(5195 sayılı Endüstri Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunla yapılan
değişikleri içerir)
Amaç ve kapsam
Madde 1 - Bu Kanunun amacı, yatırımları teşvik etmek, yurt dışında çalışan Türk işçilerinin
tasarruflarını Türkiye’de yatırıma yönlendirmek ve yabancı sermaye girişinin artırılmasını sağlamak
üzere endüstri bölgelerinin kurulması, yönetim ve işletilmesine ilişkin esasları düzenlemektir.
Bu Kanun, Endüstri Bölgeleri Koordinasyon Kurulunun oluşumunu, endüstri bölgelerinin kurulmasını ve
bu bölgelerde gerçekleştirilecek yatırımlara ilişkin izin ve teşvikleri kapsar.
Tanımlar
Madde 1/A - Bu Kanunda geçen;
a) Bakanlık: Sanayi ve Ticaret Bakanlığını,
b) Endüstri bölgesi: Yatırımları teşvik etmek, yurt dışında çalışan Türk işçilerinin tasarruflarını
Türkiye’de yatırıma yönlendirmek ve yabancı sermaye girişinin artırılmasını sağlamak üzere bu Kanun
uyarınca kurulacak üretim bölgelerini,
c) Organize sanayi bölgesi: 4562 sayılı Kanun uyarınca kurulan ve işletilen mal ve hizmet üretim
bölgelerini,
d) Kurul: Endüstri Bölgeleri Koordinasyon Kurulunu,
e) Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Raporu: 2872 sayılı Çevre Kanunu uyarınca hazırlanması
gereken raporu,
f) Sağlık Koruma Bandı: 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu gereği, endüstri bölgesi mülkiyet
sınırları içinde bırakılması gereken yapılaşmaya kapalı alanı,
g) Özel endüstri bölgesi: Üzerinde kurulu sanayi tesisi bulunan, gerçek ya da tüzel kişilere ait ve bu
kanun hükümlerine göre ilan edilebilecek endüstri bölgelerini,
ifade eder.
Endüstri Bölgeleri Koordinasyon Kurulu
Madde 2 – Endüstri bölgeleri kurulacak alanları belirlemek ve bu Kanunla verilen diğer görevleri
yerine getirmek üzere Bakanlık Müsteşarının başkanlığında; Maliye, Bayındırlık ve İskân, Tarım ve
Köyişleri, Çevre ve Orman bakanlıkları, Hazine ve Devlet Plânlama Teşkilâtı müsteşarlıklarından en az
genel müdür seviyesinde birer temsilci ile, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği temsilcisinden oluşan
Endüstri Bölgeleri Koordinasyon Kurulu kurulmuştur.
Kurul, gerektiğinde ilgili kurum ve kuruluşların görüşlerine başvurur ve bunların temsilcilerini toplantıya
davet edebilir. Kurulun sekretarya hizmetleri, Bakanlık tarafından yürütülür.’’
Endüstri bölgelerinin kuruluşu ve ilanı
Madde 3 - Ülke ekonomisinin gelişmesini ve teknoloji transferini sağlamak, üretim ve istihdamı
artırmak, yatırımları teşvik etmek, yabancı sermaye girişini artırmak ve Türk işçilerinin tasarruflarını
Türkiye’de yatırıma yönlendirmek amacıyla; Bakanlık, kurum ve kuruluşların başvurusuna istinaden
veya re’sen yer seçimi yapmak suretiyle endüstri bölgelerinin kurulması önerisinde bulunabilir.
Bakanlığın önerisi üzerine Kurulca belirlenen yerlerde, Bakanlar Kurulunca endüstri bölgelerinin
kurulmasına izin verilebilir. Endüstri bölgelerinin kurulmasına ilişkin Bakanlar Kurulu kararları Resmî
Gazetede yayımlanır. Endüstri bölgesi olarak belirlenen araziler hiçbir şekilde başka amaçlarla
kullanılamaz. Bu husus tapu kütüğüne şerh edilir.
