir gayrimenkul temlik eden alacaklı, kendi haklarını temin için o

gayrimenkul üzerinde tıpkı bir bayi gibi kanuni ipotek hakkını haiz olur.

III:MEVZUU

Madde 514 - Alacaklı, borçlunun ailesi içinde yaşar. Borçlu aldığı malların kıymetine ve

alacaklının evvelce haiz olduğu içtimai mevkie göre hakkaniyetin iktiza ettiği şeyleri

alacaklıya vermeğe mecburdur.

Borçlu bilhassa alacaklıya münasip gıda, mesken vermeğe ve hastalığında muktazi ihtimam

ile bakmağa ve hekim getirmeğe mecburdur.

Kabul ettikleri kimselere ölünceye kadar bakmak maksadiyle tesis olunan müesseseler

umum için mecburi olarak verecekleri şeyleri salahiyettar makam tarafından tasdik olunmuş

nizamnameler ile tayin edebilirler.

IV:İTİRAZ VE TENKİS

Madde 515 - Kaydıhayat ile bakma mukavelesi alacaklının kanunen infaka mecbur olduğu

kimselere karşı bu mükellefiyetin ifasını temin eden vasıtaların elinden çıkmasını mucip

olursa bu kimseler tarafından mezkur mukaveleye itiraz olunabilir. Hakim, bu mukaveleyi

feshedeceği yerde borçluyu hak sahiplerine nafaka vermeğe icbar edebilir ve bunlara verilen

nafakalar alacaklıya verilmesi lazım gelen şeylerle mahsup edilir. Bundan maada mirasçıların

tenkis talepleri ve alacaklıların fesih davaları hakkı mahfuzdur.

V:FESİH

1 - İHBAR

Madde 516 - İki tarafın mukavele mucibince verecekleri şeylerin arasında kıymetçe

hissolunacak derecede nisbetsizlik bulunduğu ve fazla alan taraf diğer tarafın kendisine

teberruda bulunmak kastı olduğunu ispat edemediği takdirde, kaydıhayat ile bakma

mukavelesini iki taraftan her biri altı ay evvel haber vermek şartiyle her zaman feshedebilir. Bu hususta muteber bir irat sandığının kabul ettiği re'sülmal ile irat beynindeki nisbeti nazara

almak lazımdır.

Mukavelenin feshi esnasında evvelce verilmiş olan şeyler istirdat olunur.

Şu kadar ki bunların re'sülmal ve faiz kıymetleri beyninde takas icra olunur.

2 - BİR TARAFLI FESİH

Madde 517 - Tahmil olunan mükellefiyete muhalif hareket olunmasından naşi mukavelenin

icrasına devam etmek çekilmez bir hale geldiği yahut diğer bazı muhik sebepler mukavelenin

devamını imkansız bir hale getirdiği yahut ifrat derecede külfetli kıldığı takdirde, iki taraftan

her biri yalnız başına onu feshedebilir.

Eğer mukavele, bu sebepler dolayısiyle fesholunur ise kusurlu olan taraf aldığı şeyi geri

verdikten maada kusuru olmayan tarafa hakkaniyete muvafık bir tazminat vermeğe

mecburdur.

Hakim, mukaveleyi feshedecek yerde iki taraftan birinin talebi ile yahut re'sen artık birlikte

yaşamalarına nihayet verip buna mukabil alacaklıya kaydıhayat ile bir irat tahsis edebilir.

3 - BORÇLUNUN VEFATI HALİNDE FESİH

Madde 518 - Borçlu vefat edince alacaklı bir sene zarfında mukavelenin feshini talep

edebilir. Bu takdirde alacaklı borçlunun iflası halinde masasından talep edebileceği mikdara

müsavi bir meblağın itasını borçlunun mirasçılarından isteyebilir.

VI :TEMLİK EDİLEMEMEK VE İFLAS VE HACİZ HALİNDE TALEP

Madde 519 - Alacaklı hakkını başkasına temlik edemez. Alacaklı borçlunun iflası

takdirinde muteber bir irat sandığında kendisine verilmesi lazım gelen şeylerin kıymetine

muadil kaydıhayat ile irat tesisi için muktazi re'sülmale müsavi bir alacak ile masaya

müracaat edebilir.

