Gözümün İçine Bak

Göz Temasının Kültürel ve Tarihsel Boyutları

Göz teması, farklı kültürlerde farklı anlamlar taşır ve çeşitli şekillerde yorumlanır. Batı kültürlerinde, göz teması genellikle güven, dürüstlük ve ilgiyi ifade eder. Bir kişiyle konuşurken gözlerinin içine bakmak, ona değer verdiğinizin ve söylediklerine önem verdiğinizin bir göstergesidir .

Diğer yandan, Asya kültürlerinde doğrudan göz teması kurmak bazen saygısızlık veya meydan okuma olarak algılanabilir. Özellikle Japonya ve Çin gibi ülkelerde, göz teması yerine başını hafifçe eğmek daha yaygındır ve bu, saygı göstermenin bir yoludur .

Psikolojik Açıdan Göz Teması

Psikoloji literatüründe, göz temasının insanlar arasındaki sosyal bağları güçlendirdiği ve empatiyi artırdığı belirtilmiştir. Göz teması, non-verbal iletişimin önemli bir parçasıdır ve bir kişinin duygusal durumunu anlamamıza yardımcı olabilir . Göz teması kurmak, aynı zamanda bir iletişimde hakimiyet ve güven göstergesi olarak da kullanılır.

Tehlike ve Tehdit Algısı

Bazı hayvanlar, göz teması kurmayı tehdit olarak algılar. Örneğin, köpekler ve maymunlar gibi bazı memelilerde, doğrudan göz teması kurmak, agresif bir davranış olarak yorumlanabilir ve saldırganlıkla sonuçlanabilir. Bunun nedeni, göz temasının bu hayvanlar arasında bir üstünlük mücadelesi olarak algılanmasıdır .

İnsanlar da benzer bir şekilde, tehdit edici durumlarda göz temasını bir meydan okuma olarak algılayabilir. Bir tartışma veya kavgada, tarafların birbirinin gözlerine dik dik bakması, agresif bir tutumun göstergesi olabilir .

Göz Temasının Fiziksel ve Evrimsel Boyutları

Evrimsel olarak, göz teması kurmanın ve sürdürmenin insan sosyal yapısında önemli bir rol oynadığı düşünülmektedir. İnsan gözlerinin beyaz kısmı (sklera), diğer primatlara kıyasla daha belirgindir ve bu, insanların göz hareketlerini ve dolayısıyla niyetlerini daha kolay anlamamızı sağlar . Bu özellik, sosyal işbirliğini ve iletişimi kolaylaştırmıştır.

Göz Temasının Özel Durumları

Kadeh Tokuşturma

Pek çok kültürde, kadeh tokuştururken göz teması kurmak önemlidir. Bu, samimiyetin ve güvenin bir göstergesi olarak kabul edilir. Karşılıklı güvenin ve iyi niyetin ifadesi olarak, kadeh tokuşturma sırasında göz teması kurulur .

İş Hayatında Göz Teması

Profesyonel hayatta, özellikle iş görüşmeleri ve mülakatlar sırasında göz teması kurmak, adayın kendine güvenini ve dürüstlüğünü göstermek açısından kritiktir. Araştırmalar, iş görüşmelerinde göz teması kuran adayların daha olumlu değerlendirildiğini göstermektedir .

Göz Teması ile İlgili Yapılan Araştırmalar

Göz temasının insanlar üzerindeki etkileri üzerine yapılan araştırmalar, bu davranışın beynimizdeki oksitosin seviyesini artırarak sosyal bağları güçlendirdiğini ortaya koymuştur. Oksitosin, "sevgi hormonu" olarak bilinir ve insanlar arasındaki bağları ve empatiyi artırır .

Sonuç

Göz teması, basit bir davranış gibi görünse de, altında yatan kültürel, tarihsel, psikolojik ve fizyolojik nedenlerle oldukça karmaşık bir iletişim biçimidir. Güven ve saygıyı ifade etmenin yanı sıra, tehdit ve meydan okuma anlamı da taşıyabilir. Bu nedenle, göz temasının bağlamını ve kültürel farklılıklarını anlamak, doğru ve etkili iletişim kurmanın anahtarıdır.

Kaynaklar:

1. Argyle, M., & Dean, J. (1965). Eye-contact, distance and affiliation. Sociometry, 28(3), 289-304.
2. Kleinke, C. L. (1986). Gaze and eye contact: A research review. Psychological Bulletin, 100(1), 78.
3. Barnlund, D. C. (1989). Communicative Styles of Japanese and Americans: Images and Realities. Wadsworth.
4. Adams, R. B., & Kleck, R. E. (2005). Effects of direct and averted gaze on the perception of facially communicated emotion. Emotion, 5(1), 3.
5. Coss, R. G. (1978). Perceptual determinants of gaze aversion by the lesser mouse lemur (Microcebus murinus), the role of two facing eyes. Behaviour, 64(3), 248-270.
6. Argyle, M. (1972). Non-verbal communication in human social interaction. In R. A. Hinde (Ed.), Non-verbal communication (pp. 243-270). Cambridge University Press.
7. Kobayashi, H., & Kohshima, S. (1997). Unique morphology of the human eye and its adaptive meaning: Comparative studies on external morphology of the primate eye. Journal of Human Evolution, 33(4), 379-401.
8. Glaser, B. G., & Strauss, A. L. (1964). Awareness of Dying. Aldine Publishing Company.
9. Forbes, M. K., & Jansen, E. (2013). The impact of eye contact on impression formation in a job interview setting. Journal of Applied Social Psychology, 43(2), 370-377.
10. Leavitt, J. W., & Power, M. L. (1989). Emotional and Social Behavior in Infants. Springer Science & Business Media.