Endüstri bölgesi olarak ilan edilen arazi kamulaştırılarak Hazine adına tescil edilir ve Maliye Bakanlığı
tarafından endüstri bölgesi olarak kullanılmak üzere tahsisi yapılır.
Endüstri bölgelerinin kurulması için gerekli kamulaştırma bedeli ve alt yapı ile ilgili giderler Bakanlık
bütçesine bu amaçla konulacak ödenekten karşılanır. Ayrıca, Bakanlıkça da uygun görülmesi halinde, endüstri bölgesi olarak ilan edilen arazi, bedeli ilgili
yatırımcı tarafından karşılanmak suretiyle de kamulaştırılabilir. Bu şekilde yapılan kamulaştırmalarda 4
üncü maddenin ikinci fıkrasına göre işlem yapılır.
Hazine arazilerinin tescili ve bu araziler üzerinde irtifak hakkı tesis işlemlerine ilişkin belgelere ait liste
ve listeyle ilgili açıklamalar; Bakanlıkça Sayıştaya altı aylık dönemler halinde gönderilir.
Endüstri bölgelerinin yönetim ve işletilmesi, her bölge için ildeki sanayi odası ya da sanayi ve ticaret
odası bünyesinde kurulacak Endüstri Bölgeleri İşletme Müdürlüğü tarafından yürütülür.
Endüstri bölgesindeki yatırım faaliyetleri, bölgenin sevk ve idaresi ile ilgili iş ve işlemler, Bakanlığın
denetimine tabidir.
Yatırım izni
Madde 3/A- Endüstri bölgelerinde yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı gerçek ve tüzel kişilerin
Bakanlığa başvurusu üzerine, ön yer tahsisi yapılır. ÇED mevzuatına tabi faaliyetlerden ÇED olumlu
kararı veya ÇED gerekli değildir kararı verilerek, yatırımı kabul edilen faaliyetler hakkında gerekli izin,
onay ve ruhsatlar verilmeden önce başvuruda bulunan kuruluşun yatırımda kullanacağı sabit yatırım
tutarının binde beşini geçmemek üzere Bakanlar Kurulunca belirlenecek tutarı, Bakanlık Merkez
Saymanlık Müdürlüğü hesabına yatırması zorunludur. Bakanlık Merkez Saymanlığınca tahsil edilen bu
tutarlar bütçeye gelir kaydedilir.
ÇED olumlu kararı veya ÇED gerekli değildir kararı verilen faaliyetler hakkında, ilgili kurumlarca
başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın on beş gün içinde irtifak hakkı dahil,, gerekli tüm izin, onay ve
ruhsatlar verilir. Bütün bu işlemler üç ay içerisinde tamamlanır.
Endüstri bölgelerinde yer alacak sektörler, Bakanlık tarafından belirlenir.
ÇED süreci
Madde 3/B- Endüstri bölgesi ilan edilmiş yerlerde yatırım yapmak isteyen yerli ve yabancı gerçek ve
tüzel kişiler 2872 sayılı Çevre Kanununun 10 uncu maddesi uyarınca yükümlülüklerini yerine getirmekle
mükelleftirler. Ancak bu faaliyetler yer tetkiki kararından muaftır.
ÇED raporunun sunulması üzerine Çevre ve Orman Bakanlığınca, faaliyetin niteliğine bağlı olarak, ÇED
mevzuatında belirtilen kuruluşların temsilcilerinden oluşan inceleme ve değerlendirme komisyonu
kurulur. Raporun Çevre ve Orman Bakanlığına intikali tarihinden itibaren inceleme, değerlendirme ve
nihai karar verme süreci en geç iki aydır. Bu süreye, faaliyet sahibinin raporu düzeltmesi için tanınan
süre dahil değildir. Faaliyet sahibi, düzeltilmek üzere kendisine geri verilen raporunu on beş gün içinde
düzeltmek zorundadır.’’