Alacaklı, bir alacağın temini için borçlu aleyhine konulan hacze iştirak edebilir.

YİRMİ ÜÇÜNCÜ BAP : ADİ ŞİRKET

A - TARİFİ

Madde 520 - Şirket bir akittir ki onunla iki veya ziyade kimseler, saylerini ve mallarını

müşterek bir gayeye erişmek için birleştirmeği iltizam ederler.

Bir şirket, ticaret kanununda tarif edilen şirketlerin mümeyyiz vasıflarını haiz değil ise bu

bap ahkamına tabi adi şirket sayılır.

B - ŞÜREKANIN YEKDİĞERİYLE MÜNASEBETİ

I:SERMAYE Madde 521 - Her şerik nakit, alacak veya diğer mal veya say olarak bir sermaye koymakla

mükelleftir. Hilafına mukavele olmadıkça sermayeler şirketin gayesinin icabettiği ehemmiyet

ve mahiyette ve yekdiğerine müsavi olmak lazımdır.

Sermaye, bir şeyin menfaatından ibaret ise adi icar akdinde ve bir şeyin mülkiyetinden

ibaret ise beyi akdinde hasar ve tekeffüle dair muayyen olan hükümlere tabi olur.

II:KAR VE ZARAR

1 - KARIN TAKSİMİ

Madde 522 - Şerikler, mahiyeti icabınca şirkete ait olan bütün kazançları aralarında taksim

ile mükelleftirler.

2 - KAR VE ZARARA İŞTİRAK

Madde 523 - Hilafına mukavele olmadıkça her şerikin, kar ve zarardan hissesi,

sermayesinin kıymeti ve mahiyeti ne olursa olsun müsavidir.

Mukavelede şeriklerin yalnız kardan veya yalnız zarardan hisseleri tayin edilmiş ise bu

tayin kar ve zararın ikisini de şamil sayılır. Şeriklerden biri sermaye olarak yalnız sayını

ortaya koymuş ise, zarara ortak olmıyarak yalnız kara iştirak ettirilmesi şart edilebilir.

III:ŞİRKET KARARLARI

Madde 524 - Şirketin kararları bütün şeriklerin ittifakiyle ittihaz olunur. Akitte ekseriyetle

karar verilmesi tasrih edilmiş ise ekseriyet şeriklerin adedi itibariyle taayyün eder.

IV:ŞİRKET MUAMELESİNİN İDARESİ

Madde 525 - Akit ile veya karar ile münhasıran şerike veya müteaddit şeriklere yahut

üçüncü bir şahsa kati surette tevdi edilmiş olmadıkça şirket muamelelerinin idaresi bütün

şeriklere aittir. Şirket muamelelerinin idaresi şeriklerin cümlesine veyahut birkaçına tevdi

edilmiş ise bunlardan her biri diğerlerinin iştiraki olmaksızın muamele yapabilir. Şukadar ki;

şirket muamelelerini idareye salahiyettar her bir şerik bu muameleye ikmalinden evvel itiraz

edebilir. Tehirinde tehlike melhuz değilse şirkete umumi bir vekil nasbı ve alelade şirket

muameleleri fevkindeki hukuki tasarrufların yapılması için bütün şeriklerin ittifakı lazımdır.

V:ŞERİKLERİN BİRBİRLERİNE KARŞI MESULİYETLERİ

1 - REKABET MEMNUİYETİ

Madde 526 - Şeriklerden hiç biri, kendi hesabına şirketin gayesine muhalif veya muzır

işleri yapamaz.

2 - MASRAFLAR VE ŞERİKLERİN YAPTIĞI İŞLER

Madde 527 - Şeriklerden birinin şirket işleri için yaptığı masraflar veya iltizam ettiği

borçlardan dolayı diğer şerikler, ona karşı mesul olurlar. Bu şerikin idaresi yüzünden doğrudan doğruya uğradığı zararları yahut bu idarenin zaruriyatından olan hasarları diğer

şerikler zamindirler.

Şirkete avans olarak para veren şerik verdiği günden itibaren faiz isteyebilir. Şahsi emeği

için ayrıca tazminat isteyemez.

