Türkiye'de Enflasyon Düşer mi, Düşürülebilir mi?

1980 lerden beri duyarım: Enflasyon canavarı, enflasyon canavarı. Ekonomik terim olarak kısaca “Sürekli fiyat artışı ve talep artışı” dır.Ne yani Türkiye çok tüketen bir ülke mi? Sayılır. Bu dizginlenmeli. Fuzuli harcamaları Avrupa ülkeleri ve ABD'ye göre fazla olan bir milletiz. Durduk yere mutfak yeniliyoruz, sebepsiz araba değiştiriyoruz. Bu biraz coğrafya ile ilgili, yapımız böyle, müsrifiz, ihtiyaç ve gelirimize göre harcamıyoruz. Kredi bolluğu da bu harcamaya etken, ancak enflasyonu düşürmek neden zor ona bakalım.

Ticari Yaklaşım Farkı

İşin özü şu ki, ülke içinde de tüketmek durumundasın. Tüketilen emtiayı da üretmek durumundasın. Nüfus fazla olduğu için ithalat ile emtiayı ikame edemiyorsun, çünkü üretim kısılacağından işsizlik büyür. Tabiri caizse “Ne böyle oluyor ,ne de böyle” kısır döngü gibi.

Peki neden bu durumda?

Geçmiş 20-30 yıl boyunca, yanlış politika uygulayan üreticilerimiz, fasonculuğu pek sevdi. Ürüne, markaya, tesise, ekipmana para yatırmadı. Gelip kapısından mal alıyordu yurt dışı alıcılar. ”Biz sayıcıyız, fasoncuyuz” çok sevildi. Cash nakit para üreticiyi uyuttu, uyuşturdu. Gün kurtarıldı.

İç piyasaya ürün pahalı verildi, en kötü elden geçmiş ürün sunuldu. Yine de etiketler yüksekti. Ne versen gidiyordu. İşte bu ortamda iç piyasanın tüketimini kısmakla enflasyonu indirmeniz imkansıza yakın. Nedeni kendi içinde. Yukarıda bahsettiklerimi hatırlayın. Yurtdışı satış boşlanıp, iç piyasaya yoğunlaşıldı. Üretici firmalar yıllarca ihracatı ikinci planda tuttu. Nasıl olsa yabancı kapıma geliyor dendi. Son yıllarda durum değişti. Üretimler Çin’e Kuzey Afrika’ya, AB üyesi Balkanlar’a ve Doğu Avrupa’ya kaydı.(Daha uygun maliyet, kalite, nakliye vb) Şimdi elde sadece iç piyasa var.

Çin gibi ülkelerin üretim stratejilerinde iç piyasa önemsizdir. Her halükarda iç piyasa ürünü bulur. Zaten az tüketir, nüfusa rağmen kararında tüketir. Taş çatlasın enflasyon %28 ‘i görür. Türkiye hiper enflasyonla boğuşur %70 lere yaklaşır (kurumların rakamları çelişkili)

Çin politikasında “dış satış” önem kazanırken bizde hep”iç satış” a yoğunlaşıldı. Bazı ülkeler Çin’e ambargo da uygulasalar dünyada 205 ülke var. 3 ülke eksik olur, Çin yine malını satar.

Biz bunu şu an yapamayız, yapamıyoruz. Geçmişteki yanlış stratejiler ve politkalar bunu yapmamızı engelliyor İçeride tüketimi kıstığınız an üreticinin başka doğru düzgün pazarı yok. Kime satacak? İstese bile bunu hemen yapamayacak. Yazdığım gibi 20-30 sene yanlış yaklaşımların sonucu. Velev ki tüketimi kıstınız, kapanış ve iflaslar patlar, işsizlik çığ olur.

Baştan iyi kurgulanmamış mizansenler ülkeleri çıkmaza sokar. Bundan kanun koyucu ve yürütme sorumlu değildir. Zaten teşvik ve destek veriliyor yıllardır. Olsa olsa günü kurtaran sanayici ve üretici grupları bundan sorumlu olabilir. İşte bu durumda enflasyonu düşürebilirmisiniz? Düşsün istermisiniz?

Son söz: “Geleceği göremiyorsanız girdaplara girmeyi göze alın.”