Teşvik Tedbirleri
MADDE 4.- Endüstri bölgelerinde yeni işe başlayan gerçek ve tüzel kişilerin bu bölgelerde yapacakları
yatırımlara yatırım teşvik kararnamesi çerçevesinde hangi teşviklerin verileceği ve verilecek tüm
teşviklerin hangi yatırımlara ne şekilde ve ne ölçüde uygulanacağı hususlarında Bakanlar Kurulu
yetkilidir.
Endüstri bölgeleri içinde kalan özel mülkiyet konusu arazi ve arsaların yatırım faaliyetlerine tahsisi
amacıyla, 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 27 nci Maddesi hükümlerine göre acele kamulaştırma
yapılabilir. Bu şekilde kamulaştırılan taşınmaz mallar, tapuda Hazine adına tescil edilir. Kamulaştırılan
bu taşınmaz malların kamulaştırma bedelleri Sanayi ve Ticaret Bakanlığı bütçesinden karşılanmış ise,
bu taşınmaz mallar üzerinde sözleşmesinde belirtilen süre kadar yatırımcılar lehine bedeli karşılığında,
kamulaştırma bedeli yatırımcılar tarafından karşılanmış ise yatırımcılar lehine bedelsiz olarak irtifak
hakkı tesis edilebilir. İrtifak haklarına ilişkin tüm işlemler Maliye Bakanlığınca yapılır.
İmar planları
Madde 4/A- Endüstri bölgeleri sınırları içerisinde yapılacak ve hazırlama usul ve esasları Bakanlık tarafından belirlenecek 1/5000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1000 ölçekli uygulama imar planı ve
parselasyon planları ve değişiklikleri ile altyapı ile ilgili etüd, harita, plan ve projeler ihale yoluyla
hazırlattırılır ve Bakanlık tarafından onaylanarak yürürlüğe girer. İmar planları hazırlanırken, mülkiyet
sınırları içinde Sağlık Bakanlığı ile Bakanlık arasında yapılacak protokol çerçevesinde belirlenen sağlık
koruma bandı bırakılır. Onaylı endüstri bölgeleri imar planları, ilgili kurumlara bilgi için gönderilir.
İhtisas endüstri bölgeleri
Madde 4/B- İleri teknoloji kullanılması ve araştırma geliştirmeye imkan tanınması şartıyla, bilişim
teknolojisi, tıp teknolojisi ve tarımsal endüstri de dahil, ihtisas endüstri bölgeleri oluşturulabilir.
İhtisas endüstri bölgelerinin kuruluş ve işletilmesi ile yararlanılacak teşvikler, diğer endüstri
bölgelerinde uygulanan usul ve esaslara tabidir.
Münferit yatırımlar
Madde 4/C- Münferit bir sanayi yatırımı gerçekleştirmek amacıyla, yatırımı gerçekleştirecek yerli
ve/veya yabancı gerçek ya da tüzel kişilerin başvurusu üzerine Bakanlığın uygun gördüğü
alanların, Kurulun değerlendirmesinin ardından Bakanlar Kurulunca bu Kanun kapsamında münferit
yatırım yeri olarak tahsis edilmesine karar verilebilir.
Birinci fıkra uyarınca tahsis edilebilecek yerlerde, en az yetmiş beş trilyon Türk Lirası yatırım yapılacak
olması, söz konusu faaliyet için ileri teknoloji kullanılması, kurulacağı alanın en az yüz elli bin metre
kare büyüklüğünde olması koşulları aranır. Yatırım tutarı her yıl, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca
Maliye Bakanlığınca belirlenecek yeniden değerleme oranında artırılır.
Yerli ya da yabancı gerçek ya da tüzel kişilerin Bakanlığa başvurusunun ardından, Bakanlık yer
incelemesi yapar ve incelenen alana ilişkin değerlendirme raporunu Kurula sunar. Sunulan
değerlendirme raporu üzerine söz konusu alanın Kurul tarafından yatırıma uygun bulunması
durumunda, ÇED mevzuatı uyarınca ÇED olumlu kararı veya ÇED gerekli değildir kararının alınmasının
ardından alanın, Bakanlar Kurulu kararı ile Kamulaştırma Kanununun 27 nci maddesi uyarınca acele
kamulaştırma yapılabileceği kaydıyla yatırım yeri olarak tahsis edilmesine karar verilir. Ayrıca,
Bakanlıkça da uygun görülmesi halinde, münferit yatırım yeri olarak ilan edilen arazi, bedeli ilgili
yatırımcı tarafından karşılanmak suretiyle de kamulaştırılabilir. Bu şekilde yapılan kamulaştırmalarda 4
üncü maddenin ikinci fıkrasına göre işlem yapılır.