3 - İHTİMAMIN DERECESİ

Madde 528 - Şeriklerden her biri şirket işlerinde mutat vechile gösterdiği ikdam ve

ihtimamı sarf etmeğe mecburdur. Diğer şeriklere karşı kendi kusuriyle sebebiyet verdiği

zararları, şirkete diğer işlerde temin ettiği menfaatlar ile mahsup ettirmeğe hakkı olmaksızın

tazmin ile mükelleftir.

Şirket işlerini ücretle idare eden şerik tıpkı bir vekil gibi mesul olur.

VI:İDARE SALAHİYETİNİN NEZİ VE TAHDİDİ

Madde 529 - Şirket mukavelesiyle şeriklerden birine verilen idare salahiyeti, muhik bir

sebep olmaksızın diğer şerikler tarafından ne nezi ne de tahdit olunabilir. Şirket

mukavelesinde diğer bir hüküm mevcut olsa bile haklı bir sebep bulunduğu takdirde, diğer

şeriklerden herbiri, idare salahiyetini nezi ettirebilir. Hususiyle şirketi idare eden şerikin

vazifelerini fahiş bir surette ihmal etmesi yahut iyi idare için lazım olan ehliyeti zayi eylemesi

keyfiyetleri haklı sebep olmak üzere nazara alınabilir.

VII:ŞİRKETİ İDARE EDEN VE ETMİYEN ŞERİKLER ARASINDAKİ MÜNASEBET

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 530 - Kanunun bu babında veya şirket mukavelesinde diğer bir hüküm mevcut

olmadıkça şirketi idare eden şerik ile diğer şerikler arasındaki münasabetler, vekalet

hükümlerine tabidir. Şeriklerden biri idare hakkını haiz olmadığı halde şirket hesabına hareket

eder, yahut şirketi idare eden şerik salahiyetini tecavüz eylerse vekaleti olmadan başkası

namına tasarruf edenler hakkındaki hükümler tatbik olunur.

(Ek fıkra: 29/06/1956 - 6763/41 md.) Şirketi idare edenler, en az her yıl bir defa hesap

vermeye ve kar paylarını ortaklara ödemeye mecburdurlar. Hesap devresinin uzatılmasına ait

şart batıldır. İdare edenin ortaklardan olmaması halinde de hüküm aynıdır.

2 - ŞİRKET İŞLERİNİ TETKİK

Madde 531 - İdare salahiyetini haiz olmasa bile her şerikin şirket işlerinin nasıl gittiği

hakkında şahsen malumat almağa ve şirketin defterlerini ve evrakını tetkike ve kendine

mahsus olmak üzere şirketin mali vaziyeti hakkında hülasa çıkarmağa hakkı vardır; hilafına

mukavele, batıldır.

VIII:YENİ ŞERİK KABULÜ VE ŞİRKETE İŞTİRAK

Madde 532 - Şeriklerden hiç biri diğerlerinin rızası olmadıkça şirkete üçüncü şahsı alamaz.

Şeriklerden biri kendi kendine üçüncü bir şahsı şirketteki hissesine iştirak ettirir veya hissesini ona devrederse bu üçüncü şahıs şerik sıfatını ihraz etmez ve hususiyle şirket işleri hakkında

üçüncü şahsın malumat istemeğe hakkı olmaz.

C - ŞERİKLERİN ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA KARŞI MÜNASEBETİ

I:TEMSİL

Madde 533 - Şirket hesabına ve kendi namına bir üçüncü şahıs ile muameleye girişen şerik,

bu üçüncü şahsa karşı yalnız kendisi alacaklı ve borçlu olur. Şirket veya bütün şerikler namına

üçüncü bir şahıs ile şeriklerden biri muameleye giriştiği halde diğer şerikler ancak temsil

hakkındaki hükümlere tevfikan üçüncü şahsın alacaklı veya borçlusu olurlar. Kendisine idare

vazifesi tahmil edilen şerik şirketi ve bütün şerikleri üçüncü şahıslara karşı temsil etmek

hakkını haiz sayılır.

