İş Modeli İş Planı Değildir

Son zamanlarda sıklıkla kullanılan iş modeli kavramı nedir? Ne değildir? Uzun süredir kullanılan bu kavrama yapılan atıflara baktığımız zaman çok çeşitli yaklaşımlar görebiliyoruz ancak tam bir tanım bulmak oldukça zordu ancak, Alexander Osterwalder‘ın, ortak bir dil geliştirmek için yaptığı tanım sanırım en güzel tanımlardan biridir : ‘İş Modeli, bir şirketin “değeri” nasıl yaratıp, nasıl dağıttığını ve finansal sürekliliğini kazandığını tanımlayan mantık modelidir’ (Business Model Generation). Bu tanımlama, işin nasıl para kazanmayı amaçladığını gösteren ve işin dört ana ögesi olan müşteri, öneri (satılan şey), altyapı ve finasal sürekliliği kapsayan dokuz temel yapıtaşından oluşur. Bu yapıtaşları :

1. Müşteri Segmentleri,
2. Değer Önerisi (müşterinin sorununu çözmenin veya ihtiyacını karşılamanın ederi),
3. Kanallar (değer önerisi müşteriye haberleşme, dağıtım ve satış kanalları ile ulaştırılır),
4. Müşteri İlişkileri (Her müşteri segmenti ile ilişkiler kurulur ve sürdürülür),
5. Gelir Akışı (müşteriye başarı ile ulaştırılan değer önerisi oluşturur bu akışı),
6. Temel Kaynaklar (yukarıdaki değerleri oluşturan ve dağıtan kaynaklar),
7. Temel Faaliyetler (yukarıdakileri yapabilmek için yapılması gereken faaliyetler),
8. Temel Ortaklıklar (bazı faaliyetler örgüt dışından sağlanır veya başka şirketlerden alınır),
9. Maliyet Yapısı (tüm yukarıdakiler bir maliyet oluşturur) dır

ve bu yapıtaşları Osterwalder‘in hazırlamış olduğu tuval üzerinde yeralarak İŞ MODELİ’nin görsel yapısın ortaya koyar, böylece zaman içerisinde yapılması gerecek adaptasyın ve değişiklikleri hazırlamak kolaylaşır.

Bu model kısa, kavramsal ve şematik bir modeldir, rakam veya hedefler belirlemez.

İŞ PLANI ise firmanızın başarılı olabilmesi için veya ekonomik bakımdan varlığını koruyabilmesi için neler yapılması gerektiğine karar verme sürecinin, en önemli başlangıçtır. Bu da demek oluyor ki; şu an yapmakta olduğunuz veya yapmayı planladığınız bir işin, geleceğini çizen ve size rehberlik eden bir yol haritasıdır. Firmanızın gelecekteki darboğazları ve bunları aşma yollarını “önceden” analiz edilmesine yardımcı olmakla birlikte, aynı zamanda da firmanız için en temel kontrol aracıdır. Size önceden planlanan ve daha sonra gerçekleşen bir programın; var ise farklarını ortaya koyarak, nedenini gösterir ve gerekli düzeltmeleri yapmanızı sağlar. Bu da firmanın karar alma mekanizmasını ve geleceğini en önemli şekilde etkileyen faktörlerden biridir.

İŞ PLANI belirli dönemlerde belirli hedeflere nasıl ulaşılacağını gösteren bir dokümandır.

Bu nedenle İŞ MODELİ, İŞ PLANI değildir ancak İŞ PLANININ bir bölümü olabilir.

Neden?

Bir işi kurgularken bilerek veya bilmeyerek bir model yaratırız, İŞ MODELİ çalışması kurgunun nasıl çalıştığını gösterir ve bu kurguyu nasıl daha verimli bir hale getirebileceğimizi, modeli tanımlayarak ve geliştirerek yapabiliriz. Bu model değişikliği, direkt olarak İŞ PLANI’nı etkileyecektir.

Nasıl?

Yapı taşlarındaki değişiklik öncelikle finansal değişikliklere yol açacak ve bunlar da direkt olarak iş planına yansıtılmak zorunda kalınacaktır, aksi halde güncelleşmeyen bir iş planı iş planı değildir. Aynı şekilde, yansımalar tedarik, pazarlama ve satış üzerinde de etkili olacaktır, ki bunlar da iş planına yansıtılmalıdır. Aksi halde yine bir işe yaramayan eski ve geçersiz bir planla baş başa kalırız.

Aslında ilişkiler çok basit, girift değil, ancak tanımlamaları yaparken bu ilişkileri kurmakta zorlandığımız zaman teorik bir kaosun içine düşerek insanları yanlış yerlere doğru sürüklüyoruz.

Aslında bu da geçenlerdeki yazının “GİRİŞİMCİLİK CANGILI”‘nın bir yansıması haline geliyor ve hatta “İŞLETMECİLERİN ESNEKLİĞİ” konusu konuşulmaya başlanıyor.

Bu konuyu tekrar ele almama neden olan @Optimistkitap’a teşekkürler.

Alexander Osterwalder, yukarıdaki ögeleri bir aray getiren bir İŞ PLANI TUVALİ hazırlamış, kendisinden izin alarak tercümesini yaptığım“İŞ MODELİ TUVALİ`ni buraya tıklayarakbilgisayarınıza indirebilirsiniz.