Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Tanımı

Kanunen kabul edilmeyen giderler (KKEG), işletmelerin ticari kazancının elde edilmesi veya idame ettirilmesiyle doğrudan ilgisi bulunmayan veya mevzuatta açıkça indirimi yasaklanmış harcamalardır. Vergi matrahı tespit edilirken, bu giderler ticari kârdan düşülemez ve vergiye tabi kazanca eklenir.

Yasal Dayanak

1. 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu (GVK):
   • Madde 41: Gelir vergisine tabi ticari kazançların tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderleri düzenler.
2. 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK):
   • Madde 11: Kurum kazançlarından indirimi kabul edilmeyen harcamaları açıklar.
3. Vergi Usul Kanunu (VUK):
   • Amortisman, belge düzeni ve vergiyle ilgili diğer teknik kuralları belirtir.

Kanunen Kabul Edilmeyen Gider Türleri

Şahsi ve İşletme ile İlgisiz Harcamalar

GVK Madde 41/1 ve KVK Madde 11/1 gereği, işletme sahiplerinin, ortaklarının veya yöneticilerinin kişisel harcamaları vergi matrahından düşülemez.

• Örnek:
  • Şirket aracının şahsi amaçlarla kullanımı sırasında yapılan yakıt masrafları.
  • Şirketin yöneticisinin özel konutunun bakım ve onarım harcamaları.

Örtülü Sermaye ve Faiz Giderleri

KVK Madde 12, örtülü sermaye üzerinden hesaplanan faiz giderlerinin gider olarak kabul edilmeyeceğini açıkça belirtir.

• Örtülü Sermaye Nedir?

  • İşletmenin, ortaklarından veya ilişkili kişilerden sağladığı borçların, öz sermayenin 3 katını aşan kısmıdır.
  • Bu borçlara isabet eden faizler, KKEG olarak değerlendirilir.

• Örnek:

  • Şirketin öz sermayesi 1 milyon TL, ancak ortaklarından sağlanan borç tutarı 4 milyon TL. Buradaki 3 milyon TL’yi aşan kısma isabet eden faiz giderleri KKEG’dir.

Örtülü Kazanç Dağıtımı

KVK Madde 13, ilişkili kişilerle yapılan işlemlerde piyasa koşullarına aykırı fiyatlandırmalar sonucu oluşan tutarların örtülü kazanç dağıtımı olarak değerlendirileceğini belirtir. Bu durumlarda, söz konusu tutarlar gider olarak kabul edilmez.

• Örnek:
  • Şirketin grup içindeki bir başka şirkete piyasa fiyatının üzerinde bir bedelle mal satması veya hizmet alması.

Amortisman ve Tükenme Paylarında Usulsüzlük

VUK hükümlerine uygun olmayan şekilde hesaplanan amortisman ve tükenme payları gider olarak dikkate alınamaz.

• Örnek:
  • Amortisman oranlarının, VUK’ta belirtilen oranların üzerinde uygulanması.
  • Kullanılmayan veya faaliyette olmayan bir taşınmaz için tükenme payı ayrılması.

Vergi Cezaları ve Gecikme Faizleri

GVK Madde 41/4 ve KVK Madde 11/1 kapsamında, işletmenin ödediği vergi cezaları, gecikme zamları ve faizleri gider olarak kabul edilmez.

• Örnek:
  • Geç ödenen vergi borcu için hesaplanan gecikme zammı.
  • Vergi incelemesi sonucu kesilen ceza tutarları.

Bağış ve Yardımlar

Bağış ve yardım harcamaları, sadece belirli koşullar altında ve yasal sınırlar içinde gider olarak kabul edilebilir.

• GVK Madde 89 ve KVK Madde 10’da belirtilen sınırlar dışında kalan bağış ve yardımlar KKEG olarak değerlendirilir.
• Örnek:
  • Belge düzenlenmeden yapılan yardımlar.
  • Kamu yararına çalışan kuruluşlar dışındaki dernek ve vakıflara yapılan bağışlar.

Yasal Sınırlamaları Aşan Giderler

Bazı gider türleri mevzuatta belirli oranlarla sınırlandırılmıştır. Bu sınırların üzerindeki harcamalar, KKEG olarak değerlendirilir.

• Örnek:
  • Çalışanlar için bireysel emeklilik katkı paylarının, çalışan ücretinin %15’ini aşan kısmı.

Belgesiz Giderler

VUK’a uygun şekilde düzenlenmeyen giderler, KKEG olarak kabul edilir.

• Örnek:
  • Faturasız veya usulsüz belgeyle yapılan harcamalar.

KKEG Muhasebe Kaydı ve Vergisel Etkisi

Muhasebe Kaydı

Kanunen kabul edilmeyen giderler, muhasebe kayıtlarında şu şekilde gösterilir:

1. Öncelikle gider hesabına kaydedilir.
   • Örnek: Şirketin ödediği gecikme zammı için:
     • 770 Genel Yönetim Giderleri hesabına kaydedilir.
2. Daha sonra KKEG olarak sınıflandırılır.
   • Beyannamede, bu tutar ticari kâra eklenir ve 689 Diğer Olağan Gider ve Zararlar hesabına aktarılır.

Vergisel Etki

KKEG’ler, ticari kazanç hesaplamasında dikkate alınsa bile mali kazançtan indirilemez. Bu nedenle, ticari kâr ile mali kâr arasında fark oluşturur ve vergi matrahı artırılır.

Kanunen Kabul Edilmeyen Giderlerin Denetimi

Vergi denetimlerinde, KKEG kapsamında değerlendirilmesi gereken giderlerin doğru sınıflandırılması önemlidir. Yanlış veya eksik beyanlar cezai yaptırımlara yol açabilir.

Belgelenmesi Gereken Unsurlar:

1. Fatura ve ödeme dekontları.
2. Sponsorluk, bağış veya yardım yapılan kuruluşun bilgileri ve belgeleri.
3. Amortisman hesaplamaları ve dayanakları.
4. İşletme ile ilgili tüm harcamaların usule uygun belgeleri.

Özet ve Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

1. Kanunen kabul edilmeyen giderler, ticari kazanç ile mali kazanç arasındaki farkı oluşturan temel unsurlardır.
2. Örtülü kazanç ve örtülü sermaye gibi kavramlar, ilişkili işlemler için kritik denetim konularıdır.
3. Vergi cezaları ve usule uygun olmayan belgelerden doğan giderler, işletmeler için maliyet artırıcı unsurlar olarak değerlendirilir.
4. Vergi beyannamesinin doğru hazırlanması ve KKEG’lerin düzgün kaydedilmesi, cezai riskleri önlemek açısından önemlidir.

Kaynaklar:

• 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu (Madde 41)
• 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (Madde 11, 12, 13)
• Vergi Usul Kanunu (Amortisman ve belge düzenine ilişkin hükümler)