II:TEMSİLİN HÜKÜMLERİ

Madde 534 - Şirketin iktisap ettiği veya şirkete devredilen şeyler, alacaklar ve ayni haklar

şirket mukavelesi dairesinde müştereken şeriklere ait olur. Şirket mukavelesinde diğer bir

hüküm bulunmadıkça bir şerikin alacaklıları haklarını ancak o şerikin tasfiyedeki hissesi

üzerinde kullanabilirler. Hilafı mukavele edilmiş olmadıkça, şerikler, birlikte yahut bir

mümessil vasıtasiyle üçüncü şahsa karşı deruhde etmiş oldukları borçlardan müteselsilen

mes'ul olurlar.

D - ŞİRKETİN HİTAMI

I:HİTAM SEBEPLERİ

1 - UMUMİYET İTİBARİYLE

Madde 535 - Aşağıdaki hallerde şirket nihayet bulur

1 - Şirketin akdinde maksut olar gayenin elde edilmesi yahut elde edilmesinin imkansız

hale gelmesiyle.

2 - Mirasçılar ile şirketin devamına dair evvelce yapılmış bir mukavele olmadığı halde

şeriklerden birinin ölmesiyle.

3 - Şeriklerden birinin tasfiyedeki hissesi hakkında cebri icra vukuu ile yahut bir şerikin

müflis olması veya hacredilmesi ile.

4 - Bütün şeriklerin ittifak etmesiyle.

5 - Şirket için tayin edilen müddetin hitam bulmasiyle.

6 - Şirket mukavelenamesinde bu hak muhafaza edildiği yahut şirket gayri muayyen bir

müddet için veya şeriklerden birinin hayatları, müddetince tesis olunduğu hallerde bir şerikin

feshi ihbar eylemesiyle.

7 - Haklı sebeplerden dolayı fesih için verilen mahkeme ilamiyle. Haklı sebeplerden dolayı mukavelede muayyen müddetin hitamından evvel ve eğer şirket

muayyen olmıyan bir müddet için aktedilmiş ise evvelce ihbara hacet olmaksızın şirketinı

feshi talep edilebilir.

2 - MUAYYEN OLMIYAN MÜDDET ÜZERİNE ŞİRKET

Madde 536 - Şirket muayyen olmıyan bir müddet için veya şeriklerden birinin hayatı

müddetince devam etmek üzere teşkil edilmiş ise şeriklerden her biri altı ay evvel ihbar

eylemek şartiyle feshi talebedebilir.

İhbar, hüsnü niyet kaidelerine tevfikan yapılmalı ve münasip olmıyan zamanda icra

edilmemelidir. Şirket hesabatı seneden seneye yapılmakta ise fesih ancak bir hesap senesi

nihayeti için istenebilir. Mukavelede muayyen müddetin hitamından sonra zımnen devam

etmekte olan şirket muayyen olmıyan bir müddet için tecdit edilmiş sayılır.

II:HİTAMIN ŞİRKET İŞLERİNE TESİRİ

Madde 537 - Şirket ihbardan başka bir suretle fesih edilirse, bir şerikin şirket işlerini idare

hususundaki selahiyeti, feshe muttali olduğu yahut halin icabettiği itinayı sarfettiği halde

muttali olması lazımgelen zamana kadar, kendi hakkında devam eder. Şirket şeriklerinden

birinin ölümüyle münfesih olursa ölen şerikin mirasçısı, diğer şerikleri derhal bundan

haberdar etmekle mükelleftirler. Mirasçı lüzumlu olan tedbirlerin ittihazına kadar ölen şerikin

evvelce de idare etmekte olduğu işlere hüsnüniyet kaideleri dairesinde devam eder.

Diğer şerikler dahi muvakkaten şirket işlerini aynı suretle idarede devam ederler.

III:TASFİYE

1 - SERMAYELER HAKKINDA YAPILACAK MUAMELE

Madde 538 - Bir şeyin mülkiyetini sermaye olarak koyan şerik, şirketin feshi üzerine

yapılacak tasfiye neticesinde o şeyi aynen istirdat edemeyip o kimsenin sermayesi ne miktar

kıymet için kabul edilmiş ise o kıymeti istiyebilir.

Eğer bu kıymet tayin edilmemiş ise istirdat o şeyin sermaye olarak konduğu zamandaki

kıymeti üzerinden yapılır.

2 - FAZLANIN TAKSİMİ VE NOKSANLAR

Madde 539 - Şirketin borçları ödendikten ve şeriklerden her birinin şirkete yaptığı

avanslarla şirket için vuku bulan masrafları ve sermayeleri iade olunduktan sonra bir şey

kalırsa bu kar, şerikler arasında taksim olunur.

