Üretim ve Kapasite Planlaması Üzerine

Öncelikle, makine parkuru ve işgücünü kağıt üzerinde ideal olarak hesaplatabilirsiniz. Bu konuda zaten girişte bahsettiğim, belli sayıda işçi çalıştıran kuruluşlar için düzenleme var. Bahsedeceğimiz reel, (gerçekçi ) kapasite. Burada makine verilerini veya beyanlarını esas alamazsınız, norm kadro çalışmasını görmezden gelemezsiniz.

Merkezi Planlayalım

Daha önceki yazılarımda sıkça bahsetmiştim: Üretim odaklılık felakettir. En sağlıklısı “planlama” odaklılıktır. Merkezi Planlama, neyi ne zaman üreteceğinizi, eldekilerle üretip üretemeyeceğinizi, doluluğunuzu çalışır. Merkezi planlama ile satış-üretim-satınalma-toplam kalite bir araya gelir, kanalize olur, sonuç elde eder.

Üretimi planlamak ise, eldekilerle, var olan siparişleri analiz ederek, üretim proseslerini makine ve hatlara optimal şekilde dağıtmaktır. Üretim planlama, merkezi planlamanın bir parçasıdır.

Fiili Kapasiteyi Nasıl Hesap Etmeliyiz?

Kesinlikle makine üreticilerinin beyanları dikkate alınmamalı, iş yükü, piyasa verileri, hedeflenen ciro /adet, satınalma gücü, bütçe kanuni çalışma süreleri ve vardiya dikkate alınarak gerçekçi bir kapasite ortaya çıkarılmalıdır. Fiziki belirleyici olan ise hatlar ve oluşabilecek darboğazlardır.

Hiçbir zaman %100 doluluğa ulaşamayacağınızı bilerek hareket etmelisiniz. Şayet full kapasite iseniz ya hesabınız yanlıştır ya da piyasa ve yatırımınız gereğinden hızlı büyümüştür. Yatırımı büyütmeniz gerekmektedir.

Kapasiteyi Kullanırken Nelere Dikkat Etmeliyiz? TKY Yaklaşımı

Her üretim metodunun bir de TKY ve verimlilik ayağı vardır. Bu konuya ERP ile ilgili yazılarımda değinmiştim. Bir üretimde “Kalite” unsuru merkezdir. Sürekli iyileştirme ise yaklaşım olmalıdır. Mümkün olan en az hata ve defo oranları, hedeflenen rakamlara yakınlık hep kontrol edilmelidir. Japonların meşhur 5s leri Kaizen ler ve yalın üretim metotları çokça ve sıkça gündem olan konulardır. Ben bu yazıda daha basit ve anlaşılır, Japon 3MU uygulamalarından bahsedeceğim.

3MU Nedir? Ne işe Yarar?

Kaizen uygulamalarının bir parçası olan 3MU, Muri-Mura-Muda nın birleşmesinden oluşur. Muri, aşırı iş yükünü çözmeyi, Mura, dengesiz üretimi baskılamayı, Muda ise israfı önlemeyi hedefler. Bu içerikteki aksaklıkların çözümünü sağlamak için çeşitli alt metotlar sunar. Bunların uygulanması için belli metot ve ekipmana ihtiyaç duyulabilir, mevcut stratejilerin ve taktiklerin değiştirilmesi gerekebilir. Yapılacaklar sektörden sektöre farklılık gösterebilir. Uygulamaya TKY den ayrı, İK, satış, satınalma, üretim ve üst yönetim dahil olabilir.

Şimdi bazı değerleri ve verileri kullanarak üretim konusunda göstergeleri somutlaştıralım:

Üretim ve Kapasiteye İlişkin Değerlendirme Oranları

1) Kapasite Kullanım Oranı

Kullanılan Kapasite / Toplam Kapasite x100 oranından, kapasitenin % kaç dolu olduğunu bulabiliriz.

2) Stok Devir Hızı

Bu hem satışı hem de üretimi ilgilendiren bir orandır. Ülkemizde, perakende sektörü için yıllık 4-6 arası oran normal kabul edilir. Yüksek çıkması kapasiteyi doldurduğumuzu, ama bazı satış fırsatlarını da kaçırıyor olabileceğimizi gösterir. Düşük ise, üretimde veya satışta problem var demektir.

Satılan Malın Maliyeti / (Depo başlangıç stok+Dönem sonu stok değeri)/2

3) Üretim Çıktısı

Hatasız üretilen ürün adedi / Toplam Üretim Adedi x100

Fire oranının tersidir.

4) İş Güvenlik Oranı (sektörden bağımsız)

Dönem vaka sayısı / her 200 kadrolu çalışan için x 100

(ideal oran 0,6 yı geçmemelidir, ILO kabul edilen oran )

5) Sipariş Karşılama Döngü Süresi

Dönemsel sipariş gününden teslimata geçen süre toplamları (gün) / Dönem sipariş sayısı

Siparişleri ortalama kaç günde üretip teslim edebildiğinizi gösterir.

Not: Verilerinizin doğruluğunun, gerçeğe yakın sonuçlar sunacağını unutmayınız.