Türkiye'de Demir-Çelik Sektörü

Demir-Çelik Sektörünün Tarihçesi ve Özal Dönemi

1983 yılında askeri yönetimden sivil yönetime geçişle birlikte Turgut Özal liderliğindeki ANAP hükümeti, Türkiye'nin ekonomik kalkınması için stratejik sektörler belirledi. Tekstil ve otomotiv sektörleri bu kalkınmanın lokomotifi olarak seçildi. Otomotiv sektörünün temel girdilerinden olan demir-çelik sektörü de bu dönemde büyük bir atılım gerçekleştirdi. Özal hükümeti, sanayileşme ve altyapı yatırımlarına büyük önem vererek demir-çelik üretim kapasitesini artırmayı hedefledi.

Tarihçe ve Gelişim

• 1950'ler: Türkiye'nin demir-çelik sanayii Karabük Demir Çelik Fabrikası'nın (Kardemir) kurulmasıyla başladı.
• 1980'ler: Özal döneminde, devlet teşvikleri ve yatırımlarla sektör hızla büyüdü.
• 2000'ler: Özelleştirme ve modernizasyon süreci ile birlikte Türkiye, dünya demir-çelik üretiminde önemli bir oyuncu haline geldi.

Türkiye'nin Demir-Çelik Üretim Kapasitesi

Türkiye, demir-çelik üretiminde dünya sıralamasında üst sıralarda yer almaktadır. 2021 yılı verilerine göre Türkiye, 40.4 milyon ton ham çelik üretimi ile dünya sıralamasında 8. sırada yer almaktadır (World Steel Association, 2022).

Üretim Verileri

• 2020: 35.8 milyon ton (TÜİK, 2021)
• 2021: 40.4 milyon ton (World Steel Association, 2022)
• Artış Oranı: %12.8 (World Steel Association, 2022)

Türkiye'nin Demir-Çelik Sektörünün GSMH İçindeki Payı

Demir-çelik sektörü, Türkiye'nin gayri safi yurt içi hasılasında (GSMH) önemli bir paya sahiptir. 2021 yılı itibarıyla demir-çelik sektörünün GSMH içindeki payı %2.5 olarak kaydedilmiştir (TÜİK, 2021).

Türkiye'nin Demir-Çelik İhracat ve İthalatındaki Payı

Türkiye, demir-çelik ithalat ve ihracatında önemli bir rol oynamaktadır.

İhracat ve İthalat Verileri

• 2021 İthalat: 12 milyon ton (Türkiye Çelik Üreticileri Derneği, 2022)
• 2021 İhracat: 22.5 milyon ton (Türkiye Çelik Üreticileri Derneği, 2022)
• İhracatın Payı: %10.5 (TÜİK, 2021)

Demir-Çelik Sektöründe İstihdam

Demir-çelik sektörü, Türkiye'de önemli bir istihdam kaynağıdır. 2021 yılı itibarıyla sektörde yaklaşık 150.000 kişi istihdam edilmektedir (TÜİK, 2021).

Türkiye'nin Dünya Demir-Çelik Pazarındaki Yeri

Türkiye, dünya demir-çelik üretiminde üst sıralarda yer almaktadır. 2021 yılı verilerine göre, Türkiye dünya demir-çelik üretiminde 8. sırada yer almaktadır (World Steel Association, 2022).

Dış Ticaret ve Ukrayna-Rusya Savaşı

Türkiye, demir-çelik ithalat ve ihracatında önemli bir rol oynamaktadır. Ukrayna, Türkiye'nin demir-çelik ithalatında önemli bir partnerdi. Ancak, 2022 yılında başlayan Ukrayna-Rusya savaşı, tedarik zincirlerini ve ticaret hacimlerini olumsuz etkiledi.

Ukrayna-Rusya Savaşı'nın Etkileri

• Tedarik Zinciri Kesintileri: Savaş, Ukrayna'dan gelen demir-çelik tedarikinde ciddi kesintilere neden oldu.
• Fiyat Artışları: Küresel piyasada demir-çelik fiyatlarında artış yaşandı.
• Yeni Tedarikçiler: Türkiye, alternatif tedarikçiler arayışına girdi.

Türkiye'deki Kurulu Tesisler

Türkiye'de demir-çelik üretiminde hem kamu hem de özel sektör yatırımları bulunmaktadır. İşte başlıca tesisler:

Kamu Sektörü Yatırımları

• Kardemir (Karabük Demir Çelik Fabrikası): Türkiye'nin ilk entegre demir-çelik fabrikasıdır. 1937 yılında kurulan tesis, halen kamu tarafından işletilmektedir.
• İsdemir (İskenderun Demir ve Çelik A.Ş.): 1970 yılında kurulmuştur ve Türkiye'nin en büyük entegre çelik üretim tesislerinden biridir.

Özel Sektör Yatırımları

• Erdemir (Ereğli Demir ve Çelik Fabrikaları T.A.Ş.): 1965 yılında kurulan ve özelleştirme sürecinde OYAK (Ordu Yardımlaşma Kurumu) bünyesine katılan tesis, Türkiye'nin en büyük çelik üreticilerinden biridir.
• Çolakoğlu Metalurji: Modern teknolojilerle donatılmış tesisleri ile Türkiye'nin önde gelen özel sektör demir-çelik üreticilerindendir.
• İÇDAŞ (İÇDAŞ Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş.): Geniş üretim kapasitesi ile önemli bir oyuncudur.

Demir-Çelik Sektöründe Teknolojik Gelişmeler

Türkiye'nin demir-çelik sektörü, modern teknolojilerin entegrasyonu ile üretim kapasitesini ve verimliliğini artırmaktadır. Bu alanda yapılan yatırımlar, Türkiye'nin rekabet gücünü artırmaktadır.

Modernizasyon ve Yatırımlar

• Yüksek Fırınlar ve Döküm Teknolojileri: Yeni teknolojilerle donatılmış yüksek fırınlar ve döküm tesisleri kurulmaktadır.
• Enerji Verimliliği: Enerji verimliliğini artıran yatırımlar yapılmaktadır.
• Çevre Dostu Üretim: Çevreye duyarlı üretim teknolojileri kullanılmaktadır.

Türkiye'de Demir-Çelik Sektörünün Geleceği

Türkiye'nin demir-çelik sektörü, küresel piyasalarda rekabet edebilirliğini artırmak için yenilikçi çözümler ve stratejiler geliştirmektedir. Sektörün geleceği, sürdürülebilirlik ve dijital dönüşüm ile şekillenecektir.

Sürdürülebilirlik ve Dijital Dönüşüm

• Yeşil Çelik Üretimi: Karbon ayak izini azaltma hedefiyle yeşil çelik üretimi.
• Dijitalleşme: Üretim süreçlerinin dijitalleşmesi ve Endüstri 4.0 teknolojilerinin entegrasyonu.
• Yenilikçi Ürünler: Yüksek katma değerli ve yenilikçi ürünlerin üretimi.

Sonuç

Türkiye'nin demir-çelik sektörü, tarihi boyunca önemli gelişmeler kaydetmiş ve küresel piyasalarda güçlü bir konuma gelmiştir. Özal dönemi ile başlayan modernizasyon ve yatırımlar, sektörü bugünkü güçlü konumuna getirmiştir. Ukrayna-Rusya savaşının etkileri, sektörde yeni stratejiler geliştirilmesine yol açmış olup, sürdürülebilirlik ve dijital dönüşüm gelecekteki başarının anahtarı olacaktır.

Kaynaklar

• World Steel Association, 2022
• TÜİK, 2021
• Türkiye Çelik Üreticileri Derneği, 2022