Şirketin mevcudu borçları ve avans ve masrafları tediye olunduktan sonra sermayelerin

iadesine kafi gelmezse zarar, şerikler arasında taksim olunur.

3 - TASFİYENİN NASIL YAPILACAĞI

Madde 540 - Şirketin hitamında tasfiye, idareden hariç olanlar dahi dahil olduğu halde

bütün şeriklerce birlikte yapılmak lazımdır. Şu kadar ki, eğer şirket mukavelesi şeriklerden birinin kendi namına ve şirket hesabına

muayyen bazı muameleler yapmasına dair ise bu şerik şirketin hitamından sonra dahi o

muameleleri yalnız yapmağa ve diğer şeriklere hesap vermeğe mecburdur.

IV:ÜÇÜNCÜ ŞAHISLARA KARŞI MESULİYET

Madde 541 - Şirketin nihayet bulması üçüncü şahıslara karşı taahhütleri tadil etmez.

KANUNUN MERİYETİ ZAMANI

Madde 542 - İşbu kanun; Kanunu Medeninin mevkii meriyete vazı tarihinden muteberdir.

KANUNUN İCRASINA MEMUR MAKAM

Madde 543 - İşbu kanunun hükmünü icraya Adliye Vekili memurdur.

TASHİHAT

Madde 544 - Kanunu Medeninin mütemmimi olan işbu kanun merbut tashihler ile beraber

kabul edilmiştir.

Kanun Madde Yanlış Doğru Not

Kanunu Medeni 92 - - zaid olduğundan silinmiştir.

Borçlar Kanunu 111 borcada borçda tabı esnasında tashih edilmiştir.

Borçlar Kanunu 111 üçümcü şahsa üçüncü şahsada

Kanunu Medeni 112 zaid olduğundan silinmiştir.

Borçlar Kanunu 149 şart şarta tabı esnasında tashih edilmiştir.

Borçlar Kanunu 151 menfaatte menfaatlede tabı esnasında tashih edilmiştir.

Borçlar Kanunu 153 mirscısı mirasçısı tabı esnasında tashih edilmiştir.

Borçlar Kanunu 167 öyle ile tabı esnasında tashih edilmiştir.

Borçlar Kanunu 171 alacaklıya alacaklı, ne tabı esnasında tashih edilmiştir.

Borçlar Kanunu 171 kefilidir kefildir tabı esnasında tashih edilmiştir.

Kanunu Medeni 439 - - İkinci fıkra zaid olduğundan silinmiştir.

Kanunu Medeni 755 yirmide biridir yirmi misle müsavi addolunur.

a - Kanuni Medenideki vecibe veya vecibeler ıstılahı yerine borç veya borçlar ıstılahı

konulacaktır. b - Borçlar Kanunun 187 nci maddesinin son fıkrası (müşteri tesliminin istemek niyetinde

ise muayyen müddetin inkızasında bayii bundan haberdar etmesi lazımdır) olacaktır.

p - Borçlar Kanunun 223 üncü maddesinin son fıkrası (müşteriye bundan ziyade borç

tahmil eden mukaveleler batıldır) olacaktır.

t - Kanuni Medenide mevcut (hudut) kelimesi yerine sınır kelimesi konulacaktır.

s - Kanuni Medenide ve Borçlar Kanununda mevcut (istimal) kelimeleri yerine (kullanmak)

kelimeleri kullanılacaktır.

c - Kanuni Medenideki (şahsı salis) yerine (üçüncü şahıs) ve (eşhası salise) yerine (üçüncü

şahıslar) istılahı konulacaktır.

ç - Kanuni Medenideki (ukud) kelimesi yerine (akidlere) kelimesi konulacaktır.

h - Kanuni Medenideki (tarafeyn) ıstılahı yerine (iki taraf) ıstılahı konulacaktır.