Belirlenen alanın kamulaştırılmasının ardından alan, Hazine adına tescil edilir ve sabit yatırım tutarının
binde beşini geçmemek üzere Bakanlar Kurulunca belirlenecek tutarın, Bakanlık Merkez Saymanlık
Müdürlüğü hesabına yatırılmasını takiben yatırımcı lehine, 3 üncü ve 4 üncü madde hükümleri de
dikkate alınarak bedelli veya bedelsiz olarak Maliye Bakanlığınca irtifak hakkı tesis edilir. Bakanlık
Merkez Saymanlığınca tahsil edilen bu tutarlar bütçeye gelir kaydedilir.
Hazine arazilerinin tescili ve bu araziler üzerinde irtifak hakkı tesis işlemlerine ilişkin belgelere ait liste
ve listeyle ilgili açıklamalar; Bakanlıkça Sayıştaya altı aylık dönemler halinde gönderilir.
Başvuru sahibi tarafından hazırlattırılacak 1/5000 ve 1/1000 ölçekli imar planları, alt yapı ve üst yapı
projeleri ve bunlarla ilgili ruhsat ve izinler Bakanlık onayı ve denetimine tabidir.
Yukarıda sayılan işlemlerin tamamlanmasının ardından, yatırımın gerçekleşmesi için alınması gereken
izin, onay ve ruhsatlar, ilgili kurumlarca başkaca hiçbir işleme gerek kalmaksızın, on beş gün içinde
verilir.
Münferit yatırım yerinin belirlenmesi amacıyla toplanacak Kurulda, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Kültür ve
Turizm, Sağlık, Çalışma ve Sosyal Güvenlik bakanlıkları ile Dış Ticaret müsteşarlığının görüşünün
alınması zorunludur.
Münferit tesislerin yönetim ve işletmesinden yatırımı gerçekleştiren gerçek ya da tüzel kişiler sorumlu
olur. Yatırımın tamamlanıp tesisin üretime geçebilmesi için, alınması gereken izin ve ruhsatlar da ilgili
kurumlarca 15 gün içinde verilir.
Yönetmelik
Madde 5 – Kurulun çalışmaları, endüstri bölgelerinin seçimi, yatırım izninin verilmesi, bölgenin
yönetimi ve işletilmesi, münferit yatırımlar için izlenecek yol, Bakanlıkça yapılan denetim ve irtifak
hakkı tesis bedelinin tespitine ilişkin usul ve esaslar ile Kanunun uygulanmasına ilişkin diğer hususlar
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.
Madde 6 – 12.4.2000 tarihli ve 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanununun 14 üncü Maddesinin
birinci fıkrasının birinci cümlesine “tutarı” kelimesinden sonra gelmek üzere “ve genel idare giderleri”
ibaresi eklenmiştir.
Geçici Madde 1- Bu Kanunun yürürlük tarihinden önce 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Kanunu
hükümlerine göre kurulmuş bulunan mevcut organize sanayi bölgelerinden, sanayi parsellerinin tahsis
oranı yüzde elliden düşük olan, tahsisi yapılmamış parsellerin bütünlük arz edecek şekilde bir arada
bulunduğu, alt yapı inşaatı tamamlanmış ya da tamamlanmak üzere olan, karayolu, demiryolu, liman,
havaalanı yakınlığı gibi alt yapı avantajı bulunan bölgelerden Bakanlıkça uygun görülenler, Bakanlar
Kurulunca endüstri bölgesi olarak ilan edilebilir.
