“Eser” Niteliği Taşıyan Ürünleri Nasıl Satın Alırsınız?

Peki satın almak ya da yaptırmak istediğiniz bir ürün eser niteliğine sahipse ne olacaktır? Bunun satış koşulları ve ürün üzerindeki sahiplik haklarınızda bir farklılık olacak mıdır?

İşte bu sorunun cevabı Fikri Haklar Mahkemelerinde görülen birçok davanın sebebini oluşturmaktadır. Çünkü eser niteliğindeki ürünlerin ticari bir mal gibi satışa konu olması mümkün olmayıp FSEK bu eserler üzerindeki hakların devrinin nasıl yapılacağını ayrıntılı olarak açıklamıştır.

Öncelikle o eserin sahibinin onu yaratan kişi olduğu ve bu kişinin de eser üzerinde mali ve manevi haklara sahip olduğunun bilinmesi gerekir. Eğer o kişi dışında başka bir kişi o eseri kullanacaksa, yayımlayacaksa, eser üzerinde değişiklik yapacaksa ya da başka bir kişiye devredecekse yapacağı her bir işlem için hak sahibinden yazılı izin/ lisans alması gerekmektedir.

FSEK 52. Madde : “Mali haklara dair sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesi şarttır.” demektedir. Bunun anlamı şudur; her şeyden önce eser sahibi ile aranızda o eserin kullanımına ilişkin yazılı bir sözleşme yok ise o eserin parasını ödemiş olsanız dahi o eseri kullanma ya da ondan yararlanma hakkına sahip olamıyorsunuz. Buna ek olarak eseri yazılı lisans (izin) olmaksızın kullandığınız için de fikri hak ihlali gerçekleştirmiş olduğunuzdan FSEK de yer alan hukuk ve ceza davalarına muhatap olabiliyorsunuz.

Demek ki eser niteliğine sahip bir ürünü kullanmak istiyorsanız bunun mali haklarını eser sahibi olan kişiden yazılı olarak devralmanız gerekmektedir. Ancak sadece bütün haklarını devralmış olduğunuzu söylemeniz yeterli olmayacaktır, çünkü FSEK 52. madde de konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesi gerekir dendiği için hangi hakkı devraldığınızı da bu sözleşmeye yazdırmanız gerekmektedir.

Örneğin, sadece kullanma hakkını devralmış iseniz bu eseri siz başka bir kişiye devredemezsiniz ya da eser üzerinden değişiklik yapamazsınız, bunun için işleme hakkı, devretme hakkı gibi hakları da devralmış olmanız gerekir. Ya da umuma açık yerlerde yayınlayabilmek için umuma iletim hakkını da devralmış olmanız gerekmektedir. Eser tiplerine ve sizin ihtiyacınıza göre devrini talep edeceğiniz haklar değişmekle birlikte eser sahibi ile mutlaka her bir hakkın devrini içeren yazılı bir sözleşme yapmanızı tavsiye ederim. Aksi takdirde parasını ödeyerek tüm hakları ile devraldığınızı bir ürün için sonradan davalı ya da sanık sıfatıyla mahkemelerde uğraşmak zorunda kalabilirsiniz.

Tüm bunlara ek olarak eser sahibinden mali haklarını devralmak mümkünse de, manevi hakların devri mümkün olmamaktadır. Bu nedenle sözleşmeye bu konuda yazacağınız hükümlerin de geçersiz olacağını bilmelisiniz.
Firmanızın tanıtımı için yaptırdığınız web sitesinden çektirdiğiniz özel tanıtım fotoğraflarına kadar birçok şey FSEK de tanımlanan eser tanımı içinde yer alabileceğinden bu ürünlerin haklarını devralırken bu konuyu da aklınızın bir köşesinde bulundurmanızı ve ona göre hareket etmenizi tavsiye ederim.