Teknolojik değişim ve yeni ofis düzeni

Genel olarak söylersek, ofis ortamında işlevsellik ya da ergonomik altyapı dizaynı konusunda verilebilecek tek bir reçete ya da en iyi ofis düzenini oluşturacak bir formül yoktur. Bunun nedeni ise, ofiste yapılan işin türü, çalışanların özellikleri ve ne tür bir işle iştigal ettikleri, çalıştıkları birimdeki (örneğin bilgisayar monitörü karşısında) çalışma süreleri, işverenin parasal gücü ve bu ofis yenilenmesi konusunda ne kadar para ayırabileceği gibi farklı farklı etkenlere dayanmasıdır. Bu farklılıklar ya da konumlanmalar nedeniyle, her durum için değişik bir reçete hazırlanması ve bu reçeteye göre ofis düzeninin yenilenmesi gerekmektedir.

Peki "İlla böyle bir zorunluluk var mı? Durup dururken niye ofis düzeni yenileme veya ergonomik iş ortamı yaratma çabalarına gireyim ki? Paramı bu işte niye harcayayım ki?" diye sorular aklınıza gelebilir. Bu sorulara yanıtı biz değil, ergonomi konusunda çalışmaları olan uzmanlar ve bilim adamları veriyor. Bu uzmanlara göre ergonomik ofis yenilenmesini zorunlu kılan nedenler şunlar:

• Teknolojik değişimle birlikte ofis ortamında çalışma koşulları da değişmiştir.
• Elle yapılan işler artık makinelere kaymakta (zamandan tasarruf ve verimlilik nedeniyle), üretim ve yönetim uygulamaları bilgisayar altyapısı aracılığı ile yürütülmektedir.
• Teknoloji sayesinde çalışanların gittikçe hareketsiz ve durağan bir pozisyonda iş yapma sürecine girmesi. Çünkü geleneksel ofis işleri bir çok işi kapsıyordu. Örneğin, belge aramak ve incelemek, kalem ve benzeri kırtasiye materyallerini kullanmak, hesap makinesi kullanmak, daktilo kullanmak, diğer iş arkadaşlarıyla iletişim kurmak, telefonda konuşmak, mektup, faks okumak, faks cihazı önünde beklemek v.b. bütün bu eylemler vücut pozisyonlarının değişmesine neden oluyorlardı. Oysa bu işlerin neredeyse tümü, bilgisayar monitörü karşısında ve sadece klavye-Mouse kullanarak gerçekleştirilmektedir artık. Eski ofis çalışma anlayışında, aynı şekilde durarak çalışmak ve gözlerin uzun süreli ekrana bağımlı kalması çok ender rastlanan bir durumdu.Yüksek bir masa, rahatsız edici ışık ya da başka ergonomik olumsuzluklar olsa bile, ofis alanının kalitesini, duruş pozisyonları sürekli değiştiği için çok fazla etkilemiyordu. Şimdi ise bu hareketsizlik ve bağımlılık süresi oldukça artmış durumda. Teknolojinin gelişmesi, özellikle bilgisayar-Internet teknolojilerinin ofislere girmesiyle çalışma koşullarının kökünden değişmesi, bu sorunlar için yeni çözümlere ihtiyaç duyurmaktadır.

Ergonomik ofis düzeninde teknolojik altyapı kurulumu konusunda dikkat edilmesi gerekenler

Yukarıda sıralanan nedenlerden dolayı, ofis altyapısında yeni düzenlemeler ve teknoloji ürünlerinin ofis içinde ergonomik konumlandırılması, olmazsa olmaz şartlar haline gelmektedir. Burada şu konu çok önemlidir. Teknolojik altyapı oluşturmak ile ofis düzenini ergonomik açıdan yenilemek tamamen ayrı şeylerdir. Eğer teknolojik yenilenme yeterli görülüp, insan ve makine sistemini uyumlaştırmadan, (ki bu çok yapılan bir hatadır) yani ergonomik bir ofis düzeni yaratmadan bu teknolojileri kullanmak, hatta "işyerime gerekli bilgisayar donanımını ve teknolojik sistemleri kurdum, gerisi zaten kendiliğinden gelir" diye düşünmek, istenmeyen sonuçlara yol açabilir. Öyle ki, istenen verimliliğe ulaşmak bir yana, verimliliğin daha da düşmesine ya da çalışanların iş ortamından nefret etmesine kadar çeşitli istenmeyen durumlar yaratabilecektir.

Bu hataları ve yarattıkları olumsuz sonuçları ergonomi uzmanları örnekler vererek şöyle sıralıyor;

• Hata: Ekranın (monitörün) yerinin yanlış olması, çalışan kişinin bakış açısında ya da arkasında pencere olması nedeniyle oluşan yansıma. Sonuç: Ciddi zihinsel ve algısal yüklenme ve göz yorgunluğu.
• Hata: Ekran kullanımına uygun olmayan aydınlatma. Sonuç: Göz rahatsızlıkları, konsantrasyon, motivasyon zorluğu, çabuk yorulma.
• Hata: Çalışma alanının önünde ışık kaynağı (pencere, lamba, yansıtıcı vs.) oluşu. Sonuç: Ekran kullanıma uygun olsa bile çalışma alanı yanlış aydınlatıldığı için, kamaşma ve göz rahatsızlıkları, baş ağrısı.
• Hata: Dinamik ve insan anatomisine uygun ortopedik, sağlıklı oturma olanağının olmaması. Sonuç: Kronikleşen sırt, boyun, bel rahatsızlıkları, kramplar, kas ağrıları ve gerilmeleri
• Hata: Bilgisayar birimlerini (Ekran, kasa vs. gibi) sınırlayan, bölümlenmemiş sabit masalar. Sonuç: Sırt ve göz rahatsızlıklar
• Hata: Ekran kalitesinde düşüklük, bozuk renkler, titreme ve yansıma. Sonuç: Gözlerde oluşan aşırı yüklenme, varolan göz rahatsızlıklarının (Miyop, astigmat gibi) derecesinin artması, konsantrasyonda güçlük.
• Hata: Yoğun bilgisayar donanımı ve sistemlerine ihtiyaç duyulan işlerde, çalışma esnasında ofis ortamındaki havanın kuruması nedeniyle, gerekli havalandırmayı sağlayan ve nemlendirme, su buharı seviyesini yükselten cihaz ya da önlemlerin kullanılmaması sonucu oluşan çok kuru hava. Sonuç: Akciğer rahatsızlıkları, müzmin bronşit, soğuk algınlığı ve nezlenin artması, göz ve deri hastalıkları, göz kuruluğu, deri döküntüleri, alerjik duyarlılığın artması
• Hata: Çoğu ofisin küçük alanlara kurulu olması nedeniyle, teknolojik sistemler ile eski tip ağır mobilya, masa, koltuk gibi büro elemanlarının aynı anda kullanılması ve bu nedenle insan hareket alanının kısıtlanıp, ofisin engelli koşu pistine dönmesi. Sonuç: Çarpma, takılma ve düşme nedeniyle oluşan irili ufaklı yaralanmalar, sıyrık ve burkulmalar.

Gördüğümüz gibi, ofis verimliliğini arttıracak temel öğe, teknolojik ürünlerin ofis içinde ergonomik kurulumudur. Kurulan bu teknolojiye ve insan bedeni ve hareket alanına uygun ofis eşyaları da, çalışma verimliliğini arttırmada, çalışan memnuniyetini ve bağlılığını yükseltmede önemli bir rol oynamaktadır. Ofis verimliliği konusunda bunun üzerinde duracağız.