Endüstri bölgesi kurulması talep edilen yerlerde, organize sanayi bölgelerinin bulunması durumunda,
öncelikle mevcut organize sanayi bölgeleri bu madde uyarınca kısmen veya tamamen endüstri bölgesi
olarak ilan edilebilir.
Endüstri bölgesi olarak ilan edilen organize sanayi bölgelerinin yönetim ve işletmesinden, ildeki sanayi
odası ya da sanayi ve ticaret odası bünyesinde kurulacak Endüstri Bölgeleri İşletme Müdürlüğü
sorumlu olur. Organize sanayi bölgesi yönetimi, endüstri bölgesi ilanına ilişkin Bakanlar Kurulu
Kararının Resmi Gazetede yayımlanmasını takiben bir yıl içinde, bölge yönetimini Endüstri Bölgesi
İşletme Müdürlüğüne devreder.
Bu bölgelerde, bu Kanun ile tanımlanan yatırımı gerçekleştiren yatırımcılar, bu Kanun ile getirilen
teşviklerden yararlanırlar.
Organize sanayi bölgelerinin endüstri bölgelerine dönüştürülebilmesi için aranan kriterler, Bakanlık
tarafından hazırlanarak yürürlüğe konulacak yönetmelikle düzenlenir’’
Geçici Madde 2 – Üzerinde kurulu sanayi tesisleri bulunan, arazi alanı yüz elli bin metre kareden
büyük, kurulduğu dönemde geçerli olan imar planları uyarınca gerekli izinleri alarak faaliyete geçmiş,
mülkiyeti yatırımcılara ait alanlar, mülk sahibi gerçek ya da tüzel kişilerin başvurusu ve Bakanlığın
uygun görmesi üzerine, Kurulun değerlendirmesinin ardından Bakanlar Kurulu kararı ile özel endüstri
bölgesi olarak ilan edilebilir.
Birinci fıkra uyarınca özel endüstri bölgesi ilan edilebilecek yerlerde, bu Kanunun yürürlük tarihinden
önce yatırımını gerçekleştirmiş olması, bu kanunun yürürlük tarihinden itibaren bir yıl içinde Bakanlığa
başvuruda bulunması, müracaat tarihi itibariyle 213 sayılı Vergi Usul Kanunu uyarınca Maliye
Bakanlığınca belirlenecek yeniden değerleme oranına göre güncellenmiş en az yetmiş beş trilyon Türk
Lirası tutarında yatırımı bulunması, söz konusu faaliyet için ileri teknoloji kullanılması, yatırımın veya
teknolojinin geliştirilmesine yönelik fizibilite etüdünün sunulması, yatırıma geçtiği tarihte ÇED
mevzuatının yürürlükte olması durumunda, ÇED olumlu kararı ya da ÇED gerekli değildir kararı almış
olması, arıtma tesisi için ISO 14000 belgesine sahip olunması, mülkiyet sınırları içinde tevsii imkanı da
göz önüne alınarak gerekli alanın bırakılması şartları aranır.
Özel endüstri bölgelerinin kamulaştırması yapılmaz. Bölgenin yönetim ve işletmesinden mülk sahibi
gerçek ya da tüzel kişiler sorumlu olur. Özel endüstri bölgesi ilan edilen alanlarda tesisi bulunan gerçek
ya da tüzel kişilerden katkı payı alınmaz. Bakanlar Kurulu kararıyla özel endüstri bölgesi ilan edilen
alanlarda yer alan ve daha önce izin, onay ve ruhsatları alınmış yatırımların tüm izin, onay ve ruhsatları yenilenir. Yeni alınacak izin, onay ve ruhsatlar, ilgili kurumlar tarafından on beş gün içinde
verilir.
Özel endüstri bölgelerinde uygulanacak Devlet yardımları, endüstri bölgelerinde uygulanacak Devlet
yardımlarından ayrı olarak Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.
Geçici Madde 3 – Bu Kanunda öngörülen yönetmelikler, bu Kanunun yayımı tarihinden itibaren üç ay
içerisinde hazırlanarak Bakanlıkça yürürlüğe konulur.
Yürürlük
Madde 7– Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Madde 8 – Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
