Türkiye’de TV İzleme Alışkanlıkları

Türk Televizyonculuğu ve İlkler

Türkiye’de televizyon yayıncılığı 31 Ocak 1968’de TRT tarafından yapılan ilk deneme yayınıyla başladı ve 1971 yılında düzenli yayınlara geçildi.

İlk yayınlar siyah-beyaz olup, TRT'nin tek kanal olduğu dönemde haberler, eğitici programlar ve müzik yayınları öne çıkıyordu. Türkiye'de ilk renkli televizyon yayını ise 1984 yılında TRT tarafından gerçekleştirildi.

1990’lı yıllar, televizyon yayıncılığında özel kanalların ortaya çıkışıyla büyük bir dönüşüm getirdi; 1990 yılında Star 1 (daha sonra Star TV) ilk özel televizyon kanalı olarak yayın hayatına başladı.

1994 yılında Cine5, Türkiye’de ilk şifreli yayın yapan kanal oldu ve spor ile sinema gibi özel içeriklerle dikkat çekti.

Bu dönem, televizyonun kitle iletişiminde en güçlü mecra haline geldiği yıllardı. 2000’lerden itibaren dijital uydu yayıncılığı ve tematik kanallar yaygınlaşarak sektöre çeşitlilik kazandırdı.

Türkiye’de TV İzleme Alışkanlıklarında Genel Durum

Türkiye'deki televizyon sahiplik oranı oldukça yüksek olup, 2021 verilerine göre hanelerin %98’inde en az bir televizyon bulunmaktadır (TÜİK, 2021).

Günlük ortalama izleme süresi, 2022’de 4 saat 33 dakika ile Avrupa ortalamasının (3 saat 12 dakika) üzerinde yer almıştır (Eurodata TV, 2022). Özellikle akşam saatlerinde (19:00-23:00) izleme yoğunlaşmaktadır.

Demografik olarak, 50 yaş üstü bireyler televizyonu daha uzun süre izlerken, genç nüfusun izleme süresi giderek azalmaktadır. Bu gruplar arasında dijital platformlara yönelimde belirgin farklılıklar bulunmaktadır.

Tercih Edilen İçerik Türleri

Türkiye’de en çok izlenen içerik türü dizilerdir; özellikle dramatik ve tarihi diziler geniş bir izleyici kitlesine sahiptir.

2022 itibarıyla, prime-time saatlerinde yayınlanan diziler toplam izleyici payının %70’ini oluşturmaktadır (Kantar Media, 2022).

Spor programları ise özellikle erkek izleyiciler arasında popüler olup, büyük spor etkinlikleri sırasında izlenme oranları %30’a kadar çıkmaktadır.

Haber programları da önemli bir paya sahiptir; yetişkinlerin %35’i düzenli olarak haber kanallarını izlemektedir (Ipsos, 2021).

Ancak, 18-34 yaş grubunda haber tüketiminin dijital platformlara kaydığı gözlemlenmektedir.

Önde Gelen TV Kanalları ve Reyting Dağılımı

Türkiye'de ulusal kanallar arasında TRT 1, Kanal D, ATV, Show TV ve FOX en çok izlenen kanallar arasında yer almaktadır. 2023 yılında yapılan bir araştırmaya göre, bu kanallar toplam izleyici kitlesinin %75’ini paylaşmaktadır (Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, 2023).

Tematik kanallar arasında çocuk içeriklerine odaklanan TRT Çocuk, belgesel yayınlarıyla dikkat çeken National Geographic Türkiye ve spor kanalları yüksek reyting almaktadır. Ancak bu tematik içeriklerin payı toplam izlenmede hâlâ sınırlıdır.

Dijital Yayıncılığın Etkisi

Son yıllarda Netflix, BluTV, Exxen gibi platformların Türkiye’deki abone sayısı hızla artmıştır. 2023 yılı itibarıyla Netflix’in Türkiye’de yaklaşık 3,5 milyon aktif abonesi bulunmaktadır (Statista, 2023). BluTV ise %20’lik bir pazar payına sahiptir.

YouTube gibi kullanıcı oluşturmalı içerik platformları da genç izleyiciler arasında oldukça popülerdir; 2022 yılında Türkiye’deki YouTube kullanıcılarının %72’si platformu günlük olarak kullandığını belirtmiştir (We Are Social, 2022).

Dünya Genelindeki TV İzleme Alışkanlıklarıyla Karşılaştırma

Türkiye’nin günlük TV izleme süresi, dünya ortalamasının üzerindedir; ABD’de bu süre 2022’de 3 saat 26 dakika olarak ölçülmüştür (Nielsen, 2022).

Dijitalleşme etkisi ise Türkiye’de daha yavaş ilerlemektedir; Avrupa ülkelerinde dijital platformların geleneksel TV’yi geçtiği görülürken, Türkiye’de bu geçiş daha yavaş seyretmektedir.

Türk dizilerinin uzun formatları, Batı’daki daha kısa ve yoğun formatlardan farklı bir izleyici deneyimi sunar. Ancak bu format, uluslararası pazarlarda da ilgi görmektedir.

Sonuç ve Eğilimler

Türkiye’de TV izleme alışkanlıkları, geleneksel ile dijital medya arasındaki dengeyi korumaktadır.

Genç nüfusun dijitale yönelimi, geleneksel TV kanallarını yeni stratejilere zorlamaktadır. Gelecekte, dijitalleşmenin etkisiyle içerik türlerinde ve yayın modellerinde büyük değişiklikler beklenmektedir.