Coca-Cola Dünyası, ABD’nin Atlanta Şehrinin Güney kıyısında yer almaktadır. Orijinal Coca Cola formülünü evinde şurup olarak yaratan J.S. Pemberton yaşadığı dönemde saygın bir eczacı olup Coca-Cola isimli tamamen yeni meşrubat/içecek yaratmıştır. 19 yüzyılın başlarında maden suyu içen kişiler için tamamen farklı ferahlatıcı bir meşrubat keşfetmek istemiş ve çok farklı bir içecek formülü geliştirip dünyayı değiştirmiştir. Coca Cola’nın en önemli katkı maddesi tat veren karışımıdır ve bunun formülü dünyanın en gizli sırrı olarak 125 yıldan fazla süredir saklanmaktadır. Coca Cola yaratıldığında sahte ve taklit kolalar Yum Yum, Koke, King Cola, My Cola adlarıyla piyasaya çıksa da başarılı olmamışlardır. 1888’de Pemperton öldüğünde maalesef yarattığı başarılı formülün dünya çapındaki başarısını kendisi görememiştir.
Coca Cola Dünyası Pemberton Yerleşim alanı Atlanta şehir merkezinde 20 dönümlük bir arazide kuruludur. Bu yerleşim alanında Atlanta Akvaryumu, Geleceğin İnsan Hakları Evi, Olimpiyat Parkını içeren Atlanta şehir merkezinde yeşil bir alan olup Coca-Cola Firması tarafından yapılıp Atlanta’ya bağışlanmıştır. Pemberton Yerleşim alanı Coca-Cola Firması tarafından desteklenen birçok çevreci projelerden biridir. Sağlıklı çevre sürdürülebilir gelişme için kaçınılmazdır. Firma kola yapımında su miktarını azaltma, ambalaj atıklarının geri dönüşümü, enerji tüketimini azaltma, negatif çevresel etkileri minimize etme gibi çevresel sorumluluklarını yerine getirmekten Enerji ve Çevre Liderliğinde (LEED) altın madalya sahibidir.
Firma ürettiği ürünü sadece bir içecek olarak görmeyip, onu ferahlamayı artıran, eğlence ve mutluluk veren bir meşrubata dönüştürerek bugün dünyadaki marka değerini yaratmıştır. ABD’de Atlanta’dan çıkıp, bugün tüm dünyada her gün 1 milyar kişinin zevk ve mutlulukla içtiği küresel bir meşrubat yaratmıştır. Bugün Coca-Cola dünyada en çok tanınan markalardan biri olmakla birlikte kültürler ve ülkeler ile insanlar ve yerleşim yerleri arasında genel bir bağ olmuştur. Bir meşrubat ümitleri, eğlenceyi, aşkı ve memnuniyetleri bir cam şişe içinde toplamayı başarmıştır.
John Pemperton Coca Cola’yı bugünkü Pemperton Coca Cola Dünyası yerleşkesi içinde keşfetmiştir. İlk başlarda karbonatlı suyla karıştırılıp maden suyu/soda makinalarından satılmıştır. Perberton’ın ortağı ve muhasebecisi bugünkü Coca Cola logosunu tasarlamıştır. 125 yıldır kırmızı renkli bu logo kullanılmaktadır. O zaman Coca Cola’nın bardağı 5 cente satılmaktaydı ve günde 9 adet Atlanta’da satırken Coca Cola bugün günde dünya çapında 1.6 milyar adet satılmaktadır. Pemberton ölmeden önce Coca Cola’nın hisselerinin büyük bir kısmını satmıştır. 1887’de Atlanta’lı işadamı A.G. Candler, Coca Cola’nın gizli formülünü alıp emin bir yerde saklamıştır. 1894’te Coca Cola soda makinalarında Atlanta’da satışından başka şişelenmiş olarak portatif halde diğer eyaletlerde satılmaya başlanmıştır. Meşrubat şişeleme ve satış hakları 1899’da 1$’a Tennessi’li Benjamin F. Thomas ve Joseph B. Whitehead tarafından Candler’dan alınmıştır. Böylece şişelenmiş kola küresel ölçekte yayılmaya başlamıştır. 1916’da Candler emekli olduğunda oğlunu gizli formülü saklaması için görevlendirmiştir. Bu yıllarda Coca Cola şişelenip sekiz ülkeye dağıtılmaktaydı. Bu dönemde kola üretimi takliti başlamış ve 1000 çıvarında ABD’de şişeleme tesisi kurulsa da bunlar Coca Cola’nın gerçek tadı ve orijinal şişenini kopyalamamışlardır.
