Ofislerde Engelli Çalışanlar için Düzenlemeler

Engelli Çalışanlar için Yasal Düzenlemeler

Türkiye'de Mevzuat

• Engelliler Hakkında Kanun: Türkiye'de engelli bireylerin haklarını düzenleyen temel yasal metin, 2005 yılında yürürlüğe giren Engelliler Hakkında Kanun'dur (5378 sayılı Kanun). Bu kanun, engelli bireylerin eğitim, sağlık, istihdam ve sosyal hayata katılım haklarını güvence altına alır.
• İş Kanunu: 4857 sayılı İş Kanunu'na göre, 50 ve daha fazla çalışanı olan iş yerleri, çalışanlarının %3'ü oranında engelli birey istihdam etmek zorundadır (4857 sayılı İş Kanunu, Madde 30).
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Yönetmelikleri: İşverenler, iş yerlerinde engelli çalışanlar için uygun çalışma koşullarını sağlamakla yükümlüdür. Bu kapsamda iş yerlerinin fiziki düzenlemeleri ve erişilebilirlik standartları belirlenmiştir.

Avrupa Birliği (AB) Mevzuatı

• Engellilik Haklarına İlişkin Avrupa Stratejisi: AB, engelli bireylerin istihdama katılımını desteklemek için çeşitli yasal düzenlemeler ve politikalar geliştirmiştir. Bu strateji, iş yerlerinde erişilebilirlik ve ayrımcılıkla mücadele konularını kapsar.
• Engellilik Yönergesi: AB'nin Engellilik Yönergesi, iş yerlerinde engelli bireylerin haklarını korumak ve eşit fırsatlar sunmak amacıyla düzenlenmiştir. Bu yönerge, işverenlerin engelli çalışanlar için makul düzenlemeler yapmasını zorunlu kılar.

Amerika Birleşik Devletleri (USA) Mevzuatı

• Americans with Disabilities Act (ADA): 1990 yılında yürürlüğe giren ADA, engelli bireylerin iş yerlerinde eşit haklara sahip olmasını sağlar. İşverenler, engelli çalışanlar için uygun düzenlemeleri yapmak ve ayrımcılıktan kaçınmak zorundadır (ADA, 1990).
• Rehabilitation Act: Bu kanun, federal hükümetin ve federal finansman alan kurumların engelli bireylere yönelik ayrımcılığı yasaklar ve erişilebilirlik standartlarını belirler.

Ofislerde Engelli Çalışanlar için Fiziksel Düzenlemeler

Erişilebilirlik ve Hareket Alanı

• Rampalar ve Asansörler: Tekerlekli sandalye kullanan çalışanlar için rampalar ve geniş kapasiteli asansörler bulunmalıdır.
• Kapı Genişlikleri: Ofis kapıları, tekerlekli sandalye geçişine uygun genişlikte olmalıdır.
• Tuvaletler: Engelli çalışanlar için özel olarak tasarlanmış tuvaletler bulunmalıdır.

Çalışma Alanı Düzenlemeleri

• Masa ve Sandalyeler: Engelli çalışanların rahatça kullanabileceği ergonomik masa ve sandalyeler sağlanmalıdır.
• Bilgisayar ve Ekipmanlar: Görme engelli çalışanlar için sesli ekran okuyucular ve büyük yazılı bilgisayar ekranları gibi yardımcı teknolojiler kullanılmalıdır.
• Aydınlatma: İşitme engelli çalışanlar için görsel uyarılar ve uygun aydınlatma sistemleri kurulmalıdır.

Engelli Çalışanlar için Destek ve İmkanlar

Eğitim ve Bilgilendirme

• Farkındalık Eğitimleri: İşverenler, tüm çalışanlarına engellilik konusunda farkındalık eğitimleri vermelidir.
• İş Uyumu Eğitimleri: Engelli çalışanların işe uyum sağlaması için gerekli eğitimler düzenlenmelidir.

İşyerinde Destek

• Rehberlik ve Danışmanlık: Engelli çalışanlar için rehberlik ve danışmanlık hizmetleri sunulmalıdır.
• Destek Personeli: İhtiyaç duyulan durumlarda engelli çalışanlara yardımcı olacak destek personeli istihdam edilmelidir.

Yasal ve Etik Sorumluluklar

Yasal Zorunluluklar

• Bilgilendirme ve Rıza: İşverenler, engelli çalışanların hakları ve sağlanan imkanlar konusunda bilgilendirme yapmalı ve gerekli durumlarda çalışanın rızasını almalıdır.
• Ayrımcılık Yasağı: İşverenler, engelli çalışanlara karşı ayrımcılık yapmaktan kaçınmalı ve eşit fırsatlar sunmalıdır.

Etik İlkeler

• Saygı ve Duyarlılık: Engelli çalışanların onuruna ve mahremiyetine saygı gösterilmelidir.
• İşbirliği ve Katılım: Engelli çalışanların iş süreçlerine aktif katılımı teşvik edilmelidir.

Sonuç

Engelli çalışanlar için ofislerde yapılması gereken düzenlemeler, yasal zorunlulukların yanı sıra etik ve insani sorumlulukları da kapsamaktadır. Türkiye, AB ve ABD mevzuatları, işverenlerin engelli çalışanlar için uygun çalışma koşulları sağlamasını zorunlu kılmaktadır. Bu düzenlemelere uyum sağlamak, hem iş verimliliğini artırır hem de toplumsal eşitliğe katkıda bulunur.

Kaynaklar

• KVKK, 2016
• 4857 sayılı İş Kanunu, Madde 30
• Engelliler Hakkında Kanun, 2005
• GDPR, 2018
• Americans with Disabilities Act (ADA), 1990
• Rehabilitation Act, 1973
• Avrupa Engellilik Stratejisi, 2010-2020