Türkiye'de Patent

Patent Nedir?

Patent, bir buluşun belirli bir süre boyunca yalnızca buluş sahibine ait olmasını sağlayan ve buluşun izinsiz kullanımını engelleyen yasal bir belgedir.

Patent, buluş sahibine 20 yıl süreyle belirli haklar tanır ve bu süre boyunca buluşun ticari kullanımını kontrol etme yetkisi verir.

Patent sistemi, buluşların ticarileştirilmesini teşvik ederken, aynı zamanda kamuya yeni bilgiler sunarak teknolojik ilerlemeyi hızlandırır.

Tarihçe

Patent sistemi, modern anlamda ilk olarak 15. yüzyılda Venedik'te ortaya çıkmıştır. İlk patent kanunu, 1474 yılında Venedik'te yürürlüğe girmiştir ve bu kanun, buluş sahiplerine 10 yıl süreyle koruma sağlamıştır.

19. yüzyılın ortalarında sanayi devrimiyle birlikte patent sistemleri dünya genelinde yaygınlaşmış ve birçok ülke kendi patent yasalarını oluşturmuştur.

Türkiye'de ise patent kanunları, 1879 yılına kadar Osmanlı İmparatorluğu dönemine kadar uzanmaktadır ve günümüzde modern patent kanunları, 1995 yılında kabul edilen Sınai Mülkiyet Kanunu çerçevesinde düzenlenmiştir.

Türkiye'de Son 5 Yılda Alınan Uluslararası Patentler

Türkiye, son beş yılda uluslararası alanda patent başvurularını artırmak için önemli adımlar atmıştır.

Türk Patent ve Marka Kurumu'nun verilerine göre, 2022 yılında Türkiye'den uluslararası platformda yaklaşık 8,000 patent başvurusu yapılmıştır.

Aşağıda son beş yılın patent başvuru ve kabul edilen patent sayıları verilmiştir:

• 2018: Başvuru: 6,500, Alınan: 1,800
• 2019: Başvuru: 7,200, Alınan: 2,100
• 2020: Başvuru: 7,800, Alınan: 2,500
• 2021: Başvuru: 8,200, Alınan: 3,000
• 2022: Başvuru: 8,000, Alınan: 3,200

Patent Başvurularının Alanlara Göre Dağılımı

Türkiye'de alınan uluslararası patentlerin büyük bir kısmı teknoloji, mühendislik ve biyoteknoloji alanlarında yoğunlaşmaktadır. Özellikle elektronik, yazılım ve biyomedikal alanlarındaki buluşlar dikkat çekmektedir.

Öne çıkan bazı alanlar şunlardır:

• Elektronik ve Yazılım: Türkiye'deki teknoloji firmaları ve start-up'lar, yazılım ve elektronik sistemler konusunda önemli patentler almaktadır.
• Biyoteknoloji: Sağlık sektörü ve biyoteknoloji alanındaki yenilikler, Türkiye'nin patent portföyünde önemli bir yer tutmaktadır.
• Mekanik ve Mühendislik: Otomotiv, makine ve enerji sektörlerinde birçok yenilikçi buluş, patentle korunmaktadır.

Kamu ve Özel Sektör Ayrımı

Kamu sektörü, özellikle üniversiteler ve araştırma kurumları aracılığıyla patent başvurularında önemli bir role sahiptir.

Özel sektör ise teknoloji şirketleri ve sanayi kuruluşları üzerinden patent başvurularını gerçekleştirmektedir. Özel sektörün patent başvuruları, genellikle ticarileşme potansiyeli yüksek projelere odaklanmaktadır.

• Kamu Sektörü: %30
• Özel Sektör: %70

Üniversitelerin Katkısı

Türkiye'deki üniversiteler, patent sayılarını artırmak amacıyla Tekmer, TeknoPark gibi yapılandırmalar aracılığıyla inovasyonu teşvik etmektedir.

Üniversiteler, öğrencileri ve araştırmacıları patent başvuruları konusunda desteklemekte ve bu alanda eğitim programları düzenlemektedir.

TeknoPark ve Tekmer

TeknoParklar, üniversite ve sanayi iş birliğini sağlayarak yenilikçi fikirlerin ticarileşmesine olanak tanır. Türkiye'de birçok üniversite TeknoPark kurarak araştırma ve geliştirme çalışmalarını desteklemektedir. Bu parklar, öğrenci ve akademisyenlerin projelerini geliştirmeleri için gerekli altyapıyı sağlar.

Tekmer (Teknoloji Merkezleri) ise küçük ve orta ölçekli işletmelerin teknoloji tabanlı projelerine destek sunar. Tekmer'ler, girişimcilere ve araştırmacılara patent başvuru süreçlerinde rehberlik etmekte ve finansal destek sağlamaktadır.

Üniversitelerin Patent Katkısı

Türkiye'deki üniversiteler, TeknoPark ve Tekmer gibi yapılarla patent sayısının artmasına önemli katkılarda bulunmaktadır. Öne çıkan bazı üniversiteler:

• Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ): Yıllık ortalama 200 patent başvurusu
• İstanbul Teknik Üniversitesi (İTÜ): Yıllık ortalama 180 patent başvurusu
• Boğaziçi Üniversitesi: Yıllık ortalama 150 patent başvurusu

Patentten Üretime

Alınan patentlerin üretime dönüştürülmesi, ülkelerin ekonomik kalkınmasında önemli bir rol oynamaktadır. Türkiye, bu alanda çeşitli örneklerle dikkat çekmektedir. Alınan patentlerin ticarileştirilme oranı %25 civarındadır. Türkiye'de patentlerin üretime dönüştürülmesinde aşağıdaki faktörler etkilidir:

• Teknolojik Altyapı: İyi bir altyapı, patentlerin daha hızlı ve verimli bir şekilde ticarileşmesine olanak tanır.
• Yatırım ve Destek: Özel sektör ve devlet destekleri, patentlerin ticarileşmesi için gerekli yatırımların yapılmasını sağlamaktadır.

Çarpıcı Örnekler

• Vestel Elektronik: Elektronik ev aletleri konusunda birçok patent almış ve bu patentler, şirketin ürün gamında yenilikçi çözümler sunmasına olanak sağlamıştır.
• Aselsan: Savunma sanayi alanında alınan patentler, yeni teknolojilerin geliştirilmesine ve ihraç edilmesine katkı sağlamaktadır.
• Arçelik: Beyaz eşya sektöründe alınan patentler, enerji verimliliği ve akıllı ev çözümleri gibi alanlarda yenilikçi ürünlerin geliştirilmesine öncülük etmiştir.

Sonuç

Patentler, Türkiye'nin yenilikçilik ve teknoloji kapasitesinin artırılmasında önemli bir araçtır.

Son yıllarda Türkiye, patent başvurularını ve ticarileşme oranlarını artırmak için önemli adımlar atmaktadır.

Üniversiteler, TeknoParklar ve Tekmer'ler aracılığıyla bu sürece katkı sağlamakta ve patentlerin üretime dönüşmesini teşvik etmektedir.

Türkiye'nin bu alandaki çabaları, uzun vadede ekonomik büyümeye ve rekabet gücünün artmasına önemli katkılar sunacaktır.