1919’da Coca Cola’nın gizli formülü Atlanta’dan New York’a götürülmüştür. Coca Cola firması üzerine en fazla etkiyi Robert Woodruff yapmıştır. Firmanın 1923’te başkanı olmuş olan Woodruff, Coca Cola’nın gizli formülü karşılığında bankalardan yüklü miktarda kredi almış ve firmanın dünya çapında 60 yıllık genişlemesini sağlamıştır. Coca Cola bu tarihlerde Dünyada 53 ülkede mevcuttu. 1925 yılında Coca Cola’nın gizli formülü Woodruff eskordu ile tekrar doğduğu yer olan Atlanta’ya New York’tan dönmüştür. Bundan sonra gizli formülle ilgili “Nerede saklanmalı?”, “Ne de yazılıdır?”, “Kaç kişi bu formülü biliyor?” gibi birçok dedikodu yayılmaya başlamıştır. 1943’te Pemberton’ın oğlunun çırağı olan John Turner babasının evinde Coca Cola’nın gizli formülünün olduğu eski kitabı bulduğunu iddia etmiştir.
Coca Cola orijinal şişesi 1977’de patentlenmiştir. Coca Cola’nın ilk pazarlaması promosyon kuponları, bedava tattırma ve gazete ilanlarıyla yapıldı. Bu yıllarda şatışı artırmak için 6’lı ürünler çıkarılıp 25 cente satılarak 5 alana 6. şişe bedava verilmiştir. Marka 1970’lerde reklamda “Eğlence, Arkadaşlar ve İyi Zamanlar” kavramlarını kullandı. Firma Fanta, Sprite ve TAB gibi yeni markaları piyasaya sürmeye başladı. Coca Cola’nın ilk uluslar arası çekimi ve cazibesi 1971’deki reklamla şekillendi. İtalya’daki dünyanın farklı yerlerinden gelen bir grup genç “Biz Kola Dünyasını Satın Almak İstiyoruz” şarkısı ile ilgi topladı. 1979’da “Kola İç ve Gül” kavramları ön planda kullanıldı. 1980’lerde “O Koladır”, “Dalgayı Yakala” ve “Hislerini Yenemezsin” reklamlarda öne çıkarılan sloganlar oldu. Daha sonra beyaz polar kutup ayısı “Daima Serin” sloganıyla piyasayı serinletti.
1982’de Diet Coke piyasaya sunuldu. Bu kolanın ilk uzantı markası oldu. 1985’te 99 yıllık ilk orijinal formülden farklı Yeni Kola üretimi piyasaya sunuldu. Piyasaya çıkarılan New Coke toplum tarafından beğenilmediğinden 400000 adet telefon ve mektup alınması üzerine firma Pemberton’un klasik kola formülündeki üretimine geri dönmüştür. Bu ürüne Coca Cola Classic adı verildi. 1993 yılında bir yazar Pemberton’un gizli formülünü bulduğunu açıklayan bir kitap yazıp bunun reçetesini açıkladı. Ancak Reçetedeki ürünün tadı pırasa koladan farklı değildi ve klasik kola ile hiç alakası yoktu.
Coca Cola 2009’da reklamlarında “Mutluluğu Açıyorum” sloganını kullandı. Bugün dünyada 500 farklı marka meşrubat bulunsa da Coca Cola’yı aynı tat ve kalitede de dünyanın en ücra köşesinde bulabiliyorsunuz. Bugün kola Dünya’da 206 ülkede kullanılmaktadır. 125 yıldır üretilen Coca Cola Classic’in gizli formülü Atlanda’daki Mutluluk Evinde çok sıkı saklanmaktadır.
Coca Cola Dünyası’nın Atlanta Pemberton’daki müzesindeki lobide Coca Cola şişeleri üzerine dünyanın her yerinde yapılmış motifler sergisi bulunmaktadır. Coca Cola’nın bugüne kadar yaptığı reklam malzemeleri, şişe, kutu, kasa tipleri, dağıtım araçları, jetonlu kola makinaları (Vending machines) geçmişten günümüze sergilenmektedir. Coca Cola Dünyasında Mutluluk Fabrikası Tiyatrosunda kolanın yapılış öyküsünü üç boyutlu filmle zevkle izliyorsunuz. Şişeleme İşletmesinde kolanın robotlarla nasıl yapıldığını, şişelendiğini ve kasalara dizildiğini görsel olarak izliyorsunuz. Meşrubatın Köşetaşları kısmında Coca Cola Şirketinin tarihi boyunca geçirdiği evrim anlatılmaktadır. Coca Cola’nın orijinal formülünün saklandığı kasa dıştan ziyaretçilere gösterilmektedir.
