Bildiğimizi Sandığımız Gelecek: Yanıldık mı?

Bu sabah Futurism sitesinde "Bilgisayar Bilimleri Mezunları Şaşırtıcı Derecede Yüksek İşsizlik Oranıyla Karşı Karşıya" başlıklı ilgi çekici bir makale okudum. Makale genel olarak teknoloji sektöründeki işsizliği ele alsa da aslında bugün her sektör ve meslekte yaşanan daha geniş bir gerçeği ortaya koyuyor.

Donald Rumsfeld'in ünlü sözünü hatırladım: "Bildiğimizi bildiğimiz şeyler var, bilmediğimizi bildiğimiz şeyler var, ama bilmediğimizi bilmediğimiz şeyler de var." Bu söz, gençleri geleceğe hazırlarken karşılaştığımız belirsizliği mükemmel bir şekilde açıklıyor. Yıllar boyunca toplum olarak bazı kariyerlerin "güvenli liman" olduğunu savunduk ve milyonlarca genci belli alanlara yönlendirdik. Örneğin, son on yılın popüler sloganı "kodlama öğren" oldu; bu slogan garantili iş ve finansal istikrar vaadi sunuyordu. Ancak şimdi bu kesin görülen gerçeklerin ne kadar hızlı değişebildiğini, binlerce mezunun işsiz kalmasıyla görüyoruz.

Makale, ABD'de bilgisayar bilimi mezunlarının işsizlik oranının yaklaşık %6,1 olduğunu belirtiyor; bu oran, tüm yeni mezunların ortalama işsizlik oranından daha yüksek. Bilgisayar bilimi örneği burada genel bir trendin yalnızca bir parçası: İş piyasası bugün giderek daha oynak, belirsiz, karmaşık ve muğlak hale geliyor; VUCA dünyası olarak adlandırdığımız durum.

Bazı Lisans Bölümlerine Göre Yeni Mezun İşsizlik Oranları (ABD)

Kaynak: futurizm.com

Görüldüğü gibi, sadece bilgisayar bilimleri değil, birçok alanda gençler kariyerlerine başlarken ciddi belirsizliklerle karşı karşıya. Bu tablo, iş dünyasındaki öngörülemezliği çarpıcı biçimde yansıtıyor.

Bu noktada Stephen Moroz ile birlikte yazdığımız "Yeni Dünya Düzeninde Kariyer Yönetimi" kitabının önemi bir kez daha ortaya çıkıyor. Bu kitapta, VUCA dünyasında bireylerin nasıl stratejik bir kariyer yaklaşımı geliştirebileceğini ele almıştık. Benzer şekilde, Emy Kweskin ile birlikte kaleme aldığımız "Sanatta Girişimcilik" kitabı da sanatçılar gibi yaratıcı mesleklerdeki bireylerin belirsizlikle nasıl baş edebileceğini, nasıl sürdürülebilir modeller kurabileceğini tartışıyor. Her iki kitap KOBİTEK – KİTAPLIK da.

Her iki kitap da klasik kariyer kalıplarının yıkıldığı bir dünyada, bireylere esneklik, farkındalık ve yaratıcı düşünce kazandırmayı amaçlıyor. Bugün yaşanan dönüşüm, bu tür bakış açılarını artık birer alternatif değil, zorunluluk haline getiriyor.

Sadece 10 – 15 yıl önce kariyer planlaması oldukça net görünüyordu. İnsanlar mühendislik, öğretmenlik, tıp ve finans gibi istikrarlı ve tahmin edilebilir kariyer yollarını tercih ediyorlardı. Ancak günümüzde, bu sektörler bile büyük değişimlerle karşı karşıya. Otomasyon, yapay zeka ve küreselleşme iş piyasalarını dönüştürdü; bazı işler bir gecede gereksiz hale gelirken, hiç tahmin edilmeyen yeni becerilere talep ortaya çıktı.

Sosyal medya yöneticisi, veri bilimcisi ve uygulama geliştiricisi gibi roller 15 yıl önce yokken, günümüzde ana akım hale geldi. Buna karşın seyahat acenteleri, daktilo operatörleri ve bazı üretim hattı işçileri gibi işler hızlı bir şekilde azaldı veya tamamen yok oldu. Bu hızlı dönüşüm, kariyer planlaması ve eğitim konusundaki belirsizliği ortaya koyuyor.

Sorun yalnızca teknoloji ile sınırlı değil, hemen hemen tüm sektörleri kapsıyor. Bir dönem "öldü" denilen gazetecilik, nispeten istikrarlı bir işe alım süreci yaşıyor. Yenilenebilir enerji sektörü gibi alanlar ise küresel sürdürülebilirlik trendleri nedeniyle büyük ölçüde genişledi. İş güvenliğini tahmin etmek artık teknolojik ilerlemeler, politika değişiklikleri ve beklenmedik küresel olaylar nedeniyle belirsiz hale geldi.

Uzun yıllar boyunca eğitimciler ve kariyer danışmanları uzmanlaşmış bilgiye vurgu yaparak kariyerleri mevcut taleplere göre teşvik etti. Ancak günümüzün istikrarsız iş piyasası, farklı bir yaklaşım gerektiriyor. Bireyleri yalnızca teknik becerilerle değil, sürekli öğrenme, yeniden öğrenme ve yeni alanlara hızla geçiş yapabilme yeteneği ile hazırlamamız gerekiyor.

Bugün yaşanan durum sadece bir işsizlik sorunu değil, eğitim ve kültürde yaşanan büyük bir dönüşüm anlamına geliyor. Kodlama gibi belirli becerilere odaklanmak yerine, eğitim artık dayanıklılık, eleştirel düşünme, yaratıcılık ve uyum sağlama becerilerini ön plana çıkarmalıdır. Bu özellikler, bireylerin herhangi bir ortamda, henüz hayal bile edemediğimiz roller dahil, başarılı olmalarını sağlayabilir.

Rumsfeld'in alıntısına dönersek, mevcut zorluğumuz "bilmediğimizi bilmediğimiz" şeylere karşı hazırlıklı olmaktır. Dalgalı bir iş piyasasında ayakta kalmak ve gelişmek isteyen genç nesillerin temel olarak farklı bir zihniyete sahip olması gerekiyor: Beklenmedik değişimlere hızlıca uyum sağlayabilen, çevik öğrenen ve esnek düşünebilen bireyler olmalılar.

Üstelik okullar, üniversiteler, hükümetler ve şirketler gibi kurumların da hızla evrilmesi gerekiyor. Endüstri ve eğitim kurumları arasındaki iş birliği kritik olacak. Müfredatların gerçek zamanlı ayarlanması, daha fazla uygulamalı staj imkanları ve endüstri destekli eğitim programları akademik bilgi ile gerçek dünya ihtiyaçları arasındaki açığı kapatabilir.

Sonuç olarak, bugün okuduğum makale, iş dünyasının giderek daha öngörülemez olduğunu ve sürekli uyum sağlama becerisi gerektirdiğini hatırlatan çarpıcı bir örnektir.

Her ne kadar bilgisayar bilimleri mezunları bu durumu net bir şekilde gösterse de, konu teknolojiyle sınırlı değil. Bu, eğitimciler, kariyer danışmanları, ebeveynler ve gençler için bir uyarıdır. Geleceğe etkili hazırlık, belirsizliği kucaklamak, sürekli öğrenme becerileri öğretmek ve sürekli değişen bir dünyada hızlıca yön değiştirebilmek anlamına geliyor. Sonuçta, yarının iş piyasasına dair tek kesin olan şey, onun belirsiz olduğudur.