KANUNA İŞLENEMEYEN HÜKÜMLER

04/11/1990 TARİH VE 3678 SAYILI KANUNUN GEÇİCİ MADDESİ :

Geçici Madde 1 - Bu Kanunun 29 ve 30 uncu maddesi hükümleri, yürürlük tarihinden

önceki ilişkilerden doğan ve halen görülmekte olan yabancı para ve faiz alacaklarına ilişkin

davalar hakkında uygulanmaz. Ancak, alacaklıların bu Kanuna ve Borçlar Kanununun 105

inci maddesine göre munzam zarar talep etme hakları saklıdır.

30/04/2004 TARİH VE 25448 SAYILI KANUNUN 29. MADDESİ :

MADDE 29. - Entegre devre topoğrafyasından doğan haklara tecavüzden kaynaklanan özel

hukuka ilişkin taleplerde, 818 sayılı Borçlar Kanununun zamanaşımına ilişkin hükümleri

uygulanır.

ücretsiz üye olun

5220 kere okundu

Bu Kategorideki Diğer Yazılardan

Milli Prodüktivite Merkezi Kuruluş Kanunu

Avda ve Sporda Kullanılan Tüfekler, Nişan Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı, Alımı, Satımı ve Bulundurulmasına Dair Kanun

Ecnebi Anonim ve Sermayesi Eshama Münkasim Şirketlerce Ecnebi Sigorta Şirketleri Hakkında Kanunu Muvakkat (Osmanlı Kanunu)

5729 Sayılı Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun

Satış / Pazarlama

ROPÖRTAJ

Biz KOBİ'ler, girişimcilik konusunda çok iyiyiz, ama kurumsallaşma, büyüme, karlılık, sürdürülebilirlik noktalarında daha çok yolumuz var

FINANS

Motorlu Taşıtlar Vergisi Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Şirketlerde Hilekârlık ve Hileli Finansal Raporlama

MUHASEBE / HUKUK

PATRONA TAVSİYELER

Şirkette Yolsuzluk Nasıl Önlenir?

ÜRETİM, KALİTE, TEDARİK

Öncelikli hedef: Dengeli ve temiz bir enerji politikası

Deloitte, temiz enerji kavramına yeni ve farklı bir bakış açısı getiren raporunu yayınladı.

Şirketi ve Karlılığı Büyütmek

Büyümek ve karlılığı artırmak her şirketin en önemli konularının başında geliyor.

BÜYÜTEÇ

Borçlar Kanunu

Bu yazıyı paylaş

5220 kere okundu

Bu Kategorideki Diğer Yazılardan

Milli Prodüktivite Merkezi Kuruluş Kanunu

Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu

Türk Patent Enstitüsü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu

Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun

Şeker Kanunu

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği ile Odalar ve Borsalar Kanunu

Savunma Sanayii Güvenliği Kanunu

Petrol Piyasası Kanunu

Harp Araç ve Gereçleri ile Silâh, Mühimmat ve Patlayıcı Madde Üreten Sanayi Kuruluşlarının Denetimi Hakkında Kanun

Avda ve Sporda Kullanılan Tüfekler, Nişan Tabancaları ve Av Bıçaklarının Yapımı, Alımı, Satımı ve Bulundurulmasına Dair Kanun

Ecnebi Anonim ve Sermayesi Eshama Münkasim Şirketlerce Ecnebi Sigorta Şirketleri Hakkında Kanunu Muvakkat (Osmanlı Kanunu)

5729 Sayılı Ses ve Gaz Fişeği Atabilen Silahlar Hakkında Kanun

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu

Kamu İhale Kanunu

Satış / Pazarlama

ROPÖRTAJ

Biz KOBİ'ler, girişimcilik konusunda çok iyiyiz, ama kurumsallaşma, büyüme, karlılık, sürdürülebilirlik noktalarında daha çok yolumuz var

FINANS

Motorlu Taşıtlar Vergisi Hesaplaması Nasıl Yapılır?

Şirketlerde Hilekârlık ve Hileli Finansal Raporlama

MUHASEBE / HUKUK

PATRONA TAVSİYELER

Şirkette Yolsuzluk Nasıl Önlenir?

ÜRETİM, KALİTE, TEDARİK

Öncelikli hedef: Dengeli ve temiz bir enerji politikası

Şirketi ve Karlılığı Büyütmek

BÜYÜTEÇ

PAZARLAMA

İNSAN KAYNAKLARI

İnsan Kaynaklarında Yeni Bir Sayfa Açıldı