Dünya içeceklerini tadım merkezinde ise dünyada üretilen 60 farklı meşrubatı kıtalar bazında sınıflandırılan standlarda istediğiniz kadar içebiliyorsunuz. Burada ki amaç Coca Cola’nın tadının dünyadaki tüm meşubatlaradan daha iyi olduğunu ziyaretçilere hissetirebilmek. Pozitif Yaşam Portreleri Duvarında Coca Cola’nın sporsor olduğu spor oyunlarıyla ilgili eserler teşhir edilmektedir. Pop Kültür galerisinde ise Coca Cola’nın sponsor olduğu müzik etkinliklerinden objeler sergilenmektedir. Coca Cola Dünyasını terk etmeden önce herkese orada yapılan küçük bir şise Coca Cola hediye edilmektedir. Çıkıştı bulunan Coca Cola Store’da Coca Cola ile ilgili yüzlerce farklı hediyelik eşya, kıyafet, özel tasarlanmış şişeler vs ziyaretçilere satılmaktadır. Coca Cola maskotlarıyla resim çektirip oradan aldığınızda 20’şer $, giriş için kişi başına 16 $ ödemeniz gerekmektedir.
Coca Cola Company’nin Atlanda’daki The Georgia Tech Üniversitesi karşısındaki mütevazi Genel Müdürlük Binası
Bugün dünyadaki 200 ülkede 500 farklı marka meşrubat ve 3300 içecek çeşidi vardır. Ama tüm dünyada meşrubat denilince ilk akla tadı, logosu ve şişesiyle gelen ve dünyanın en çok tanınan markası Coca Cola’dır. Bu başarı öyküsünün en önemli köşe taşlarından bir kısmını Atlanta’da Coca Cola Dünyası Müzesini gezerken gördüm. Bugün alkolsüz meşrubatlar/içecekler normal/klasik, düşük kalorili, şekersiz, meyve suları, meyve içecekleri, enerji içecekleri, şişelenmiş su, spor içecekleri, hazır çay ve kahveli içecekler olarak sınıflandırılmaktadır.
Coca Cola Classic dünyada ilk kolayı bulan ve bunu 126 yıldır başarıyla markalaştırıp pazarlayabilen dünyanın en önemli ve büyük firmasıdır. Coca Cola ambalajda kullandığı plastik şişelerde %100 yenilenebilir ve geri dönüştürülebilir plastikler kullanarak çevre duyarlılığını da göstermektedir. Coca Cola bir sırdır ve bu sır sayesinde Dünyanın en çok tanınan markalarından biri olmuştur.
Bugün dünyanın 206 ülkesinde satın alabileceğiniz belki de tek ürün Coca Cola’dır ve tadı ile kalitesi dünyanın her yerinde aynıdır. Coca Cola formülünün sırrını 126 yıldır saklıyor olması, etkin ve doğru reklam ve pazarlama kanallarını kullanması, logosuna sahip çıkması, renklerini değiştirmemesi, spor ve gençlik etkinliklerine destekleriyle dünyanın en tanınır markalarının en başında yer almasına sebep olmuştur.
2013 yılında, uluslararası marka değerlendirme kuruluşu Brand Finance’in yaptığı marka araştırması sonucunda dünyanın en değerli markaları arasında sırasıyla Apple, Google, Microsoft, IBM, Wallmart, Samsung, General Electric, Coca-cola olarak konumlanmaktadır.
Coca Cola dünyanın en değerli sekizinci markası olsa da yiyecek ve içecek kategorisindeki 755 rakip firma içinde birinci sıradadır.
Coca Cola öncesinde dünyanın dördüncü en tanınır markası idi. Marka olmak kolay değildir ama önemli olan markalığı küresel ölçekte 770 bin çalışanla 126 yıl sürdürmek daha önemli bir başarıdır. Coca Cola firmasının Atlanta’daki genel müdürlüğü The Georgia Tech Üniversitesi'ne komşu ve onunla iç içe olup oldukça mütavazi bir binadadır. Ayrıca bu dünya çapındaki bir firmayı bugün bir Türk CEO’nun idare etmesi Türkler için gurur vericidir.
1960 Eskişehir doğumludur. Lisans eğitimini Eskişehir DMMA’dan 1981, Y.Lisans ve Doktorasını Kanada McGill Üniversitesinden 1985 1989 yıllarında Mühendislik Fakültesinden almıştır. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi (ESOGÜ) Mühendislik Fakültesi öğretim üyesi olup ESOGÜ Teknoloji Araştırma Merkezi (TEKAM) Müdürlüğü ve şimdi de ESOGÜ Eskişehir Meslek Yüksekokulu Müdürlüğünü yapmaktadır.
KOBITEK.COM, bir
TEKNOART Bilişim Hizmetleri Limited Şirketi projesidir.
2001 yılından beri KOBİlere ücretsiz bilgi kaynağı olma hedefi ile, alanında uzman yazarlar tarafından sunulan özgün bir iceriğe sahiptir.
Tüm yazıların telif hakları KOBITEK.COM'a aittir. Alıntı yapılabilir, referans verilebilir, ancak yazarın kişisel bloğu dışında başka yerde yayınlanamaz
mkaya@ogu.edu.tr
